انگلیس

محمدعلی فروغی فیلسوف وادیبی واقع بین بود که نقش مهمی در تحکیم پایه های سلطنت رضا شاه و مشروعیت بخشیدن به حکومت دیکتاتوری او داشت. به سبب توانایی علمی و ادب و نزاکت خیلی سریع مدارج ترقی را طی و در کوتاهترین مدت به ریاست مجلس شورای ملی و ریاست دیوان عالی کشور رسید و در چند کابینه وزیر شده و اولین رییس الوزرای رضاشاه و نخستین نخست وزیر محمدرضاشاه گردید. فروغی با همکاری دیگر عناصر فراماسون بود که به تأسیس انجمن آثار ملی مبادرت ورزید که تجدیدبنای آرامگاه فردوسی شاعر شیعه ایرانی به سبک و سیاق آرامگاه کورش از جمله اقدامات او بود. هم او بود که به تهیه شجره نامه جعلی برای رضاشاه همت نمود. نقش عمده فروغی در تاریخ معاصر ایران در واقع از سوم شهریور 1320 ه.ش آغاز می شود. در این اوضاع رضا شاه مجدداً اورا نخست وزیر نمود چرا که هیچ کس مثل فروغی به زبان دیپلماسی آشنا نبود . فروغی در این مسئولیت چند کار مهم انجام داد. حذف رضا شاه که او از این طریق به اعطای آزادی به افکار عمومی، آزادی محکومین سیاسی و اعاده حیثیت از کسانی که در دوره پهلوی کنار گذاشته شده بودند، پرداخت. همچنین عقد قرارداد اتحاد سه جانبه با متفقین،تهیه مقدمات روی کار آمدن محمد رضا پهلوی از جمله اقدامات ایشان در این دوره بود .

حقوق بشر، نظام برتر و ارزشمند و شکل تکامل یافته و مدرن حقوق طبیعی است که از چهار اصل بنیادین «اصل حیثیت و منزلت انسانی»، «اصل آزادی»، «اصل برابری» و «اصل برادری» تشکیل شده و دیگر اصول و حقوق مطرح شده در اسناد حقوق بشری زیرمجموعه اصول مزبورند. از سوی دیگر حقوق اداری که زیرشاخه حقوق عمومی و تعریف شده در قانون اساسی هر نظام سیاسی است و در مقایسه با سایر گرایش های حقوق، گرایش نوپا و جدیدی است که به تنظیم روابط دستگاه اداری و سازمان های دولتی با افراد و شهروندان می پردازد. تحولات اخیر در خصوص وظایف و عملکرد دولت ها در عرصه اجتماعی و استفاده آنها از امتیازات عمومی به منظور «پیشبرد نظم عمومی و خدمات اجتماعی» سبب نقض موازین حقوق بشری در حوزه نظام حقوق اداری شده است. نکته مهم میزان تأثیر موازین حقوق بشری بر آرای دادگاه های اداری و تأثیرپذیری دادرسی اداری از موازین حقوق بشری است. در این پژوهش با توجه به بررسی حقوق اداری کشورهای ایران، انگلستان و استرالیا، سعی شده از رویه قضایی که موجب توسعه و اجرایی شدن اصول و قواعد حقوق بشری شده، بهره گیری شود. روش تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه ای و روش تجزیه وتحلیل اطلاعات بر محور توصیفی- تحلیلی بوده که انجام آن را میسر کرده است.

تاسیس دو مدرسه دیوبندیه و علیگره در اوتارپرادش هند متاثر از عوامل ژئوپلیتیک فرهنگی تحولات بسیاری را در منطقه برجای نهاد. مطالعه دستاوردهای علمی متفاوت این دو مدرسه؛ به همراه جریان سازی  اسلامی و تاثیرگذاری بر جریان های فکری معاصر در کنار رقابت میان آنها، پرسش مهمی را برانگیخت که چه عواملی موجب شد تا در این منطقه که مورد احترام بودائیان، هندوان و مسلمانان بود، دو اندیشکده متمایز شکل بگیرد؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی، تطبیقی- تحلیلی با رویکرد ژئوکالچر به واکاوی عوامل و علل ساخت این دو مدرسه بر اساس بنیان های ژئوپلیتیک فرهنگی پرداخت و نشان داد که در کنار تفاوت دیدگاه این دو مدرسه که ناشی از تمایزات فرهنگی و تقابلات مذهبی بود، عوامل بنیادینی چون تاثیر گسترش اسلام، حضور فعال علمای مسلمان به مثابه سازماندهندگان فضای گفتان دینی، حضور اقلیتی از بومیان به عنوان کارگزاران سنت در فضای گفتمان مذهبی، نفوذ انگلستان به عنوان بازیگران سیاسی خارج از فضای گفتمانی موثر بودند.

شرق ایران در قرن نوزدهم از اهمیت استراتژیکی ویژه ای برخوردار بود و با توجه به سیاست های توسعه طلبانه استعماری روس و انگلیس در منطقه و تهدید منافع یکدیگر، اهمیت این منطقه دو چندان شد. روس ها برای دست اندازی به مناطق جنوبی و خروج از بن بست در مناطق شمالی و انگلیسی ها برای دفاع از هندوستان در صدد گسترش نفوذ خود در ایران برآمدند. ضعف دولت قاجار در مناسبات بین المللی و تا حدی خودمختاری خاندان های حکومتی شرق ایران این امکان را پدید آورد تا هریک از این دول دست به تشکیل کنسولگری و حتی ارسال نیروهای جاسوس به منطقه بزنند. این مقاله در صدد است تا چگونگی رقابت های این دو استعمارگر و انعکاس فعالیت های آن ها را در امور کنسولی منطقه شرق و جنوب شرق ایران مورد بررسی قرار دهد.

بانک شاهی بیرجند، یکی از شعبههای بانک شاهنشاهی است که در 1331ق./ 1913م. به دنبال سیاستهای اقتصادی و استراتژیک بریتانیا، در بیرجند ایجاد شد. ساختار تشکیلاتی بانک شاهی بیرجند با توجه به حوزهی قلمرو آن مشتمل بر یک رئیس و یک یا دو کارمند بود. ریاست آن بر عهدهی انگلیسیها و معاونت یا همان تحصیلداری بانک و سمت مترجمی، بر عهدهی ایرانیان بود. این بانک خیلی سریع وارد عرصهی امور تجاری شد و نقل و انتقال پول و کالاهای مورد نیاز تجار، حاکمان و اهالی را بنا به سفارش آنان عهده دار گردید. علاوه بر این، اعضای انگلیسی بانک مراودات دوستانهای با مردم و حکام داشته و از سوی آنان به مهمانی، شکار یا بازی دعوت میشدند. در مواردی نیز اهالی از نفوذ بانک به عنوان واسطهای در حل مشکلات خود کمک میگرفتند. فعالیت بانک و حضور صاحب منصبان انگلیسی بانک شاهی، تأثیرات مثبت و منفی بر شهر بیرجند به جای گذارد. این بانک از نظر اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، نظامی و تج اری تحولاتی را ایجاد نمود؛ از سویی رونقی در امور تجاری و مبادلات صورت پذیرفت و از سوی دیگر، برخی ویژگیها و آداب غربی در میان اقشار بالای جامعه رسوخ پیدا کرد. گذشته از این به واسطهی فعالیت بانک، برخی از صاحبان مشاغل از جمله صرافان دچار رکود شدند. در این میان از آثار مداخلههای سیاسی انگلیس در قالب فعالیتهای بانکی نباید غافل ماند.

سیاست خارجی انگلیس در خلیج فارس از قرن 18 به بعد، بر این منطقه تأثیراتی مهم داشته است. این امر به ویژه پس از خروج انگلیس به عنوان یک قدرت سنتی از منطقه خلیج فارس در اوایل دهه 1970، حائز اهمیت بوده است. این مقاله سعی در پاسخ به این پرسش دارد که چه عواملی بر سیاست خارجی انگلیس در منطقه خلیج فارس در بازه زمانی 1968 تا 1979 مؤثر بوده است؟ فرضیه اصلی مقاله این است سیاست خارجی انگلستان در خلیج فارس در این دوره، تابعی از تأمین منافع این کشور به ویژه تأمین انرژی از طریق حفظ توازن قوا بین کشورهای منطقه بوده است. بر این اساس، نویسندگان با بهره گیری از مدل مایکل برچر ، ساختار سیاسی داخلی حزبی انگلیس که منجر به چرخش نخبگان سیاست خارجی می شود را به عنوان یک عامل مؤثر محیط عملیاتی بر سیاست خارجی این کشور در منطقه ی خلیج فارس در بازه زمانی مورد اشاره، واکاوی کرده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ساختار دو حزبی حاکم بر انگلیس، در آستانه وقوع انقلاب اسلامی بر سیاست خارجی این کشور در منطقه خلیج فارس تأثیرگذار بوده است، به طوری که جهت گیری سیاست خارجی انگلیس در بازه زمانی 1968 تا 1979 (در آستانه وقوع انقلاب اسلامی) در منطقه خلیج فارس، مبتنی بر تلاش برای حفظ ثبات منطقه، حفظ نفوذ حداکثری و تأمین منافع خود در همراهی با ایالات متحده بوده است. در این مقاله، روش شناسی تفسیری یعنی تحلیل عینی داده ها و تفسیر محتوایی آن ها به کار گرفته شده است. در واقع، روش شناسی مورد استفاده در این تحقیق یک روش شناسی تفسیری و تحلیلی است.

هدف پژوهش حاضر مقایسه ساختار و عناصر اصلی طرح درس در منابع منتخب بین المللی روش تدریس با منابع منتخب روش تدریس در ایران است. روش پژوهش از نوع مطالعه تطبیقی است و با رعایت چارچوب حاکم بر مطالعات تطبیقی از تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه آماری شاملِ منابع منتخب بین المللی روش تدریس تمام کشورهایی است که در نظام آموزشی خود از طرح درس استفاده می کنند. با تأیید صاحب نظران امر، از میان منابع مختلف از صاحب نظران سه کشور پیشرو در زمینه طرح درس شاملِ آمریکا، انگلیس و کانادا به ترتیب هانتر (2004)، جان (2006) و ترو (2008) به صورت هدف مند به عنوان نمونه پژوهش، انتخاب و ساختار و عناصر اصلی طرح درس آن سه متخصص با منابع دو صاحب نظر پیشرو ایران از شعبانی (1390) و صفوی (1390) مقایسه شد. ابزار گردآوری اطلاعات، فرم فیش برداری از اسناد و مدارک، جستجو در شبکه جهانی اینترنت و مطالعات تطبیقی درباره طرح درس می باشد. رویکرد تجزیه وتحلیل داده ها توصیفی - تحلیلی است. یافته ها حاکی از آن است که ساختار و عناصر طرح درس در ایران بیشتر خطی است و فرایند طولانی تری نسبت به طرح درس در کشورهای منتخب دارد. این عامل فرایند طراحی و اجرای طرح درس را پیچیده تر می کند. شباهت ها بیش تر در عناصر، مواد و منابع، هدف های رفتاری و ارائه درس می باشد. این پژوهش با مقایسه و نقد و بررسی الگوهای رایج، الگویی با مشخصات غیر خطی، پویا، مارپیچی و فرارونده پیشنهاد می کند. در این الگو، افزون بر حفظ نقاط قوت طرح درس های رایج جهانی، سعی شده است تا نقاط ضعف آن الگوها نیز برطرف شود.

کرسی زبان عربی در سال ۱۶۳۲ میلادی در دانشگاه کمبریج به اهتمام آبراهام ویلاک و توماس آدامز تأسیس شد که آغازگر مطالعه دانشگاهی زبان عربی در انگلستان محسوب می شود. سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که کرسی زبان عربی دانشگاه کمبریج چرا و چگونه شکل گرفت و چه دستاوردهایی به همراه داشت؟ داده های این پژوهش از طریق روش های کتابخانه ای گردآوری شده و با استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی مورد پردازش قرار گرفته است. پژوهش حاضر نشان می دهد که این کرسی در بستر زمینه های تاریخی موجود و شرایط نوپدید سده های شانزدهم و هفدهم میلادی و محرک های موجود در آن دوره شکل گرفت. عوامل متعددی ازجمله انگیزه های دینی و همبستگی یادگیری این زبان با تفسیر کتاب مقدس، تحولات فرهنگی و علمی، نیاز به مطالعات شرقی برای مقاصد اقتصادی و ارتباطات گسترده تر با دنیای اسلام زمینه تأسیس این کرسی بودند. کرسی زبان عربی سرتوماس آدامز کمبریج برای پویایی خود با موانع متعددی نیز روبرو شد. این موانع ناشی از شرایط حاکم بر فضای علمی انگلستان و وضعیت خاص دانشگاه کمبریج بود. برای مثال، نبود منابع معتبر و کافی، کمبود استادان متخصص و مقاومت های فرهنگی از جمله چالش های پیش روی این کرسی بود. با این همه، این نهاد علمی در بند موانع موجود باقی نماند و دستاوردهای قابل توجهی برای مطالعه دانشگاهی زبان عربی در انگلستان به همراه داشت.

موقعیت جغرافیایی، ساختار سیاسی و ویژگی های اجتماعی باعث شده که امنیت به مسئله ای مهم و تاریخی در جامعه ایرانی تبدیل شود. نظم و امنیت ایالت کرمان در برهه تاریخی جنگ جهانی اول تا برآمدن دولت پهلوی، تحت تأثیر عوامل متعدد داخلی و خارجی، دارای وضعیتی بحرانی و شکننده بود. این پژوهش با توجه به عوامل متعدد تأثیرگذار بر امن و ناامنی این ایالت بر آن است تا به روش تحلیل تاریخی به این پرسش پاسخ دهد که مؤلفه های اساسی تأثیرگذار بر نظم و امنیت ایالت کرمان در برهه تاریخی جنگ جهانی اول تا برآمدن دولت پهلوی کدام بودند؟ و ایالت کرمان از منظر نظم و امنیت در مقطع زمانی مذکور چه شرایطی داشت؟ یافته های پژوهش با بررسی منابع تاریخی و تحلیل متون به دست آمده نشان دهنده آن است که نظم و امنیت ایالت کرمان تابعی از نظم و امنیت کشور در این مقطع زمانی بوده است. با این حال برخی عوامل خاص این ایالت همچون موقعیت جغرافیایی، تأثیر حضور و فعالیت نیروهای نظامی و سیاسی کشورهای درگیر در جنگ جهانی، ضعف مفرط دولت مرکزی و ایالتی و ناکارآمدی نهادهای برآمده از دولت های مشروطه، وضعیت بحرانی را برای نظم و امنیت ایالت پیش آورده بود. این شرایط تا برآمدن نظم آهنین و اقتدارگرای دولت پهلوی کماکان برقرار بود.

ساختار نظام بین الملل متغیر مهمی است که استراتژی ها، جهت گیری ها و تصمیمات کشورها را در دو سطح داخلی و خارجی تحت تاثیر قرار می دهد و در کنار امکاناتی که در اختیار دولت ها قرار می دهد محدودیت هایی نیز بر رفتار آن ها  تحمیل می کند. هدف اصلی نوشتار حاضر، بررسی تأثیر ساختار نظام بین الملل بر یکی از مهم ترین جنبش های مردمی در ایران معاصر، یعنی جنبش ملی شدن صنعت نفت در دهه 1320 و سال های آغازین دهه 1330 است. پرسش اصلی پژوهش این است که تحولات نظام بین الملل از جمله رقابت استعماری شوروی، امریکا و بریتانیا چه تأثیری بر موضوع ملی شدن صنعت نفت در ایران بین سال های 1329تا 1332 گذاشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد تأثیر  ساختار نظام بین الملل بر نتایج و دستاورد جنبش مورد نظر بیشتر منفی و در مجموع نقش بازدارنده ای در مسیر حرکت و دستیابی به اهداف آزادی خواهانه و ضد استعماری این جنبش ایفا نموده است و اگرچه در کوتاه مدت و در مراحل آغازین این جنبش تا حدی روند تسهیل کننده داشته ولی در مراحل بعدی موانعی جدی بر سر راه دستیابی به اهداف این جنبش ایجاد کرده است. در مقاله حاضر از رویکرد نو واقع گرایی کنت والتز بهره برده می شود. روش مقاله کیفی، از نوع تبیین علی و روش گردآوری داده ها، بهره گیری از متون کتابخانه ای و همچنین پایگاه های اطلاعاتی فضای مجازی است