درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۲۰۱ تا ۴٬۲۲۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۴۲۰۱.

بررسی موانع توسعه سیاسی در ایران (مطالعه موردی: دوران پهلوی دوم)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 57 - 78

کلیدواژه‌ها: توسعه سیاسی مشارکت سیاسی رقابت سیاسی جامعه مدنی دولت رانتیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۱ تعداد دانلود : ۸۶۵
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش هاست که اولاً، توسعه سیاسی در مفهوم توسعه مشارکت و رقابت سیاسی، در دوره پهلوی دوم چه روندی را در ایران طی کرده و چه فرازوفرودی را پشت سر گذاشته است؟ و ثانیاً، در این دوره توسعه سیاسی در کشور با چه موانع و چالش های جدی ای مواجه بوده است؟ برای پاسخ به این پرسش ها، که در حوزه جامعه شناسی سیاسی مطرح است، از نظریه های چاندوک، مور، هانتینگتون، اسکاچپول، و لوسیانی درباب ضعف جامعه مدنی و حاکمیت دولت تحصیلدار -به عنوان موانع و چالش های جدّی توسعه سیاسی- بهره گرفتیم و نهایتاً این فرضیه مطرح شد که هرچه تمرکز و اتکاء انحصاری دولت بر درآمد نفتْ بیشتر و بنیه جامعه مدنی ضعیف تر باشد، احتمال تحقق توسعه سیاسی در جامعه کمتر می شود. بررسی و آزمون این فرضیه به کمک اسناد و مدارک معتبر تاریخی و شواهد و قراین آماریِ دقیق نشان داد که در هر دوره ای که دولتْ خصلت تحصیلدار پیدا کرده و مستقل و بی نیاز از مالیات مردم شده و از تمرکز قدرت برخوردار شده است، عرصه را برای مشارکت و رقابت سیاسی تنگ تر کرده و مانع توسعه سیاسی شده است.
۴۲۰۲.

بررسی محوطه های هزاره چهارم قبل ازمیلاد در دشت مریوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 23-39

کلیدواژه‌ها: دشت مریوان مس سنگی جدید اوروک بین النهرین تپه گودین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۵۴۲
در پژوهش حاضر که حاصل از طرح بررسی و بازنگری باستان شناسی دشت مریوان است، شواهد جالبی از آثار هزاره چهارم قبل ازمیلاد (مس سنگی جدید) مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. پژوهش حاضر با توجه به گاه نگاری ارائه شده برای شمال بین النهرین و تطابق آن با گاه نگاری ارائه شده در گودین تپه انجام شده و دوره بندی های ارائه شده براساس تطابق شواهد سفالی با این دو حوزه فرهنگی ارائه شده است. دوره مس سنگی جدید براساس گاه نگاری شمال بین النهرین با واژه Late Chalcolithic و با نام اختصاری LC مشخص شده است که به پنج مرحله از LC1 تا LC5 طبقه بندی شده است. LC1 قدیمی ترین مرحله آن است که شاخص آن سفال های منقوشی است که طبق گاه نگاری گودین شامل مرحله گودین IX یا سنت سفالی سه گابی است و مرحله LC5، جدیدترین مرحله آن است که با مرحله گودین VI 1 یا فرهنگ سفالی اوروک جدید مشخص شده است. نکته جالب اینکه هیچ اثری از یکی از مراحل اوایل این دوره (گودین LC2-VII/VI3) مورد شناسایی قرار نگرفت و بیشتر محوطه ها مربوط به اواسط این دوره (گودین LC3, 4-VI2) هستند. هرچند که بازه زمانی پیشنهادی ما برای این دوره در مریوان تقریباً با بازه زمانی پیشنهادی برای دوره اوروک میانی برابر است، ولی شواهدی دال بر اوروکی بودن این آثار در بررسی به دست نیامد (به جز یک محوطه) و تفسیر ما از این آثار، استقرارهای کوچک و منطقه ای یکجانشین دوره مس سنگی جدید هستند. تنها در اواخر این هزاره است که شاهد تأثیرات واقعی فرهنگی بین النهرینی در منطقه هستیم که نمونه بارز آن تپه ره شه (Rasha) است که نمونه های جالبی از سفال های لبه واریخته نوع اوروک جدید از آن به دست آمده است. با نگاهی به ابعاد و اندازه این تپه می توان این فرض را محتمل دانست که این محوطه همزمان با دوره اوروک در بین النهرین نقش یک استقرار مرکزی در دشت مریوان را ایفا کرده و مابقی محوطه های هزاره چهارم قبل ازمیلاد در دشت مریوان غالباً استقرارهای کوچک این دوره بوده اند.
۴۲۰۳.

نگاهی به آتشکده یزد(آتش ورهرام)؛ نیایشگاه زرتشتیان در شهر جهانی ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 21 - 34

کلیدواژه‌ها: نیایشگاه های زرتشتیان زرتشتیان آتشکده آتش ورهرام یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۲۳
شهر یزد به عنوان یکی از شهرهای باستانی و خوشنام ایران دارای سرمایه های مادی و معنوی فراوانی است. این شهر از گذشته به عنوان جایگاه مردمی صبور، شهر دارالعباده، شهر قنات، قنوت و قناعت و در سال 1397 به عنوان شهر جهانی در ایران شناخته شده است. زرتشتیان یزد از جمله گروه های دیرپای این سرزمین هستند که طی قرن ها در این شهر زیسته اند و بسیاری از آداب و رسوم خود را تا به امروز حفظ نموده اند. نوشتار حاضر درصدد معرفی یکی از نیایش گاه های بسیار مهم و مورد احترام زرتشتیان ایران به عنوان یکی از میراث های قابل توجه فرهنگ و تمدن ایران است که از آن به نام زیارتگاه «آتش ورهرام » یاد می شود. روش پژوهش، مطالعه اسنادی و کتابخانه ای به همراه روش مطالعه میدانی و مصاحبه با مطلعین محلی بوده است. همچنین به معرفی معماری آتشکده، پیشینه و کارکردهای آن پرداخته شده است.
۴۲۰۴.

مناسبات تولیدکشاورزی در مدل های مختلف زمین داری ایران دوران میانه تا پیش از گسترش اقطاع داری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ (پیاپی ۸۳) 87-114

کلیدواژه‌ها: مناسبات تولید نظام آبیاری بهره ثابت مالکانه مزارعه اقطاع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۸ تعداد دانلود : ۵۵۰
تا پیش از آغاز واگذاری های محدود زمینهای دیوانی به عنوان اقطاع به نظامیان در زمان آل بویه و گسترش و تثبیت این روش در زمان سلاجقه و متعاقب آن، گسترش مناسبات تولید «مزارعه» در تولید کشاورزی اکثر مناطق ایران، مناسبات تولیدکشاورزی معهود و غالبی که در فلات ایران مرسوم بود مناسبات تولید مبتنی بر «بهره ثابت مالکانه« بود که گسترده ترین شکل مناسبات تولید در ایران تا قبل از تسلط سلاجقه خصوصاً در زمین های دیوانی و اربابی بوده است. این مدل از مناسبات تولیدکشاورزی برخلاف مناسبات تولید مزارعه، در ذات و کارکرد خود امکان پیشرفت نیروهای تولیدی و انباشت سرمایه و در نتیجه پیشرفت و گسترش تولید را فراهم می کرد و شاید رمز شکوفایی اقتصادی و حیات مادی و متعاقب آن شکوفایی فرهنگی، علمی و هنری ای ایران اسلامی که در تاریخ به دوران شکوفایی تمدن اسلامی در چهار قرن اولیه معروف گشته در همین موضوع باشد. در این مقاله با تکیه بر مالکیت ابزار تولید به بررسی و تبیین مناسبات تولید موجود در انواع زمین داری در فلات ایران از زمان ورود اسلام تا تسلط سلاجقه پرداخته شده است.
۴۲۰۵.

آیین و مذهب در کردستان در آیینه آثار سفرنامه نویسان غربی در ایران

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: آیین مذهب کردها کردستان سیاحان غربی عصر ناصری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۵۶۱
با آغاز دوره حکمرانی قاجارها، روابط ایران با کشورها غربی بیش از پیش گسترش یافت و سفرا و مسافران بسیاری از این کشورها نوشته های در مورد ایران و ایرانیان از خویش به جا گذاشتند که علی رغم نگاه گاهاً متکبرانه و حقارت آمیز به زندگی ایرانیان و کج فهمی های ناشی از عدم آشنایی به این فرهنگ، اما گزارش های آنها حاوی نکات مهم با جزئیات فراوانی از امور روزمره و وضعیت معیتشی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان است که کمتر مورد توجه نوشتارهای ایرانیان بوده است. کردستان به عنوان بخشی از خاک ایران، به دلیل جذبه های باستان شناختی آن و قرار گرفتن در مسیر عثمانی مورد توجه این سیاحان بوده و آنها گزارش های جالبی از وضعیت آیین و مذهب مردمان این سرزمین ارائه می دهند. مقاله حاضر در تلاش بود به روش تحلیلی و توصیفی با استفاده از داده های سفرنامه های غربیان به بررسی وضعیت آیین و مذهب در میان کردها و سرزمین کردستان با تأکید بر دوران سلطنت ناصرالدین شاه بپردازد.
۴۲۰۶.

سیادت و سادات در عصر قاجار (بررسیِ بودباش، معیشت و کارکردهای سادات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶ 113 - 135

کلیدواژه‌ها: سیادت سادات قاجاریه بودباش کارکردهای سیاسی اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۳ تعداد دانلود : ۶۳۲
در میانِ گروه هایِ اجتماعیِ جامعه ایران در دوره اسلامی سادات به دلیلِ انتساب به پیامبرِ اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) و تجلّی در پاره ای از عرصه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جایگاهِ در خورِ اعتنایی داشتند. با عنایت به جایگاهِ تثبیت شده سادات در جامعه ایران بر اساسِ مؤلفه های مذکور در پیش از تأسیس حکومت قاجار و ضرورتِ تمسکِ دودمانِ قاجار به سادات برای کسب مشروعیتِ دینی در دوره تثبیتِ حکومت شان این گروهِ اجتماعی شبکه ای از نقش های متنوع را برعهده گرفت. پژوهشِ حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که، سادات چه جایگاه، کارکرد و مناسباتی در جامعه ایرانِ عصر قاجار داشتند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که سادات به موازاتِ مناسباتِ گسترده با حاکمیت و گروه های گوناگونِ اجتماعی، گروهی متمایز بودند که در واحدهایِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کارکردهای متنوعی داشتند که این کارکردها عمدتاً ناشی از فقدانِ نهادهای اجتماعی و سیاسی در جامعه ایرانِ عصر قاجار بود و همین امر موجب به رسمیت شناخته شدنِ نقش آفرینیِ آن ها از سویِ حاکمیت و گروه های اجتماعی به مثابه نیرویی میانجی شده بود.
۴۲۰۷.

جایگاه امارت های مغولی در نهادینگی ساختار حکومتی ایلخانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ 25 - 42

کلیدواژه‌ها: مغول ایلخانان قراختائیان اویغورها اویرات ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۹ تعداد دانلود : ۴۷۵
هجوم مغول و نابسامانی های پس ازآن، ساختار سیاسی و حیات اقتصادی- اجتماعی بخش مهمی از ایران را دچار گسست کرد و تا مدتی زمینه های لازم برای از میان رفتن نابسامانی های مذکور هموار نگردید. نوشتار حاضر با طرح این سؤال که: پیشینه قومی- قبیله ای حاکمان مغولی پیش از تشکیل حکومت ایلخانان در احیای سنن حکومتی ایرانی و امنیت بخشی به اوضاع چه تأثیری داشته و در نظام مندی ساختار سیاسی عهد ایلخانی از چه جایگاهی برخوردار بوده است؟ بر این باور است که تلاش برای کاستن از شدت نابسامانی های حاکم بر ایران، نابسامانی هایی که مبهم بودن جایگاه سیاسی ایران در تقسیم اولوس های چنگیزی و نگرش مقطعی و موقتی مغول ها به این سرزمین آن را تشدید می کرد، از سوی نمایندگان اعزامی مغول که پایگاه قومی- قبیله ای متمدن تری داشتند آغاز شد. این کارگزاران مغولی با بهره گیری از پیشینه تمدنی خویش و سهمی که نمایندگان قبیله ای آن ها در نظام مندی قدرت نوظهور مغولی داشتند، موجبات احیای سنن سیاسی ایران را فراهم کردند و انتقال تجربیات ایشان در نهادینگی حکومت ایلخانی و روالمندی سنن سیاسی این عهد، سهم به سزایی داشت.
۴۲۰۸.

رویکردهای شرق شناسان اروپایی در کاوش های باستان شناسی عهد قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 61 - 80

کلیدواژه‌ها: شرق شناسان ایران شناسان کاوش های باستان شناسی شناسایی آثار باستانی عتیقه یابی قاجاریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۸ تعداد دانلود : ۶۶۱
مطالعه ها و کندوکاوهای باستان شناسی در ایران، به ویژه شناسایی و حفاری در محوطه های باستانی مربوط به ایران پیش از اسلام، در چند سده اخیر از محورهای اساسی در مطالعه های شرق شناسی و ایران شناسی اروپاییان بوده است. به علاوه، جست وجوهای باستان شناسانه و تجسس های اروپاییان علاقه مند به کاوش در آثار تمدنی ایران و به طور کلی ﻣﻨﻂﻘه شرق میانه مجموعه ای از رویکردهای دینی، سیاسی، علمی، گنج یابی و تغذیه موزه های مهم اروپا را دربرمی گرفت. به همین علت، در حوزه کاوش های باستان شناسی ایران در دوره قاجار طیف گسترده ای از جویندگان عتیقه، پژوهشگران مسائل دینی، مأموران سیاسی و پژوهشگران مسائل تاریخی فعال بوده اند. در مقاﻟه حاضر با استفاده از روش پژوهش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی و با بررسی منابع و گزارش های دستِ اول سیاحان و شرق شناسان و ایران شناسان اروپایی درباره آثار تاریخی و باستانی و اشیای ﻋﺘیﻘه ایران و نیز کاوش های باستان شناسی در ایران، درباره ﻣﺴﺌﻠه اصلی پژوهش، یعنی شناسایی و تبیین رویکردهای شرق شناسان اروپایی در کاوش های باستان شناسی و عتیقه یابی ایران در عهد قاجار، مطالعه شده و این مسئله تبیین و تحلیل شده است. یافته های این بررسی مشخص می کند شرق شناسان و ایران شناسان در شناسایی آثار باستانی ایران و ﺗﻬیه شناسنامه های جدید برای بسیاری از این آثار، تأمین اسناد و مدارک مادی برای تدوین تاریخ ایران و تغییر دیدگاه های رایج درباره آثار تاریخی برجسته مربوط به ایران باستان نقشی اساسی ایفا کردند؛ اما با تبدیل آثار تاریخی و هنری ایران به کالاهای تجاری و ایجاد بازار برای «عتیقه جات» ایرانی، خروج بخش عظیمی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران را به اروپا و سایر کشورهای جهان باعث شدند.
۴۲۰۹.

گونه شناسی و تحلیل قلاع شهر بافران (نایین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳ 101-112

کلیدواژه‌ها: معماری دفاعی قلعه های دشتی نایین بافران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۱ تعداد دانلود : ۵۸۹
ایمنی و امنیت همواره از دغدغه های اصلی انسان محسوب می شده، لذا آدمی همواره به دنبال یافتن شیوه هایی برای کاهش اثرات عوامل تهدید کننده ایمنی و امنیت خود بوده است. از آنجاکه کشور ایران از قرون گذشته در مسیر حوادث تاریخی و در معرض انواع یورش ها و تهاجم های نظامی ملل و قبایل همسایه واقع شده بود، پدیده دفاع در معماری و شهر سازی اثر زیادی داشته و اثرات مرئی آن قلعه ، حصار، برج، خندق و... هستند. قلاع استحکامات نظامی یا غیرنظامی بودند که با استفاده از ویژگی های جغرافیای طبیعی و در جهت حفظ امنیت، عموماً در ارتفاعات ساخته می شدند. بافران یکی از شهرهای تاریخی و کهن شهرستان نایین است که درکنار راه باستانی ری به کرمان واقع شده است. قلعه ها به عنوان مهم ترین نمود نظام دفاعی گذشته مجتمع های زیستی در این شهر دارای تنوّع و گونا گونی چشم گیری هستند. تعدادی از این قلعه ها در خارج از محدوده مسکونی مکان یابی شده و درکنار مزارع قرار گرفته اند. یکی از آن ها نیز درکنار مجتمع زیستی و بر روی بلندترین نقطه با نقشه ای کاملاً متفاوت طراحی و ساخته شده است. این قلعه ها به اسامی قلعه ریگ، قلعه رضی، قلعه علی آباد، قلعه سوری، قلعه حسین آباد، قلعه یکه درخت و قلعه رستم هستند. پژوهش حاضر از روش توصیفی - تحلیلی و ارزیابانه و همچنین مصاحبه با افراد مطلع و آگاهان محلی (سنت شفاهی) استفاده می کند. با توجه به اینکه در آثار مکتوب (منابع جغرافیای تاریخی، سفرنامه ها و...) نیز اشاره ای به این قلعه ها نشده، رویکرد عمده پژوهش مبتنی بر مطالعات و مشاهدات میدانی است. نتایج پژوهش مبین آن است که قلاع بافران در سه گونه قلعه های سکونت موقتی در زمان ناامنی و بحران، قلعه های قرارگرفته بر گرداگرد روستا به عنوان مکمّل قلعه مستقر بر بلندی در کار حفاظت از مجتمع زیستی و قلعه های اربابی قرار می گیرند که در این میان قلعه رستم به دلیل موقعیت قرارگیری خاص و ویژگی های کالبدی و معماری، در نظام دفاعی گذشته بافران دارای نقش پررنگ تر و با اهمیت تری بوده است.
۴۲۱۰.

شعر انقلاب، میدان دار ارائه گفتمان و ارزش های انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۳) 135 - 155

کلیدواژه‌ها: شعر انقلاب گفتمان ارزش های انقلاب اسلامی کلام رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۵۵۳
گفتمان انقلاب اسلامی ایرانْ گفتمانی دینی، سیاسی و فرهنگی است که در آن فرهنگ اسلامی جلوه گر است. نفی استثمار، نفی سلطه پذیری، نفی تحقیر ملت به دست قدرت های سیاسی دنیا، نفی وابستگی سیاسی، نفی نفوذ و دخالت قدرت های مسلط دنیا در کشور مهم ترین ارزش های انقلاب اسلامی است. برای حفظ این گفتمان و ارزش های انقلابی و انتقال آن به نسل های بعدیْ اهتمام بیشتری باید داشته باشیم؛ چون تبیین گفتمان انقلاب اسلامی و انتقال ارزش های آن به ویژه به جوانان ضروری است؛ بنابراین باید از هر فرصتی برای نشر ارزش های انقلاب استفاده کنیم. بدون شک یکی از این فرصت ها شعر انقلاب است. شعر انقلاب یکی از مهم ترین ابزارهای گفتمان انقلاب اسلامی و انتقال ارزش های آن است.
۴۲۱۱.

رزم عیاران: تحلیلی بر شیوه ها، ترفندها و ابزارها بر اساس داستان «حسین کرد شبستری»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 115-138

کلیدواژه‌ها: داستان حسین کرد عیاران شیوه ها ترفندها ابزارهای رزمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۱۵۶۳
داستان حسین کرد از آثار داستانی ادبیات عامیانه به شمار می آید و به نوعی می توان آن را از جمله داستان های عیاران دانست. اصل این داستان و وقایع آن گزارشی از اوضاع اجتماعی ایران در بخشی از روزگار صفوی است که به رسوم و آیین های عیاران در آن تاریخ خاص اشاره دارد، آدابی که تا به حال به آن اشاره ای نشده است. آداب مبارزات و جنگ های آنها از جمله رسومی است که در این کتاب در قالب داستان بیان شده است. در این داستان، عیاران که با لفظ «یتیم» از آنها یاد می شود، در قالب شخصیت های داستان، افرادی معرفی شده اند که به صورت غیررسمی در مواقع ضرورت در جنگ های رسمی شرکت می کرده اند. شیوه های جنگی و مبارزاتی این طبقه و آداب و ابزارهای جنگی آنان ویژگی های خاصی دارد و با آداب جنگ های رسمی متفاوت است. در این پژوهش ضمن بررسی ویژگی های این جنگاوران خاص، به عنوان شخصیت های داستان، آداب و رسوم و ابزارهای مبارزاتی آنها نیز بررسی می شود.
۴۲۱۲.

دو چهره قدرت درگفتمان سیاسی دوره صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۶) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: صفویه گفتمان سیاسی قدرت سخت قدرت نرم استیلا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۵۲۰
صفویان از زاویه های مختلف در تاریخ تحولات سیاسی ایران دارای اهمیت هستند. در میان همه موضوعات مربوط به تأسیس و تثبیت دولت صفوی، چرخش گفتمانی متأخر بر تشکیل این دولت در ایران اهمیت زیادی دارد. این چرخش گفتمانی به یک باره شکل نگرفت و مجموعه ای از زمینه ها و نیز اقدامات پادشاهان صفوی در صورت بندی و تثبیت گفتمان سیاسی و هویتی این حکومت نقش داشت. سؤال این مقاله این است که دولت صفوی برای تثبیت گفتمان خود کدام راهبرد ها را به کار بست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد صفویان برای استیلای گفتمان خود از دو چهره انضباطی(ماکروفیزیک) و نیز چهره خرد قدرت (میکروفیزیک) بهره گرفتند و به تدریج، قدرت دولت صفویان از ماهیت کاملاً سخت و مادی فاصله گرفته و جنبه فرهنگی، معنوی و نرم بیشتر مورد توجه آنان قرار گرفت. از میان شاهان صفوی، شاه اسماعیل را باید نماینده چهره سخت قدرت و شاه طهماسب را باید مبدع استفاده از چهره نرم قدرت برای تثبیت گفتمان سیاسی صفویه دانست. روش این پژوهش تحلیل گفتمان است.
۴۲۱۳.

تأثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نهضت مشروطه در لرستان (1285-1293ش)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: مشروطه لرستان تأثیرات عدم امنیت اوضاع نامناسب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۱۴۰۱
با پیروزی نهضت مشروطه، مردم لرستان به مانند تمام مردم ایران انتظار داشتند که با اقدامات دولت و مجلس مشروطه شاهد بهبود اوضاع زندگی خود باشند، اما این بهبود هرگز اتفاق نیفتاد. علل زیادی برای ناکارامدی مشروطه در ایران ذکر می شود، ولی دلیل آن هر چه بود آثار مثبت زیادی برای لرستانیها نداشت و حتی تأثیرات منفی آن بیشتر بود. مردم لرستان اگر قبل از مشروطه به علت شرایط دیکتاتوری حاکم بر منطقه از امنیت نیم بندی برخوردار بودند، منطقه آنها بعد از شکل گیری حکومت مشروطه به هرج و مرج و بی ثباتی کامل تبدیل شد. اقتصاد هم به واسطه نبود امنیت رونق خود را از دست داد و دستبرد به کاروان های تجاری هر روز بیشتر می شد. مطمئناً وجود امنیت مهمترین مؤلفه پیشرفت در تمام زمینه ها به ویژه اجتماعی و فرهنگی می باشد، پر واضح است که با وجود جو توأم با هرج مرج و عدم امنیت، حکومت مشروطه در این دو عرصه نیز نتوانست ارمغانی برای لرستان داشته باشد. بنابراین با اینکه مردم لرستان در به ثمر نشستن انقلاب مشروطه نقش مثبتی را ایفا کردند، اما این انقلاب تأثیرات مثبت ملموسی برای مردم نداشت. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از منابع دست اول صورت گرفته است.
۴۲۱۴.

بررسی گرایش مذهبی دولت شیعی ادریسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 74-92

کلیدواژه‌ها: ادریسیان دولت های شیعی مغرب الاقصی زیدیه ادریس بن عبدالله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۶۸۰
ادریس بن عبدالله، بازمانده جنبش شهید فخ، حکومتی در مغرب الاقصی (172-375) پایه ریزی کرد. گزارش های تاریخی درباره ماهیت مذهبی دولت ادریسیان اختلاف دارند. پیوند خانوادگی بنیان گذار این حکومت با خاندان پیامبر 6 نشانه باورهای شیعی آن دانسته شده است. رواج اعتقادات مالکی و معتزلی در قلمرو این حکومت از یک سو، و عملکرد ادریسیان و باورهای آنان به اندیشه های زیدیه ازسوی دیگر، و همچنین سازش با امویان اندلس و عبیدیان و خواندن خطبه به نام آنان و بعضاً همراهی ایشان با خوارج بر پیچیدگی گزارش ها افزوده است. این مقاله، با گردآوری داده های کتابخانه ای و بررسی گفتار و رفتار ادریسیان بر پایه سنجه های رفتاری دولت های شیعی، ازجمله وضع رسمیت تشیع در حکومت ادریسیان و نحوه مواجهه و مناسبات آنان با عالمان شیعی، نشانه های گرایش ادریسیان را به تشیع و نیز اعتزال، و مذهب مالکی ارزیابی خواهد کرد.
۴۲۱۵.

تحول در صورت بندیِ اجتماعی و بسیج سیاسی در انقلاب اسلامی ایران (1357- 1304)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی جامعه شبکه ای جامعه توده ای میگدال بسیج سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۴ تعداد دانلود : ۵۵۳
انقلاب اسلامی ایران و ائتلاف گسترده طبقاتی که منجر به سقوط سلطنت در ایران شد، یکی از رخدادهای مهم ربع پایانی قرن بیستم میلادی محسوب می شود. این ائتلاف نوعی بی هنجاری و سردرگمی را برای بسیاری از نظریه های موجود انقلاب به وجود آورد. پاسخی نوین به چرایی تشکیل ائتلاف طبقاتی و سقوط سلطنت در ایران با التزام به الگوی جامعه شبکه ای جوئل میگدال و نظریه جامعه توده وار مسئله پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. ایران پس از انقلاب مشروطه و در عصر پهلوی وارد دوران «دولت مطلقه» شد. ویژگی اصلی دولت مطلقه پهلوی، انباشت منابع و تمرکز ابزارهای قدرت بود و این فرآیند مانع عمده ای بر سر راه گسترش توانایی های جامعه ایجاد کرد. سؤال مقاله حاضر این است که چه نسبتی میان سیاست های رژیم پهلوی (اول و دوم) در قبال جامعه شبکه ای پیشاپهلوی و بسیج سیاسی منجر به پیروزی انقلاب اسلامی ایران وجود دارد؟ یافته های مقاله حاضر با استفاده از یک الگوی نظری معطوف به تحلیل تجربی و با تأکید بر رابطه ی بازتابی دولت- جامعه نشان می دهد که برنامه های نوسازی شاهان پهلوی، اتخاذ سیاست های سرکوبگرانه و تضعیف جایگاه روحانیت، تجار و بازاریان سنتی، عشایر و دهقانان و مالکان زمین دار به عنوان بازیگران عمده جامعه شبکه ای، زمینه ساز تحول در صورت بندی اجتماعی از جامعه شبکه ای به جامعه توده ای شد. در چنین شرایطی تلاش نیروهای سیاسی برای گذار از جامعه توده ای آغاز شد که در نهایت بسیج طبقات مختلف در انقلاب اسلامی ایران تحت ایدئولوژی اسلام گرایانه رخ داد. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آرشیوی سامان یافته است.
۴۲۱۷.

تحلیل تاریخ تصوف و تشیع صفوی در مثنوی بحرالاسرار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلیدواژه‌ها: تصوف تشیع صفوی مظفرعلیشاه بحرالاسرار

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
تعداد بازدید : ۳۹۱۷ تعداد دانلود : ۳۱۹۵
در ایران، پیش از هر سرزمینی، تصوف و تشیع مجال پیدایش یافته است و بسیاری از بزرگان عرفان، ایرانی بوده اند که مستقیم یا غیرمستقیم آثاری در این زمینه آفریده اند. یکی از اندیشمندان بزرگ عرفان ایران محمدتقی مظفر کرمانی، ملقب به مظفرعلیشاه بود که در اوایل دوره قاجار می زیست. تفسیر منظوم بحرالاسرار که تفسیر عرفانی سورﮤ حمد است، از مهم ترین آثار این شاعر است. در این مثنوی، مظفرعلیشاه در خلال بیان مراتب وجود براساس فلسفه ابن عربی و فراگیری آن بر سوره حمد، ولایت علی(ع) را شرط اساسی تصوف و عرفان اسلامی و راهیابی به سعادت ابدی دانسته است. در مثنوی بحرالاسرار، شاعر پس از بیان اشتمال سوره حمد بر بحرهای بیست گانه، ظهور و بطون اسلام، ایمان و عرفان را به هفت دور تقسیم کرده است و به ادوار سبعه موسوم کرده است. او درضمن بیان این ادوار، از دیدگاه خود، ظهور تشیع و تصوف (عرفان) را از آغاز ظهور اسلام تا ظهور موعود بیان کرده است. در این نوشتار ضمن بیان اعتقاد سرایندﮤ مثنوی بحرالاسرار در زﻣیﻨﮥ ریشه های تصوف و تشیع، دیدگاه او دربارﮤ تشیع صفوی مطرح شده است و کوشش شده است براساس منابع موجود در زﻣیﻨﮥ تاریخ تشیع و تصوف صفوی، نظریه های مظفرعلیشاه دراین باره تحلیل و نقد شود؛ همچنین دیدگاه او دربارﮤ تقیه بررسی شده است که از اصول بسیار مهم تشیع بوده است. در این مقاله، سعی نگارندگان براین است که تشیع و تصوف صفوی که از دیدگاه این شاعر براساس تصوف حقیقی بوده است، تحلیل و نقد شود.
۴۲۱۸.

دستورالعمل های دیپلماتیک در ایران دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۹) 6 - 32

کلیدواژه‌ها: وزارت امور خارجه دوره قاجار سندشناسی دستورالعمل ها اس‍ن‍اد ت‍اری‍خ‍ی دستورالعمل دیپلماتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۱ تعداد دانلود : ۷۹۶
هدف: بررسی ساختارشناسی دستورالعمل های دیپلماتیک و نیز سیر تحول صدور این اسناد در دوره قاجار. روش: در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی اسناد دستورالعمل های دیپلماتیک مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسی  شده است. یافته ها و نتیجه گیری: ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تکوین و تحول وزارت امور خارجه تغییر کرده است. دستورالعمل های وزارت امور خارجه به لحاظ ساختاری موضوع محورند و به لحاظ شکلی در دستورالعمل های مفصل به صورت توضیحی و در دستورالعمل های مختصر به صورت دفعه مشخص می شوند. محتوای این نوع دستورالعمل ها عمدتاً کاربردی و برای مأمور دریافت کننده آن لازم الاجرا بود. دستورالعمل های دیپلماتیک در دوره قاجار، چارچوب رفتاری ماموران را مشخص می کند و نیز حاوی قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجرای تشریفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و دیگر مأمورین دیپلماتیک برای انجام امور سیاسی و بین الدولی؛ 3. دستورالعمل های خفیه؛ 4. دستورالعمل های راهنما برای نهادها و ارگان های سیاسی.
۴۲۱۹.

ایران در آئینه سفرنامه هاینریش فون پوزر

مترجم:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 65 - 80

کلیدواژه‌ها: هانریش فون پوزر ایران شناسان آلمانی سفرنامه های ایرانی شرق شناسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۵
در این نوشتار ضمن اشاره کوتاه به انواع اهداف شرق شناسان و سیاحان در ایران، هدف هاینریش فون پوزر، ایران شناس آلمانی، از سفر به قسطنطنیه، ایران و هند مورد بررسی قرار گرفته است. اساس این مقاله بر مبنای مطالعات و تحقیقات پروفسور کوخواسر از یادداشتهای پوزر استوار است و روش مطالعه توصیفی و کتابخانه یی است. مقاله به دیدگاه پوزر درباره فرهنگ و آداب و رسوم و زبان مردم مشرق زمین نیز پرداخته است. پوزر علاقه زیادی به سفر و مشاهده طبیعت سرزمینهای دور داشته است. به نظر می رسد بیش از هر چیز قصد هانریش پوزر از سفر به ایران (شهرهای شیراز، اصفهان، یزد، تبریز، بیرجند) سیر و سیاحت و لذت بوده است و مطالعه وتحقیق درباره ایران لذت معنوی سفر را برای پوزر به همراه داشته است.
۴۲۲۰.

بررسی و تحلیل تجارت داخلی و خارجی سلطان آباد عراق (1324تا1360ق/1906تا1941م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 81 - 99

کلیدواژه‌ها: سلطان آباد عراق تجارت خارجی تجارت داخلی پهلوی اول فرش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۹ تعداد دانلود : ۵۸۴
سلطان آباد عراق نام قدیمی شهر اراک است که در سال 1231ق/1816م، یعنی زمان فتحعلی شاه قاجار، سردار شاه به نام یوسف خان گرجی آن را بنا کرد. فلسفه اولیه بنای این شهر، ایجاد مرکز نظامی و ساخت پادگان برای امنیت منطقه بود که با گذر زمان، زمینه های تجارت و فعالیت اقتصادی در آن روبه رشد نهاد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و با تکیه بر اسناد گوناگون مرتبط به آن دوره، در پی بررسی اوضاع اقتصادی و تجاری این منطقه از مشروطه تا پایان دوره پهلوی اول است. تبیین چگونگی صادرات و بررسی شکوائیه های ارسالی تجار و تجارتخانه های خارجی در سلطان آباد عراق به وزارتخانه های مربوط و مجلس شورای ملی و نیز واکاوی عوامل مؤثر در تجارت خارجی این ولایت، مانند تجارت فرش، هدف این جستار است. یافته های پژوهش بیان کننده آن است که توجه حکومت مرکزی و کمپانی های خارجی همراه با ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ ﺍﺭﺍﻣﻨﻪ اراک، ﺩﺭ ﺩﻭﺭه یادشده آنجا را به یکی از مراکز ﺍﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ فرش تبدیل کرد. ازسوی دیگر، جنگ جهانی اول و به دنبال آن بی ثباتی سیاسی و اقتصادی و تعرض های لرها، روند توسعه عراق را با کندی مواجه کرد؛ اما با استقرار دولت پهلوی، برخی از مراکز سازمانی و اداری مثل مؤسسات مالی، اتاق تجارت و شرکت های سهامی ﺩﺭ اراک تأسیس شد ﻭ ﺩﺭ ﻋﻬﺪ مذکور، تجارت از رونق بیشتری برخوردار شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان