درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۶۰۱ تا ۵٬۶۲۰ مورد از کل ۷۶٬۰۳۳ مورد.
۵۶۰۱.

کارکردهای تربیتی شکر از منظر قرآن و صحیفه سجادیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 207 - 224

کلیدواژه‌ها: بهره های تربیتی سپاسگزاری افزایش نعمت دوام نعمت شکر در قرآن شکر در دعا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۲۴۴
«شکر» از مفاهیم پربار قرآنی و حدیثی و از اهداف تربیتی و صفات معنوی بوده و روحیه سپاسگزاری از بارزترین ویژگی های انسان در مسیر خودسازی و رسیدن به کمال است. به فرموده قرآن کریم خداوند متعال شکور بوده و بندگانی که در مسیر طاعت او قدم برمی دارند مورد لطف و موهبت خود قرار داده و تشکر می کند. در این کتاب الهی به اهمیت شکر و کارکردهای آن پرداخته شده که الگوی مناسبی برای بهره گیری انسان هاست. از طرف دیگر در کلام اهل بیتb نیز درباره این واژه و کارکردهای آن بسیار توجه شده و مورد تأکید قرار گرفته است. امام سجادg در دعاهای متعدد به مباحث مربوط به شکر و کارکردهای آن پرداخته که به عنوان اسوه عملی و نمونه عینی به حساب می آید. از آنجا که کارکردهای تربیتی شکر در دعاهای امام سجادg می تواند مبیّن، مفسّر و تفصیل دهنده الگوی ارائه شده در قرآن باشد ضرورت دارد این گزاره اخلاقی و معنوی از منظر کتاب خدا و صحیفه سجادیه بررسی گردد. ازاین رو مقاله پیشِ رو به دیدگاه های قرآن و صحیفه سجادیه درباره کارکردهای تربیتی شکر پرداخته و به روش توصیفی تحلیلی مباحث خود را ارائه داده است. برخی از یافته های پژوهش حاضر عبارت اند از: نیل به مقام رضا، پیشگیری از عذاب ها و بلاها، استحقاق ثواب اخروی، دستیابی به رستگاری و... .
۵۶۰۲.

مطالعه تطبیقی انحلال نکاح ناشی از عنن با نگاهی به حقوق انگلیس و برخی کشورهای عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۶ 89 - 118

کلیدواژه‌ها: عنن فسخ نکاح طلاق به علت عسر و حرج صعب العلاج بودن بیماری درمان عنن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۹۹
در حقوق ایران در صورت عنن زوج، زوجه تحت شرایطی دارای حق فسخ نکاح است. علاوه بر این، طرح دعوای طلاق به دلیل عسر و حرج نیز برای وی میسر می باشد. البته در مواردی که شرایط استفاده از حق فسخ وجود نداشته باشد، مانند تأخیر در فسخ، علم به عنن قبل از نکاح و ابتلای زوج به عنن پس از دخول، انحلال نکاح صرفاً از طریق طلاق امکان پذیر است. مهم ترین تفاوت دعوای فسخ با طلاق این است که در فسخ، صرف اثبات عنن کافی است و درمان موضوعیت ندارد؛ اما در دعوای طلاق، «صعب العلاج بودن» مورد توجه است؛ لذا طی شدن دوره درمان ضرورت دارد. در فقه اهل سنت و حقوق کشورهای عربی، اعطای مهلت یک ساله یا مهلت مناسب جهت درمان عنن برای فسخ نکاح و طلاق اهمیت دارد. در حقوق انگلیس، ناتوانی جنسی در صورتی که غیرقابل درمان یا درمان با خطر مواجه باشد یا زوج از درمان امتناع بورزد، ازدواج قابل ابطال است. علاوه بر این، انحلال ازدواج از طریق طلاق نیز امکان پذیر است و در هر حال، انجام سیر درمان ضرورت دارد. از این رو، در صورت غیرقابل درمان بودن انحلال نکاح توسط محاکم پذیرفته می شود. در مجموع به دلیل اهمیت درمان این بیماری، در این مقاله، راه های درمان عنن از نظر پزشکی مورد بررسی قرار گرفته اند.
۵۶۰۳.

گونه شناسی تصحیفات لفظی و معنوی (مطالعه موردی تهذیب الاحکام شیخ طوسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 217 - 244

کلیدواژه‌ها: فقه الحدیث آسیب شناسی حدیث تصحیف شیخ طوسی تهذیب الاحکام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۷۱
مجموعه های حدیثی، گنجینه های ارزشمند منابع معرفتی اندیشه اسلامی هستند، اما استفاده از این گنجینه های گران سنگ نیازمند بهره مندی از تخصص های لازم و طی مقدماتی است که یکی از آنها شناسایی آسیب های ثبت و ضبط احادیث است تا حدیث پژوه بتواند نسبت به زدودن پیامدهای نامطلوب آن در حوزه فهم حدیث اقدام نماید. وقوع «تصحیف» در این کتب به معنای تغییر یافتن غیرعمدی بخشی از حدیث به کلمه یا عبارت دیگر، یکی از آفت های راه یافته در احادیث است که تشخیص و اصلاح آن، پژوهش های مستقلی را می طلبد. در این نوشتار تلاش شده با روش توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای، ابتدا چیستی تصحیف و گونه های آن بیان شده و سپس با مطالعه موردی کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی به عنوان یکی از مهم ترین کتب اربعه حدیثی شیعه، برخی از مصادیق وقوع تصحیف در این کتاب ارزشمند را شناسایی نموده و متن صحیح را پس از پی جویی در دیگر منابع حدیثی، معرفی نمائیم. یافته های تحقیق بیانگر آن است که دو گونه تصحیف لفظی و معنوی در این کتاب رخ داده که هر کدام انواع و مصادیق مختلفی دارد. لازم به ذکر است که ذکر مثال های متعدد از این پدیده، صرفاً جهت رفع ابهام از حدیث بوده و به هیچ عنوان ارزش والای کتاب تهذیب الاحکام و مرجعیّت علمی شیخ طوسی را خدشه دار نمی کند.
۵۶۰۴.

ظاهرشدن غیرمسلمان در حال مستی در معابر و اماکن عمومی در حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 335 - 354

کلیدواژه‌ها: مستی آشکار غیرمسلمان حقوق اقلیت‏ها کاهش اجرای حدود سیاست کیفری افتراقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۴۴
یکی از جرایم موجود در فقه کیفری شیعه، جرم «ظاهرشدن غیرمسلمان در حال مستی در معابر و اماکن عمومی» است. جرم مورد بحث، برای نخستین بار، با تصویب قانون مجازات اسلامی 1392 به نظام حقوقی ایران راه یافته است. با این حال، قانون­ نسبت به شرح و بسط شرایط تحقق این جرم ساکت است. طبق یافته­های پژوهش، «در حال مستی» یا به تعبیری مستی قوی و آشکار، حالتی مابین مستی ضعیف­­ و مسلوب­الاختیاری است. در این حالت، مرتکب، رفتارهای مستانه را از خود بروز می­دهد، لکن؛ وی، نسبت به رفتارهای خود، آگاه و متوجه است. همچنین، این جرم با صرف ظاهرشدن غیرمسلمان در مکان و معبر عمومی، تحقق می­یابد؛ لذا نیازی به دیده­شدن توسط دیگری وجود ندارد. در رابطه با جرم مورد بحث، مقنن بر خلاف نظر مشهور مبنی بر تعیین کیفر حدی، مجازات تعزیری را برای آن برگزیده است. این عدول عامدانه از مجازات حدی و گزینش فتاوی غیرمشهور در این زمینه و برخی دیگر از مواد باب حدود، ناشی از کاربست «سیاست کاهش اجرای کیفرهای حدی» است. بدین لحاظ که مقنن، همزمان، در چارچوب اصل چهارم قانون اساسی و نیز پذیرش واقعیت­های غیرقابل اغماض جهان معاصر، درصدد کاهش اجرای کیفرهای حدی برآمده است.
۵۶۰۵.

نشانه شناسی نمادهای مذهبی در فلزکاری دوره صفوی (نقوش گیاهی، حیوانی و مرکب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 49 - 72

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی نمادهای مذهبی فلزکاری دوره صفوی نقوش مذهبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۳۲۵
نشانه شناسی به عنوان ابزاری پژوهشی برای فهم حقیقت، نقش مهمی در آشکار نمودن علائم پنهان، رموز و نمادهای مذهبی دارد. از آن جایی که در دوره صفویه فلزکاری از اهمیت زیادی برخوردار و دارای ارزش فرهنگی، هنری و مذهبی در ابعاد مادی و معنوی بوده است، چنان چه هنرمندان ایرانی در این دوره با استفاده از فلز ارتباط بین هنر و مذهب را فراهم نمودند، به همین جهت پژوهش حاضر با هدف بررسی نشانه شناسی نمادهای مذهبی در فلزکاری دوره صفویه به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه نمادهای مذهبی در نقوش (گیاهی، حیوانی و مرکب) فلزکاری صفوی کاربرد داشته اند؟ شیوه پژوهش توصیفی-تحیلی بوده و جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع اسنادی، مشاهده و مصاحبه صورت گرفته است. نتایج پژوهش بیان گر آن بوده است که مهم ترین نمادها در نقوش (گیاهی، حیوانی و مرکب) عصر صفویه، بته جقه، شیر، طاووس و شیر و خورشید بوده اند. هر چند این نمادها در طول تاریخ کهن ایران معانی مختلفی در بر داشته اند؛ ولی در این دوره تحولاتی در مفاهیم نمادها و نشانه ها در نقوش رخ داده است، یعنی علاوه بر همراه داشتن مفهوم ذاتی نماد، مفاهیم جدیدی به خود گرفته اند، که همان ارتباط با فرهنگ اسلامی و مذهب تشیع بوده است و گرایش به برداشت مذهبی از نمادهای مذکور افزایش یافته است.
۵۶۰۶.

عقل عملی و نقش آن در اخلاق سینوی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 47 - 67

کلیدواژه‌ها: حکمت نظری ابن سینا عقل عملی حکمت عملی اخلاق سینوی عقل نظری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۷۸
در این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی و تا حدی تطبیقی ابتدا گزارشی از آراء شاخص حکمای مسلمان در مورد عقل عملی و ریشه های آن در آثار ارسطو عرضه می شود آنگاه تبیینی نو از رأی ابن سینا در مورد ادراکی یا تحریکی بودن عقل عملی بر اساس مبانی نفس شناسی وی ارائه می شودو اجمالا تقابل آن با نظر فارابی مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه بر اساس معانی دو گانه حکمت عملی در آثار ابن سینا نقش عقل عملی در اخلاق سینوی مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ابن سینا بر اساس مبنای خود در تفکیک قوا هرگز یک فعل را به نحو اولی و ذاتی به دو قوه نسبت نمی دهد بر همین اساس ادراک کلیات معقول فعل ذاتی عقل نظری و ادراک جزئیات نیز فعل ذاتی قوای مدرکه نفس حیوانی است و ابن سینا عقل عملی را بدین سبب هرگز مدرکه نمی داند. فعل ذاتی عقل عملی استنباط حسن و قبح و خیر و شر افعال جزئی با استفاده از مدرکات قوای ادراکی است. این کارکرد عقل عملی برای حکمت عملی به مثابه علم، نقشی سلبی و زمینه ساز و برای حکمت عملی به مثابه فضیلت، نقشی ایجابی تحریکی دارد. البته در این میان نباید نقش مهم دیگر عقل عملی نیز در تولید گزاره های مشهوری اخلاقی در سطح عامه مردم مغفول بماند.
۵۶۰۷.

واکاوی برآیندی آثار فزاینده و کاهنده «علاقه» در تفکر انتقادی از دیدگاه روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۱۵۰-۱۲۳

کلیدواژه‌ها: علاقه تفکر انتقادی فرآیند تفکر روایات اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۱۹۸
هدف : با مطالعه گزاره های درون دینی و برون دینی می توان دو نوع تأثیرگذاری را میان علاقه و تفکر انتقادی مشاهده کرد؛ اشاره به نقش پیش برنده علاقه و دیگری به نقش کاهنده آن در فرآیند تفکرورزی. روش :نگاره پیش رو با هدف تبیین و حل تنافی نام برده با رویکرد تطبیقی و از روش «توصیفی-تحلیلی» و در گردآوری اطلاعات به صورت «کتابخانه ای» بهره برده است. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان می دهد اگرچه علاقه داشتن به منزله یک تمایل انسانی، به طور کلی تأثیر مثبتی بر تفکر دارد، اما همین مؤلفه در مواردی مانع دیدن کاستی ها و نقص ها نیز می شود. ازاین رو در تفکری همانند تفکر انتقادی که نیاز به قضاوت و ارزیابی بیشتر نمود دارد، بایستی برای ارتقای آن، علاقه به موضوع را کنترل کرده تا نگاه انتقادی به مسئله به درستی شکل گیرد. بر اساس برآیند نتایج، پیشنهاد می شود که به نقش کاهنده علاقه در تفکر انتقادی، به ویژه در درک شناختی و فراشناختی ساختار ذهنی تفکر، توجه دقیق تری شود و از آموزه های درون دینی در درک بهتر از آثار برآیندی علاقه در تفکر انتقادی بهره گرفته شود. نتیجه گیری : بر این اساس بازخوانی به روز و روشمند آموزه های دینی از ضروریات زیست آگاهانه در هزاره سوم به شمار می آید؛ به ویژه زمانی که رویکرد مؤثر و زاینده به مؤلفه های روان شناختی بیش ازپیش مورد نیاز زندگی پیچیده امروز است.
۵۶۰۸.

جایگاه سلامت معنوی در کتاب های هدیه های آسمانی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۱۷۷-۱۵۱

کلیدواژه‌ها: سلامت معنوی کتاب های درسی تحلیل محتوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۱۳۳
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های سلامت معنوی در کتاب های درسی هدیه های آسمانی دوره ابتدایی انجام شده است. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی هدیه های آسمانی دوره ابتدایی می باشد که به علت ماهیت پژوهش و محدودیت جامعه آماری، نمونه گیری انجام نشد و همه جامعه آماری بررسی شد. ابزار پژوهش، چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که روایی آن مورد تأیید صاحبنظران بوده و پایایی آن با روش ویلیام اسکات 92 درصد محاسبه شده است و شیوه پردازش داده ها بر اساس روش آنتروپی شانون بوده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های مذکور، مؤلفه های «نماز» و «ایمان به خدا» دارای بیشترین فراوانی و مؤلفه های «پرهیز از حسد»، «توبه»، «پرهیز از تجسس بیجا»، «تفکر» و «دوری از تکبر» دارای فراوانی بسیار کمی بوده است. از نظر شاخص ضریب اهمیت مؤلفه های «امید»، «امر به مروف و نهی از منکر»، «انس با قران»، «وفای به عهد»، «صبر»، «توبه»، «امانت داری»،«توکل»، «توسل»، «صله ارحام»، «پرهیز از حسد»، «پرهیز از تکبر»، «پرهیز از تجسس بیجا»، «پرهیز از غیبت» دارای ضرایب اهمیت پایین می باشند که نشان دهنده توزیع و پراکندگی نامناسب این مؤلفه ها در کتاب های درسی هدیه های آسمانی می باشد. نتیجه گیری: در کتاب های درسی هدیه های آسمانی، به طور متعادل و متوازن به مؤلفه های سلامت معنوی توجه نشده است. واژگان کلیدی : سلامت معنوی، کتاب های درسی، تحلیل محتوا
۵۶۰۹.

حکم تکلیفی تلقیح مصنوعی با تأکید بر فتوای حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۱ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 25 - 42

کلیدواژه‌ها: تلقیح مصنوعی اسپرم اوول نطفه لقاح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۲۹۲
امروزه تلقیح مصنوعی مشکل ناباروری را بیش از پیش قابل حل کرده است. لکن جوانب مختلفی در بحث از مسأله تلقیح مصنوعی مطرح می باشد. در مقاله ی حاضر به حکم تکلیفی این مسأله توجه شده است. لکن علاوه بر تبیین حکم تکلیفی، توجه به اختلاف میان حضرت آیت الله العظمی خامنه ای با برخی فقها در این مسأله داشته ایم و از آنجا که نزد ما از ایشان در این مسأله، به جز فتوا در دسترس نیست؛ می توان این مقاله را گامی در مستندسازی فتوای ایشان دانست و با توجه به نقد ادله حرمت تلقیح مصنوعی، ممکن است در استفاده از این راه حل ناباروری توسعه دهیم. با این بیان روشن شد که درنتیجه این بحث، با فتوای ایشان همراه شده ایم.
۵۶۱۰.

آسیب شناسی اجتماعی تعلیم و تربیت در مناطق مرزی جنوب شرقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 161 - 192

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی اجتماعی مناطق مرزی جنوب شرقی ایران سند تحول بنیادین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۶
هدف از پژوهش حاضر فهم آسیب های اجتماعی تعلیم و تربیت در مناطق مرزی جنوب شرقی ایران بود. این پژوهش در پارادایم کیفی انجام گرفته و نوع پژوهش نیز کیفی است. گردآوری داده ها به دو روش مصاحبه عمیق و بررسی اسناد صورت گرفت. افراد موردمطالعه برای بخش مصاحبه به شیوه هدفمند و با رعایت قواعد حداکثر تنوع و رسیدن به نقطه اشباع شدگی یا اشباع نظری انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل داده های حاصله از مصاحبه عمیق، از رویکرد تفسیری-تجریدی و برای تحلیل اسناد موردمطالعه (سند تحول بنیادین آموزش وپرورش) از تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. یافته های پژوهش در بخش مصاحبه ها نشان داد که آسیب های اجتماعی موجود در تعلیم و تربیت مرزی، در چهار حیطه آسیب های فرهنگی و اجتماعی، آسیب های آموزشی، تنگناهای اقتصادی و تنگناهای مذهبی قابل تشخیص هستند. هم چنین مقوله های استخراج شده از متن اسناد نیز تا حدودی با نتایج حاصل از مصاحبه ها همخوانی داشتند. پیامدهای ناشی از این آسیب ها در دو بعد کوتاه مدت و بلند مدت ظاهر گردیدند که متناسب با ابعاد مذکور راهکارهایی نیز در چهار حیطه اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، مذهبی و آموزش وپرورش ارائه شده است.
۵۶۱۱.

خدایِ جهان و جهانِ خدا (بررسی سیمای انسان در گنج روان و چهل صباح شاه داعی شیرازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۸ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۲ 45 - 66

کلیدواژه‌ها: عرفان اسلامی شاه داعی شیرازی سیمای انسان گنج روان چهل صباح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۶
شاه داعی شیرازی، یکی از شاعران عارف قرن نهم هجری، از مبلّغان اندیشه های عرفانی ابن عربی و از شاگردان شاه نعمت اله ولی است. مثنوی های گنج روان و چهل صباح ، به ترتیب دومین و سومین مثنوی از مثنوی های شش گانه وی به شمارمی رود. این منظومه ها، با بهره گیری از نبوغ شاعر و اندیشه های پیشینیان از جمله تفکرات عارفانه ابن عربی و شیوه مثنوی پردازی مولانا، به درجه ای از ساختار ادبی و هنری ابداعی رسیده است، که در شمار آثار جاودانه ادبی- عرفانی جای گرفته است. با توجه به این که درباره آثار یادشده تاکنون پژوهش خاصی صورت نگرفته است، جستار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه ای، علاوه بر معرّفی این دو مثنوی، سیمای انسان را در دو مثنوی یاد شده مطالعه کرده است، تا طرز تلقی این شاعر عارف را از انسان و مراتب آن با رویکرد هستی شناسانه تبیین کند. حاصل پژوهش نشان می دهد شاه داعی، انسان را جدا از هستی نمی داند، منتها به اعتقاد وی انسان در والاترین مرتبه هستی قراردارد و سیر تکاملی انسان از میان هستی می گذرد. وی به تأسی از ابن عربی انسان کامل را عالم کبیر و مجلای اسماء و صفات الهی و آینه تمام نمای هستی و عامل فیض بخشی به مراتب پایین تر وجود می داند.
۵۶۱۲.

نقد روشی مطالعات تاریخ قرآن با تأکیدی بر رویکرد ساختارگرا و انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 341 - 374

کلیدواژه‌ها: جمع قرآن رویکرد انتقادی رویکرد ساختارگرا سنت نبوی مطالعه تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۴۲
قرآن کریم ، مهم ترین میراث دینی و زیربنای تمدّن اسلامی است. آثار مختلفی از سده سوم هجری تا کنون، به موضوع تاریخ قرآن پرداخته اند. اثبات اصالت و صحت متن قرآن کریم به عنوان مهم ترین منبع دین اسلام با دانش تاریخ قرآن کریم مرتبط است. این آثار، مانند همه آثار علمی دیگر به لحاظ رویکرد و روش پژوهش قابل نقد است. در بسیاری از این آثار به ماهیت قرآن به عنوان پدیده ای تاریخی و اجتماعی، توجه نشده و همین مسئله سبب ضعفِ روشیِ مطالعاتِ تاریخِ قرآن شده است. از این رو، بازنویسی بخش های مختلف تاریخِ قرآن با توجه به ماهیت تاریخی و اجتماعی قرآن، مبتنی بر رویکردها و روش علمی، یک ضرورت است و می توان با استفاده از رویکردهای مختلف ساختارگرایی و انتقادی، مطالعاتِ تاریخِ قرآن را با انطباق بیشتر بر حقیقت تاریخی به رشته تحریر درآورد. توجه به رویکرد ساختارگرا در مطالعاتِ تاریخِ قرآن، ارتباط بین بسیاری حوادث و رویدادهای تاریخ تمدّن اسلامی را با قرآن و سنت نبوی به عنوان زیر بنای تمدّن اسلامی نشان می دهد؛ از جمله این موضوعات، مسئله قتل عثمان بن عفان و اقدامات حجاج بن یوسف ثقفی است. بهره گیری از رویکرد انتقادی نیز، نشان گر لزوم نقد تاریخی روایات زید بن ثابت، ابن شهاب زهری، شعبه بن حجاج، ابن ابی داود و ابوعبید قاسم بن سلام است.
۵۶۱۴.

کارکرد سازمان ملل متحد در حل وفصل بحران افغانستان (۱۹۴۷ تا ۲۰۲۱)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 77 - 103

کلیدواژه‌ها: بحران افغانستان حل وفصل بحران سازمان ملل سازمان های بین المللی کارکرد انفعالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۲۲۶
هدف از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی کارکرد سازمان ملل متحد در حل وفصل بحران افغانستان است که با کاربست شیوه کیفی و مبتنی بر گردآوری اطلاعات از طریق منابع آرشیوی سازمان ملل و به روش توصیفی تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش هستیم که کارکرد یا عملکرد سازمان ملل متحد در فرایند حل وفصل بحران افغانستان چگونه بوده است؟ فرضیه پژوهش مبین آن است که «سازمان ملل متحد به عنوان یکی از تأثیرگذارترین سازمان های بین المللی دولتی به وسیله نهادهای اصلی خود مانند شورای امنیت، مجمع عمومی و دبیرکل، با پیاده سازی و اجرای اقدامات حقوقی (مانند صدور قطعنامه هایی ذیل فصول ششم و هفتم منشور)، اقدامات دیپلماتیک (از طریق فعالیت ها و اقدامات دبیرکل و نماینده ویژه او) و نهادسازی (با نظارت بر اجرای قطعنامه ها و اقدامات) موجب تقلیل و مقابله با بحران ها و توانمند سازی و بازسازی کشور افغانستان در برهه ای از زمان شد، با وجود این، در رسیدن به این اهداف کاملاً موفق نبوده است»؛ یافته های پژوهش که با توجه به قواعد و اصول مدل تحلیلی بحران های بین المللی مایکل برچر بررسی شده، نشان می دهد که سازمان ملل متحد با وجود برخورداری از سطوح بالای استقلال و مشروعیت در سطح بین المللی، به دلیل ضعف ساختاری و وابستگی ماهوی، در حل وفصل بحران افغانستان کارکرد موفقی نداشته و انفعالی (دستخوش عامل خارجی) و غیر راهبردی عمل کرده است.
۵۶۱۵.

بررسی اصول و روش های تربیت اخلاقی در روایات امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 107 - 136

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی روایات امام رضا (ع) اصول تربیتی روش های تربیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۳۳
پرورش اخلاقی مسلمانان یکی از اهداف اساسی آموزه های قرآنی و حدیثی است. استخراج این آموزه ها و تبیین آن ها به صورت روشمند در قالب اصول و روش های تربیت اخلاقی، زمینه آگاهی از نظام اخلاقی در اسلام را فراهم می آورد. در میان روایات ائمه(ع) و روایات به جای مانده از امام رضا(ع)، گزاره ها و گزارش های فراوانی در موضوع اخلاق وجود دارد. این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که اصول و روش های تربیت اخلاقی در روایات امام رضا (ع) کدام است؟ برای پاسخ به پرسش تحقیق، احادیث ایشان استخراج و دسته بندی و تحلیل شد. یافته های تحقیق حاکی است که اصول تربیت اخلاقی عبارت است از: تغییر رفتارهای ظاهری، تحول باطن، مداومت و محافظت بر عمل، اصلاح شرایط، مسئولیت، آراستگی، فضل، عدل، عزت و تعقل. تحقق این اصول، روش هایی مانند تلقین به نفس، تحمیل به نفس، اعطای بینش، دعوت به ایمان، فریضه سازی، محاسبه نفس، زمینه سازی، تغییر موقعیت، اسوه سازی، مواجهه با نتایج اعمال، تحریک ایمان، ابتلا، آراستن ظاهر، آراستن سخن، توبه، تبشیر، مبالغه در پاداش، تکلیف به قدر وسع، انذار، مجازات به قدر خطا، تغافل، تزکیه، تعلیم حکمت به عنوان روش های دفع و درمان رذایل شناسایی شده است.
۵۶۱۶.

هویت تفکر فلسفی یونانی در نزد شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۸۴ 3 - 19

کلیدواژه‌ها: شیخ اشراق قیاس برهانی ارسطو حکمت بحثی فلسفه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۹۹
هویت تفکر یونانی همواره مورد توجه متفکران عالم اسلام بوده است و آنان عملکرد واحدی نسبت به آن نداشتند. اشراقیان مسلمان ندای دوگانگی تفکر ایمانی با یونانی را سر دادند و نسبت به نفوذ فلسفه عقلانی در دنیای اسلام هشدار دادند ولی برخی دیگر با بحث های نظری سعی کردند غیرحقیقی و ابتر بودن نگاه عقل مستقل بشر را اثبات کنند. سهروردی بعنوان مؤسس حکمت اشراق با تفکیک تفکر یونانی ارسطوییِ مبتنی بر قیاس برهانی از حکمای ماقبل ارسطو، مدعی است که حکمای یونان باستان شاخه ای از خمیره ازلی حکمت اشراقی است که به افلاطون الهی ختم شده است. از دیدگاه وی خمیره ازلیِ حکمت راستین که شامل مشاهده قلبی انوار قاهره عالم غیب از راه تهذیب نفس است، در آثار بزرگان یونان باستان (بخصوص افلاطون) به زبان رمز ارائه شده است. به نظر سهروردی حکمت بحثی ارسطو تاریک است و نمی تواند علم راستین را در اختیار بشر قرار دهد. البته وی علیرغم انکار حقیقی بودن راه برهانی ارسطو، آن را برای تعلیم حکمت اشراقی به مبتدیان مفید می داند و سعی می کند روش و برخی اصول آ ن را نقد کند.نوشتار حاضر با روش تحلیلی سعی دارد جایگاه عقل خوداتکای ارسطوئی را در دیدگاه شیخ اشراق جست و جو کند و از این طریق به شناسایی هویت حکمت اشراق کمک نماید.
۵۶۱۷.

بررسی تحلیلی مفهوم «بشارت» به «عذاب الیم» در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۲) 59 - 80

کلیدواژه‌ها: بشارت عذاب الیم همنشینی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۳۴
همنشینی مفاهیم متضاد در آیات قرآن، همواره مفسران را برآن داشته تا دست به تأویل زده و با دلایلی همچون مجاز و استعاره، معنای آیه را توجیه کنند. همنشینی دو واژه «بشارت» و «عذاب الیم» در 7 آیه، یکی از مواردی است که مفسران را به زحمت تأویل انداخته و برای رهایی از این تناقض، دست به تبیین های مختلفی زده اند. آنچه این پژوهش در پی آن است، تبیینی دقیق از معنای بشارت به عذاب است که با بررسی روابط همنشینی و جانشینی و روش تحلیلی-توصیفی، چنین حاصل شد که بشارت به عذاب الیم در معنای حقیقی خود به کار رفته و مراد آن است که نفوس گنهکاران پس از عبور از عذابی دردناک، خالص شده و به فطرت نخستین خود بازگشته و آماده ملاقات با پروردگارشان می شوند و این، همان مفهوم بشارت به عذاب است و مبین این مسأله اینکه اولاً مراد خداوند ناظر به نتیجه کار است. ثانیاً خداوند مربی است و تنبیه مربی از باب تربیت است، نه انتقام و یا شکنجه و آزار از بین برنده و چنین تنبیهی هرچند در ظاهر دردناک است، اما در باطن خیر است و به دنبال آن شادی پایدار خواهد بود. 
۵۶۱۸.

مهارت های ارتباطی انسان با همنوعان در سبک زندگی توحیدی از منظر امام حسن عسکری (علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال دوم زمستان ۱۴۰۱شماره ۴ (پیاپی ۸) 9 - 36

کلیدواژه‌ها: مهارت های ارتباطی ارتباط با همنوعان سبک زندگی توحیدی سیره امام حسن عسکری (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۶۴
ارتباط و تعامل در اجتماع از مهمترین ابعاد زندگی انسانی است، به گونه ای که آن را مهمترین ابزار هدایت برشمردند. از این روی، یافتن مهارت های ارتباطی امری ضروری است که نداشتن این مهارت ها خسارت های سنگینی بر سلامت جسمی و روحی افراد خواهد داشت، لذا این امر در آموزه های قرآنی و روایی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شرایط خاص و محدودیت ارتباطی امام حسن عسکری با شیعیان به تنهایی گواه و تأکیدی بر اهمیت نوع و کیفیت ارتباطات در سبک زندگی توحیدی است. یکی از فعالیت های علمی- فرهنگی ایشان، ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان و پیروان خود بود و از این طریق آنان را از هدایت خویش بهره مند می ساخت. پژوهش حاضر با هدف واکاوی مهارت های ارتباط با دیگران بر مبنای سیره این امام همام به روش نقلی- وحیانی، پردازش توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای اطلاعات انجام گرفته است. براساس سیره حضرت عسکری ، پرهیزگاری در زندگی، تواضع در برابر افراد، فراموشی لغزش و گناه ایشان، جود و بخشش، صبر و بردباری و ... از جمله مهارت های ارتباطی در بُعد ایجابی است که رعایت آن ها موجب ارتباط مؤثر فرد با همنوعان می شود. اظهار شادمانی در نزد فرد محزون و غمگین، نفاق و دورویی و ... از بارزترین مهارت های ارتباطی در بُعد سلبی است که رعایت و عدم به کاربردن آن ها در ارتباط با همنوعان به ارتباطی مؤثر می انجامد.
۵۶۱۹.

مادرت به عزایت بنشیند! تاملی در مشتقات تعبیر روایی «ثَکِلَتکَ أمُّک»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۵) 117 - 140

کلیدواژه‌ها: ثکلتک أمک ثَکِلَتکَ الثَواکِل کنایات چند معنایی فضای صدور احادیث مشکل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۸
اهمیت توجه به مفاهیم کهنِ متون متقدم در فهم و معادل گزینی صحیح امروزی آن، بر کسی پوشیده نیست؛ به ویژه آنگاه که آمیخته با مجازگویی باشد و نیز در زمره متون مقدس، که در باور پروری مخاطبان اثر دارند، به شمارآید.! با اینکه دانشوران زبانی، بسیار بر این مهم تأکید دارند اما در عمل، بی توجهی به کاربست این صنف از صنایع ادبی در برخی متون روایی، دستیابی به معنای دقیق این گزاره ها را مشکل ساخته است. عبارات کنایی «ثَکِلَتکَ أمُّک» در صیغ مختلف بیانی، از این دسته است که فهم مقصود اصلی آن تنها از رهگذر توجه به شاخصه هایی همچون سیاق کلام، فرهنگ زمانه، فضای صدور و ... میسر است. نگرش تک بعدی به این تعبیر، موجب منفی گزینی در مفهوم امروزی این عبارات شده است. اهتمام نوشتار حاضر، تصحیح این نگرش و اثبات چندکاربردی بودن این مفهوم است؛ به گونه ای که در خلال توجه به شاخصه های مذکور، کاوش در آرا ادیبان و مراجعه به متون اصیل عرب و نیز با روش توصیفی استنتاجی در گردآوری و مقایسه تحلیلی داده ها، به کاربرد روایی مثبت این کنایات در کنار مفاهیم منفی دست یافته میشود که «تأکید، تعجب، تعظیم، تحضیض، انکار، هشدار و ... »از جمله آنهاست و تعدد کاربرد این عبارت کنایی اثبات میگردد
۵۶۲۰.

بررسی شخصیت عارف بزرگ شیعه آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی از منظر بزرگان و علمای شیعه

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۷ و ۱۸ 69 - 101

کلیدواژه‌ها: مراقبه نفس ملافتحعلی سلطان آبادی عرفان شیعه نخبگان استان مرکزی اراک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۰۹
هدف پژوهش: تبیین و بررسی شخصیت عارف بزرگ شیعه آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی از منظر بزرگان و علمای شیعه می باشد. روش پژوهش: مروری و به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای می باشد. نتیجه گیری: یکی از برجسته ترین شخصیتهای عرفان شیعی که از شهر اراک و استان مرکزی برخاسته و در عصر خود پرچمدار طریقت و سیر و سلوک اصیل الهی و عرفان شیعی بوده است، آخوند ملا فتح علی سلطان آبادی، شیخ عالم جلیل و مفسر بی بدیل قرآن، عالم ربانی و ابوذر ثانی و مخزن اخبار و تفسیر آیات قرآن، چنان جایگاهى نزد بزرگان دین داشت که مراجع بزرگ آن زمان، نهایت تکریم را از وى به عمل مى آوردند. ملافتحعلی سلطان آبادى در تفسیر قرآن تبحر خاصى داشت. گاهى براى برخى آیات، معانى متعددى بیان مى کرد که علماى ممتاز آن را تفسیر تازه مى دانستند. آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی در راه احیای معارف قرآن و اهل بیت (ع) و پرورش و هدایت ده ها تن از شیفتگان و عاشقان فرهنگ اهل بیت (ع) تلاشهای فراوانی داشته است. ایشان باتوجه به اینکه مربى شایسته اخلاق و استاد معرفت و عرفان بود و معمولا اهل این رشته به تربیت نفوس و مسائل فردى و معنوى مى پردازند از خدمت به مردم و اهتمام به مسائل اجتماعى و توجه به آبادى و آبادانى غافل نبود. وی مردی قناعت پیشه و همیشه فردی آرام بوده است و از همگان به نیکی یاد می کرده است. آخوند سلطان آبادى با اینکه به خاطر خلوص نیت، تواضع و کمال معنوى و روحانى، امتیازات علمى و عملى و مقامات عالیه خویش را مخفى نگه مى داشت، و تلاش مى نمود که ابعاد بلند شخصیت علمى و معنوى اش علنى نگردد، بزرگان و شخصیت نگاران متعهد گوشه هایى از منزلت آن رادمرد الهى را به قلم آورده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان