نیازهای دانش آموزان

مقارن با تحول تکنولوژی ارتباطی در دهه های اخیر، آموزش در منزل به عنوان جایگزینی برای آموزش در مدرسه در بسیاری از کشورها گسترش یافته است . در سال های اخیر، خانواده ها به دلایل متعدد از جمله ارزش های خاص فرهنگی و مذهبی ، عدم تناسب برنامه های مدرسه با نیازهای فرزندان و پایین بودن سطح آموزش در برخی مدارس به آموزش فرزندان خود در منزل رغبت بیشتری نشان داده اند. بزرگ ترین مزیت آموزش در منزل این است که می توان با توجه به ویژگی ها، علایق و توانایی های هر دانش آموز برای او برنامه ریزی نمود. مدت زمان دوره تحصیلی نیز با توجه به توانایی دانش آموزان تنظیم می شود و آنان مجبور نیستند با همکلاسی های خود همگام باشند. بدین ترتیب از آموزش لذت برده ، دچار اضطراب و نگرانی نمی شوند. این روش محدودیت هایی دارد که از آن جمله می توان به محدود شدن روابط اجتماعی دانش آموزان اشاره کرد. هم چنین جایگزینی ارتباط غیرمستقیم به جای ارتباط چهره به چهره ممکن است به کاهش تجارب دانش آموزان بیانجامد. به رغم این محدودیت ها، آموزش در منزل در مواردی که بین فرهنگ و ارزش های خانواده و جامعه اختلاف زیادی وجود دارد، یا هدف های آموزشی که خانواده برای فرزندان در نظر گرفته است تفاوت چشمگیری با هدف های آموزشی مدرسه دارد و یا برای کودکان با بیماری های مزمن و معلولیت های شدید مفید به نظر می رسد. به کارگیری این روش در کنار تکنولوژی های آموزشی نظیر شرکت در کلاس های مجازی و استفاده از وسایل کمک آموزشی می تواند مؤثر باشد. هدف از این مطالعه بررسی آموزش در منزل به منزله یکی از روش های غیررسمی آموزشی است که گاه می تواند جایگزین مناسبی برای آموزش های رسمی باشد. در این مطالعه جنبه های مختلف آموزش در منزل، روش های تسهیل کننده، مزایا و محدودیت های آن نقد و بررسی شده است.

پژوهش حاضر به ارزیابی کتاب درسی "پراسپکت 2" که درچند سال اخیر برای دانش آموزان پایه هشتم دوره اول دبیرستان در ایران تدریس میشود، از دیدگاه معلمان و نیازسنجی دانش آموزان پرداخته است. بدین منظور، 30 معلم و 60 دانش آموز پایه هشتم از بین دبیرستانهای دخترانه و پسرانه در شهر تبریزبطور تصادفی انتخاب شدند. چک لیست ارزیابی کتاب بین معلمان و پرسشنامه نیازسنجی در بین دانش آموزان شرکت کننده توزیع گردید. نتایج نشان داد که محتوای این کتاب با بیشتر نیازهای دانش آموزان مطابقت دارد و می تواند به عنوان یک کتاب درسی مناسب برای آنها استفاده شود. معلمان نیزبطور کلی دیدگاه مثبتی نسبت به این کتاب داشتند، اما مشکلاتی را نیز مطرح کردند. برای مثال ، توازن بین مهارت های چهارگانه زبان در این کتاب وجود ندارد، زبان واقعی نیست، نکات دستوری کاملا حذف شده اند و تمرین ها جالب نیستند و نمی توانند توسط معلمان اصلاح یا تکمیل شوند. پیشنهادها وکاربردهای آموزشی برای معلمان، طراحان برنامه درسی و مولفین کتابهای درسی ارائه شده اند.

زمینه و هدف: امروزه سنجش نیازهای دانش آموزان دوره های مختلف تحصیلی یکی از چالش برانگیزترین مسائل محیط های آموزشی و پرورشی رسمی هر کشوری می باشد. در این میان،توجه به نیازهای دانش آموزان دوره متوسطه از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا دانش آموزان هم ازنظر روانی، هم ازنظر تحصیلی در دوره انتقال هستند؛ لذا هدف این پژوهش بررسی میزان انطباق قالب های رسانه ای و جنبه های هنری مجله رشد نوجوان با نیازها و علایق رسانه ای دانش آموزان دوره اول متوسطه بود. روش پژوهش: مطالعه حاضر از منظر هدف کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری اطلاعات ترکیبی از نوع اکتشافی است. جمعیت نمونه موردپژوهش در بخش کیفی شامل 9 شماره از مجلات رشد نوجوان طی سه سال 97 ، 98 و 99 و در بخش کمی نمونه ای 708 نفری از دانش آموزان دوره اول متوسطه بوده است. ابزارهای پژوهش فرم های وارسی محتوا و پرسشنامه نیمه ساختاریافته بودند. پایایی فرم های وارسی 8/0 و پایایی پرسشنامه 7/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از کدگذاری متن ها با رویکردی استقرایی و برای بخش کمی از آمار توصیفی و آزمون خی دو تک نمونه ای و آزمون فرید من استفاده شد. یافته ها: به طورکلی نتایج نشان می دهد در مورد قالب های رسانه ای، مجله در قالب های مقاله، سرگرمی، طنز و کمیک استریپ و تیترها کاملاً منطبق با نیازهای دانش آموزان عمل کرده است، در قالب های گزارش و یادداشت انطباق نسبی مناسب وجود دارد؛ اما در قالب مصاحبه عملکرد مجله ضعیف و دور از انتظار دانش آموزان است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که از جنبه های هنری و زیبایی شناختی مجله در سه شاخص اندازه حروف، تصویری شدن مجله و رنگی بودن عکس ها با نیازها و علائق دانش آموزان انطباق کامل ندارد و در شاخص اندازه عکس ها انطباق با نیازهای دانش آموزان متوسط است.

هدف این پژوهش بررسی نیازهای فرهنگی و آموزشی دانش آموزان دوره اول متوسطه است. مطالعه حاضر از منظر هدف کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری اطلاعات ترکیبی از نوع اکتشافی است که در آن ابتدا از روش کیفی (بررسی اسنادی) و سپس روش کمّی (پیمایش اجتماعی با بهره گیری از پرسشنامه نیمه ساختاریافته در فضای مجازی) استفاده شده است. در بخش کیفی، به منظور تعیین نیازهای تجویزی بررسی اسنادی (سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، برنامه درسی ملی و اهداف دوره های تحصیلی رسمی عمومی) انجام شده است. براساس نتایج حاصل از بررسی اسنادی، چهارچوب مفاهیم و متغیرهای پرسشنامه نیازسنجی از دانش آموزان دوره اول متوسطه مشخص شد. پس از تهیه فرم اولیه پرسشنامه، بررسی روایی و پایایی آن (7/0 برای تمامی سؤالات) در یک نمونه 708 نفری از دانش آموزان دوره اول متوسطه اجرا شد و نیازهای اظهاری (اعلام شده توسط دانش آموزان) به دست آمد. سپس این نیازها با نیازهای تجویزی و هنجاری مطرح شده در اسناد بالادستی مقایسه شد. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از کدگذاری متن ها با رویکردی استقرایی و برای بخش کمّی از آمار توصیفی، آزمون خی دو تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد بین نیازهای ترجیحی ابرازشده توسط دانش آموزان و نیازهای تجویزی مطرح شده در اسناد بالادستی شکاف وجود دارد. اسناد بالادستی آموزش وپرورش جامعه پذیری و تربیت دینی و سیاسی دانش آموزان را در اولویت قرار می دهد؛ اما برای خود دانش آموزان نیازهای هنری و ادبی، تفریح و سرگرمی و مهارت های شغلی اولویت و اهمیت دارد.

شناخت نیازهای دانش آموزان از گام های مهم و پیش نیاز تنظیم برنامه های آموزشی و تربیتی و تدوین محتوای فعالیت های درسی است. ازاین رو ضروری است این برنامه ها با نیازهای واقعی دانش آموزان متناسب و متحول گردد زیرا دانش آموزان از کلاسی لذت می برند که نیازهای آنان را برآورده سازد و به علایقشان توجه کند. علی رغم شناسایی نیازهای دانش آموزان در نظام متمرکز برنامه ریزی آموزشی ایران، شواهد و مطالعات انجام شده نشان می دهد که آماده سازی دانش آموزان برای زندگی و رویارویی با مشکلات روزمره در نظام تعلیم و تربیت به میزان کافی موردتوجه قرار نگرفته است و دانش آموزان دوره متوسطه وضعیت موجود برنامه آموزشی را پاسخگوی نیازهای خود نمی دانند. ازاین رو بی توجهی به این موضوع در نظام برنامه ریزی آموزشی منجر به بی علاقگی دانش آموزان نسبت به درس و تحصیل می شود. با عنایت به این مهم، تعیین نیازهای دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر مشهد موضوع این پژوهش قرار گرفته است. مطالعه حاضر از منظر هدف کاربردی و از جنبه شیوه گردآوری پیمایش اجتماعی با بهره گیری از پرسش نامه نیمه ساختاریافته است. جامعه آماری تمامی دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر مشهد به تعداد 79000 نفر بودند که از این تعداد نمونه ای به تعداد 384 نفر به پرسش نامه محقق ساخته پاسخ دادند. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از آمار توصیفی، آزمون خی دو تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که دانش آموزان دوره اول متوسطه از بین دسته بندی کلان نیازها به دودسته نیازهای علمی و آموزشی و دینی و اخلاقی بیشتر احساس نیاز می کنند. سه دسته نیاز به مهارت های روحی و روانی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، شغلی و حرفه ای با فاصله زیاد در مراتب بعدی سلسله نیازهای دانش آموزان قرار گرفته اند. این در حالی است که به چهار گروه تفریح و سرگرمی، ادبی و هنری، تندرستی، سلامت و ایمنی و سیاسی دانش آموزان کمتر احساس نیاز کرده اند.