۱.
کلیدواژه‌ها:
دلیل ماهیت علت علوم سیاسی حوادث 2011 خاورمیانه مفاهیم و نظریه ها دگرگونی خشونت مسالمت آمیز
حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا که از زمستان 1389 آغاز و ادامه دارد، منجربه سقوط سه دولت در تونس، مصر و لیبی و همچنین بی ثباتی در کشورهایی چون بحرین، یمن، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت گردیده است. درپی این تحولات، مشخص شد نظریه ها و مفاهیم علم سیاست نتوانستند این حوادث را پیش بینی نمایند و نظریه پردازان درباره ماهیت، علل و پیامدهای آن دچار نوعی سردرگمی هستند. در این مقاله، تلاش می شود با استفاده از مفاهیم و نظریه های علوم سیاسی، شناخت مناسبی از این تحولات به دست داده شود.
۲.
کلیدواژه‌ها:
خاورمیانه دموکراتیزاسیون بهار عربی پدرسالاری جدید
قیام های مردمی در منطقه عربی، از جهت گسترش سریع و زنجیره وار آن و سرعت وقوع، موجب حیرت ناظران مسایل خاورمیانه و جهان عرب شد. در این مقاله استدلال می شود که در ورای حوادث مزبور، اعتراض به آنچه هشام شرابی «پدرسالاری جدید» خوانده، قرار داشت. علت گسترش سریع حوادث نیز همین بود. از سوی دیگر، به رغم شباهت ها، بین حکومت های عربی تفاوت هایی هم وجود داشته و اختلافاتشان در مواردی چون میزان وجود و حضور نهادهای جامعه مدنی، پیوندها و ارتباطات جهانی حکومت ها، شخصیت رهبران اتوکرات و مستبد عرب، مداخله و عدمِ مداخله قدرت های(بزرگ) خارجی و ساخت اجتماعی(قبیلگی بودن و نبودن آن)، از عوامل مؤثر بر شیوه تعاملِ دولت ها با توده مردم و معترضین بوده است. بر این اساس، هر چه کشوری از عناصر پدرسالاری دورتر شده و به اجزاء دموکراتیک تر حکومت افزوده شده است، از برخوردهای خشن تر و خونریزی کاسته شده و اعتراض ها با کمترین برخورد خشونت بار و مسلحانه همراه بوده است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
حمایت بین المللی بیداری اسلامی تغییر رژیم دیکتاتوری عربی کسری دموکراسی وحدت مردمی
این مقاله، از منظر تاریخی و جامعه شناختی به تبیین عوامل و زمینه های تغییر رژیم در جوامع عربی خاورمیانه در جریان تحولات بیداری اسلامی می پردازد. پرسش این است که تحول این جوامع که با عنوان بیداری مردم مسلمان خاورمیانه از آن یاد می شود، تحت تأثیر کدام عوامل و زمینه ها شکل گرفته است. نویسنده، این عوامل و زمینه ها را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرده و آنها را شامل تداوم چند دهه حکومت های نادرست، انحصار قدرت و ثروت، تحول فکری ـ فرهنگی ملت عرب، کسری دموکراسی در کشورهای عربی، دخالت قدرت های بزرگ در پوشش همکاری، سیاست خارجی صلح جویانه در قبال رژیم صهیونیستی و انقلاب اسلامی مردم ایران دانست.
۴.
کلیدواژه‌ها:
بیداری اسلامی الگوی نظم منطقه ای مجموعه امنیتی منطقه ای اسلام انقلابی اسلام سلفی اسلام اخوانی
مقاله حاضر به تبیین تأثیر تحولات موسوم به بیداری اسلامی در منطقه عربی بر نظم نوین منطقه ای و در حال ظهور در خاورمیانه می پردازد. مطابق فرضیه مقاله، سه سناریو یا چشم انداز محتمل و ممکن برای نظم نوین منطقه ای در روند بیداری اسلامی وجود دارد که در حال رقابت و یادگیری منطقه ای هستند. این سناریوها یا روایت های سه گانه را می توان با عناوین نظم اسلام گرایی انقلابی، نظم اسلام گرایی سلفی و نظم اسلام گرایی اخوانی مشخص کرد. الگوی نظم مطلوب روایت سلفی، موازنه قواست. روایت اخوانی، گرایش به نوعی کنسرت قدرت های بزرگ منطقه ای دارد و روایت انقلابی نیز بر آن است تا نظم و امنیت منطقه ای را از طریق مدیریت دسته جمعی چندجانبه برقرار کند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
ایران فلسطین آمریکا سیاست خارجی مصر اخوان المسلمین بیداری اسلامی
این مقاله، ضمن بررسی اجمالی تاریخچه جنبش اخوان المسلمین مصر به عنوان مدخلی بر بحث، به جایگاه این جنبش در روند تحولات بیداری اسلامی در این کشور میپردازد و تلاش دارد نقش آن را در آینده سیاست خارجی مصر تبیین نماید. پرسش اصلی نویسنده این است که جایگاه و نقش اخوان المسلمین در تحولات اخیر مصر چیست و چگونه این جنبش، به رغم ضربات سنگین وارده در مقاطع مختلف از سوی حکام مصر، توانسته در تحولات بیداری اخیر در این کشور، نقش مثبت و تأثیرگذار ایفا کند و حتی بر کرسی ریاست جمهوری نیز تکیه بزند؟ بحث اصلی مقاله این است که شرایط فعلی جامعه مصر، با عنایت به عوامل فعال صحنه سیاسی از سلفی های تندرو گرفته تا اخوان و لیبرال ها، سیاست خارجی این کشور در قبال مسائل استراتژیک نظیر مسئله فلسطین، آینده روابط مصر و اسرائیل، نوع رابطه با آمریکا و از سرگیری روابط با ایران، چگونه رقم خواهد خورد.
۶.
کلیدواژه‌ها:
سیاست خارجی عمل گرایی قطر انقلاب های عربی اخوانی گرایی هلال اخوانی حلف الفضول جدید
هدف اصلی این نوشتار، ارائه تحلیلی اخوانی گرایانه از سیاست خارجی دولت قطر در قبال انقلاب های عربی سال 2011م است. کنش گری قطر با اقتباس از گفتمان اسلام سیاسی اخوانی، ترکیبی از کنش های عمل گرا و اخوانی گرا را در سیاست خارجی این امیرنشین در جریان خیزش های مردمی جهان عرب، به تصویر می کشد. بدین ترتیب، نوشتار حاضر، نخست سیمایی کلی از سیاست خارجی قطر، بر مبنای اخوانی گرایی و ارائه هویتی نو ترسیم و سپس، شاخص های آن را در عمل گرایی قطر مورد کندوکاو قرار داده و در نهایت، جایگاه گفتمان اسلام سیاسی اخوانی در سیاست خارجی قطر را در وقوع و تکوین انقلاب های عربی بررسی می کند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
شورای امنیت مداخله بشردوستانه مسئولیت برای حمایت سپیده دم اودیسه انقلاب لیبی
در روز شنبه ۲۸ اسفند ۱۳۸۹، عملیات نظامی ائتلافی چندجانبه در پاسخ به جنگ داخلی در راستای اجرای قطعنامه ۱۹۷۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد با مشارکت نیروهای ناتو آغاز شد. این عملیات در چارچوب اعمال منطقه پرواز ممنوع و «حمایت از غیرنظامیان و مناطق غیرنظامی» در لیبی صورت گرفت و در نهایت، به سرنگونی رژیم قذافی منجر شد. عملیات «سپیده دم اودیسه» و واکنش جهانی به آنچه در لیبی روی داد، فصل نوینی از آنچه به «مداخله بشردوستانه» مشهور است را گشود. در این نوشتار، ضمن بررسی کوتاه تاریخ «مداخله بشردوستانه» و اصل «مسئولیت برای حمایت»، وقایع عملیات نظامی در لیبی را بررسی و آن را در پرتو اصل مسئولیت برای حمایت تحلیل خواهیم نمود، عملیاتی که در «نیات» فرماندهان آن شبهه وجود دارد و گزارش هایی از نقض حقوق بشر در طی آن منتشر شد. عملیات نظامی در لیبی، اولین مداخله بشردوستانه جامعه جهانی با اتکا به اصل «مسئولیت برای حمایت» بود.
۸.
کلیدواژه‌ها:
امنیت اسرائیل ایده آلیسم واقع گرایی انقلاب بازیگران غیردولتی صلح دموکراتیک دولت گسسته
در سال های نخست شکل گیری رژیم غاصب اسرائیل، سیاست گذاران آن می پنداشتند وقوع انقلاب و ناآرامی در کشورهای عربی، سبب بهره مندی بیشتر اسرائیل از امنیت خواهد گردید. آنها گمان می کردند حکومت های دموکراتیک عربی، دشمنی با اسرائیل و حمایت از آرمان فلسطین را از دستور کار خود خارج می کنند، اما اکنون و در مواجهه با انقلاب های عربی، اسرائیل امنیت خود را با چالشی اساسی رویارو می بیند. نه تنها امکان روی کارآمدن دولت های اسلام گرا یا الگوگیری مردم اسرائیل از بهار عربی، بلکه بروز وضعیت دولت گسسته، خطر جدی تری برای امنیت اسرائیل شده است.
