مطالعات مدیریت انتظامی (پژوهش های مدیریت انتظامی)

زمینه و هدف: پدیده مجرمانه قاچاق کالا از پیچیدگی، تنوع و گستردگی برخوردار است. پلیس برای موفقیت در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا باید با تدوین راهبردها و با بهره گیری از منابع موجود به مسائل و موضوعات راهبردی در این حوزه توجه پیدا کرده و به اساسی ترین مسائل راهبردی در حوزه پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا پاسخی مؤثر بدهد. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهبردهای پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا در فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شد.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر روش شناسی جزو پژوهش های آمیخته است. مشارکت کنندگان شامل خبرگان پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا در فرماندهی انتظامی و هشت سازمان مسئول در این حوزه بود که مصاحبه پس از اشباع نظری با 21 نفر به پایان رسید. مرحله کمّی با استفاده از فرمول کوکران تعداد 92 نفر درنظر گرفته شد. در بخش کیفی از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و با تحلیل محتوای کیفی، یافته های حاصل از مصاحبه ها در قالب 343 مضمون دسته بندی شد. براساس نتایج داده های نظری و مصاحبه های انجام شده، پرسش نامه محقق ساخته تهیه شد، که روایی آن به وسیله واپایش بیرونی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ بیشتر از (7/0) تأیید شد. از تکنیک تحلیل SWOT برای استخراج راهبردها استفاده شد. راهبردها توسط عوامل محیطی، تشکیل جدول IFE و EFE، تعیین موقعیت و اقدام راهبردی، تشکیل ماتریس های زوجی، تعیین و اولویت بندی شد.یافته ها: نمودار ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی نشان می دهد که فراجا از نظر پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا در وضعیت فعلی در ربع تدافعی قرار گرفته و وضعیت مطلوب در ربع تهاجمی خفیف قرار دارد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمّی، اولویت راهبردها به ترتیب عبارت اند از: ارتقای فعالیت های اطلاعاتی و عملیاتی، پیشگیری، کنترل و مقابله چندلایه و فراگیر، مدیریت کارآمد ظرفیت ها و منابع، اعمال و نهادینه کردن مدیریت ریسک، تمرکز بر قاچاق سازمان یافته، اِشراف بر نظام گردش های مالی و پولی، تکمیل دسترسی به اطلاعات سامانه ها، نهادینه سازی مصرف کالای کیفی ایرانی، اِشراف اطلاعاتی، مقابله با رانت و انحصار، حمایت و صیانت از کارکنان.

زمینه و هدف: وقوع بحران های طبیعی یکی از چالش های اساسی پلیس برای استقرار نظم و امنیّت است. با خاتمه یافتن مأموریت سازمان ها و نهادهای متولی در بحث امداد و نجات، تلاش پلیس می بایست معطوف به انجام اقداماتی باشد که زمینه عادی سازی وضعیت حاکم بر مناطق حادثه دیده را فراهم نماید؛ بنابراین، پژوهش حاضر می کوشد تا ضمن دستیابی به مؤلفه و شاخص های مدیریت انتظامی بعد از وقوع بحران سیل، به این پرسش پاسخ دهد که الگوی راهبردی مدیریت انتظامی بعد از وقوع بحران های ناشی از مخاطرات طبیعی (با تأکید بر سیل) توسط پلیس چگونه است؟روش: این پژوهش از نظر هدف و جهت گیری کلی، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان، مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت بحران در فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان مدیریت بحران کشور می باشد. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری هدفمند قضاوتی و برای گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. در این روش، بعد از انجام پانزده مصاحبه، عوامل اصلی و فرعی در مصاحبه ها تکرار می شد و پژوهشگر به اشباع رسید. داده های کیفی لازم، جمع آوری و با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: کدهای فرعی و اصلی حاصل از مصاحبه های انجام شده با خبرگان، بیانگر این است که درمجموع 49 شاخص بر اساس داده های استخراج شده از جمع بندی مصاحبه ها به دست آمد، و درنهایت در قالب 9 مؤلفه و 3 مقوله (پی جویی نهایی، بازیابی و اقدامات پس از رویداد) مدیریت انتظامی بعد از وقوع بحران سیل، شناسایی و طبقه بندی شدند.نتیجه گیری: پیاده سازی الگوی طراحی شده در سه بُعد «بازیابی، پی جویی نهایی و اقدامات پس از رویداد» در حوادث ناشی از بحران سیل موجب استقرار نظم و امنیّت می شود؛ که زمینه ساز ادامه فعالیت های سازمان های متولی در مدیریت بحران است. پلیس می تواند به عنوان سازمانی تأثیرگذار با نقشی مهم و اثربخش در مدیریت بعد از وقوع بلایا ظاهر شود.

زمینه و هدف: قاچاق سوخت و فرآورده های سوختی نقش بسزایی در توسعه نیافتگی استان های مرزی دارد. در این پژوهش، سعی شده تا به این معضل استان های مرزی خصوصاً استان سیستان و بلوچستان پرداخته شود.روش: تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، کمّی (پیمایشی) از نوع همبستگی است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بر اساس طیف لیکرت است که اطلاعات مورد نیاز آن از جامعه کارشناسان انتظامی، فرمانداری و شرکت پخش فرآورده های سوختی شهرستان میرجاوه استان سیستان و بلوچستان که بیشتر با این مشکل مواجه بوده اند، به تعداد 45 نفر در سال 1400 جمع آوری شده است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان، 40 نفر تعیین شد و برای سنجش پایایی، سه آزمون بار عاملی، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی به کار رفت و پایایی تحقیق تأیید شد. برای سنجش روایی از آزمون روایی همگرا (متوسط واریانس استخراج شده) استفاده شد. پس از جمع آوری اطلاعات، برای تجزیه وتحلیل داده ها نرم افزار اسمارت پی ال اس به کارگیری و فرض های تحقیق با توجه به مدل ارائه شده تأیید گردید. برای اولویت بندی شاخص ها نیز از آزمون فریدمن در محیط نرم افزار اس پی اس اس 22  استفاده شد.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد، اقدامات انتظامی با نقش میانجی گری اقدامات اطلاعاتی و فناوری اطلاعاتی بر پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآورده های سوختی تأثیر مثبت و معنی داری دارد.نتیجه گیری: از نظر جامعه آماری، کدگذاری منطقه ای کارت های سوخت که از شاخص های عوامل فناوری اطلاعات است، بالاترین اولویت را دارد و در بین شاخص های عوامل انتظامی، انتقال خودروهای حامل سوخت قاچاق به پارکینگ و ضبط کارت سوخت در مبدأ سوخت گیری اهمیت فراوانی دارد.

زمینه و هدف: امروزه در پژوهش ها، برنامه ها و اقدامات دولت ها و سازمان ها، مطالعات اجتماعی با رویکرد پیشگیرانه در ابعاد مدنی و محیطی، جایگاه ویژه ای یافته است؛ پلیس، همواره به عنوان متولی پیشگیری از جرم شناخته می شود؛ حال آنکه بایستی نهادهای متعددی براساس قوانین، با وظایف مستقیم و غیرمستقیم خود در جلوگیری از وقوع جرم نقش مهم تری از پلیس داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف تدوین طرح راهبردی پیشگیری انتظامی از جرم مبتنی بر تسهیم نقش های برون سازمانی انجام شد.روش: این پژوهش از نوع هدف، کاربردی و همچنین برحسب نحوه گردآوری داده ها و نوع تجزیه وتحلیل، کیفی بود. مشارکت کنندگان در پژوهش، خبرگان و صاحب نظران حوزه پیشگیری از جرم شامل چهارده نفر بودند که با روش ارجاعی زنجیره ای انتخاب گردیدند و برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته (عمیق) با روش دلفی در دو مرحله و تحلیل مضمون متون استفاده شد.یافته ها: در تحلیل حاصل از متن مصاحبه های صورت گرفته، سه مقوله اصلی شامل پیشگیری وضعی، کیفری و اجتماعی مشخص و به تبع آن 39 گزاره استخراج شد. با مبنا قراردادن این گزاره ها، تأثیر عوامل داخلی و خارجی بر پیشگیری از جرم از طریق ماتریس SWOT شناسایی شده و مشخص شد امروزه پلیس در حوزه پیشگیری انتظامی از جرم در وضعیت رقابتی قرار دارد و متعاقباً یازده راهبرد در راستای موضوع پژوهش تدوین و اولویت بندی شد.نتیجه گیری: رویکردهای پیشگیری از جرم عمدتاً در زمان ها و مکان هایی موفقیت آمیز و اثربخش بوده است که طرح های پیشگیری از جرم، مشارکتی و با استفاده از ظرفیت های سازمان ها و نهادهای دخیل بوده است.  امروزه، پلیس در وضعیت رقابتی قرار دارد و بایستی با کاهش تهدیدات به سمت استفاده از فرصت های محیطی حرکت کند.

زمینه و هدف: شناخت وضعیت های پیش جنایی در توضیح عمل مجرمانه، امری اساسی است و برابر یافته های نظری جدید، مداخلات پیشگیری از جرم بر اساس عوامل موجود در این وضعیت ها می تواند ظرفیت های پیشگیری را افزایش دهد؛ بنابراین در پژوهش حاضر، تأثیر وضعیت های پیش جنایی بر مدیریت رفتار بزهکاران در پیشگیری از جرم بررسی شد.روش: این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته بوده که روایی آن با کسب نظر اندیشمندان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به میزان 856/0 تعیین شده است. جامعه آماری را سه گروه شامل کارکنان پلیس پیشگیری، کارکنان پلیس آگاهی و مقامات قضایی دادسراها و دادگاه های کیفری عمومی شهرستان قزوین تشکیل دادند که با استفاده از فرمول کوکران و با روش تصادفی طبقه ای تعداد 89 نفر برای نمونه در نظر گرفته شد.یافته ها: یافته ها بیانگر آن است که بین عوامل تأثیرگذار در وضعیت های پیش جنایی بر مدیریت رفتار بزهکاران در پیشگیری از جرم، مؤلفه محیط در رتبه اول، بیشترین تأثیرگذاری را داشته و بزه دیده در رتبه دوم، فرصت در رتبه سوم و بزهکار در رتبه پایانی قرار دارند.نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش لازم است برای پیشگیری مبتنی بر کنترل وضعیت های پیش جنایی، با برگزاری نشست های رسمی و تنظیم تفاهم نامه میان متولیان پیشگیری از جرم با سایر سازمان ها، ابتدا ضوابط اجرای پیشگیری از وضعیت های پیش جنایی، قانونمند شود و سپس مقامات مسئول، زمینه پیشگیری از وضعیت های پیش جنایی را بر اساس تأیید اهل فن و پ ژ وهش، شناسایی کنند.

زمینه و هدف: نقش فعالیت های علمی در توسعه همه جانبه پایدار، چنان برجسته و انکارناپذیر است که می توان آن را نیروی محرک توسعه در همه حوزه ها دانست؛ از این رو هدف پژوهش حاضر واکاوی فعالیت های علمی در فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می باشد.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد، ترکیبی است. جامعه آماری تحقیق شامل همه مدیران، فرماندهان، اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین و پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی فراجا در سال 1400 می شود. حجم نمونه در بخش کیفی، 10 نفر بود که از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و پس از رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند؛ و در مرحله کمّی، 75 نفر از کارشناسان و متخصصین علم و پژوهش به منظور تأیید مؤلفه های احصا شده با روش نمونه گیری هدفمند از میان جامعه آماری انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل در بخش کیفی، از مصاحبه با روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش کمّی، از آماره های توصیفی جداول فراوانی و میانگین و آزمون رتبه بندی فریدمن بهره برداری شده است.یافته ها: فعالیت های علمی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در چهار بُعد سازمانی محتوایی، ساختاری، رهبری و ارتباطات مورد شناسایی قرار گرفت که به ترتیب بُعد رهبری با میانگین 79/3، بُعد محتوایی با میانگین 01/3، بُعد ساختاری با میانگین 74/2 و بُعد ارتباطات با میانگین 1/2 در فعالیت های علمی فراجا دارای اهمیت است.نتیجه گیری: بُعد رهبری اولین بُعد سازمانی شناسایی شده در راستای ارتقای فعالیت های علمی در فراجا است و این اهمیت رهبری و مدیریت در ساختارهای تحقیقاتی را نشان می دهد. اهمیت مدیران اجرایی جهت پیوند سیستم اجرا با سیستم علمی، حمایت مدیران و فرماندهان از دستاوردهای پژوهش ازجمله شاخص های بُعد رهبری است که می بایست مورد توجه سلسله مراتب فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.

زمینه و هدف: جرم یابی قتل عمد یکی از پیچیده ترین اقدام پلیسی در راستای اجرای عدالت است که مستلزم وجود ساختار مناسب برای اجرای این مأموریت مهم پلیسی است؛ بنابراین، هدف از پژوهش حاضر شناسایی الزامات ساختاری و سازمانی جرم یابی قتل بود.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی از نوع اکتشافی به روش آمیخته (کیفی کمّی) انجام شده است. مشارکت کنندگان بخش کیفی شاملِ قضات، خبرگان و نخبگان علمی و اجرایی حوزه قتل بودند که با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، اطلاعات موردنیاز جمع آوری شد و در نفر سی ودوم به اشباع نظری رسید. در بخش کمّی به منظور برازش مدل شناسایی شده در بخش کیفی، تعداد 57 نفر از رؤسای پلیس آگاهی استان ها و کارآگاهان پرونده قتل انتخاب و پرسش نامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی پس از اعتباریابی توسط آن ها تکمیل و با استفاده از نرم افزار SPSS22 و  Smart PLS تحلیل شد.یافته ها: با توجه به اهداف پژوهش، در بخش کیفی تعداد 48 مضمون پایه و 6 مضمون سازمان دهنده مربوط به الزامات ساختاری و سازمانی به دست آمد. همچنین یافته های بخش کمّی نیز نشان داد مدل به دست آمده در بخش کیفی با حصول مقدار 576/0 برای معیار GOF، از برازش مناسب برخوردار برازش بوده و مدل کلی پژوهش را تأیید می کند.نتیجه گیری: به موجب نتایج حاصل از پژوهش، جرم یابی قتل عمد در آینده با پیچیدگی های بیشتری نسبت به گذشته همراه خواهد بود و مؤلفه های مهمی از جمله ویژگی های فردی کارآگاهان؛ سازمان دهی و تشکیلات؛ فن آوری؛ تأسیسات و تجهیزات؛ بودجه و مدیریت در کشف جرم مؤثرند؛ بنابراین، لازم است فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مؤلفه ها و شاخص های الزامات ساختاری و سازمانی شناسایی شده را در راستای کشف سریع و کم هزینه قتل عمد فراهم کند.