فرماندهی و کنترل

تبیین نقش و جایگاه مدیریت لجستیک در مدیریت بحران مستلزم طراحی الگویی منسجم و کاربردی است. لذا، طراحی الگویی برای ترسیم اقدامات لجستیکی پلیس در مراحل چهارگانه زمانی بحران (قبل، شروع، حین و بعد) بهمنظور مدیریت بحران گام مهمی برای اعمال اثربخش مدیریت پلیس در لجستیک بحران و استانداردسازی اقدامات لجستیکی پلیس ضروری است به نحویکه در آن تمامی الزامات و فرایندهای حاکم بر مدیریت لجستیک را در شرایط بحرانی، با لحاظ اصول فرماندهی و کنترل و با تفکری سیستمی و ساختارمند بدون اعمال سلیقه شخصی مبتنی بر اسناد بالادستی، یکپارچه و منسجممی سازد. هدف اصلی مطالعه حاضر، ارایه الگویی مرحله محور برای استانداردسازی اقدامات لجستیک پلیس در مدیریت بحران های طبیعی و اعمال مدیریت اثربخش آن مبتنیبر زمان است بهنحویکه بتوان با بهره گیری از مدیریت لجستیک به سطح مطلوبی از هوشیاری موقعیتی بهمنظور کیفی سازی سطح خدمات لجستیکی و ایجاد هماهنگی و هدایت عملیاتی در فرماندهی و کنترل اثربخش بحران به منظور استقرار امنیت پایدار، ابلاغشده از سوی سلسلهمراتب فرماندهی دستیافت. روش تحقیق در این مطالعه کتابخانه ای و اسنادی و بهره جستن از منابع معتبر علمی و تجربیات مؤفق خبرگان است. نتایج این مطالعه منجربه تصحیح فرایندهای لجستیک پلیس در بحران های طبیعی می شود که درنهایت براساس آن، نظام مدیریت لجستیک پلیس (چهار میم) مشتمل بر چهار اصل بنیادین موجودی ها و انبارداری، مکان یابی نیروها و تجهیزات، مسیریابی و حمل و نقل، و مدیریت اطلاعات در راستای مراحل چهار گانه بحران (شناسایی یا ردگیری علایم، آمادگی و پیشگیری، مقابله و مهار ویرانی و بهبود و یادگیری) با اعمال فرماندهی و کنترل مناسب در هریک از مراحل آن ارایه می شود.

الگوهای گوناگونی در فرماندهی و کنترل برای قابل درک نمودن تصمیم گیری وجود دارد که باعث غلبه بر پیچیدگی های موجود در تصمیم گیری می شود. هدف اصلی این تحقیق تعیین نقاط قوت و ضعف الگوهای تصمیم گیری در فرماندهی و کنترل برای به کارگیری در شبکه پدافند هوایی است. سؤال عمده تحقیق عبارت است از نقاط قوت و ضعف الگوهای تصمیم گیری اودا، لاوسون، کلین و وهل در فرماندهی و کنترل برای به کارگیری در شبکه پدافند هوایی چیست؟ تحقیق از نوع کاربردی، روش تحقیق توصیفی و رویکرد آن آمیخته و جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی است. جامعه آماری با یک ضریب خاص 135 نفر و حجم نمونه 100 نفر محاسبه شد؛ در نتیجه به منظور انتخاب یک الگوی مناسب، الگو های تصمیم گیری اودا، لاوسون، کلین و وهل مورد مطالعه قرار گرفت و با بررسی ویژگی ها و تفاوت های میان مشخصه های کمی و کیفی، پارامترهای کنترل حلقه، سرعت فرایند، بررسی دقیق، تعامل و جزییات برای یک الگوی مطلوب در فرماندهی و کنترل برای استفاده در شرایط محیطی مختلف شبکه پدافند هوایی به دست آمد. در پایان مشخص شد که ترکیبی از الگوی اودا و وهل می تواند پاسخگوی نیاز شبکه پدافند هوایی کشور باشد.

امروزه انجام عملیات های تک نیرویی دیگر جایی در میدان نبرد ندارند و تمام طراحان صحنه های نبرد حتی در کشورهای قدرتمند نظامی نیز طراحی خود را بر پایه رزم مشترک انجام می دهند. با توجه به تفاوت های عمده در کارکرد نیروهای مختلف که به صورت مشترک بکارگرفته می شوند، اصل وحدت فرماندهی و درپی آن وحدت تلاش در انجام عملیات ها بیش از پیش اهمیت خواهد یافت تا از هرگونه تفرق و پراکندگی در عملیات ها ممانعت شده و بتوانیم اثربخشی را به حداکثر ممکن برسانیم. از این رو محقق با هدف تبیین لزوم بکارگیری سامانه فرماندهی و کنترل مشترک در نیروهای مسلح تحقیقی از نوع کاربردی با روش آمیخته انجام داده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که بهره برداری از سامانه فرماندهی و کنترل مشترک از الزامات ایجاد تمرکز تلاش، سازماندهی مناسب نیروها، امکان پیش دستی، حداکثر یکپارچگی، بهره گیری کامل از نیروها، توجه به اهداف کلی، پشتیبانی کامل و ارتقاء هماهنگی نیروها که از اصول بکارگیری نیروهای مشترک محسوب می شوند، می باشند. نهایتاً از تلاقی تجزیه و تحلیل کیفی متن مصاحبه با صاحب نظران و تجزیه و تحلیل کمی پاسخ های داده شده به سؤالات پرسش نامه مشخص گردید که بکارگیری سامانه فرماندهی و کنترل مشترک از الزامات نیروهای مسلح خواهد بود.

در این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی با رویکرد آمیخته، ساختار جدید آماد و پشتیبانی یگان های واکنش سریع در نزاجا مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل فرماندهان و مسئولین حوزه آماد و پشتیبانی در سطح نیروی زمینی، فرماندهان یگان ها و روسای رکن چهارم  یگان های مذکور به تعداد 300 نفر، و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 168 نفر تعیین گردیده است. یافته های تحقیق مشخص نمود سامانه فعلی اگرچه تاکنون جوابگوی نیازها بوده، اما متناسب با تغییرات و تهدیدات آینده لازم است از پویایی، تحرک و چالاکی بیشتری برخوردارگردد. چون گردان های مانوری یگان های واکنش سریع بصورت مجزا و خودکافی عمل می کنند، لذا نباید کاملا متکی به گردان پشتیبانی تیپ بوده و باید از نظر تعمیرات قادر باشند تعمیرات رده 2 را  انجام دهند. همچنین  بنه رزمی و صحرایی گردان های مانوری باید توانایی تدارکات یگان را در صورت قطع خطوط آمادی و تدارکاتی را داشته و بتوانند بصورت مجزا از تیپ اقدام نمایند.

لازمه هرگونه اقدام یا عملیات نظامی صرف نظر از بخش اجرایی، اعمال فرماندهی و کنترل بر آن است. افزایش سرعت، دقت و وسعت منطقه عملیات، دخالت عوامل انسانی و محدودیت های فناوری، موجب پیچیدگی بیش ازحد سیستم های فرماندهی و کنترل شده است؛ از طرفی عدم قطعیت و پیچیدگی صحنه عملیات، امکان بهره گیری از روش های سنتی تجزیه وتحلیل اطلاعات را با مشکل مواجه می سازد. هدف اصلی این مقاله، " تعیین مؤلفه ها و شاخص های فرماندهی و کنترلِ سازمان برای رزم در جنگ های آینده بوده که بدین منظور سؤال اصلی تحقیق: مؤلفه ها و شاخص های فرماندهی و کنترلِ سازمان برای رزم در جنگ های آینده کدامند؟ مطرح گردیده است. نوع تحقیق، کاربردی- توسعه ای و روش تحقیق از نوع پیماشی، توصیفی، تحلیلی است. بر مبنای نوع داده های مورد نیاز، یک تحقیق آمیخته است که از ابزار فیش برداری و در روش میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. اعتبار سنجی پرسشنامه، توسط خبرگان و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ به میزان 85/0  محاسبه گردید. جامعه آماری تحقیق تعداد 110 نفر که حجم نمونه 32 نفر است. در نتایج حاصل، توزیع نرمالِ داده ها، ضرایب همبستگی و ضرایب بار عاملی مؤلفه ها و شاخص های فرماندهی و کنترل تعیین که مؤلفه های (فرماندهی قاطع با 3 شاخص، طرح ها و دستورهای ساده با 2 شاخص، ارتباط مداوم با 3 شاخص و اطلاعات لحظه ای با 4 شاخص) مشخص و مؤلفه ارتباط مداوم با میانگین (7.65) در رتبه اول و فرماندهی قاطع با میانگین (7.44) در رتبه دوم، مؤلفه اطلاعات لحظه ای با میانگین (5.99) در رتبه سوم و طرح ها و دستورهای ساده با میانگین (5.41) در رتبه بعدی قرار می گیرند.

سامانه فرماندهی و کنترل موجب ایجاد شبکه های مختلف (متمرکز و غیرمتمرکز) در نیروهای مسلح هر کشور گردیده تا مدیریت و فرماندهی نظامی هماهنگ را چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ، مقدور سازد. این سامانه با بهره گیری از قابلیت ها و امکانات موجود سعی دارد تا در ایجاد هماهنگی، همکاری و مشارکت در انجام فعالیت های آفندی و پدافندی نیروهای مسلح، نقش مؤثر و تعیین کننده داشته باشد. محققین در این مقاله با هدف تبیین الگوی فرماندهی و کنترل هوایی در جنگ های آینده از طریق انجام پژوهشی کاربردی (تصمیم گرا) و توسعه ای (ارزش افزایی) با روش آمیخته در یک جامعه آماری 50 نفره، به دنبال پاسخ به این سؤال هستند که ابعاد و مؤلفه های الگوی فرماندهی و کنترل هوایی در جنگ های آینده چیست. ماحصل مقاله، احصاء چهار بُعد فرماندهی و کنترل، مراقبت، رایانه و ارتباطات، اطلاعات شناسایی و الکترونیکی به همراه 31 مؤلفه زیرمجموعه در راستای تبیین الگوی فرماندهی و کنترل هوایی در جنگ های آینده بود.

سامانه های خبره تصمیم گیری مبتنی بر قواعد فازی روشی برای پردازش وقایع غیر قطعی ارائه می کنند. این عمل دقیقاً همان شرایطی است که در صحنه نبردهای آینده با آن روبرو هستیم. در این راستا حوزه های فرماندهی  و کنترل نیز از این امر مستثنی نبوده و کشورهای پیشرفته توانسته اند با استفاده از سامانه های خبره مبتنی بر قواعد فازی، امکان تصمیم گیری صحیح و سریع را در شرایط بحران فراهم کنند. در سامانه های عملیاتی، اطلاعات مهم از دو منبع سرچشمه می گیرند. یکی از منابع، افراد خبره می باشند که دانش و اگاهی شان را در مورد سامانه با زبان طبیعی تعریف می کنند. منبع دیگر اندازه گیری ها و مدل های ریاضی هستند که از قواعد فیزیکی مشتق شده اند. بنابراین مسأله مهم، ترکیب این دو نوع اطلاعات در طراحی سامانه ها است. برای انجام این ترکیب، سؤال کلیدی این است که چگونه می توان دانش بشری را به یک فرمول ریاضی تبدیل کرد. اساساً آن چه که یک سامانه خبره مبتنی بر منطق فازی انجام می دهد همین تبدیل است. الگوی ارائه شده در این مقاله، پیشنهادی برای شروع تحقیقات متخصصین علوم مرتبط با حوزه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی برای دستیابی به سامانه های هوشمند تصمیم گیری خبره مبتنی بر منطق فازی است.

تیپ مستقل زرهی نزاجا با آمادگی و بهره گیری از تجربیات هشت سال دفاع مقدس باید با شناخت کامل و برنامه ریزی آمادگی لازم را در برابر هرگونه تحرک از طرف گروه های تکفیری، تارشگری را داشته باشد. هدف این پژوهش، تبیین عملیات کلاسیک تیپ مستقل زرهی نزاجا در مقابله با گروه های تکفیری، تارشگری می باشد. با توجه به ماهیت موضوع، این پژوهش کاربردی، روش انجام آن توصیفی و تجزیه و تحلیل داده ها به روش آمیخته (ترکیبی) انجام شده است. جمع آوری اطلاعات به دو روش میدانی و کتابخانه ای با استفاده از ابزار اسناد و مدارک، مصاحبه با صاحب نظران و پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه نمونه این پژوهش 41 نفر از فرماندهان، جانشینان و معاونین تیپ مستقل زرهی نزاجا می باشد. پایایی سئوالات پرسشنامه بر اساس فرمول ضریب آلفای کرونباخ 87/0 بدست آمد. آزمون پژوهش در سطح خطای پنج درصد (%5=α) نشان داد که بین فرماندهی و کنترل و تک هماهنگ شده در مقابله با گروه های تکفیری، تارشگری رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

تجربیات جنگ های اخیر نشان داده است که شبکه های فرماندهی و کنترل منسجم و هوشمند به عنوان اصلی ترین رکن فرماندهی و اداره صحنه نبرد است. بنابراین این پژوهش با هدف تعیین مؤلفه ها و ویژگی های فرماندهی و کنترل هوشمند در صحنه نبرد انجام شد. روش تحقیق با رویکرد کیفی با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است. نوع تجزیه وتحلیل بکار رفته در این تحقیق با استفاده از آمار ناپارامتریک استنباطی (تحلیل بار عاملی از طریق لیزرل در نرم افزار SPSS ) و توصیفی (فراوانی و میانگین) بود. نتایج تحقیق نشان داد که فرماندهی و کنترل هوشمند در صحنه نبرد به ترتیب شامل چهار مؤلفه است که عبارت اند از: 1) تصمیم گیری با پنج ویژگی 2) اقدام با سه ویژگی 3) مشاهده با هشت ویژگی 4) توجیه با چهار ویژگی.

این پژوهش بدنبال ارائه الگوی پیاده سازی مدیریت دانش در سیستم فرماندهی و کنترل بوده که با تحقیق درباره «مدیریت دانش» و «فرماندهی و کنترل» به شناسایی ابعاد موضوع پرداخته است. اگر این پدیده اتفاق نیافتد، دانش ضمنی به دانش صریح تبدیل نشده و در مجموع تصمیمات و تجربیات که فلسفه مدیریت دانش است در مجرای تصمیم گیری، فرماندهی و مدیریت مورد استفاده قرار نخواهد گرفت. در این پژوهش ضمن بهره گیری از نظریه پردازی داده بنیاد، مصاحبه با 10 نفر خبره (که از خبرگان، صاحب نظران، فارغ التحصیلان و شاغلین پُست های کلیدی مرتبط با موضوع می باشند) انجام شده که در کدگذاری باز، 148 گزاره مرتبط استخراج گردید و در مرحله کدگذاری محوری به 21 مقوله تقسیم شد و در کدگذاری انتخابی 8 بُعد کلی استخراج شده و الگوی نهایی پژوهش طراحی گردید. این الگوی مشتمل بر 6 گام حیاتی در سیستم فرماندهی و کنترل شامل: جمع آوری، ذخیره سازی، تجمیع، داده کاوی، تحلیل و پردازش، تصمیم گیری و همچنین 7 بُعد چرخه مدیریت دانش شامل جمع آوری دانشی، اعتبارسنجی دانشی، تجمیع دانشی، داده کاوی دانشی، پردازش و تحلیل دانشی، تصمیم گیری دانشی و بازخوردگیری دانشی می باشد.

زمینه و هدف: یکی از مسائلی که همواره فکر فرماندهان را در اجرای مأموریت های انتظامی به خود معطوف داشته، مسئله طرح ریزی، کنترل عملیات و تصمیم گیری در شرایط متغیر، ناپایدار و مبهم صحنه عملیات در آینده، با توجه به ظهور فناوری ها و تهدیدات نوین، شگردها و عناوین جدید مجرمانه است. سریع تر شدن شتاب عملیاتی و افزایش قدرت کنش، واکنش و پادکنش که در اثر توسعه فناوری ها صورت گرفته است، اهمیت تصمیم گیری در شرایط دشوار را مبتنی بر سامانه پیشرفته و هوشمند فرماندهی و کنترل انتظامی، بیش ازپیش نمایان و ضروری می سازد. ازاین رو، هدف این پژوهش، طراحی الگوی فرماندهی و کنترل انتظامی هوشمند است. روش: این تحقیق از نوع کاربردی و از منظر روش شناسی، پژوهشی کیفی است. جامعه آماری پژوهش، صاحب نظران و فعالان حوزه فرماندهی و کنترل و مدیران ارشد انتظامی بودند که با چهارده نفر از خبرگانی که در حال حاضر به عنوان معاون عملیات و یا رئیس مرکز فرماندهی و کنترل در فرماندهی کل انتظامی و یا استان ها خدمت می کنند مصاحبه شد و از روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری برای کنترل تعداد مشارکت کنندگان استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش 148 مقوله فرعی و 38 مقوله اصلی و 5 مؤلفه (تشخیص، تحلیل، تدبیر، ترویج و تأثیر) استخراج شد. نتیجه گیری: مرحله تشخیص الگوی فرماندهی و کنترل مبتنی بر زیرساخت های ارتباطی، سامانه های خبری و پایش تصویری است، مرحله تحلیل مبتنی بر تجزیه وتحلیل اطلاعات، پیش بینی به موقع و تصمیم سازی به موقع می باشد، مرحله تدبیر مبتنی بر تشکیل جلسات مدیریت بحران، طرح ریزی عملیاتی و مدیریت عملیات است، مرحله ترویج مبتنی بر اشتراک گذاری اطلاعات، ایجاد تحرک و آگاهی وضعیتی در پلیس های تخصصی است و مرحله تأثیر مبتنی بر بهبود مستمر بر عملکرد هر کدام از مراحل قبلی است.

روند رو به رشد فناوری و توسعه رویکرد شبکه ای در آینده در حوزه های مختلف نظامی و غیر نظامی از یک سو و اثر گذاری آن بر سامانه های پدافندی از سوی دیگر این مهم را مورد تاکید قرار می دهد که، با توجه به هوشمندی و خودکار شدن سلاح های نسل جدید و انجام ماموریت ها تحت کنترل و هدایت شبکه فرماندهی و کنترل، در راستای استفاده از شبکه هایی مانند IoT، لازم است همواره با پایش تهدیدها و رصد فناوری های مورد استفاده، نسبت به رفع نقاط ضعف و ارتقاء آمادگی دفاعی اقدام نمود. حملات برق آسای هوایی با استفاده از انواع تجهیزات و سلاح های مدرن باعث شده، سامانه های پدافند هوایی تحت پوشش شبکه یکپارچه در خط مقدم درگیری و اولویت اول در مباحث دفاعی قرار گیرند. هدف اصلی پژوهش بررسی و تحلیل کاربرد اینترنت اشیاء در شبکه پدافند هوایی از منظر آسیب ها و تهدیدها است که با توجه به ماهیت موضوع، نوع تحقیق توسعه ای-کاربردی و روش آن توصیفی با رویکرد آمیخته کمی و تحلیل محتوای کیفی است. جهت احصاء عوامل محیطی از جامعه آماری شامل 16 نفر از خبرگان و صاحبنظران حوزه پدافند هوایی و شبکه و آشنا به مباحث دفاعی راهبردی بصورت هدفمند جهت مصاحبه عمیق استفاده گردید. یافته های تحقیق مشتمل بر تعداد 13 مقوله فرعی (عوامل محیط داخلی و خارجی) به عنوان چالش ها می باشد که نهایتا 9 مقوله فرعی مرتبط با تعداد 4 مقوله اصلی تعیین و رتبه بندی شده و در انتها پیشنهادهای مرتبط در راستای هدف تحقیق ارائه گردیده است.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه مؤلفه های سامانه فرماندهی و کنترل (فرماندهی، ارتباط و اطلاعات) با قدرت نظامی ج. ا. ا، پرداخته است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان پایور شاغل به خدمت و بازنشسته در تخصص ها و گرایش های مرتبط با سامانه های فرماندهی و کنترل در سطح ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران می باشد. نظر به این که حجم جامعه آماری با اعمال ضریبی به جهت طبقه بندی برابر با 400 نفر بود، لذا با استفاده از فرمول کوکران، حجم جامعه نمونه 252 نفر محاسبه گردید. نوع پژوهش، کاربردی و روش انجام آن همبستگی بوده که برای تجزیه وتحلیل داده ها از تجزیه وتحلیل آماری به صورت توصیفی و استنباطی بهره گیری به عمل آمده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه خودساخته استفاده گردیده و پایایی سؤالات پرسشنامه با استفاده از روش تنصیف، عدد 88% محاسبه گردید. آزمون فرض پژوهش در سطح خطای پنج درصد (0.05=α) نشان داد که بین تک تک مؤلفه های سامانه فرماندهی و کنترل باقدرت نظامی نیروهای مسلح ج. ا. ا رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.