مطالعات ملی

نمادهای ملی عاملی برای وحدت و هویت بخشی بوده و نقش مهمی در القای ارزش ها و اهداف انقلاب دارند. به طور خاص سرود ملی به عنوان گلچینی از کلمات زیبا و پر محتوی، عاملی برای ایجاد حس غرور، میهن پرستی و وحدت در بین افراد یک جامعه است. با وقوع انقلاب ها نمادهای ملی از جمله سرود ملی هم دچار تغییر می شود و محتوای آن نیز متناسب با ارزش ها و اهداف انقلاب دچار تحول خواهد شد. سرود ملی ایران نیز تحت تأثیر انقلاب اسلامی و ارزش های آن دوبار تغییر یافته است. یافته های پژوهش حاضر که با روش مطالعات اسنادی انجام شده است نشان می دهد که مفاهیم و ارزش های برخاسته از ایدئولوژی اسلامی چون امام(ره)، شهیدان، جمهوری اسلامی ایران، استقلال، آزادی در سرود ملی دوم جمهوری اسلامی ایران جلوه هایی از ارزش ها و اهداف انقلاب اسلامی هستند. این سرود تداعی کننده ارزش های اسلامی و میهنی است که برای به ثمرنشینی انقلاب اسلامی در مبارزات مورد توجه بوده است. با شنیدن این سرود حس تعلق به دین، وطن و ارزش های انقلابی برانگیخته شده و موجب تقویت هویت اسلامی و وحدت ملی می شود.

موضوع هویت و بحران های مرتبط با آن، در مقاطع مختلف تاریخ ایران مطرح بوده است. به نظر برخی محققان هر گاه سخن از هویت ایرانی به میان می آید، نوعی دوگانگی و تقابل میان هویت دینی و ملی ایرانیان مشاهده می شود، که ریشه در وقایع تاریخی ندارد. این مقاله با هدف بررسی چگونگی پذیرش اسلام توسط ایرانیان و تأثیر آن بر هویت مذهبی و زبانی به عنوان اجزاء هویت ملی ایرانیان نوشته شده است. سؤال تحقیق آن است که: تغییرات عناصر تشکیل دهنده هویت ایرانیان (به خصوص دین) در دهه های نخست هجری درچارچوب هویت پایداری چگونه تعریف می شود؟ مدل نظری تحقیق، تلفیقی از به کارگیری مفاهیم نظریه ساخت یابی گیدنز، نظریه هویت مقاومت کاستلز و نظریه جامعه شناسی تاریخی، در بررسی رفتارهای هویت جویانه جنبش های اجتماعی ایرانیان در دو قرن نخست هجری است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تغییرات هویتی ایرانیان متأثر از پذیرش خوانش برحق اهل بیت علیهم السلام از اسلام بوده، و نه از سر تهدید، تحمیل و اجبار ناشی از شکست دولت ساسانی و ایرانیان، از اعرابی که پس از رحلت پیامبر(ص) عزم رجعت به اصالت های پیشین دارد؛ و طی فرایندی طولانی و در پی انتخابی سرنوشت ساز و بنیادین از سویِ ایرانیان و در مخالفت و پایداری در برابر سلطه و تحمیلات حاکمان عرب ایران به انجام رسیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که انتخاب هویت شیعی و زبان فارسی جدید از سویِ ایرانیان علاوه بر حقانیت شیعه، حاصل انتخاب هوشمندانه و اصیل جامعه ایرانی آن روز بوده است.

پنهان سازیِ هویت ایثارگری، تلاشی اجتماعی برای مخفی سازی برخوردار بودن از ویژگی ایثارگر و یا وابسته به ایثارگر بودن است. هدف اصلی این مطالعه بررسی وضعیت پنهان سازی هویت ایثارگری کلیه کارکنان و اعضای هیأت علمی شاهد و یا ایثارگر دانشگاه مازندران در سال 1391 و چرایی اجتماعی این پدیده از منظر آنها است. داده های این مطالعه براساس نظریه همنوایی اجتماعی و از طریق پرسشنامه محقق ساخته، جمع آوری شده اند. بنابر نتایج به دست آمده، میانگین حدود 66 درصد پاسخ دهندگان این مطالعه دست به پنهان سازی هویت ایثارگری زده اند. از منظر جامعه مورد مطالعه، عوامل متعدد و مختلفی باعث پنهان سازی هویت ایثارگری می شوند. این عوامل میتوانند به عوامل دینی و عوامل اجتماعی دسته بندی شوند.

از الزامات اولیه هر دولتی حفظ امنیت در سایه حاکمیت بر فضای جغرافیایی است. در عصر حاضر با گذار از چالش های سنتی دولت، با چالشی نوین روبرو هستیم؛ پدیده ای سازمان یافته که در مناطق خارج از نظارت و حاکمیت دولت، امنیت جامعه را به خطر می اندازد. این چالش نوین را «حفره های دولت» می نامند. این حفره ها را بازیگرانی در سطوح مختلف، در چارچوب رقابت ها و منازعات، در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به وجود می آورند، تعمیق و گسترش می دهند و در نهایت تأثیرات فضایی خاصی را از خود به جا می گذارند. هدف این پژوهش بررسی سازوکارهای حاکم بر نحوه استفاده این بازیگران از دانش سایبرنتیک (رایانیک) در سطوح و عرصه های مختلف و چگونگی تأثیر فضای سایبری (رایاسپهری) در ایجاد حفره های دولت است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و در صدد است تا با موردپژوهی و بررسی و تحلیل روابط میان فضای سایبری و حفره های دولت فرضیه خود را که وجود حفره های فرهنگی و سیاسی با منشأ سایبرنتیکی است به اثبات رساند. نتایج پژوهش بیانگر وجود حفره های فرهنگی هویتی و سیاسی با منشأ سایبرنتیک در کوی دانشگاه تهران است.

مطالعه حاضر، وضعیت زبان و ادب فارسی را به عنوان یکی از مؤلفه های هویت ملی بررسی می کند. داده های مقاله، نتایج آزمون سراسری در سه سال اخیر است که رسماً از سازمان سنجش کشور دریافت شده و به روش تحلیل محتوا مبتنی بر آمار و ارقامِ ارائه شده، موردِ بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق، منطبق بر نمونه آماری و معادل کل پذیرفته شدگان سال های 90، 91 و 92، برابر 457/719/1 نفر است. سؤال پژوهش، بررسی ارتباط دانش زبانی و ادبی پذیرفته شدگان آزمون سراسری با گروه و رشته قبولی و هم چنین تأثیر این انتخاب بر هویت ملی است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان این دو متغیر رابطه معکوس وجود دارد؛ و به طور معمول داوطلبانی با توانایی بالا، رشته هایی را انتخاب کرده اند که کمترین ارتباط را با زبان و ادبیات فارسی داشته است و برعکس. بنابراین در طی سال های متمادی، چرخه معیوبی شکل گرفته است که تأثیر منفی آن در آینده زبان فارسی به ضعف بنیان های هویتی ملی زبانی خواهد انجامید و این امر نیاز به توجه جدی در برنامه ریزی های ملی دارد.

بنیان های هر جامعه، ریشه در ارزش ها و فرهنگ آن جامعه دارد. بنابراین برای تضعیف هر جامعه، کافی است تا فرهنگ و به ویژه فرهنگ سیاسی آن جامعه را تضعیف کرد. در سال های اخیر گرایش به شبکه های ماهواره ای علاوه بر کلان شهرها به دیگر شهرهای کشور نیز از روند افزایشی محسوسی برخوردار بوده است. این مطالعه به روش پیمایش و جمعیت نمونه 400 نفری در شهر کرمان انجام شده است. نتایج تحلیل رگرسیون ارزیابی اثرات جمعی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته شامل شش متغیر «فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی، اعتماد سیاسی، درجه مذهبی بودن، آگاهی سیاسی و مدت تماشای ماهواره»، در تبیین واریانس متغیرهای وابسته به ترتیب براساس میزان اثرگذاری نشان می دهد بیشترین میزان تأثیر مربوط به متغیرهای «مشارکت سیاسی و اعتماد سیاسی» مردم شهر کرمان تعلق دارد.

مقاله حاضر به بررسی رابطه بین استفاده از فضای مجازی اینترنت و شکل گیری ابعاد مختلف هویت ملی جوانان در شهر همدان پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش بوده و برای سنجش متغیر اصلی (استفاده از اینترنت) و وابسته تحقیق (هویت ملی) از پرسشنامه در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. برای سنجش اعتبار و روایی طیف، از اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. جامعه آماری مورد پژوهش را کلیه جوانان 15 تا 29 ساله شهر همدان تشکیل می دهند. حجم نمونه 400 نفر و شیوه نمونه گیری نیز، خوشه ای چند مرحله ای بوده است. داده ها با استفاده از تکنیک های آمار استنباطی، ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و آمار توصیفی (جداول توافقی) و هم چنین تحلیل رگرسیون به کمک نرم افزار آماری spss مورد توصیف و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج محاسبات آماری مربوطه، رابطه معنی دار با سطح (00/0) و منفی (159/0-) بین میزان استفاده از اینترنت و گرایش به هویت ملی در بین جوانان را نشان می دهد به گونه ای که هرچه میزان استفاده از فضای مجازی اینترنت بیشتر شود، ابعاد مختلف هویت ملی تضعیف خواهد شد. هم چنین در تحلیل رگرسیونی مشخص شد که متغیر استفاده از اینترنت به صورت کلی با ضریب Beta (432/0-) بر هویت ملی تأثیرگذار است.

وضعیت همبستگی اجتماعی عاملی نقش آفرین در فرآیند  توسعه، در کشورهای در حال توسعه و یا مشخص تر خاورمیانه ای هم چون ایران، تلقی شده است. در ایران طی 80 سال نرخ شهرنشینی نزدیک به سه برابر شده است. نتیجه ابتدایی این روند رشد، نشانگر حرکتی ناموزون، تقلیدی و بدون بسترسازی های مناسب فرهنگی اجتماعی بوده است.  این روند در شهر اراک طی 30 سال ادامه داشته است. در این مطالعه تلاش شده است تا زمینه ها و موانع همبستگی اجتماعی در شهر اراک به عنوان یک شهر صنعتی که فرایندی چند بعدی را در مسیر توسعه شهری نپیموده است، مطالعه شود. بدین سبب با رویکردی تاریخی تطبیقی و بر اساس تحقیقات و اطلاعات پژوهشی از قبل انجام شده، در رابطه با موضوع، از روش فراتحلیل از دسته روش های کیفی با استناد به مدارک و یافته های پژوهشی موجود بهره گرفته شده است. اهداف مطالعاتی تحقیق، بر پایه تحلیل وضع موجود  در رابطه با شاخص های همبستگی اجتماعی شهر اراک طراحی گردیده است. در نهایت با توجه به فقدان همبستگی اجتماعی مطلوب، فرایند توسعه شهری اراک، روندی متوازن و متعادل نداشته است و محقق راهکارهایی را مبتنی بر چهارچوب نظری و یافته های تحقیق جهت تقویت همبستگی اجتماعی شهری در اراک ارائه کرده است.