مطالعات مدیریت انتظامی (پژوهش های مدیریت انتظامی)

زمینه و هدف: منویات مقام معظم رهبری در حوزه نیروی انتظامی هنگامی برآورده می شود که در قاموس علم و روش شناسی پیشرفته، استخراج و در اختیار مردم و به ویژه فرماندهان و کارشناسان قرار گیرد. پژوهش حاضر به منظور تدوین الگوی اندیشه دفاعی و امنیّتی مقام معظم رهبری ( مدظله العالی) با محوریت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، از نوع کیفی و اکتشافی است. در این راستا، کلیه بیانات و مکتوبات مقام معظم فرماندهی کلّ قوا در نرم افزار حدیث ولایت از سال 1368 تا 1396 بر اساس روش داده بنیاد مطالعه شد. همچنین خبرگان این تحقیق نیز به تعداد 8 نفر (4 نفر استادان مرتبط با طرح و 4 نفر از متخصصان مطالعات راهبردی در دانشگاه افسری امام علی ( ع) و دافوس آجا) می باشند که روایی مطالعه را در حین اجرا و پس از آن کنترل و تأیید کرده اند. در خصوص پایایی هم از فن توافق درون موضوعی استفاده شده است. یافته ها : 794 مفهوم و کد به دست آمد که در قالب 16 مقوله و 52 بُعد در قالب پارادایم نظریه داده بنیاد مطابق نظریه پیاده سازی شد. برابر یافته ها این پژوهش، «برقراری و حفظ آرامش و امنیّت اجتماعی (ملی) و نظم ارزشی در جامعه» به عنوان مقوله محوری اندیشه دفاعی و امنیّتی ایشان است که تمام مقولات دیگر در پیوند با آن معنا و مفهوم پیدا می کنند. نتیجه گیری: پیاده سازی الگوی شناسایی شده در این مطالعه می تواند به برپایی تمدن نوین اسلامی، کارآمدی مطلوب جامعه و قدرت و اقتدار ملی کشور کمک نماید.

زمینه و هدف: تغییرات مداوم محیط و پیدایش شیوه های جدید نیل به اهداف سازمانی، این نیاز را برای سازمان هایی که ساختاری پویا با رقیبانی قدرتمند و چالشی دارند، ایجاد کرده که به فکر تدوین راهبردهای متناسب با محیط باشند. پژوهش حاضر به دنبال تعیین موقعیت حال حاضر پلیس آگاهی با توجه به محیط داخلی و خارجی و تعیین و تدوین راهبردهای پلیس آگاهی در فرایند جرم یابی است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی است. مشارکت کنندگان در این تحقیق، مدیران عالی و میانی از سراسر کشور و دارای سابقه کاری مرتبط با پلیس آگاهی بودند که به صورت هدفمند، 16 نفر از آن ها انتخاب و نظرات آن ها با تشکیل دو گروه کانونی جمع آوری شد. از مشارکت کنندگان خواسته شده نسبت به تعیین امتیاز و رتبه برای عوامل شناسایی شده اقدام کنند؛ عواملی که امتیاز کمتری کسب کردند، حذف شد. همچنین از تکنیک تحلیل SWOT  برای تقاطع عوامل داخلی و خارجی و استخراج راهبردها استفاده شد. اعتبار پژوهش از طریق ارائه نتایج به کارشناسان مرتبط و نظرات گروه های کانونی ارزیابی و تأیید شد. یافته ها: تعداد 14 راهبرد از تقاطع نقاط قوّت و ضعف با نقاط تهدید و فرصت به دست آمد. یافته های تحقیق نشان می دهد پلیس آگاهی با توجه به نظرات کارشناسان در موقعیت رقابتی خفیف بوده و لازم است با احتراز از تهدیدات از نقاط قوّت استفاده کند. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش، راهبردهای قوّت - تهدید شامل «اصلاح قوانین از طریق تعامل با نظام قانون گذاری و قضایی، ایجاد ساختارهای ویژه رسیدگی به جرائم فضای مجازی، بهره گیری از تحلیل های اطلاعاتی برای مقابله با جرائم سازمان یافته و باندی و تکمیل بانک های اثر انگشت و چهره» در بین راهبردهای پلیس آگاهی در فرایند جرم یابی، اهمیت بیشتری دارند.

زمینه و هدف: یکی از مسائلی که همواره فکر فرماندهان را در اجرای مأموریت های انتظامی به خود معطوف داشته، مسئله طرح ریزی، کنترل عملیات و تصمیم گیری در شرایط متغیر، ناپایدار و مبهم صحنه عملیات در آینده، با توجه به ظهور فناوری ها و تهدیدات نوین، شگردها و عناوین جدید مجرمانه است. سریع تر شدن شتاب عملیاتی و افزایش قدرت کنش، واکنش و پادکنش که در اثر توسعه فناوری ها صورت گرفته است، اهمیت تصمیم گیری در شرایط دشوار را مبتنی بر سامانه پیشرفته و هوشمند فرماندهی و کنترل انتظامی، بیش ازپیش نمایان و ضروری می سازد. ازاین رو، هدف این پژوهش، طراحی الگوی فرماندهی و کنترل انتظامی هوشمند است. روش: این تحقیق از نوع کاربردی و از منظر روش شناسی، پژوهشی کیفی است. جامعه آماری پژوهش، صاحب نظران و فعالان حوزه فرماندهی و کنترل و مدیران ارشد انتظامی بودند که با چهارده نفر از خبرگانی که در حال حاضر به عنوان معاون عملیات و یا رئیس مرکز فرماندهی و کنترل در فرماندهی کل انتظامی و یا استان ها خدمت می کنند مصاحبه شد و از روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری برای کنترل تعداد مشارکت کنندگان استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش 148 مقوله فرعی و 38 مقوله اصلی و 5 مؤلفه (تشخیص، تحلیل، تدبیر، ترویج و تأثیر) استخراج شد. نتیجه گیری: مرحله تشخیص الگوی فرماندهی و کنترل مبتنی بر زیرساخت های ارتباطی، سامانه های خبری و پایش تصویری است، مرحله تحلیل مبتنی بر تجزیه وتحلیل اطلاعات، پیش بینی به موقع و تصمیم سازی به موقع می باشد، مرحله تدبیر مبتنی بر تشکیل جلسات مدیریت بحران، طرح ریزی عملیاتی و مدیریت عملیات است، مرحله ترویج مبتنی بر اشتراک گذاری اطلاعات، ایجاد تحرک و آگاهی وضعیتی در پلیس های تخصصی است و مرحله تأثیر مبتنی بر بهبود مستمر بر عملکرد هر کدام از مراحل قبلی است.

زمینه و هدف: در کاهش آسیب های شغلی، پیشگیری بر درمان مقدم بوده و با از بین بردن شرایط و انگیزه ها قابل مهار است. با درک این مهم، هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر پیشگیری از آسیب های شغلی کارکنان فرماندهی انتظامی ج.ا.ا بر مبنای آیات و روایات می باشد. روش: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کیفی مبتنی بر تحلیل مضمون است. جامعه آماری مشتمل بر قرآن کریم، تفاسیر و کتاب های معتبر روایی است. روش نمونه گیری هدفمند بود، و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش «تحلیل مضمون» استفاده شد. یافته ها: عوامل مؤثر بر پیشگیری از آسیب های شغلی کارکنان فرماندهی انتظامی ج.ا.ا مبتنی بر آیات قرآن کریم شامل 22 مضمون در ذیل مضامین اصلی انذار و تبشیر و از منظر روایات شامل 42 مضمون در ذیل ابعاد اعتقادی، معرفتی، رفتاری و نظارتی (خودنظارتی و دیگر نظارتی) است. نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده مؤثر بر پیشگیری از آسیب های شغلی کارکنان از منظر آموزه های قرآن کریم و روایات معصومان (ع)، مجموعاً مشتمل بر 64 مورد بود. این مؤلفه ها به دلیل دربرداشتن مبانی نظری قوی اعتقادی و شناخت از ابعاد وجودی انسان و توجه ویژه به نوع آسیب های روحی - روانی انسان و راه های پیشگیری و درمان اصولی، در صورت کاربست صحیح و نهادینه شدن در نهاد افراد می تواند به کاهش آسیب های شغلی کارکنان فرماندهی انتظامی ج.ا.ا منجر شود و راهگشای سازمان در مواجهه با چالش ها و معضل های مأموریتی پیش رو در این زمینه باشد.

زمینه و هدف : با توجه به تأثیر ویژگی های شخصیتی در گرایش به ارتکاب جرائم خشن، یکی از راهبردهای مؤثر در مقابله با مجرمان و کشف جرائم خشن، شناخت و تحلیل شخصیت جنایی مجرمان می باشد؛ ازاین رو، هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی تحلیل شخصیت جنایی مجرمان در کشف جرائم خشن است. روش : پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع داده آمیخته (کیفی - کمّی) است. در بخش کیفی، از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 17 نفر از خبرگان روان شناسی و جرم شناسی مرتبط با موضوع، به صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری استفاده شد. در بخش کمّی نیز جامعه آماری شامل نخبگان و کنشگران عرصه کشف جرائم خشن به تعداد 81 نفر است که به صورت تمام شمار، انتخاب و پرسش نامه بین آن ها توزیع شد. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش کمّی نیز از آزمون های تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری و لیزرل استفاده شد. یافته ها : تحلیل یافته های بخش کیفی نشان داد، الگوی شناسایی شده شامل چهار بُعد برون گرایی با سه مؤلفه، ناسازگاری با دو مؤلفه، روان رنجوری با سه مؤلفه و روان پریشی خویی با چهار مؤلفه است. یافته های کمّی نیز نشان داد که بُعد ناسازگاری با بیشترین میزان، مؤثرترین بُعد اثرگذار در شخصیت جنایی مجرمان خشن است. نتیجه گیری : با توجه به تأثیرگذاری ابعاد و مؤلفه های شناسایی شده بر شخصیت جنایی مجرمان در ارتکاب جرائم خشن، توجه و تمرکز بر ابعاد و ویژگی های شخصیت جنایی مجرمان در برنامه های مداخله ای پیشگیرانه و اقدامات عملیاتی کشف جرائم خشن مورد تأکید است.

زمینه و هدف: اشراف اطلاعاتی فرماندهان از نیازهای اساسی و عوامل موفقیت برای پیش بینی آسیب ها و تهدیدات امنیّتی و اخذ تصمیم مناسب توسط آنان است، این مهم در تأمین امنیّت پایدار مرزی از نقش بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر درصدد طراحی الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی در هنگ مرزی پاوه است. روش : این پژوهش ازنظر نوع، کاربردی و روش انجام آن ترکیبی است. جامعه مشارکت کننده بخش کیفی شامل فرماندهان و مدیران مرزبانی استان کرمانشاه و هنگ مرزی پاوه بودند که با روش هدفمند و براساس اصل اشباع نظری 15 نفر از آن ها انتخاب شدند. در بخش کمّی، جامعه آماری 100 نفر است که حجم نمونه 81 نفر با استفاده جدول مورگان تعیین شد. روایی کیفی پژوهش از طریق دو نیمه کردن نتایج مصاحبه ها و کنترل آن و کار مستمر محقق با داده ها و روایی کمّی تحقیق با بهره گیری از نظر خبرگان و پایایی آن براساس آلفای کرونباخ (871/.) تأیید شد. تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی و تحلیل عاملی اکتشافی به وسیله نرم افزارهای Maxqda و SPSS و AMOS انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که درمجموع سه مقوله اصلی اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی و 9 مقوله فرعی: 1- اطلاعاتی، 2- اقتصادی،  3- سیاسی، 4- سازمانی، 5- نیازهای فیزیکی مرز، 6- امکانات و تجهیزات، 7- ویژگی های محیطی، 8- نیروی انسانی و 9- معضلات اجتماعی مرزنشینان در قالب 54 گویه الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی را تبیین می کند. نتیجه گیری : توجه به ابعاد اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی از اصول مهمی است که موفقیت یگان های انتظامی را در تأمین امنیّت مرزی تضمین می کند.

زمینه وهدف : قانون اساسی و قانون تشکیل نیروی انتظامی،پلیس را به عنوان ضابط مسئول اجرا بخشی از وظایف قوه قضائیه در قبال جرم و پیشگیری از آن معرفی کرده است. ازآنجایی که کیفیت تعامل و همکاری بین دو سازمان از شروط و ضرورت های اولیه پیشگیری از جرم است، این تحقیق با هدف آسیب شناسی تعامل دستگاه قضایی با نیروی انتظامی در پیشگیری از جرم انجام شده است. روش : این تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن320 نفر، شامل کلیه مسئولان و کارشناسان خبره و مطلع پلیس پیشگیری و معاونت پیشگیری از جرم قوه قضائیه می باشند که از بین آنها با استفاده از جدول مورگان 175 نفربه عنوان حجم نمونه به روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. برای حصول روایی صوری و محتوایی سوال ها از نظر 15 نفر از خبرگان بهره گرفته و برای سنجش پایایی پرسشنامه از روش باز آزمایی استفاده شد و همبستگی بین نمرات حاصل از دوبار اجرای آزمون 86/0 به دست آمد. یافته ها : اجرای ماموریت مشترک پیشگیری از جرم توسط نیروی انتظامی و دستگاه قضایی با سطح همبستگی بالا و معناداری تابعی از استنباط هر دو نهاد از مفهوم پیشگیری است. همچنین نتایج آزمون های آماری نشان داد کارکنان دو دستگاه نگرش واحدی از مفهوم پیشگیری از جرم ندارند و دانش و نگرش پیشگیری از جرم در دو سازمان یکسان نیست. نتیجه گیری: در سطح شناختی و فرهنگ سازمانی موانع جدی برای تحقق ماموریت پیشگیری از جرم وجود دارد که از مصادیق آن می توان به نداشتن سند همکاری و  برنامه مشترک بین دو سازمان اشاره کرد.