مطالعات ملی

مطالعات ملی

مطالعات ملی سال 24 زمستان 1402 شماره 4 (پیاپی 96) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل سیاستی همبستگی ملی در سیاست های کلی برنامه های توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست همبستگی ملی سیاست های کلی برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۴
همبستگی ملی از ارکان اقتدار نظام و قدرت ملی محسوب می شود. این حوزه اهمیتی چشمگیر داشته و دارای سیاست های متعدد است. سیاست های کلی برنامه های توسعه همواره گوشه ای از توجه خود را معطوف به همبستگی ملی و مفاهیم پیرامونی آن داشته اند؛ لکن، ازجمله آسیب های سیاست های حوزه ی همبستگی ملی نبود دکترین معین و واحد است. سؤال این پژوهش آن است که تحلیل سیاستی همبستگی ملی در سیاست های کلی برنامه های توسعه چه چیزی را نشان می دهد؟ برای پاسخ به این سؤال، سیاست های برنامه ای با روش دلالت پژوهی مطالعه شده اند. یافته های کاربست این روش، مفاهیم و موضوعاتی هستند که در کنار همبستگی ملی، در سیاست های برنامه ای توسعه مشاهده می شوند. با بررسی این مفاهیم و موضوعات و نیز کاربست رهیافت سیاستی دکترینی شافریتز، معلوم می شود که دکترین واحدی درخصوص همبستگی ملی در سیاست های برنامه ای وجود ندارد. چنین فقدانی باعث می شود زیرساختی اساسی برای ایجاد ثبات حوزه همبستگی ملی نیز وجود نداشته باشد. نگارندگان بر آن هستند تا آغازگر تلاشی برای ارائه ی دکترین واحد باشد که ریشه در فلسفه ی همبستگی ملی، یعنی حفظ قدرت و اقتدار نظام دارد.
۲.

تبیین روابط بین هویت دینی و ملی (دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان استان آذربایجان شرقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت هویت دینی هویت ملی دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲ تعداد دانلود : ۳
در دنیای امروز که ارتباطات وسیع، رشد روزافزون فناوری های مختلف، مواجهات فرهنگی متنوع و... از ویژگی های بارز آن است، مسئله هویت در ابعاد مختلف آن ازجمله هویت دینی و ملی به موضوع اصلی در بررسی های اجتماعی تبدیل شده است. این مهم به ویژه در دانشگاه فرهنگیان که مرکز ثقل آموزش وپرورش کشور و مسئول تربیت نسل آینده کشور است، بیش ازپیش اهمیت می یابد. پژوهش حاضر با هدف تبیین روابط بین هویت ملی و دینی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان آذربایجان شرقی و به روش توصیفی-همبستگی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجومعلمان این دانشگاه در سال تحصیلی 1402-1401 به تعداد 3990 نفر بودند. حجم نمونه براساس جدول مورگان 351 نفر و به تناسب شامل 141 دانشجوی دختر و 210 دانشجوی پسر تعیین و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه استاندارد هویت ملی و دینی بوده است. درخصوص روایی ابزار از روایی صوری استفاده شد و پایایی ابزارها نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب 853/0 و 864/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از بالا بودن میزان هویت دینی و ملی در بین دانشجومعلمان استان آذربایجان شرقی است. همچنین، این پژوهش نشان داد که هویت دینی و ابعاد آن، با هویت ملی در بین دانشجومعلمان همبستگی مستقیم و معنی دار دارد.
۳.

شکاف بین نیازهای تجویزی و ترجیحی دانش آموزان متوسطه اول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نیازهای دانش آموزان نیازهای تجویزی نیازهای اظهاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۵
هدف این پژوهش بررسی نیازهای فرهنگی و آموزشی دانش آموزان دوره اول متوسطه است. مطالعه حاضر از منظر هدف کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری اطلاعات ترکیبی از نوع اکتشافی است که در آن ابتدا از روش کیفی (بررسی اسنادی) و سپس روش کمّی (پیمایش اجتماعی با بهره گیری از پرسشنامه نیمه ساختاریافته در فضای مجازی) استفاده شده است. در بخش کیفی، به منظور تعیین نیازهای تجویزی بررسی اسنادی (سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، برنامه درسی ملی و اهداف دوره های تحصیلی رسمی عمومی) انجام شده است. براساس نتایج حاصل از بررسی اسنادی، چهارچوب مفاهیم و متغیرهای پرسشنامه نیازسنجی از دانش آموزان دوره اول متوسطه مشخص شد. پس از تهیه فرم اولیه پرسشنامه، بررسی روایی و پایایی آن (7/0 برای تمامی سؤالات) در یک نمونه 708 نفری از دانش آموزان دوره اول متوسطه اجرا شد و نیازهای اظهاری (اعلام شده توسط دانش آموزان) به دست آمد. سپس این نیازها با نیازهای تجویزی و هنجاری مطرح شده در اسناد بالادستی مقایسه شد. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از کدگذاری متن ها با رویکردی استقرایی و برای بخش کمّی از آمار توصیفی، آزمون خی دو تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد بین نیازهای ترجیحی ابرازشده توسط دانش آموزان و نیازهای تجویزی مطرح شده در اسناد بالادستی شکاف وجود دارد. اسناد بالادستی آموزش وپرورش جامعه پذیری و تربیت دینی و سیاسی دانش آموزان را در اولویت قرار می دهد؛ اما برای خود دانش آموزان نیازهای هنری و ادبی، تفریح و سرگرمی و مهارت های شغلی اولویت و اهمیت دارد.
۴.

نقش پیش بینی کننده خودشناسی انسجامی در سرزندگی و سبک های هویت جوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودشناسی انسجامی سرزندگی سبک های هویت جوانان چابهار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۴
یکی از دوره های حساس زندگی و مؤثر در شکل گیری و تکامل ویژگی های روان شناختی افراد، دوران نوجوانی و جوانی است. پژوهش حاضر در جهت بررسی نقش پیش بینی کننده متغیر خودشناسی انسجامی و تأثیر آن در سرزندگی و سبک های هویتی جوانان 18 تا 35 ساله شهرستان چابهار انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بوده و ازلحاظ هدف، از نوع تحقیق کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، اسناد و مطالعات کتابخانه ای بوده و گردآوری اطلاعات به روش میدانی، برمبنای پرسشنامه خودشناسی انسجامی، پرسشنامه سرزندگی رایان و فردریک و پرسشنامه سبک هویت برزونسکی و با استفاده از تحلیل رگرسیونی و همبستگی پیرسون صورت پذیرفته است. با آزمودن فرضیات، نتایج این تحقیق به ما نشان داد که متغیر خودشناسی انسجامی قادر به پیش بینی سرزندگی و سبک های هویت جوانان است. همچنین، نتایج تحقیق رابطه معنادار مستقیم بین خودشناسی انسجامی و سرزندگی را در جوانان نشان داد و بین خودشناسی انسجامی و سبک های هویت نیز رابطه معناداری دیده شد (p<./05). باتوجه به نتایج به دست آمده، برنامه ریزی و توجه به فرایند خودشناسی و شکل گیری هویت و ایجاد امید و سرزندگی در جوانان توسط سازمان های متولی ضروری به نظر می رسد.  
۵.

نقش عوامل اقتصادی مؤثر بر افزایش همگرایی اقوام ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد همگرایی اقوام جمهوری اسلامی ایران سیاست هویتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲ تعداد دانلود : ۳
اصول حاکم بر سیاست هویتی در ایران می بایست به تقویت مشترکات ملی و کوشش برای نزدیک شدن قومیت ها منتهی شود. بدین رو، امر مهمی که وجود دارد این است که هرچه محورها و اصول موردتوافق جمعی ارتقا پیدا کنند، هماهنگی، همدلی و همگرایی زیادی حاصل خواهد شد؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عوامل اقتصادی مؤثر در افزایش همگرایی اقوام ایرانی است. ازاین رو، نوشتار پیش رو درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که «نقش عوامل اقتصادی مؤثر در افزایش همگرایی اقوام ایرانی چیست؟» در این راستا، روش اجرای تحقیق به شیوه پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش 214 نفر است. در این پژوهش، حجم نمونه با بهره گیری از فرمول کوکران و خطای 1/0، 66 نفر مشخص شد. داده ها با آزمون های t تک نمونه و آزمون فریدمن و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها حاکی از این است که تمامی مؤلفه های اقتصادی بر همگرایی اقوام ایرانی نقش مؤثری دارند.
۶.

بررسی نقش مصرف فرهنگی بر هویت دانش آموزان دبیرستان منطقه پنج تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مصرف فرهنگی هویت اجتماعی دانش آموزان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۳
امروزه رشد مصرف کالاهای فرهنگی در شکل گیری هویت افراد جامعه دخیل است. در این میان، کودکان و نوجوانان بیشترین اثرپذیری را در این سنین از فضایی که در آن حضور داشته، آموزش دیده و رشد می کنند، خواهند داشت. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مصرف فرهنگی بر روی هویت دانش آموزان به نگارش درآمده است. جهت تدوین چهارچوب نظری تحقیق، از نظریات بوردیو استفاده شده است. روش مورداستفاده در این پژوهش از نوع پیمایشی (توصیف تبیین) حسب ماهیت آن بوده است. دانش آموزان دبیرستان منطقه پنج تهران در سال 1402 نیز به عنوان جامعه آماری و حجم نمونه آن نیز براساس فرمول کوکران با 95 درصد ضریب اطمینان به تعداد 384 نفر و به شیوه نمونه گیری تصادفی برآورد ش ده اس ت. همچنین، در راستای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS و آزمون همبستگی پیرسون جهت تعیین روابط میان مؤلفه ها بهره برده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین مصرف فرهنگی و هویت اجتماعی، فردی و ملی رابطه معناداری وجود دارد.
۷.

تدوین و اعتباریابی مدل سطوح سرمایه اجتماعی مؤثر بر پذیرش فناوری های نوین رسانه ای واقعیت افزوده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی پارادایمی فناوری رسانه ای فناوری واقعیت افزوده هویت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۳
یکی از مدرن ترین فناوری های تجسم اطلاعات که امروزه در تمامی عرصه ها کاربرد پیدا کرده فناوری واقعیت افزوده است که در حوزه های بسیاری همچون کسب وکار، بازاریابی، فروش محصولات وغیره جذابیت خاص خود را دارد. با توجه به سرعت فراگیری این فناوری، اهمیت تدوین مدلی بومی اهمیت دارد. در این راستا، مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که مدل پارادایمی تأثیر سرمایه اجتماعی بر پذیرش فناوری های نوین رسانه ای با تأکید بر فناوری واقعیت افزوده در ایران کدام است و آیا از اعتبار مناسبی برخوردار است؟ در کلیت پژوهش تلاش شده تا ارتباط سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از زیرعناوین هویت در پذیرش فناوری های نوین رسانه ای تبیین گردد. روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده که در آن براساس روش تحقیق آمیخته در بخش کیفی با مطالعه اسناد، کتب و مقالات موجود در این زمینه به شناسایی سنجه ها پرداخته و بعد با مصاحبه با یازده نفر از افراد صاحب نظر در حوزه های مطالعات اجتماعی، رسانه و ارتباطات، میزان سرمایه اجتماعی افراد و تأثیر آن بر پذیرش فناوری مورد بررسی قرار گرفت. درمجموع، نتایج تحلیل داده ها نشان داد هر سه عامل هنجار، اعتماد و شبکه به عنوان مضامین سرمایه اجتماعی نقش مهمی در پذیرش فناوری دارند؛ اما در همه این مضامین، عامل اعتماد بیش از بقیه موارد مورد تأکید مصاحبه شوندگان قرار گرفته است.
۸.

بازنمایی وجوه هویتی در معماری هشتی مدرسه خان شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت معماری آرایه مفاهیم قرآنی هشتی مدرسه خان شیراز دوره صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۵
مدرسه خان از منظر ویژگی معماری و مضامین، از بناهای شاخص دوره صفویه شیراز است؛ اما باوجود ویژگی های تزئینی خاصِ هشتی ورودی مدرسه، تاکنون خوانش مؤلفه های هویتی موجود در آن انجام نشده است و این درحالی است که ارتباط مفهومی بین کالبد و مضمون کتیبه ها و نقوش موجود در فضای هشتی وجود دارد؛ لذا این پژوهش بر آن است با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی مفاهیم نهفته در هشتی ورودی این بنای تاریخی بپردازد. در این پژوهش، براساس بررسی های میدانی، به مستندسازی و خوانش متون و مضمون کتیبه های مدرسه برای یافتن ارتباط های تطبیقی پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که طراحی اضلاع ورودی و بدنه های مدرسه و نگارش آیات بر دیوارها و پوشش گنبدی آن می تواند وجود ارتباط میان ابعاد و مؤلفه های معماری مدرسه خان شیراز در رابطه با وجوه هویتی آن و همچنین، آرا و دیدگاه های فلسفی ملاصدرا را بیان نماید. مضامین شیعی، اسلامی و عرفانی در نگارش و جانمایی نقوش نمادین و کتیبه ها از دیگر مصادیق هویتی دینی بناست. پرتکرارترین مضامین در کتیبه های موردمطالعه عبارت اند از: مضامین دینی، نمادهای حیوانی و گیاهی، مضامین عرفانی و ذکر نام کتیبه نگار که به مذهب تشیع و هویت ملی در دوره صفوی اشاره دارد. پرداختن به موضوعات اخلاق، مذهب، هنر و علم از دیگر مؤلفه های هویتی موجود در بنا منطبق با دوره صفویه است. برخی از این نقوش و مفاهیم موجود در هشتی نیز متأثر از بناهای دوره صفویه اصفهان بوده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۷