درخت حوزه‌های تخصصی

پوشش، قسمت بالایی حجم بناست که فضای واقع در زیر خود را می پوشاند. در مقایسه با معماری نقاط مختلف جهان، تنوع و غنای پوشش ها در معماری اسلامی ایران خیره کننده است. این امر در عصر صفوی که زبانی نمادین، بر ظاهر و باطن معماری سایه می افکند، جلوه ای ویژه می یابد. هدف اصلی در پژوهش حاضر بررسی معنای نمادین پوشش در عصر صفوی می باشد. این موضوع، با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانیِ شش نمونه موردی از پوشش های مساجد و مدارس صفوی بررسی شده است. در هر نمونه، نمادهای به کاررفته در شکل، آرایه، منظر شهری و جلوه های نور پوشش معرفی و سپس براساس مطالعات تاریخی کتابخانه ای، معنایی که قراین و شواهد معرف آن است، پیشنهاد شده است. تحلیل کیفی (مقایسه) نشانه ها و معانی آنها در نمونه ها نتایج مقاله را شکل می دهد: در عصر صفوی، منظومه ای از معانی نوین شیعی، معنای آسمانه در ادوار پیشین را کامل کرده و غنا می-بخشند. بدین ترتیب، افزون بر دو معنای «آسمان» و «توحید» که از معانی پیشینی گنبد و متعلق به دیگر ادوار معماری اسلامی است، دو معنای «بهشت» و «انسان کامل» بروز می یابد. این مفاهیم نوین، در تزاحم و تقابل با دو مفهوم پیشین نبوده و با آنها هماهنگ، همسو و در طول آنهاست.

ایلخانیان از دست نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودند که میراث هنر سلجوقیان را در تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آن ها انجامید. یکی از تزئینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزئینات معماری به جای مانده است. تقریباً تمامی نمونه های موجود از این دوره توسط محققین شناسایی شده، اکثر بررسی های صورت گرفته تنها به توصیف کلی این آثار و تاریخ اجرا و یا محدوده تاریخی آن ها پرداخته و کمتر به نقوش تزئینی و تغییرات سلیقه هنرمندان و جامعه آن زمان، در به کارگیری آن ها توجه کرده اند. در این مقاله، سعی بر آن است تا در راستای رسیدن به هدف، با مقایسه تعدادی از نمونه های موجود، نقوش گچبری دوره ایلخانی مورد بررسی قرار گیرند و نقوش تزئینی شاخص به کار رفته در آن ها و تحولات صورت گرفته توسط هنرمندان ایلخانی شناسایی شوند. در این مقاله، آثار شاخص گچبری ایلخانی به روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده اند. چنین نتیجه گیری شده است که در دوره ایلخانیان، گچبری برگرفته از دوران پیش از خود، به خصوص سلجوقیان است اما با برجستگی بیشتر و طرح های پیچیده تر، متأثر از تذهیب نسخ خطی است که خود وجه تمایز عمده آن نسبت به دیگر دوره هاست. از جمله ویژگی های بصری شاخص این دوره، ساخت محراب های گچی با گونه های مختلف کوفی و اقلام دیگر خط، انواع گره های هندسی، نقوش اسلیمی پیچیده در لابه لای کتیبه ها و اولین استفاده از کتیبه های «معقلی» و «بنایی» و کتیبه «مادر و فرزند» و کاربرد برخی نقوش مانند گل شاه عباسی، گل روزت و نقش زنجیره خمپا در گچبری است که موجب تحولی بزرگ در این هنر و خلق شاهکارهایی عظیم در این دوره شده است.

پدیده هایی نظیر تغییرات جغرافیایی جمعیت، شهرنشینی، جریان های اکولوژیکی انسانی نظیر مهاجرت روستاییان به شهرها و تهاجم شهرنشینان و روستاییان به پایتخت و مراکز صنعتی، پراکنش نامنظم جمعیت در شهرهای بزرگ و مراکز صنعتی، مشکلاتی است که برنامه صنعتی شدن کشور را طی سا لهای اخیر به همراه داشته است. یک شهر بزرگ و احیاناً صنعتی (مانند تهران) با آلودگی های هوا، خاک، آب و صوتی روبرو می باشد. به دلیل مهاجرت بی رویه به شهر تهران و ازدیاد جمعیت و تراکم ساختمان ها، این شهر را با کمبود فضای سبز که می تواند محلی برای استراحت مردم خسته از سر و صدا و آلودگی هوا باشد، مواجه کرده است. در عین حال فضای سبز برای حفاظت از محیط زیست و نیز بهسازی مناظر داخل و اطراف این شهر نقش مهمی را به عهده دارد. به کمک جنگل کاری (ایجاد پارک هایی درحومه شهر و احداث کمربند سبز در اطراف آن) می توان بهسازی و زیباسازی محیط را فراهم ساخت. وجود منابع عظیم و با ارزش از جمله جنگل ها به علت آنکه یک رشته از عوامل جالب توجه نظیر سکوت و خلوت، پناهگاه مقدار زیادی حیات وحش، گیاهان و دیگر عوامل طبیعی توجه علاقه مندان به تفریح (مثلاً با ایجاد پیاده رو در منطقه جنگلی می توان از آن به عنوان محل گردش و تفریح استفاده کرد) هستند، زمینه به کار گیری بیشتر از آن تحت عنوان پارک های جنگلی مورد استفاه قرار می گیرند، دارد. این تحقیق برای پاسخگویی به نیاز طراحی پارک های جنگلی تدوین شده و با بررسی و تحلیل مدارک جمع آوری شده، تعریف دقیقی از پارک جنگلی شهری و دریاچه های موجود در این پارک های جنگلی و اصول طراحی، در توسعه این پارک ها را ارائه می دهد. هدف اصلی این تحقیق ارائه راهکاری برای طراحی این پارک ها و امکان توسعه آنها در قالب عملکردی است. پارک جنگلی تلو، به عنوان فضای سبز کلان و حیاتی در شمال شرق شهر تهران واقع شده است. در فرآیند طراحی پارک جنگلی تلو نخست ویژگی های اجتماعی، اکولوژیکی و زیبایی شناختی شناسایی شد و سپس با ارزیابی های اکولوژیکی، ویژگی های دید و منظر و ترجیحات مردمی با استفاده از پرسش نامه ها، نیازها و مکان یابی کاربری ها و ارتباط آنها با یکدیگر با استفاده از نرم افزار Excell و آزمون خی دو توسط نرم افزار Spss گردید. در گام آخر با انطباق یافته های تحقیق، طرح راهبردی پارک جنگلی با رعایت اصول طراحی و ارتقای کیفیت محیط تهیه گردید. این طرح پاسخی بر ایجاد ارتباط بین محیط ساخته شده و محیط طبیعی و شناخت مکان های مناسب برای طراحی به عنوان فضاهایی برای تفریح و گردشگری می باشد که متعاقب آن می توان پیشنهاد ایجاد محیط و فضایی که بر فعالیت های اجتماعی اثرگذار باشد (مانند ورزش های گروهی، پیاده روی های چندنفره و ...) را ارائه کرد.

اعتقادات و ارزش های حاکم بر جامعه، همواره بر هنر و معماری دوران مؤثر بوده است. در دوره ای که مکتب اصفهان به مدد اندیشه ی بزرگان و نفوذ بی سابقه تفکر شیعی به بالندگی رسید؛ بستری برای رشد و امتزاج جریان های فکری مبتنی بر تفکر شیعی فراهم آمد. از مجموع دیدگاه های مطرح در این دوره، سه جریان فکری شاخص قابل درک است که به واسطه هم پوشانی، شرایط بی سابقه فلسفی دوران را شکل می دادند. این شرایط به بروز نوآوری هایی در معماری منجر شد که بیش از همه در نظام کالبدی و فضایی مساجد مجال بروز یافت. در این مقاله، جهت بازشناسی نقش جریان های فکری عصر صفوی در معماری، یکی از اصول حاکم بر ساماندهی فضای معماری انتخاب شد. با بررسی زمینه های فکری اصل سلسله مراتب در اندیشه حاکم، تأثیر آن بر شکل گیری نظام ورودی مساجد مورد مطالعه قرار گرفت. از مقایسه ورودی مساجد مکتب اصفهان با دوره های پیشین -که دارای وجوه مشترکی برای مقایسه بودند- نتایج معناداری حاصل شد. این مقایسه، پیشرفت در مراتب فضایی مساجد این مکتب را نشان می دهد. همچنین در این دوره، نوع جدیدی از نظام ورودی ابداع گردیده است که به شیوه ای هوشمندانه، به افزایش مراتب فضایی و ایجاد آمادگی در مخاطب در سیر از ظاهر به باطن کمک نموده است.

مکانیابی به عنوان روند تصمیم گیری همه جانبه، مستلزم در نظر گرفتن الگو و رعایت اصول و مراحل پیوسته ای می باشد. جهت بررسی مکانیابی در اسلام به مفهوم مکان در اسلام و مکانشناسی قرآن، می پردازیم. ماهیت تحقیق، استقرایی و براساس روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد معتبر، قرآن و تفاسیر و بررسیهای میدانی خانه مناطق گرم و خشک ایران، سامان مییابد. واحد همسایگی به عنوان زمینه صحت سنجی و دو گروه اساتید معماری و نیز اندیشمندان حوزه علوم قرآنی به عنوان گروه نظرسنجی به روش دلفی انتخاب گردید و نتایج اولیه تحقیق به این افراد ارائه گردید. پس از جمع آوری داده ها و دسته بندی آنها ارزش دهی و اولویت گذاری انجام پذیرفت. بر این عقیدهایم که سه عامل، وحدت واحد همسایگی، هدفمندی در ساخت، طراحی و کارکردهای خانه و نیز بکارگیری اصول محرمیت، طهارت و امنیت درونی و بیرونی در خانه و بافت همسایگی، همپیوندی با پیرامون طبیعی و شهری واحد همسایگی، عوامل مؤثر بر مکان یابی خانه در واحد همسایگی هستند.

در طرح های توسعه شهری، کاربری اراضی شهری از مهم ترین ابزارهای برنامه ریزی در دستیابی به اهداف به شمار می آید، و تمامی فعالیت ها و عملکرد های شهری و منطقه ای، هر کدام به طریقی محتوایی در آن نمایان است. در کنار کاربری اراضی شهری به مفهوم عام، موضوع پایداری کاربری اراضی شهری به مفهوم خاص، مقوله ای پراهمیت در پژوهش های کنونی شهرسازی جهان است که موفقیت طرح های پیشنهادی را به لحاظ تحقق پذیری و استقبال عمومی فراهم می آورد. مقاله حاضر بر آن است تا موضوع پایداری کاربری اراضی شهری و معیارهای مربوط به آن را در اسناد مطالعات طرح جامع (ساختاری راهبردی) شهر تهران مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. روش تحقیق در این مطالعه تبیینی و تحلیلی است و مدل های مورد استفاده در آن مدل های ANP و Fuzzy DEMATEL گروهی است. یافته های تحقیق نشان می دهند که در طرح جامع تهران، به برخی از معیارهای علّی از جمله کاربری های مختلط توجه چندانی نشده است؛ و این در حالی است که بر اساس دیدگاه های افراد متخصص، این معیارها اهمیت زیادی در پایداری کاربری زمین دارند. از سوی دیگر، به معیارهای معلولی همچون حفظ زمین های کشاورزی، توجه بیشتری معطوف گردیده است.    

 پرداختن به مرمت شهرهاى تاریخى در دوره هاى مختلف، با توجه به شرایط اقتصادى- اجتماعى و تاریخى و با اهداف گوناگونى صورت گرفته است. ارتقا و تشویق صنعت گردشگرى، حل معضلات و کمبودهاى مناطق تاریخى شهر، بازآفرینى شهرى و حتى کمک به قرارگیرى در زمره شهرهاى جهانى، از اهدافى است که مرمت هاى شهرى بر مبناى آنها انجام شده است. از طرف دیگر دو رویکرد حفاظت و توسعه همواره در انجام مداخلات شهرى حاکم بوده و به تعادل رساندن این دو رویکرد چشم انداز اصلى مرمت در بافت هاى تاریخى گردیده است. نگاه به مرمت شهرى در کشورهاى در حال توسعه، به علت مشکلات موجود در آن شهرها، عمدتاً از زاویه حل معضلات و کمبودهاى مناطق تاریخى صورت گرفته و شهرهاى ایران هم از این قاعده مستثنى نبوده است. بر این اساس با استفاده از مطالعات اسنادى به گردآورى و تدوین مبانى و بیانیه هاى نشست هاى بین المللى اقدام و تلاش گردیده تا یک دوره بندى تاریخى بر مبناى تأثیرگذارى اهداف توسعه و حفاظت ارائه گردد.

علیرغم مطالعات گسترده پیرامون آثار ایرانی ثبت جهانی، تحقیقات چندانی در رابطه با منظر این مجموعه های باارزش و اهمیت آنها در حفظ هویت میراثی آنها انجام نشده است. در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی منظر اصلی ورودی میدان نقش جهان اصفهان به عنوان یکی از ارزش های برجسته این اثر جهانی مورد مطالعه قرار گرفته است. مروری تاریخی در ویژگی های ورودی های میدان نشان می دهد که بازار قیصریه ورودی اصلی میدان در دوره صفوی بوده است. با تکیه بر این موضوع و با عنایت به مطلوبیت های بصری، کارکردی و معنایی این ورودی، می توان نتیجه گرفت که امکان دریافت منظر فرهنگی کل مجموعه تنها از طریق این ورودی امکان پذیر می شود و بنابراین به عنوان بخشی مهم و تاثیرگذار از مجموعه میدان باید مورد توجه قرار گرفته، اصالت و سلامت آن حفظ گردد. با این حال، تحولات گوناگونی که از دوره پهلوی به بعد در میدان، محیط پیرامونی و محدوده بافت تاریخی اصفهان به وجود آمده و همچنان ادامه دارد، اصالت و ارزش های بصری منظر این ورودی را کاهش داده است. پس از بررسی مسئله ها و تهدیدها در وضعیت موجود، مقاله حاضر پیشنهاداتی در راستای برنامه ریزی و مدیریت بصری منظر ورودی اصلی میدان ارائه نموده است.

پرداختن به شاخصه های مسکن به عنوان اصلی ترین ابزار برنامه ریزی را می توان از حساس ترین مراحل برنامه ریزی دانست. عرصه مسکن به منظور تأمین رشد اجتماعی، علاوه بر خود واحد مسکونی، محیط پیرامون آن را نیز در بر می گیرد. در مقاله حاضر سعی بر این است که به ارزیابی کیفیت مسکن در شهر سبزوار بر اساس آمار موجود پرداخته شود. به منظور این ارزیابی، در ابتدا شاخص های کیفی و کمّی مسکن مورد بررسی قرار گرفتند و سپس از بین شاخص های تأثیرگذار بر کیفیت مسکن بر اساس اطلاعات موجود، 16 شاخص تعیین شدند و به روش تحلیل عاملی (FA) و کم کردن تعداد متغیرها به چند عامل و تهیه نقشه به تفکیک هر عامل در محیط GIS، وضعیت هر عامل در نقاط مختلف شهر تعیین گردید. پس از بررسی کیفیت مسکن به تفکیک هر عامل، لایه ها در محیط GIS بر روی هم قرار گرفتند و در نهایت کیفیت مسکن در نقاط مختلف شهر ارزیابی گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رابطه معناداری بین کیفیت مسکن و نوع بافت محله ها در شهر سبزوار وجود دارد. کیفیت مسکن در بخش های جنوبی (بافت فرسوده)، بخش های شرقی و جنوب شرقی (بافت غیررسمی) و بخش های شمال شرقی (بافت روستا شهری)، نازل تر از دیگر نقاط شهر است. با استفاده از رگرسیون، مشخص شد که بین کیفیت عرصه مسکن و انواع بافت های موجود شهر به میزان 77 درصد ارتباط معنادار وجود دارد.

ادیان در جهان سنتی به عنوان عنصر غالب در تعیین خط فکری و آداب و منشهای جوامع مطرح بوده و در شکلگیری و نحوة گسترش هنرها تأثیری ژرف داشته به طوری که در جهان سنتی، دین با فلسفة زندگی و هنرها همزاد و همراه است. طبیعت عنصری حائز اهمیت در ادیان و واجد جایگاهی متفاوت در ایدئولوژیها بوده است، به طوری که در جهانبینی جوامع سنتی علیرغم تشابهاتی که در آنها دیده میشود، جایگاه طبیعت از عنصری که خود خداوند یا جزئی از خداوند به شمار میرفته تا عنصری شرّ و جایگاه زندگی شیطان متغیر بوده است. با اینهمه وجود عناصر مشترک طبیعت در شکلدهی به معماری به عنوان شاخهای از هنرها که بیشترین قرابت با محیط و طبیعت را دارد، میتواند متأثر از ایدئولوژیهایی باشد که در ادیان با عنوان «حکمت خالده» مطرح است. در این راستا پژوهش درصدد پاسخگویی به سؤالات زیر است : آیا بینشهای دینی متفاوت در مورد طبیعت باعث تفاوتهایی تأثیرگذار در معماری ادیان شده است؟ چه مباحث و عناصر مشترکی در ارتباط با طبیعت در معماری معابد ادیان مختلف وجود دارد؟ آیا حکمت خالده یا جاویدان خرد در حوزه آثار هنری مرتبط با ادیان، به ویژه معماری قابل گسترش است؟ روش پژوهش، تحلیلی و تفسیری- تاریخی است. ابزار و روشهای گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانهای، تهیه فیش، نقشهها و نمونههای آثار معماری هستند. روش تجزیه اطلاعات نیز استدلال قیاسی و استدلال استقرایی (استنتاجی) است.

پیدایش پدیدة شهرنشینی، ظهور شهرها و تبعات ناشی از آن سبب جلب توجه اندیشمندان علوم مختلف شده است. در این میان نقش محققان حوزه فرهنگ اسلامی همچون فارابی در پژوهش های تاریخی مربوط به شهر، شهرنشینی و شهروندی بسیار پررنگ است. این پژوهش قصد دارد به بررسی آرای مربوط به مقوله ""شهر و شهرنشینی"" از دیدگاه معلم ثانی و کاربرد آن در دانش برنامه ریزی به خصوص در امر مشارکت شهروندان بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی بوده است که از منابع اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. با بررسی های به عمل آمده به این نتیجه می توان رسید که دیدگاه های مطرح شده این اندیشمند اسلامی با دیدگاه های معاصر اندیشمندان امروزی قرابت و تشابه زیادی داشته است. به عبارت دیگر، می توان گفت که ما با انسانی جمع گرا و البته شهرگرا روبرو هستیم که آینده نگری خاصی نسبت به امور شهری داشته است. به نظر می رسد نظریات وی به بحث مشارکت شهروندی نزدیک است که یکی از مسایل مهم در برنامه ریزی انسان گرا به شمار می رود. نتایج این پژوهش می تواند نقش دیدگاه های بومی را در رشته های علوم انسانی به خصوص علوم شهری به نحو کاربردی تری ارتقا بخشد.

تاثیر مقاومت حرارتی دیوارهای خارجی ساختمان بر میزان کاهش و بهینه سازی میزان مصرف انرژی مورد نیاز برای گرمایش و سرمایش بناها امروزه بر کسی پوشیده نیست. شناخت و بررسی عملکرد حرارتی سیستم های دیوار خارجی رایج، می تواند در بهبود و افزایش مقاومت حرارتی آنها بسیار موثر باشد. بنابراین سیستم بلوک سفالی حفره دار که در جهان و به خصوص ایران بسیار رایج شده است مورد بررسی حرارتی قرار گرفته است. ابتدا به پژوهش های انجام شده بر روی تاثیر هندسه بلوک های سفالی بر روی میزان انتقال حرارت، اشاره شده است و همچنین میزان تاثیر هر یک از سه حالت انتقال حرارت یعنی هدایت، همرفت و تشعشع بررسی شده. سپس سه نوع از رایج ترین ترین بلوک های سفالی مورد استفاده در این سیستم دیوار خارجی، در نرم افزار فلوئنت شبیه سازی شده اند و مشخصات کمی و کیفی حرارتی آنها استخراج و با هم مقایسه شده اند که نتایج، نشانگر تاثیر چشمگیر هندسه ی بلوک ها بر مقاومت حرارتی آنهاست. در انتها نیز با تحلیل نتایج بدست آمده راهکارهایی جهت طراحی بلوک های سفالی بهینه ارائه شده است. افزایش مقاومت انتقال حرارت آجر با طولانی ترین کردن راه پیموده شده توسط حرارت از سطح گرم به سطح سرد آجر از طریق بدنه بلوک سفالی یکی از موثرترین راهکارهاست.

هدف این پژوهش پرداختن به بررسی مفهوم رضایتمندی و عوامل ارتقاء رضایت دانش آموزان از مدرسه می​باشد​. این پژوهش از لحاظ هدف، بنیادی و از نظر ماهیت، کمی- کیفی می باشد. در این پژوهش دو روش مورد استفاده قرار گرفته اند: الف)روش تحقیق پیمایشی(زمینه یابی) ب)روش تحقیق همبستگی. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله​ای استفاده شده است. همچنین به منظور سنجش دیدگاه افراد، به تدوین جدول هدف و محتوا بر اساس مطالعات انجام شده و مصاحبه با معماران صاحب نظر، پرداخته شده است. با توجه به این جدول، پرسشنامه ای طراحی شده و میان جامعه توزیع گردیده است. پس از طبقه بندی اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS، به بررسی و تحلیل آنها پرداخته شده و پنج عامل موثر بر رضایتمندی استخراج گردیده است. این عوامل عبارتند از: آسایش کالبدی، ادراک محیطی، امنیت روانی، جذابیت محیطی، احساس تعلق. عامل های حاصله با آزمون T مورد تجزیه و تحلیل واقع گردید. در نهایت مشخص شد که با اطمینان 95 درصدی میانگین نمونه بزرگتر از میانگین جامعه است. همچنین جامعه آماری حداقل 70 درصد با این عامل توافق داشته​اند.

آثاری که از معماری گذشته ایران به جا مانده، گنجینه های ارزنده معماری ایران است، اما این آثار، نماینده تام معماری ای نیست که در طی سده ها در این سرزمین تحقق یافته است. بیشتر آنچه از بناها به دست ما رسیده، آثار فاخر و شاهانه است و از طریق این آثار، به دشواری می توان به بخش اعظم معماری ایران ـ معماری عموم مردم ـ پی برد. از این گذشته، آثار معماری نتیجه نهایی مسیر معماری است. معماری فقط اثر معماری نیست؛ اندیشه ها و خیال های معماری، پسند و ذوق فردی و جمعی، مسیر طراحی و ساخت، آموزش معماری، حرفه و نظام صنفی معماری، بانیان و حامیان معماری، معماران و کارگزاران معماری همه در این مسیر دخیل اند و شناخت معماری مستلزم شناخت اینها نیز هست. پس برای فهم معماری مردم، باید علاوه بر بناهای ایشان، از پندارها و اندیشه هایشان درباره بناها و همه وجوه دیگر معماری هم باخبر باشیم. یکی از وظایف تاریخ پژوه معماری ایران، جستن راه هایی برای پی بردن به جنبه هایی از معماری ایران است که روزگار از ما پنهان داشته است؛ راه هایی که به واسطه آن ها به معماری عوام، یا نسبت های عوام با معماری فاخر، پی ببریم. در روزگار ما، در دیگر حوزه های تاریخ نویسی و تاریخ پژوهی، کسانی در صدد برآمده اند تا تاریخ مبتنی بر زندگی اشراف و اعیان و پادشاهان را کنار بگذارند و از خلال یافته ها و دانسته های تاریخی، به شناخت زندگی و اندیشه عامه مردم بپردازند و برای این منظور، رویکردهایی پیش نهاده اند. یکی از این رویکردها، «تاریخ فرهنگی» است و یکی از شاخه های آن، «تاریخ ذهنیت» یا «تاریخ نگرش عامه» است. هدف از این مقاله، گشودن باب مطالعه تاریخ ذهنیت عامه در معماری ایران است. بدین منظور، نخست تاریخ ذهنیت، ماهیت و سیر تکوین و تحول آن را به اجمال معرفی می کنیم، سپس امکانات آن را برای مطالعه تاریخ معماری ایران، بررسی و منابع آن را معرفی می کنیم. آن گاه نمونه ها و موضوع ها و منابعی برای آزمودن این شیوه تاریخ پژوهی در معماری ایران پیش می نهیم.

اندازه گیری و کنترل تاثیرات محیطی ساختمان در دهه اخیر توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. علاوه بر انرژی مصرفی توسط یک ساختمان در طول دوره بهره برداری، مقادیر قابل توجهی از انرژی در فرآیند ساخت مورد استفاده قرار می گیرد که این انرژی را انرژی نهان ساخت نامیده اند. در این تحقیق تلاش می گردد تا با بررسی و اندازه گیری انواع انرژی های مصرفی در طول فرآیند ساخت، روشی کاربردی برای اندازه گیری عددی انرژی نهان واحد سطح تدوین نموده و با ارائه راهکارهایی عملی مقدار این عدد را تا حد ممکن کاهش دهیم. برای این منظور، انرژی مصرفی در فرآیند ساخت را از حاصل جمع انرژی نهان مصالح ساختمانی، میزان انرژی مصرفی برای حمل مصالح و انرژی مصرفی ماشین آلات ساختمانی و میزان انرژی های فسیلی و الکتریکی مورد استفاده در مراحل ساخت در سایت ساختمانی پنج طبقه در تهران به مساحت کل 1400 متر مربع مورد اندازه گیری قرار دادیم. از تقسیم جمع کل انرژی مصرفی در این ساختمان بر کل سطح قابل بهره برداری، مشخص گردید که انرژی نهان ساخت این ساختمان 19/795 گیگا ژول بر متر مربع است. این عدد شاخصی مناسب و دقیق برای مقایسه سهم انرژی مصالح، حمل و ساخت بوده و به راحتی امکان مقایسه سیستم های مختلف ساختمانی را ایجاد نمود. با وجود اینکه تغییر در این عدد تنها حاصل انتخاب مصالح نبوده و بلکه مدیریت پروژه و ساخت و میزان انرژی مصرفی در سایت نیز بخشی از این انرژی نهان را به خود اختصاص خواهد داد. با مقایسه انرژی نهان واحد سطح ساختمان نمونه در یافتیم که با جایگزینی مصالح با سطح انرژی بالا با مصالحی با انرژی نهان کمتر می توان انرژی نهان واحد سطح این ساختمان را تا 6/1% مقدار اولیه کاهش داده و به 74/12 گیگا ژول بر متر مربع رساند.

امروزه بخش ساختمان، از مصرف کننده ترین بخش ها در ارتباط با مصرف انرژی الکتریکی می باشد. تلاش برای کاهش مصرف انرژی، انسان ها را در پی یافتن جایگزینی مناسب برای آن، از میان انرژی های تجدید پذیر، به سمت تحقیق و مطالعه بیشتری سوق داده است. یکی از نتایج محقق شده در این زمینه، استفاده از روشنایی طبیعی در طول ساعات روز به جای روشنایی مصنوعی می باشد که این جایگزینی، خود به تمهیدات ویژه ای نیاز دارد. از آنجایی که شهر تهران دارای ساعات آفتابی زیادی در طول سال می باشد، این منبع روشنایی می تواند مورد مطالعه دقیق تر قرار گرفته و ابزار و راهکارهای مناسب در جهت استفاده بهینه از آن شناسایی شود. در این پژوهش به شناسایی و تخمین کارایی یکی از سیستم های پیشرفته نور روز به نام کانال انتقال نور افقی پرداخته شده است تا جایی که بتواند برآورده کننده نیازهای کمی و کیفی روشنایی در اتاقی اداری با پلان عمیق باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. در این راستا از نرم افزارهای شبیه سازی اکوتکت و ردینس استفاده شده و کانال انتقال نوری منطبق با شرایط تابش خورشیدی در تهران طراحی و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از افزایش کمیت و کیفیت روشنایی در اتاق مورد مطالعه برای اکثر ماه های سال در صورت استفاده از این سیستم می باشد.