درخت حوزه‌های تخصصی

از اهداف هر نوع آموزش، می توان به تغییر در دانش، بینش و ایجاد و پرورش توانایی ها و مهارت هایی در فراگیران اشاره کرد تا این تغییرات به بهتر زندگی کردن فرد کمک نماید. از جمله مباحث جدیدی که امروزه در آموزش علوم مختلف وارد شده، بحث کارآفرینی است. توانا سازی دانشجویان برای ایجاد کسب و کار جدید، نیاز به آموزش در زمینه مهارت های کسب و کار و مهارت های کارآفرینی دارد؛ بنابراین، مقاله حاضر که به روش کتابخانه ای انجام شده، درصدد است تا به بحث در خصوص نهادینه کردن آموزش کارآفرینی در نظام آموزش عالی بپردازد. در این قالب، موضوع هایی نظیر مفهوم کارآفرینی، سابقه آموزش کارآفرینی در نظام آموزش عالی، اهداف آموزش کارآفرینی و... مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

تحولات فناورانه پارادایم های نوینی را برای یادگیری و آموزش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی ایجاد کرده است. پیشرفت شگرف فناوری اطلاعات، بسیاری از محدودیت ها، به ویژه محدودیت های زمانی و مکانی در امر آموزش و یادگیری را برطرف کرده و با ایجاد مفاهیمی از قبیل یادگیری مجازی، آموزش مجازی و دانشگاه مجازی، محیط آموزش را دستخوش تحول و گسترش پرشتابی کرده است. در این راستا، چند رسانه ای شدن، رویکردهای آموزش از راه دور را تقویت کرده است. دوگانگی آشکاری میان ابعاد یادگیری سنتی و آموزش های جدید ظهور کرده است. دانشگاه های «کلیکی» عرصه را بر دانشگاه های «آجری» تنگ کرده است. این مقاله، بر آن است تا در زمانه ای که فناوری اطلاعات به سرعت در حال رشد وگسترش است، به چالش ها و چشم اندازهای طراحی یادگیری الکترونیکی در دانشگاه ها بپردازد. این مقاله، ضمن بررسی عوامل مؤثر در موفقیت دوره های یادگیری آنلاین، با بررسی رویکردهای یادگیری دانشگاهی، بر رویکرد سازاگرایان و ضرورت استفاده از آن در توسعه فناوری های نوظهور آموزشی و طراحی دوره های آموزشی آنلاین در دانشگاه مجازی می پردازد.

بر اساس منطق فازی، مسائل عالم پیچیده و چند وجهی یا چند پارادایمی هستند. بر مبنای این رویکرد، اول آنکه برای امور، پدیده ها و مسائل این عالم پیچیده راه حل قطعی و واحدی وجود ندارد و دوم آنکه راه حل مسائل را نیز نمیتوان فقط در قالب پارادایم یک رشته علمی خاص جستجو کرد، بلکه باید به ابعاد مسائل از زوایای پارادایمهای رشته های مختلف نظر افکند. نکته دیگر اینکه موضوع اصلی رشته های علوم انسانی، انسان و جامعه انسانی است و این رشته ها در تعامل با نیازهای جامعه انسانی هستند و با توجه به تنوع نیازها و عوامل مختلف تاثیرگذار بر مسائل و امور جامعه انسانی، این قبیل رشته ها نمیتوانند متکی به خود باشند. از طرف دیگر، دیدگاههایی که علوم انسانی را صرفاً بر تجربه گرایی و حسیگرایی و فلسفه تحصلی قرار میدهند، هر چند جلوه هایی سطحی از تولید علم را پیش روی ما میگذارند، اما به دور از کاربردهای پژوهشی و ناتوان از حل ریشه ای مسائلی هستند که امروز در علوم انسانی برگرفته از سنت غربی، گرفتار آنیم. بدین ترتیب، فلسفه آموزش در گذشته صرفاً به انتقال مجموعه ای از یک دانش سازمانیافته محدود میشد که این رویکرد در چهارچوب و برنامه ای برآمده از یک نظام رشته ای با ساختار و زنجیره ای مشخص از مفاهیم، روشها و گامهای آموزشی عملی میشد. اما امروزه فلسفه آموزش و برنامه ریزی درسی به ویژه در حوزه علوم انسانی با محوریت انسان نگاشته و از طرف دیگر، زمینه برای بروز و ظهور خلاقیتهای فردی فراهم میشود. در هر حال، امروزه آشنایی با رویکردهای تلفیقی و میان رشته ای و تبیین آنها برای برنامه ریزان درسی به ویژه در دانشکده ها و مؤسساتی که در پی دستیابی به مرزهای جدید و خلق رهیافتهای مناسب در عرصه علوم انسانی هستند، مخصوصاً در تدوین و تصنیف کتب علوم انسانی، لازم و کارامد است.

امروزه مقوله کیفیت مهم ترین دغدغه در آموزش عالی است و در این راستا نظام های مختلف ارزیابی برای سنجش کیفیت عرضه شده است. یکی از این نظام ها، ارزیابی درونی است که با استفاده از آن می توان به نقاط ضعف و قوت یک سیستم پی برد و اقدامات لازم را درجهت تقویت آن انجام داد. این مقاله به بیان نتایج حاصل از طرح پژوهشی ارزیابی درونی گروه آموزشی مدیریت صنعتی دانشگاه تهران (که درسال 84 انجام شده است) و راهکارهای بهبود کیفیت این گروه می پردازد. در اولین مرحله از اجرای ارزیابی درونی، رسالت و اهداف گروه در سه حوزه درون داد، فرایند و برون داد تدوین گردید و سپس عوامل، ملاک ها و نشانگرهای ارزیابی و معیارهای مطلوبیت هر یک تدوین شد. در ادامه، ابزارهای گردآوری داده ها تهیه شد و در گام بعدی به جمع آوری و تحلیل داده ها پرداخته شد. نتایج این ارزیابی نشان می دهد که عوامل درون داد، فرایند و برون داد گروه در سطح”نسبتاً مطلوب“ قرار دارد و می توان با انجام یک برنامه ریزی راهبردی کیفیت گروه را به وضعیت مطلوب ارتقاء داد.

قضاوت درباره درستی فرایند پژوهش و کیفیت محصول نهایی، در پژوهش های کیفی، مستلزم معیارهای ارزیابی کاملا متفاوتی است. پژوهشگران کیفی به معیارهای ارزیابی آثار پژوهشگران کمی معترض اند و آنها را رد می کنند. پژوهشگران کیفی معیارهای بدیلی را تدوین کرده اند که با اهداف پژوهش آنان متناسب است. مقاله حاضر به کاوش در معیارهای بدیلی که برای پژوهشگران کیفی مطرح شده اند پرداخته، نشان می دهد که با وجود اختلاف نظرهای اساسی در انتخاب معیار مناسب برای ارزیابی پژوهش کیفی - که بازتاب سرسپردگی پژوهشگران متفاوت به مبانی و روش های متفاوت است - درباره اینکه پژوهش باید قابل اعتماد و قادر به نشان دادن دقت (در فرایند) و تناسب (در محصول نهایی) باشد، موافق است و در کل، برخی توافق ها و همپوشی ها بین این معیارها دیده می شوند. در نهایت، به بررسی این موضوع می پردازیم که چگونه پژوهشگران از بین این بدیل ها انتخاب می کنند و خواهیم دید که معیارهای انتخاب شده باید با ماهیت پژوهش (روش شناسی، اهداف و فرض های معرفت شناختی) سازگار باشند.

زمینه: با مروری بر پیشینه اخلاق در جهان، ایران باستان و دستورات و رهنمودهای ادیان ایرانی، اسلام و زرتشت و اشاره ای به آیین و آداب اخلاقی در نظم و نثر پارسی، به بررسی و کنکاش واژه پرفشن و مقایسه با مفهوم و کاربرد حرفه و کسب و کار پرداخته شده است. توضیح این که خدمات هر پیشه و شغلی، مانند نجاری، آهنگری و غیره که در قبال دریافت پول (پاداش) ارائه می شود، در واقع همان حرفه و کسب و کار است، ولی خدمات عالیه ای که نه بخاطر پول بلکه در خلوص و قداست و معنویت انجام می شوند و با پاداش مادی و دنیوی قابل جبران نیستند (مانند پزشکی، معلمی، روحانیت، قضا، هنر و ادبیات و....)، از ارج والایی برخوردار هستند و برابر مفهوم کیش قرار دارند. نتیجه گیری: پروفشن و برابر فارسی آن کیش، شامل چند گروه از خدمات متعالی است، در حالیکه دیگر مشاغل هر چند دارای صنف و سندیکا و کد اخلاقی باشند، کیش و رسالت و حرفه شریف نخواهند بود.

این مقاله بر اساس مطالعات و یافته های پژوهشی است که به منظور بررسی روش شناسی پژوهش هایی است که در حوزه روان شناسی در ایران اجرا شده و نتایج آنها در مقالات علمی - پژوهشی مجلات روان شناسی در ایران انتشار یافته است. در این مقاله هفت موضوع زیر مورد بررسی قرار گرفته است:. مفهوم مبانی معرفت شناسی و روش شناسی پژوهش در روان شناسی؛. توضیح مختصر روش های کمی و کیفی و ترکیبی در پژوهش های روان شناسی؛3. اهمیت تحلیل و ارزیابی مقالاتعلمی در بهبود آموزش روش تحقیق و پژوهش در روان شناسی؛4. توضیح روش تحلیل محتوا؛5. تحلیل محتوای مقالات علمی مجلات روان شناسی ایران؛6. تفسیر و ارزیابی نمونه هایی از تحقیقات روان شناسی در ایران با تاکید بر روش شناسی پزوهش؛7. بحث و نتیجه گیری.

این نوشتار با مفروض داشتن امکان و ضرورت تولید علم دینی به روش اجتهادی، درپی تبیین و تحلیل چیستی روش اجتهادی است. به گمان ما روش اجتهادی تنها روش کامیاب و موجه در تولید علوم انسانی اسلامی است. کوشیدیم تا اجتهاد را از جهت روش‌شناختی، تحقیق و کاوش کنیم و ارزش معرفت‌شناختی فراورده‌های حاصل از روش اجتهادی را مورد سنجش قرار ‌دهیم.

روانکاوی یکی از جریان‌های مهم فکری قرن بیستم محسوب می‌شود که از سوی زیگموند فروید، پایه‌گذاری شد. فروید، برخی مفاهیم بسیار مهم (برای مثال مفهوم ضمیر ناخودآگاه و یا نقش امیال سرکوب شده در شخصیت فرد) را وارد روان‌شناسی پس از خود کرد؛ هدف از این نوشتار، آشنایی با پاره‌ای از مباحث فلسفی و الهیاتی طرح‌شده در باب روانکاوی است. در ابتدا، آرا کارل پوپر (1994ـ1902)، فیلسوف بریتانیایی طرفدار فلسفه تحلیلی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آن دیدگاه ژاک لاکان (1981ـ1901)، فیلسوف فرانسوی متعلق به سنت فلسفی اروپای قاره‌ای و یکی از فیلسوفان نزدیک به جریان فلسفی پست‌مدرنیسم که روانکاوی را وارد فلسفه کرد، را مورد بررسی قرار داده و در پایان نظر پل تیلیش (1965ـ1886)، فیلسوف آلمانی و الهیدان پروتستان‌مذهب که عقاید او در الهیات جدید بسیار مورد توجه‌اند و او هم توجه خاصی به اگزیستانسیالیسم و روانکاوی در آرای الهیاتی خویش دارد، مورد مداقه قرار خواهد گرفت.

در دهه‌های اخیر، برخی از پارادایم‌های پژوهش در علوم انسانی ارایه شده است که آنها را می‌توان در کنار و یا به جای روش‌های سنتی پژوهش مورد استفاده قرار داد. هرمنوتیک یکی از ‌این جریان‌های فکری در قرون جدید است. ‌این نظریه علوم انسانی را به طور خاص دربرمی‌گیرد. محقق تلاش می‌کند، با توجه به ماهیت خاص پدیده‌های انسانی عمل کند، و در جست‌وجوی اهدافی همچون بازیابی قوانین جهان‌شمول نباشد. ‌متمایز کردن روش پژوهش علوم انسانی از علوم طبیعی، مخالفت با ساده‌سازی و تقلیل‌گرایی پدیده‌های اجتماعی و انسانی، دوری از ورطه آمارگرایی در علوم انسانی، توجه به تمامیت و کلیت انسان، تاکید بر نقش دلایل در رفتار انسان به‌ جای جست‌و‌جوی علل و استفاده از روش درون‌نگری از نکات مثبت‌ این شیوه تفکر است.

در این تحقیق با نگاهی اجمالی به ریشه های جدایی دین و علم، پیشینه تاریخی- اجتماعی افتراق نظری حوزه و دانشگاه به ویژه در تاریخ معاصر ایران بررسی شده است. همچنین با تاملی در روند اشتراک نظری دو مرکز تولید علم (حوزه و دانشگاه) جامعه طی نیم قرن اخیر، فرضیه تقدم توسعه علمی بر توسعه سیاسی یا توسعه اقتصادی به اجمال، اثبات و در ادامه نیز وضعیت پیوند حوزه و دانشگاه و چالشهای فعلی این مقوله نقد و بررسی و راهکارهایی نیز جهت رفع این چالشها ارائه شده است.