گروهک های تروریستی

جغرافیای تروریسم به بررسی تأثیراتی که جغرافیا بر شکل دهی پدیده تروریسم در سطح فضاهای جغرافیایی دارد، می پردازد. در ایران نیز ویژگی های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی کشور به خصوص در مناطق مرزی و حاشیه ای تأثیر زیادی در شکل گیری و فعالیت گروهک های تروریستی داشته است. این تأثیرگذاری در جنوب شرقی ایران بسیار حادتر و عینی تر است. در واقع پاره ای از زمینه های جغرافیایی (طبیعی و انسانی) مانند: بنیادهای زیستی ضعیف، فاصله زیاد از مرکز سیاسی حکومت، وجود عوارض جغرافیایی وسیع، توسعه نامتوازن منطقه ای، تفاوت قومی- مذهبی با حکومت مرکزی، مرزی بودن و ضعف شبکه ارتباطی و ... به عنوان عوامل درون زا و تعدادی از عوامل ژئوپلیتیکی مانند: ویژگی های حکومت های همسایه، قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و ژئوپلیتیک مواد مخدر به عنوان عوامل برون زا دارای بیشترین میزان اثرگذاری در شکل گیری گروهک های تروریستی در جنوب شرقی کشور می باشند. در این مقاله تلاش شده است ضمن بررسی جغرافیای تروریسم در جنوب شرقی کشور، ویژگی های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مؤثر در شکل گیری و فعالیت گروهک های تروریستی در این منطقه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

زمینه و هدف: هدف از این پژوهش، شناخت عوامل مدیریتی مؤثر در پیشگیری از آسیب پذیری کارکنان مرزبانی استان سیستان و بلوچستان در برابر گروهک های تروریستی طی سال های 1388 تا 1396 است. روش: بنیان روش شناسی پژوهش مبتنی بر رویکرد ترکیبی یا آمیخته است. مشارکت کنندگان مرحله کیفی، شامل 17 نفر از خبرگان دارای سابقه خدمتی در مشاغل فرماندهی و مدیریتی در مرزبانی استان سیستان و بلوچستان است که براساس اصل اشباع نظری تعیین و نظرهای ایشان با رویکرد تلخیصی تحلیل و تفسیر شد. جامعه آماری بخش کمی شامل فرماندهان و مدیران ارشد مرزبانی استان سیستان و بلوچستان است که 32 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شد. داده های پرسشنامه ها با استفاده از آمارهای توصیفی و آزمون های کای دو، کولموگروف – اسمیرنوف و فریدمن تحلیل شد. یافته ها: به تفکیک کارکردهای مدیریتی، مهم ترین گزاره های مؤثر در هریک از عوامل، از دیدگاه فرماندهان، نخبگان و صاحب نظران فرماندهی مرزبانی استان سیستان و بلوچستان شناسایی و استخراج شد. نتایج: «ایجاد تغییر مداوم در ساعت های اعزام نیروها به گشت و یا استقرار در کمین گاه های مرزی» در بعد برنامه ریزی، «واگذاری مشاغل فرماندهی و مدیریتی به کارکنان لایق، باتجربه، باانگیزه، شجاع و مستعد» در بعد هدایت و رهبری، «حمایت دستگاه قضایی از تیراندازی کارکنان مرزبانی در محدوده حریم امنیتی مرز» در بعد سازماندهی و هماهنگی و «نظارت و کنترل فرماندهان و مسئولان بر عملکرد کارکنان زیرمجموعه خود» در بعد نظارت و کنترل به عنوان مهم ترین گزاره ها شناسایی شدند.

یکی از مهمترین نقاط آسیب پذیر ایران از نظر تهدیدات نرم فعالیت گروه های تروریستی انحرافی در مناطق مرزی به ویژه جنوب شرق است. بیشتر مواقع دو بال تروریسم یعنی خشونت در قالب حملات چریکی، انتحاری و..  حمایت های رسانه های دیداری و شنیداری دیجیتال ماهواره ای کشورهای بیگانه مخالف ایران، از آنها، باعث استفاده ازعملیات های جنگ روانی علیه ساکنان استان سیستان و بلوچستان شده است.  این پژوهش می خواهد به این سوال پاسخ دهد ایا عملیات های مختلف گروه های تروریستی (گروه جندالله و جیش العدل )بر نگرش مردم استان سیستان و بلوچستان نسبت به این گروهها  تاثیر داشته است؟نتایج پژوهش نشان می دهد کمترین سن  مشارکت کننده 19 سال و بالاترین سن 66 سال و بالاترین میزان مشارکت به گروه سنی 34-25 با (38.2 درصد) و مردان با 58.3 درصد و زنان 41.7 درصد  بوده است، از این میزان مشارکت 64.6 درصد شیعه و 35.4 درصد اهل سنت بوده اند. اقدامات تروریستی درتاسوکی، مسجد امیر المو منین، مسجد جامع زاهدان و... در حد متوسط تا زیاد تفرقه مذهبی بین مردم را در پی داشت که با اقدامات نظامی، امنیتی و رسانه ای برعلیه گروه های تروریستی و نشان دادن ماهیت و چهره آنها، در نهایت دستگیری سرکرده گروهک تروریستی جندالله را درپی  داشت تا حدودی کاهش پیدا نمود. عدم همسویی مردم بلوچ با آنها نشان دهنده انزجار اهل سنت از اقدامات تروریستی آنها می باشد. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از دو روش یکی طراحی پرسشنامه و توزیع در سطح استان و دیگری روش کتابخانه ای و استفاده از اسناد و اینترنت، جهت تکمیل اطلاعات بهره گرفته شده است. آزمون اصلی استخراج نتایج تحقیق، آزمون Chi-Square   (خی دو ) است. همچنین با کمک نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل پرداخته وسپس با کمک GIS نقشه های مورد نظر تهیه و مورد استفاده قرار گرفته است. 

زمینه و هدف: اشراف اطلاعاتی فرماندهان از نیازهای اساسی و عوامل موفقیت برای پیش بینی آسیب ها و تهدیدات امنیّتی و اخذ تصمیم مناسب توسط آنان است، این مهم در تأمین امنیّت پایدار مرزی از نقش بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر درصدد طراحی الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی در هنگ مرزی پاوه است. روش : این پژوهش ازنظر نوع، کاربردی و روش انجام آن ترکیبی است. جامعه مشارکت کننده بخش کیفی شامل فرماندهان و مدیران مرزبانی استان کرمانشاه و هنگ مرزی پاوه بودند که با روش هدفمند و براساس اصل اشباع نظری 15 نفر از آن ها انتخاب شدند. در بخش کمّی، جامعه آماری 100 نفر است که حجم نمونه 81 نفر با استفاده جدول مورگان تعیین شد. روایی کیفی پژوهش از طریق دو نیمه کردن نتایج مصاحبه ها و کنترل آن و کار مستمر محقق با داده ها و روایی کمّی تحقیق با بهره گیری از نظر خبرگان و پایایی آن براساس آلفای کرونباخ (871/.) تأیید شد. تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی و تحلیل عاملی اکتشافی به وسیله نرم افزارهای Maxqda و SPSS و AMOS انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که درمجموع سه مقوله اصلی اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی و 9 مقوله فرعی: 1- اطلاعاتی، 2- اقتصادی،  3- سیاسی، 4- سازمانی، 5- نیازهای فیزیکی مرز، 6- امکانات و تجهیزات، 7- ویژگی های محیطی، 8- نیروی انسانی و 9- معضلات اجتماعی مرزنشینان در قالب 54 گویه الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی را تبیین می کند. نتیجه گیری : توجه به ابعاد اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی از اصول مهمی است که موفقیت یگان های انتظامی را در تأمین امنیّت مرزی تضمین می کند.

 یکی از مؤلفه های برجسته و مهم در برخورد با مسئله تروریسم بررسی جنسیت است تا بر اساس آن تجربیات و اهداف زنان در پیوستن به این گروه ها برجسته تر شود. افزایش حضور و فعالیت زنان در اقدامات تروریستی به ویژه با تشکیل دولت اسلامی داعش باعث شد توجه به مسئله جنسیت در تحقیق و پژوهش های مربوط به تروریسم پررنگ تر شود.رسالت و هدف گروهک های تروریستی در جذب زنان نشان از این است که این گروه به هر یک از زنانی که خواهان پیوستن به آن هستند دقیقاً آرمان و هدفی را وعده می دهند که در مورد آن کمبود و محدودیتی در زندگی عادی افراد احساس می شود؛ به بیان دیگر زنان از نظر داعش دیگر عضو قابل ترحم و قربانی جامعه نیستند بلکه به عنوان عضوی مهم و دارای اهمیت استراتژیک می باشند که می توانند نقش های مهم و اصلی رهبری و فرماندهی سازمان را نیز برعهده گرفته داشته باشند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مشارکت زنان در گروهک های تروریستی از منظر اقسام نقش آفرینی و علل آن خواهد پرداخت.