حکومت های ایرانی- اسلامی

نهضت اسلامی مردم ایران در بهمن‌ماه سال 57 به‌پیروزی رسید. این رویداد، بزرگترین حادثه قرن معاصر در منطقه بود که وقوع آن بسیاری از تحلیلگران سیاسی را برآن داشت که به گمانه‌زنی در مورد ابعاد آن بپردازند. گزارشی که از خاطر مخاطبان محترم می‌گذرد روایتی از اهم اتفاقات انقلا‌ب در فاصله زمانی 12 بهمن 1357 تا پیروزی انقلاب اسلامی(22 بهمن همان سال) است. در این متن سعی شده سلسله وقایع به صورت روزشمار مورد توجه قرار گیرد تا خواننده ضمن درک تاریخی حوادث و رویدادها در جریان فعل و انفعالات سیاسی داخلی و خارجی انقلاب نیز قرار گیرد.

۳۱۷۰.

کالبدشکافی یک التقاط

نویسنده: محمدرضا انوری

منبع: یاد ایام ۱۳۸۸ اردیبهشت شماره ۴۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی جریانها

تعداد بازدید : ۱۵۵۷

گروه فرقان که از حدود سال 1355 پا به صحنه گذارد، در سال 1358 با ترورهای خویش، خسارات جبران‌ناپذیری را به ملت ایران وارد آورد. پیرامون این گروه هنوز سوالات متعددی وجود دارد که اهداف، خاستگاه و آبشخور فکری، منابع مالی و نحوه عضوگیری در فرقان ازجمله مواردی است که در گفتگو با آقای سیدعباس صالحی مورد بررسی قرار گرفته است.

۳۱۷۱.

نقش نیروی دریایی و بایندر در اخراج انگلیسیها از هنگام و باسعیدو

نویسنده: محمدعلی بهمنی قاجار

منبع: مطالعات تاریخی سال ششم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۹۴ تعداد دانلود : ۱۹۴۴

۳۱۷۲.

امیر تیمور و مساله الوس جغتای؛ تکاپوی مشروعیت سیاسی و امنیت نظامی

نویسنده: ابوالحسن فیاض انوش

منبع: پژوهش های تاریخی تابستان ۱۳۸۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: امنیت مشروعیت الوس جغتای امیر تیمور

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ترکمانان و حکومت های محلی سیاسی

تعداد بازدید : ۲۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۲۳

ظهور امیر تیمور (ت: 736 ـ م: 807 ق) و گسترش حاکمیت سیاسی و نظامی وی بر ماوراءالنهر، در درجه نخست تحولی داخلی در قلمرو جغتاییان محسوب می شد. از این رو، از همان ابتدا هرگونه آینده ای برای اقدامات امیر تیمور هنگامی متصور بود که وی بتواند به این پرسش اساسی که:«آینده الوس جغتای چه خواهد بود؟» پاسخ عملی مناسبی بدهد. اهمیت و فوریت پاسخ به این سوال ناشی از تاثیر عظیمی بود که می توانست برای آینده سیاسی امیر تیمور در پی داشته باشد. آینده سیاسی امیر تیمور نشان داد که دو عنصر اساسی حکومتی که وی پی ریزی کرد؛ یعنی مشروعیت سیاسی و امنیت نظامی، در پیوند مستقیم با این پرسش بوده است. تا هنگامی که امیر تیمور سرگرم تکاپو برای کسب قدرت سیاسی در ماوراءالنهر بود، مقوله مشروعیت در نحوه پاسخی که وی به آن پرسش اساسی می داد، تاثیر پررنگ تری داشت، اما به موازات آن که ضرورت تثبیت و استمرار قدرت سیاسی او بیشتر چهره نمود و وی در اندازه های یک فاتح، دست اندازی به قلمروهای خارج از ماوراءالنهر را آغاز کرد، مقوله امنیت رجحان بیشتری در نحوه برخورد وی با بازماندگان الوس جغتای یافت.

۳۱۷۳.

انعکاس تحولات سال های آغازین حکومت رضاشاه در هفته نامه حبل المتین کلکته

نویسنده: علی ططری

منبع: یاد بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۹۱ و ۹۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۶ تعداد دانلود : ۷۵۲

۳۱۷۴.

کلاه تَرک از آغاز تا صفویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عطاءالله حسنی

منبع: تاریخ ایران بهار ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۶۰/۵)

کلیدواژه‌ها: صفویه عثمانی ترک صوفیه کلاه تاج کلاه ترک

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۲۴۱

کلاه ترک یا تاج صوفیانه، در نزد متصوفه جایگاه و کارکرد خاصی دارد. در شکل و مفهومِ «تاج» یا «کلاه ترک» از قرن های اولیة اسلامی تا زمان تأسیس سلسله صفوی تغییر و تحولی اساسی صورت گرفته است. هدف این مقاله، با ابتناء بر روش تاریخی، شناخت این تغییر و تحولات و توجه به علل و عوامل تاریخی آن است. تدقیق در منابع اصلی، اعم از متون تاریخی و ادبی و عرفانی، نشان می دهد که کلاه ترک متصوفه، طی چند قرن، دچار تحولات شکلی و مفهومی شده و از معنی صرف سرپوش به نشانه ای از ترک ذمائم، و سپس به شعار دینی و شعار مذهبی، و بعد به عنصری برای هویت بخشی سیاسی و اجتماعی و نیز بهانه ای برای تحقیر توسط مخالفان تبدیل شده است.

۳۱۷۵.

عبدالحسین تیمورتاش و روابط خارجی ایران بر اساس اسناد نو یافته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین آبادیان

منبع: تاریخ ایران تابستان ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۶۱/۵)

کلیدواژه‌ها: روابط خارجی تیمورتاش جمهوری وایمار هارولد نیکولسون چچرین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۴ تعداد دانلود : ۹۴۲

این مقاله با اتکاء به برگه هایی از اسناد دفتر مخصوص شاهنشاهی در اوایل دوره سلطنت رضاشاه، اسناد آرشیو ملی بریتانیا در لندن و اسنادی از آرشیو ملی امریکا در مریلند، موضوع گسترش موازنه تجاری و سیاسی ایران با شوروی را به بحث می گذارد و نقش عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار رضاشاه را در این زمینه بررسی می کند. این اسناد علل و عواملی را که بعدها باعث فروگرفتن تیمورتاش شد، در روندی تاریخی به بحث می گذارند و روایتی جدید از این موضوع عرضه می کنند. مسأله اصلی مقاله حاضر به نقش تیمورتاش در برقراری توازن در مناسبات خارجی با قدرت هایی مانند انگلیس، شوروی و آلمان اختصاص دارد، اما مخالفان داخلی و خارجی او را هم معرفی می کند و تأثیر این مخالفت ها را بر سرنوشت آتی وی به اختصار شرح می دهد.

۳۱۷۶.

بازخوانی نظری ماهیت دولت پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی اکبری نفیسه واعظ

منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۸۸ شماره ۵ (پیاپی ۶۳/۵)

کلیدواژه‌ها: ماهیت دولت مدرن سیاست عشایری رضا شاه دولت مطلقه دولت پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۱۴ تعداد دانلود : ۱۹۸۷

سرشت دولت پهلوی اول، همواره مورد بررسی و مجادله کلامی از سوی پژوهشگران قرار داشته، اما اجماعی درباره صفت قطعی یا صفت اعظم این دولت حاصل نشده است . در این پژوهش نیز تلاش شده است با ارائه یک الگوی مطالعاتی و فقط از طریق کنکاش در یکی از سیاست های کلان دولت، یعنی سیاست عشایری به فهم و توصیف درون مایه و ماهیت دولت پهلوی اول پرداخته شود . پرسش اصلی این تحقیق این است که با توجه به برنامه ریزی دولت پهلوی اول برای جامعه عشایری، ماهیت این دولت را با چه مؤلفه ای می توان شناساند؟ فرضیه حاضر دلالت بر این دارد که بر پایه عملکرد دولت در قبال جامعه عشایری، صفت ترکیبی نوعی از «دولت مطلقه مدرن» با ماهیت این دولت سنخیت بیشتری را نشان می دهد . در این نوشتار با استناد به اسناد و مدارک و شواهد مرتبط با سیاست عشایری آن دوره، انطباق یا عدم انطباق هایی که تاکنون برای دولت پهلوی به کار برده شده مثل دولت بناپارتی، بزرگ، تأخیری، مطلقه و مدرن و شبه مدرن و به خصوص شباهت و تفاوت های دولت پهلوی اول با دولت های مطلقه و مدرن اروپایی به شیوه توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است . یافته های این پژوهش نشان می دهد، از میان نظریات گوناگون مطرح شده بررسی نظریه جیمز اسکات انطباق بیشتری با ماهیت دولت پهلوی اول دارد. همچنین از آن جایی که مطلق دانستن دولت پهلوی با معیار ویژگی های دولت های مطلقه اروپایی، که تشکیل نوعی از دولت مطلقه را سرآغازی بر پیدایش دولت ملی مدرن می دانند جای تأمل دارد . بنابراین، چنین دولت مطلقه ای را مقدمه ای برای پیدایش دولت ملی مدرن در ایران دانستن، نیز محل تردید خواهد بود .

۳۱۷۷.

نقش زمان و مکان در اثرپذیری دهقانان از فتوح اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کوروش صالحی

منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۸۸ شماره ۵ (پیاپی ۶۳/۵)

کلیدواژه‌ها: خراسان بین النهرین ماوراء النّهر دهقانان فتوح اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۵۴

با ورودِ اعرابِ مسلمان به ایران و انقراضِ اشرافِ درجه اوّلِ ساسانی، دهقانان به عنوان حکّامِ محلی و کدخدایانِ روستاها اداره بخش مهمی از جامعه ایران را به دست گرفتند. و از آنجا که آنان امیدی به بازگشتِ نظامِ قدیمیِ ساسانی نداشتند، تصمیم به برقراریِ ارتباط با نیروهای اسلامی گرفتند. اعرابِ مسلمان نیز که در ابتدا از دهقانان برای نظارت بر کشور یاری طلبیده بودند، با حکّامِ محلی صلح کردند و به آنان مسئولیتی را که در دوره ساسانی داشتند سپردند. در این روند، دهقانانِ نواحیِ غربیِ قلمروِ ساسانی با دهقانانِ نواحیِ داخلی و شرقی از نظرِ اسلام پذیری و ارتباط با اعراب یکسان نبودند. زمانِ فتوح و فاصله جغرافیایی از مرکزِ خلافتِ اسلامی در این میان موثر بوده است. ورود اعراب و ترک ها در سده های اوّل و سوّم مهم ترین عاملِ زوالِ دهقانان در ایران بود. روش این پژوهش و جهت گیری شیوه گردآوری داده ها، تاریخی بوده است.

۳۱۷۸.

عرض ارادت درویش عبدالمجید طالقانی به ساحت حسینی

منبع: پیام بهارستان ۱۳۸۸ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی

تعداد بازدید : ۸۲۰ تعداد دانلود : ۸۷۱

۳۱۷۹.

گزارش و روی دادها: ابطحی در نگاهی دیگر به: خاتمی - اصلاحات - لیبرالیسم - میانه روی - اصول گرایی - تمامیت خواهی و انتخابات

مصاحبه کننده: محمد کرمی مصاحبه شونده: سید محمد ابطحی

منبع: فردوسی اسفند ۱۳۸۷ و فروردین ۱۳۸۸ شماره ۷۴ و ۷۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۱۱ تعداد دانلود : ۷۰۶

۳۱۸۰.

گفت و شنود شاهد یاران با کارشناس تاریخ و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بوشهر

مصاحبه شونده: غلامحسین نظامی

منبع: شاهد یاران ۱۳۸۸ شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار سیاسی

تعداد بازدید : ۸۶۲ تعداد دانلود : ۵۲۹

درخت حوزه‌های تخصصی