مطالعات مدیریت انتظامی (پژوهش های مدیریت انتظامی)

زمینه و هدف: تاکید بر عقلانیت ابزاری و مغفول ماندن عقلانیت جوهری در سازمان ها، موجب شده است که در عصر کنونی، بقاء به مهمترین دغدغه و هدف سازمان ها تبدیل گردد و آن ها را به سیستم های اجتماعی منفعلی مبدّل سازد که خود را با محیط تطبیق می دهند تا باقی بمانند. در این نوشتار، با امعان نظر به این آگزیوم مشکل آفرین (میل بقاء ماده)، تلاش شده است با گذر از روش صرفا تجربی و استقرایی و با رجوع به منابع دیگر شناخت، نظیر وحی و بهره گیری از عقلانیت جوهری، به تبیین مفهوم ایثار پرداخته و تصویری بصیرت بخش از سازمان های مبتنی بر آن ترسیم گردد. روش: این پژوهش از حیث جهت گیری، بنیادی، و بر مبنای اهداف، اکتشافی است. روش پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتواست. در نهایت، جهت آزمون نتایج، ویژگی های ضروری مستخرج برای اتصاف به صفت ایثارگری، به خبرگان ارائه شد و در چارچوب روش دلفی فازی، از آن ها کسب نظر گردید. یافته : آن چیزی که وجه تمایز سازمان های ایثارگر از سازمان های دیگر است، نوع هستی شناسی و جهان بینی حاکم بر آن هاست. سازمان ها بسیاری از صفات و ویژگی های خود را وام دار صفات و ویژگی های انسانی هستند؛ در این میان، انگاره سازمان ایثارگر، با بهره گیری از مبانی اعتقادی متفاوت از سازمان های روزمره کنونی، می تواند در جامعه نقش برجسته ای ایفا کرده و جامعه انسانی را در دستیابی به اهداف اصیل خود یاری رساند. نتیجه گیری: با امعان نظر به ویژگی های تصویرشده ی سازمان های ایثارگر و پیامدهای مطلوب مادی و معنوی آن؛ به نظر می آید که می توان این انگاره را به عنوان سازمان های مطلوب در فرهنگ های توحیدی پذیرفت و با توجه به پست مدرنیسم حاکم بر فضای علمی، آن را به عنوان نظریه ای فرازمانی و فرامکانی ترویج کرد چرا که این تحقیق با اعتقاد بر این گزاره صورت گرفته است که بیان و ترویج انگاره سازمان ایثارگر، به توسعه معنویت و اخلاق در فضای بین سازمانی جامعه کمک می کند.

زمینه و هدف: پلیس کارآفرین کسی است که باافزایش توانایی در بهره گیری از منابع موجود به خود و همکارانش در حل مسائل پیش رو، در حداقل زمان ممکن یاری نماید. از آنجا که پلیس کارآفرین همانند دیگر اقسام کارآفرینی، علیرغم نقش مهمی که می تواند در ایجاد تغییرات اجتماعی، تکنولوژیکی و بین المللی جوامع داشته باشد هنوز بگونه ای مناسب شناخته نشده و مورد توجه قرار نگرفته است، هدف از اجرای تحقیق حاضر، تبیین اثرات شش متغیر مؤثر بر فرآیند کارآفرینی مستقل در دفاتر پلیس + 10 استان های شمالی گیلان، مازندران و گلستان می باشد. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری، 56  نفر مسئول راه اندازی دفتر پلیس+ 10در استانهای شمالی کشور بوده اند که تعداد 51 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند، سپس با جمع آوری داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه ای با اجزاء استاندارد و ضریب پایایی 78% ، به آزمون فرضیه های شش گانه پرداخته شده است. یافته ها: یافته ها نشان داده اند که از شش متغیر مورد مطالعه در قالب یک مدل معادلات ساختاری، متغیرهای ویژگی های روانشناختی، ماهیت کار و ویژگی های شخصی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بخوبی تبیین کننده فرآیند کارآفرینی مستقل دفاتر پلیس + 10 استان های شمالی گیلان، مازندران و گلستان بوده اند. بر این اساس، بیشترین اثرگذاری مستقیم مربوط به متغیر ویژگیهای روانشناختی(08/4) بوده و متغیر های ماهیت کار(63/3) و ویژگیهای شخصیتی(03/3)، به ترتیب در درجات بعدی اهمیت قرار دارند. اثرات مستقیم، متغیرهای عوامل مدیریتی و حمایتهای محیطی و فرهنگ خانواده و آشنایان نیز تأئید نشده ولی تمام روابط غیر مستقیم آنها مورد تأیید قرار گرفته اند. نتیجه گیری : نتایج حاصله نشان می دهند که مدیران و مسئولان دفاتر پلیس + 10 استانهای شمالی کشور، بمنظور بهبود فرآیند کارآفرینی مستقل در سطح جامعه آماری مورد مطالعه می توانند از طریق توجه به متغیرهای ششگانه تبیین کننده آن در دنیای واقعی اقدام نمایند. از این منظر لازم است در درجه اول بیشترین توجه به متغیر ویژگی های روانشناختی و در درجات بعد به متغیرهای دیگر به ترتیب اهمیت شان اهمیت داده شود.

زمینه وهدف: بخش قابل توجه ای از کارآمدی کارکنان پلیس درگرو فرهنگ سازمانی موجود آن است. بر این اساس و  با توجه به جایگاه دانشگاه علوم انتظامی در تعلیم، تربیت و ارتقای توانمندی های افسران پلیس، بررسی فرهنگ سازمانی حاکم بر این دانشگاه و نیز کسب آگاهی از میزان رضایتمندی کارکنان آن، اهمیت زیادی دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی این موضوع است که آیا بین فرهنگ سازمانی دانشگاه علوم انتظامی و رضایت شغلی کارکنان رابطه معناداری وجود دارد یا خیر؟ روش: این تحقیق، از نوع تحقیقات کاربردی است که به شیوه توصیفی-پیمایشی انجام گردیده و برای گردآوری داده ها از  پرسشنامه استفاده شده است.برای بررسی فرضیه ها، از آزمون های همبستگی استفاده شده که طی آن 210 نفر از اعضای دانشگاه به طور سهمی از میان دانشکده ها و بخش های اداری و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان آزمودنی انتخاب گردیده اند.داده های تحقیق پس از جمع آوری و با استفاده از روش همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند. یافته: یافته های تحقیق نشان می دهد میان خلاقیت و نوآوری، خودکنترلی، سیستم پاداش، تحمل تضاد و ریسک پذیری با رضایت شغلی کارکنان در دانشگاه علوم انتظامی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به وجود رابطه مثبت و معنی دار میان ابعاد فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی کارکنان پلیس، انتظار می رود با بهبود شرایط فرهنگ سازمانی بتوان سطح رضایت شغلی کارکنان را افزایش داد. همچنین در شرایط کنونی تفاوت معنا داری بین وضعیت موجود و مطلوب فرهنگ سازمانی این دانشگاه مشاهده گردید.

هدف و زمینه: این مقاله کمک خواهد کرد تا پلیس مرزبانی بتواند به کارکنان خود این اطمینان را بدهد که می توانند با تلاش و رعایت آنچه در مسیر شغلی پیش بینی شده است مراحل رشد را در سازمان طی و به سطوح عالی دست یابند.  روش: تحقیق ازنوع تحقیق کاربردی است. برای برنامه ریزی مسیر شغلی ابعاد پنج گانه نیازها ی شغلی، افراد، سازمان، ارتقاء و گردش شغلی مدنظر قرار گرفته که برای ابعاد با توجه به شاخص ها تعداد 57 سوال طراحی گردیدودر راستای سنجش هر شاخص و مولفه دروضعیت موجودومطلوب با استفاده ازطیف لیکرت مقایسه صورت گرفته است. روش نمونه گیری به صورت تمام شمار بوده و از کلیه خبرگان و مدیران مورد نظرکه اعضای هئیت رییسه و معاونین مرزبانی در مرکز و استان های مرزی به تعداد 206 نفر می باشند اطلاعات لازم جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. برای بررسی روایی از روایی محتوایی که از طریق اخذ نظرات استاد راهنماوسایرصاحب نظران ومدیران در این حوزه می باشد استفاده گردیده است و ضریب اعتبار آن عدد83/0 بدست آمده است. به منظور تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق از روش مدل یابی معادلات ساختاری و نیز تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. یافته: بررسی های آماری نشان دادکه 4 شاخص مورد تأیید و 53 شاخص رد شدکه بیانگر مطلوب نبودن برنامه ریزی مسیر شغلی در وضعیت موجود می باشد ، در وضعیت مطلوب همه 57 شاخص مؤلفه های ابعاد پنج گانه مورد تأیید نظر پاسخگویان قرار گرفته و به معنای آن است شاخص های مد نظر برای وضعیت مطلوب را نیز تایید نموده اند. نتیجه گیری: نتایج حاصله ضمن تأیید معنا داری همه ابعاد پنج گانه مورد نظر و تأیید آنها در سطح معنا داری 99% براساس ضرایب حاصله به ترتیب 1- گردش شغلی(94%) 2- نیازهای افراد(91%) 3- ویژگی های شغلی(90%) 4- ارتقاء شغلی(89%) 5- نیازهای سازمان(85%) به ترتیب بیشترین و کمترین سهم را در مدل برنامه ریزی مسیر شغلی افسران مرزبانی ناجا به خود اختصاص دادند.

زمینه و هدف: مدیریت و آمایش مکانی(جانمایی) مناسب کلانتری ها یکی از مهمترین راهبردهای ناجا در دستیابی به نظم و امنیت می باشد. به همین منظور در هر منطقه انتظامی، متناسب با عوامل متعددی مانند جغرافیا، جمعیت و جرم، تعدادی کلانتری مستقر شده است. بر اساس مطالعات انجام شده و نظر اغلب کارشناسان انتظامی، در شهر تهران،  مکان گزینی اینگونه اماکن متناسب با اصول و معیار های(علمی – تجربی) مدیریت انتظامی انجام نشده است. لذا به منظور نمایاندن اهمیت این موضوع، در این تحقیق سعی شده است، تاثیر هر یک از این معیارها، از طریق روشهای کمی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. روش : مرحله اول تحقیق: شامل شناسایی و دسته بندی شاخص ها و عوامل موثر در مکانیابی کلانتری ها از دو منظر جغرافیای طبیعی و انسانی می باشد. رویکرد تحقیق در این مرحله کیفی می باشد و داده ها با استفاده از ابزارهای مصاحبه با خبرگان، Focus Group و همچنین مطالعات کتابخانه ای(برای تدوین مبانی نظری شامل کتب، مجلات، مقالات، پایان نامه ها و اینترنت) با توجه به شرح وظایف کلانتری ها گردآوری شده است. مرحله دوم تحقیق:شامل تجزیه و تحلیل عوامل موثر در مکانیابی کلانتری ها است. ازاینرو رویکرد تحقیق کمی می باشد و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. مقادیر  پارامتر "عوامل موثر در مکان یابی کلانتری ها" از دو منظر جغرافیای طبیعی و انسانی که از طریق جامعه آماری تمام شمار ( شامل افراد خبره)، تکمیل گردیده است. در ادامه تحقیق، رتبه بندی عوامل با استفاده از آنتروپی شانون و همچنین آزمون فریدمن انجام گرفته است. یافته ها: با توجه به تحلیل صورت گرفته، "موقعیت قرارگیری" و " پوشش/ اشراف و  دسترس پذیری به منطقه" به ترتیب به عنوان مهمترین شاخص و پر اهمیت ترین عامل می باشند که لازم است مورد توجه ویژه فرماندهان و تصمیم گیران سازمان ناجا در تخصیص محل مناسب کلانتری ها، قرار گیرد. نتیجه گیری :نتایج تحقیق نشان داد که عوامل جغرافیایی موثر بر مکان یابی کلانتری ها از دو منظر جغرافیای طبیعی و انسانی قابل دسته بندی می باشند.با ارزش ترین شاخص "موقعیت قرارگیری" و سپس شاخص هایی مانند: "عوامل طبیعی"، "جغرافیای جرم"، "فاصله"، "همجواری و دسترسی" است. در ضمن موثرترین عوامل پوشش، اشراف و  دسترس پذیری به منطقه  و کم اهمیت ترین آنها عواملی از جمله سطح فرهنگی و سطح سواد جمعیت حوزه انتظامی می باشد.

 زمینه و هدف: پژوهش حاضر به منظور ارائه الگویی مناسب و استخراج معیارهای عزل و نصب مدیران و فرماندهان نظامی با رویکرد شایسته سالاری در نهج البلاغه انجام شده است. این مقاله ضمن ارائه تعاریف مفهوم شایسته سالاری، به آرای امام علی (ع) درباره مدیران و فرماندهان نظامی و انتظامی پرداخته است. هدف اصلی از تحقیق حاضر استخراج معیارهای شایسته سالاری در عزل و نصب مدیران و فرماندهان نظامی برای دستگاه های کشور بوده است. چنانچه از طریق این مدل بتوان به منظور اثر بخش کردن فعالیت دستگاه ها و  افزایش قابلیت شایسه سالاری آنها فاصله ای را که ناشی از تفاوت بین وضعیت موجود و مطلوب است شناسایی و تعدیل نمود.   روش:   روش انجام این پژوهش در استخراج این معیارها توصیفی تحلیلی است، که ضمن استفاده از روش کمی از روش تحلیل محتوا نیز استفاده شده است. ابتدا ضمن مطالعه دقیق نهج البلاغه و استخراج معیارهای شایسته سالاری در دو بخش مدیران (قاضیان، وزیران و معاونان) و فرماندهان نظامی و انتظامی، برای قوام بخشی به کار و اطمینان از فهم مطالب به برخی از منابع اسلامی نیز رجوع شده است. بعد از تأیید معیارهای شایسته گزینی در نهج البلاغه توسط متخصصان مدیریتی و دینی؛ آن معیارها در قالب چهارچوب نظری نگرش سنجی لیکرت (مقیاس لیکرت) در سه بخش معیارهای تخصصی، زمینه ساز و معیارهای درونی و اخلاقی تطبیق داده شده است. درنهایت پایایی الگوی شایسته سالاری تنها بر اساس میزان تکرار معیارها در نهج البلاغه و با استفاده از نرم افزار spss"" مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج حاصله تا حد زیادی معیارهای مطروحه در پژوهش را اثبات می نماید. یافته : میزانفراوانی و پایایی معیارهای عزل و نصب مدیران و فرماندهان نظامی و انتظامی در نهج البلاغه با رویکرد شایسته سالاری در بخش خطبه ها و از میان معیارهای تخصصی تعقل و به کارگیری دلیل با 13 مورد تکرار دارای بیشترین اهمیت، بعد از آن تجربه پذیری با 8 مورد تکرار در جایگاه دوم قرار دارد. سپس معیار عمل گرایی می باشد که در دو خطبه تکرار شده است و در نهایت تجربه کاری قرار دارد که در یک خطبه آمده است. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی در این پژوهش تعیین معیارهای درونی و اخلاقی برای گروه مدیران از مواردی چون تقوا و گرایش به حق، ژرف نگری، عدم طمع به دنیا، و شکیبایی در برخورد با مراجعین استفاده شد که معیارهای مورد نظر کاملاً با توافق جامعه آماری متخصصان مذهبی روبرو شد. چراکه معیارهای مورد فوق بر عملکرد قاضیان و کارگزاران بسیار مؤثر می نماید. سپس از مواردی چون تحمل شداید، شجاعت و جوانمردی، دفاع از مظلوم و مقابله با ظالم به عنوان معیارهای درونی، اخلاقی برای گروه فرماندهان نظامی و انتظامی استفاده شد که طبق نظر متخصصین موارد دقیقی در تعیین ویژگی ها و ارزیابی اخلاقی نظامیان می باشند.