نظریه بازی

عدم قطعیت در زنجیره تأمین به عنوان یک مساله اساسی و مهم در راستای تصمیم گیری مناسب مدیران و طراحان زنجیره تأمین درنظر گرفته می شود. در این مقاله، به منظور مقابله با این مهم ، یک زنجیره تأمین سه سطحی تحت تقاضای تصادفی با استفاده از دو مدل غیرمتمرکز و هماهنگ پیشنهاد شده که در آن، افزایش سود هر یک از بازیگران زنجیره (تأمین کننده- تولید کننده- خرده فروش) مد نظر قرار گرفته است. در مدل غیرمتمرکز تحت تقاضای تصادفی مبتنی بر سناریو، خرده فروش و تولید کننده به طور جداگانه با در نظر گرفتن تقاضای حساس به CSR تصادفی مبتنی بر سناریو در مورد مقدار سفارش و سرمایه گذاری تصمیم می گیرند. یک قرارداد قیمت عمده فروشی با دو سطح قابل تنظیم برای متقاعد کردن سه نماینده برای ورود به طرح هماهنگی پیشنهاد شده است. با توجه به مقایسه های انجام شده بین نتایج الگوریتم ها، مشخص شد که مدل هماهنگ نسبت به الگوریتم دیگر، عملکرد مناسب تری در کاهش هزینه های زنجیره و افزایش سود داشته است. به طور خاص می توان اذعان نمود که مدل هماهنگ در حدود 144.39 درصد نسبت به مدل غیرمتمرکز بهتر عمل کرده و توانسته سود زنجیره را افزایش دهد.

امروزه جهان درگیر مسائل پیچیده و مخاطرات فراوانی شده است. وجود رقابت های فزاینده، فرهنگ های متنوع و متعارض، نبرد قدرت و نابرابری های اقتصادی نمایانگر این موضوع است که بازیگران مختلف، اهداف و مقاصد متفاوت دارند. در واقع می توان یکی از دلایل اساسی رشد و فعالیت فزاینده گروه های ترویستی مختلف را در عدم انسجام و همگرایی جهانی در سیاست های ضدتروریسم دانست. این مقاله در پی واکاوی این پرسش اساسی است که همگرایی جهانی برای مبارزه با تروریسم چه چارچوب و الزامات منطقی دارد؟ این مقاله معتقد است که منطقی استراتژیک برای همگرایی و همکاری بین المللی برای مبارزه با تروریسم وجود دارد که می توان آن را از رهیافت نظریه هایی مانند حکمت چینی باستان، نظریه بازی ها و همچنین در نظریه دفاع هدف متحرک نگریست و به دنبال اهداف ضدتروریسم جهانی بود. این مقاله با تأکید بر وجود مزیت های استراتژیک مختلف در همگرایی جهانی برای مبارزه با تروریسم، قصد دارد به این نتیجه برسد که کشورها می بایست به این نقطه از فهم راهبردی برسند که همکاری متقابل برای نیل به منافع متقابل در اولویت قرار گیرد. به عبارتی اگر همگرایی جهانی و همکاری برای مقابله با تروریسم وجود نداشته باشد، تروریسم در جهان فرصتی برای تهاجم بیشتر و مخاطره آفرینی فزاینده تر پیدا خواهد کرد. نهایتاً راه حل های اصلی که از مجرای آن در قالب تبادل و همکاری بین المللی می توان کارایی الگوریتم های امنیتی پیشرفته را ارتقاء داد، طرح خواهد شد.

تأمین مالی به نحوه اختصاص پس انداز سرمایه گذاران از طریق بازارها و واسط های مالی ارتباط دارد که شرکت ها از آن برای تأمین مالی فعالیت های خود بهره گیری می نمایند. علوم مالی را می توان به دو حوزه اصلی تقسیم بندی نمود. حوزه نخست، قیمت گذاری دارایی است، که به تصمیمات سرمایه گذاران مربوط است. حوزه دوم، مالی شرکتی است، که به تصمیمات شرکت ها مرتبط است. اقتصاد نئوکلاسیک سنتی قائل به اهمیت چندانی برای هیچ یک از این دو نوع حوزه مالی نبوده و بیشتر توجه خود را به تولید، قیمت گذاری، تخصیص ورودی ها و خروجی ها، و عملکرد بازارهای آن ها معطوف دارد. در این نوع اقتصاد، مدل ها تعیینی (غیر تصادفی) فرض می شوند و تصمیم های مالی نسبتاً واضحند. البته، حتی با وجود این روش شناسی ساده نیز در این نوع اقتصاد، مفاهیم مهمی نظیر ارزش زمانی پول و عامل تنزیل توسعه داده شده است. علوم مالی به عنوان یک حوزه مستقل با معرفی عدم اطمینان (عدم قطعیت) در زمینه قیمت گذاری دارایی ها و عنایت به این امر پا به عرصه وجود گذاشت که تحلیل های کلاسیک در توجیه بسیاری از جنبه های مالی شرکتی شکست می خورند. در قسمت نخست این مقاله، ما به مرور برخی مشکلات مطرح شده در علوم مالی و مروری بر نظریه بازی می پردازیم. در قسمت دوم، به بررسی نحوه تبیین راه حل های مبتنی بر نظریه بازی برای مشکلات مطرح شده پرداخته و به بحث در خصوص شکست ها و موفقیت های مربوطه خواهیم پرداخت. هدف این قسمت، کاربرد نظریه بازی در حوزه مالی است. این مقاله به معرفی نظریه بازی اختصاص ندارد. برای معرفی عمومی نظریه بازی به گیبونز (1992) و برای تحقیق بیشتر در زمینه نظریه بازی در حوزه مالی، به همراه معرفی نظریه بازی، به تاکور (1991) مراجعه کنید. نسل نخست مدل های نظری بازی موجب تغییراتی بنیادین در حوزه مالی گردید، اما بیشتر مطالب همچنان مستلزم توجیهات بیشتری بودند. روش های نظری بازی همچنان درحال توسعه بوده و کاربردهای بیشتری از نظریه بازی در حوزه مالی یافت خواهد شد. در قسمت سوم مقاله اخیر تحقیقات صورت گرفته در زمینه باورهایی با درجات بالاتر و مجموعه های اطلاعاتی و بحث در مورد ارتباط آن ها با حوزه مالی خواهیم پرداخت.

تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار تولیدی گاز قطر به دلایل عضویت مشترک با ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز و میدان گازی پارس جنوبی-گنبدشمالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش، در ابتدا رفتار تولیدی گاز قطر در مواجهه با تولید گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی و سایر متغیرهای تأثیرگذار در عرضه و تقاضای جهانی گاز (تولید گاز سایر اعضای مجمع، تقاضای جهانی گاز، قیمت گاز طبیعی، قیمت جهانی نفت خام و تولید گاز شیل) با استفاده از داده های فصلی 2001 تا 2021 و روش خود رگرسیون با وقفه های توزیعی(در بلندمدت) موردبررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از نظریه بازی و تعادل نش استراتژی بهینه تولید از میدان گازی پارس جنوبی_گنبدشمالی (در دوره موردبررسی) به منظور مقایسه با رفتار تولیدی گاز قطر در مواجهه با تولید ایران از میدان گازی پارس جنوبی استخراج شد. نتایج نشان داد هنگام تغییر (افزایش/کاهش) در متغیرهای مذکور رفتار تولیدی گاز قطر همواره هم جهت با این متغیرها تغییر نمی کند، هم چنین در بلندمدت با یک درصد افزایش در تولید گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی تولید گاز قطر بیش از یک درصد افزایش پیداکرده است. درنهایت نتایج نشان داد استراتژی بهینه تولید از میدان گازی پارس جنوبی_گنبدشمالی برای قطر در دوره موردبررسی افزایش در میزان تولید بوده است که با رفتار این کشور در مواجهه با تولید گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی در بلندمدت هم راستا است.

هدف این پژوهش، مدل سازی رفتارهای دولت و پیمانکار در خاتمه زودهنگام پروژه های BOT احداث پل های عابر پیاده برون شهری، با استفاده از نظریه بازی ها است. مطالعه موردی شامل پروژه های BOT احداث پل های عابر پیاده در محور تهران-سمنان می باشد. با به کارگیری نظریه بازی ها و تحلیل رفتار طرفین در قالب یک بازی چانه زنی، به بررسی پیامدهای تصمیمات دولت و پیمانکار در شرایط خاتمه زودهنگام پروژه ها پرداخته و مدلی برای پیش بینی این رفتارها و نتایج اقتصادی آن ارائه شده است. داده های مورد استفاده در این پژوهش از متخصصین اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای شهر تهران و مدیران پروژه های BOT و همچنین اسناد و مدارک مرتبط استخراج شده است. مدل پیشنهادی سه ویژگی کلیدی را برای تحلیل رفتارهای طرفین ارائه می دهد و با استفاده از یک مثال کاربردی، این ویژگی ها محاسبه و تأیید شده اند. نتایج نشان می دهد که میزان غرامت و تصمیمات پیرامون آن ارتباط مستقیم با رفتار دولت و پیمانکار دارد؛ غرامت بالا می تواند به پیشنهاد متقابل دولت یا ساخت پل جدید منجر شود، اما ممکن است مذاکرات را به تأخیر بیاندازد، در حالی که غرامت پایین باعث تداوم پروژه به شکلی ناکارآمد و آسیب به منافع عمومی می شود. در نهایت، مدیریت رفتارهای پیش بینی شده در بخش دولتی و خصوصی و رسیدن به توافق در مورد غرامت، به عنوان راه حلی مناسب برای کاهش تعارضات رفتاری و حفظ منافع عمومی پیشنهاد می شود.

رویکرد موسع قانون گذار در پذیرش توبه مرتکب در جرایم حدی، اگرچه امکانی به منظور اصلاح بزهکار از طریق نوسازگاری داوطلبانه وی را فراهم کرده است، اما چالش هایی را درخصوص تکرار جرم به دنبال دارد. هدف مقاله حاضر بررسی چگونگی استفاده از نهادار فاقی توبه در جرایم جنسی به عنف و اکراه در بستر نظریه بازی و عدالت استحقاقی، چگونه است. این مقاله توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است. یافته ها بر این امر دلالت دارد که جرایم جنسی به عنف و اکراه ازجمله جرایمی است که بر نظم و امنیت جامعه تأثیرگذار بوده و حساسیت بالایی در جامعه نسبت به این جرایم وجود دارد، بنابراین توسیع توبه در جرایم جنسی به عنف و اکراه فاقد استدلال منطقی است. جرایم جنسی با عنف آسیب های جدی به زنان جامعه وارد می نماید، به نحوی که شخص بزه دیده، مستقیماً از این جرم صدمه دیده و به طور غیرمستقیم جامعه آسیب می بیند. به همین علت است که این جرم را برخلاف نظر غالب و نظر قانون گذار در ماده 114 می بایست از جرایم حق الناس تلقی کرده، لذا توبه را در آن قابل پذیرش ندانست. پیشنهاد می شود قانون گذار ماده 114 قانون مجازات اسلامی و تبصره دو آنکه در مورد زنای به عنف است را اصلاح نماید.

مقدمه و اهداف: نظریه بازی بر فرضیات مربوط به ترجیحات بازیکنان و انتظارات متقابل آنها در مورد رفتار دیگران بنیان نهاده شده است. از این مجموعه مفروضات، نظریه پردازان بازی پیش بینی هایی در مورد نتایج بازی و تعاملات  بین بازیکنان را انجام می دهند. پایه و اساس این نظریه توسط فن نیومن و مورگنسترن[1] (1944) در کتابی با عنوان «نظریه بازی و رفتار اقتصاد[2]» مورد تحلیل قرار گرفت و سپس جان نش در بین سال های 1950-1953 به توسعه این تئوری پرداخت. در مقابل، اخلاق[3] یک رشته هنجاری است که از تأمل در رفتار و نگرش اخلاقی به دست می آید و ارتباط بین رویکرد اخلاقی و نظریه بازی ها به عنوان دو حوزه نوظهور در فعالیت های پژوهشی و مطالعاتی در علوم اجتماعی و علوم انسانی محسوب می گردد. کاربرد نظریه بازی ها در اخلاق به سال 1954 برمی گردد، زمانی که ریچارد بریتوی[4] (1954) در ارتباط با «نظریه بازی ها به عنوان ابزاری برای فلسفه اخلاقی» سخنرانی ارائه کرد. دو مفهوم بسیار مهم در ارتباط با نظریه بازی و اخلاق وجود دارد که مربوط به رفتارها یا ترجیحات نوع دوستانه (ایثارگرانه) و یا رفتار مبتنی بر نفع شخصی[5] می باشد. با این حال در چارچوب رویکرد اخلاقی ترجیحات منفعت طلبانه به رویکرد خودگرایی[6] یا عقلانیت فردی[7] و همچنین رفتار نوع دوستانه به رویکرد دیگرگرایی[8] یا عقلانیت گروهی[9] معروف هستند. مفهوم نفع شخصی و نوع دوستی در مرکز انواع مباحث فلسفی و اجتماعی قرار دارند و ریشه های آن به سوفیست ها[1] و فیلسوفان یونان باستان برمی گردد که «خود[2]» را مرکز مسائل اخلاقی می دانستند. روش: یکی از مفاهیم مهم در نظریه بازی ها هنگام مدل سازی رفتار اجتماعی-اقتصادی و تعاملات انسانی مفهوم تعادل نش است که توسط جان نش (1950 و 1951) پایه گذاری شد. این تعادل به عنوان یک مفهوم راه حلی در یک بازی غیرهمکارانه در نظر گرفته شده است و در ادبیات اقتصادی این مفهوم متناظر با دیدگاه نفع طلبی شخصی است که متناظر با رویکرد خودخواهانه و یا منفعت طلبی اخلاقی بر اساس دیدگاه آدام اسمیت در ارتباط با رویکرد نفع شخصی می باشد. تعریف 1: نمایه استراتژی s^*=(s_1^*,….,s_n^* ) یک تعادل نش از G است اگر و فقط اگر، برای همه بازیکنان و i∈N و همه si ∈ Si, u_i (s^* )≥u_i (s_i,s_(-i)^* ) درحالی که تعادل نش مبتنی بر خودگرایی یا فردگرایی است یعنی هر بازیکن قصد دارد تا بازدهی خود را به حداکثر برساند، تعادل برگ بر اساس نوع دوستی ارائه می شود به طوری که هدف هر بازیکن به حداکثر رساندن سود همه بازیکنان دیگر است.  تعریف 2: یک نمایه استراتژی s^*=(s_1^*,….,s_n^* ) یک تعادل برگ از G است اگر و فقط اگر، برای همه بازیکنان i∈N و همه s_i ∈ S_j u_i (s^* )≥u_i (s_i^*,s_(-i) ) از طرف دیگر برای طراحی بازی بین دو سیاست گذار و به منظور انعکاس وابستگی متقابل بین رشد اقتصادی و تورم از یک سو و ابزارهای سیاست اقتصاد کلان از جمله سیاست های پولی و مالی از سوی دیگر، از یک تابع لجستیک تعدیل[1] شده استفاده شد. تابع پایه ای لجستیک را می توان در فرم زیر نمایش داد: (1) f(x)=k/(1+θe^(-φ(x-x_0)) ) که براساس این معادله، k نشان دهنده مقدار ماکزیمم منحنی است و φ نرخ رشد لجستیک و شیب منحنی است. همچنین در این معادله زمانی که θ>0 است تابع یکنواخت می باشد و از طرفی دامنه تغییرات تابع بازه ی [0,k] می باشد.  نتایج: ازاین رو در این مطالعه به بررسی تحلیل دیدگاه های منفعت طلبانه و نوع دوستانه در چارچوب ادبیات نظریه بازی ها و رویکرد اخلاقی پرداختیم و به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که کدام یک از این دو دیدگاه می تواند منافع اجتماعی بیشتری برای کل جامعه به همراه داشته باشد؟ بااین حال بررسی تعادل در برخی بازی های مشهور گویای آن است که تعادل بِرگ که تاییدکننده قاعده طلایی در اخلاق نیز است، می تواند مطلوبیت و رفاه اجتماعی بالاتری را برای کل جامعه به ارمغان آورد که مطابق با دیدگاه های اسلامی در رویکرد اخلاقی است با بررسی تعادل نش و تعادل برگ می توان نشان داد که در این بازی دو سیاست گذاری تعادل نش جایی است که بانک مرکزی استراتژی سیاست پولی انقباضی و دولت سیاست مالی انقباضی را در پیش می گیرد و ازاین رو میزان تورم برابر 0934/0 و رشد اقتصادی 0817/0 می باشد و از طرف دیگر در تعادل برگ جایی است که بانک مرکزی سیاست پولی انقباضی و دولت سیاست مالی انبساطی را در دستور کار قرار می دهد و ازاین رو تورم برابر 0928/0 و رشد اقتصادی برابر 0802/0 است.  بحث و نتیجه گیری: در طی قرن های اخیر اصل منفعت شخصی که برگرفته از دیدگاه آدام اسمیت است به عنوان اصول اخلاقی و عقلایی در تصمیم گیری های فردی و جمعی مطرح است و تعادل نش نیز به پیروی از همین دیدگاه توسط جان نش مطرح و در آن هر بازیکن براساس نفع شخصی و سودمندی در تلاش هستند تا در مقابل رقیب خود به بهترین پیامد دست یابند که به عنوان دیدگاه عقلانیت فردی یا خودگرایی در اخلاق نیز از آن یاد می شود. بااین حال مطالعات نشان داده اند که دنبال کردن منفعت شخصی، سبب دستیابی به بالاترین مطلوبیت و پیامد نمی شود و ازاین رو برگ تعادلی را معرفی که به عنوان تعادل نوع دوستانه یا ایثارگرانه معروف است که در مقابل تعادل نش قرار گرفته است. همچنین در دیدگاه اخلاقی این نوع تعادل به عنوان عقلانیت گروهی یا دیگرگرایی نیز شناخته شده است. در دیدگاه های اسلامی نیز تاکید زیاد بر رفتارهای نوع دوستانه، ایثارگرانه و انفال شده است. ازاین رو در این مطالعه به بررسی مفهوم تعادل نش و تعادل برگ در برخی از بازی های مهم و کاربردی در علوم انسانی که کاربردهای مهمی در اقتصاد، علوم سیاست و... دارد پرداختیم. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در بسیاری از این بازی ها مهم و مشهور تعادل نوع دوستانه و پیگیری قاعده طلایی و حمایت متقابل بین بازیکنان اثرات مثبتی بر رفاه جامعه نسبت به تعادل نش دارد. از طرف دیگری در این مطالعه در چارچوب تابع لوجستیک، بازی بین دو سیاست گذار پولی و مالی از جنبه تجربی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن نشان می دهد که در تعادل بِرگ یعنی در بازی نوع دوستانه بین دو سیاست گذار سطح تورم نسبت به تعادل نش، در وضعیت پایین تری تثبیت می شود.  طبقه بندی JEL: C70، P40 تقدیر و تشکر: در این بخش جا دارد تا از زحمات تیم اجرایی و همچنین داوران محترم فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اسلامی کمال تشکر و سپاس را داشته باشم.

هدف از این پژوهش، پیاده سازی راهبرد های اشتراک گذاری دانش با بهره گیری از ابعاد سرمایه اجتماعی و بازی های پویا است و با استفاده از 3 بازیگر سازمان، اشتراک گذار دانش و اشتراک پذیر دانش در سطح ارتش ج.ا.ا (آجا) انجام می پذیرد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ رویکرد ترکیبی و به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است. ابتدا توسط 10 نفر از خبرگان، مؤلفه های اشتراک گذاری دانش در تکنیک دلفی خاکستری شناسایی و با بهره مندی از نظرات 140 نفر از مدیران و کارشناسان آجا، تأثیر هر یک از ابعاد سرمایه اجتماعی (بعد ساختاری، بعد شناختی و بعد ارتباطی) بر این مؤلفه ها، در یک پرسشنامه محقق ساخته، بررسی شد. نتایج نشان داد، بعد ساختاری سرمایه اجتماعی با اشتراک گذاری دانش ارتباط معناداری ندارد؛ لذا در چارچوب ابعاد شناختی و ارتباطی سرمایه اجتماعی، سناریوهای بازی در حالت راهبردهای فرم گسترده، تعیین و براساس پارامترهای هزینه آشکار، هزینه ضمنی، پاداش آشکار، پاداش ضمنی، زیرساخت تسهیل دهنده ضمنی، زیرساخت تسهیل دهنده آشکار، مزایا و پیامد اشتراک گذاری دانش و همچنین چگونگی تقاضا برای دانش مشترک، راهبرد های بهترین پاسخ بازیگران بیان و تعادل نش مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد، بازی تعریف شده دارای 3 حالت ممکن برای رسیدن به بهترین راهبرد طرفین بازی و ایجاد تعادل نش است که سهم توجه به پاداش های سازمانی، اهمیت بالاتری دارد. از طرفی، چنا نچه زیرساخت های تسهیل دهنده در سازمان، همسو با پاداش های آشکار گسترش یابد و توزیع دانش بر پایه شایستگی های سازمانی، حس همکاری و مشورت گروهی انجام شود، علاوه بر صرفه جویی در هزینه های آشکار سازمان، بهترین دریافتی برای سازمان حاصل می شود.

در سال های اخیر تعداد زیادی از حوادث در ارتباط با داروهای تقلبی یا کیفیت پایین در کشورهای مختلفی اتفاق افتاده است. ازآنجایی که دارو یک کالای مهم و استراتژیک محسوب می شود باید از سالم و ایمن بودن آن اطمینان داشت. به همین منظور دولت ها باید این مراقبت را انجام داده و رویکردهای پیشگیرانه ای را در خصوص عدم ورود داروهای تقلبی و بی کیفیت به چرخه سلامت اتخاذ نمایند. یکی از ابزارهای متداول جهت جلوگیری از این امر بازرسی است. این بازرسی می تواند با اطلاع قبلی و یا بدون اطلاع قبلی صورت گیرد. همچنین در بازرسی هایی که صورت می گیرد، امکان دارد برخی شرکت ها پیشنهاد رشوه به کارشناسان و بازرسان دهند تا گزارش مربوط به بازرسی را به صورت صحیح ارسال نکنند. ما در نظر داریم در مسئله حاضر که شامل یک تولیدکننده دارو و یک ناظر می باشد، برای اولین بار مفهوم پیشنهاد رشوه در بازرسی را بررسی کرده و با توجه به چندعاملی بودن ماهیت مسئله، آن را با رویکرد نظریه بازی مدل سازی و حل نماییم. در همین رابطه، سناریوهای مختلفی بر اساس امکان کشف عیب و پذیرش یا عدم پذیرش رشوه پیشنهادی در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از تحلیل عددی مسئله نشان می دهد که بسته به میزان جرائم و رشوه پیشنهادی، امکان کنترل و نظارت بر روی محصولات تولیدی توسط سیاست گذار وجود دارد.