درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: کلان داده مجموعه داده هایی است که با برخورداری از ویژگی هایی خاص، از طریق سیستم های نرم افزاری معمول امکان ذخیره سازی، مدیریت و پردازش آنها وجود ندارد. رایانش ابری مجموعه ای از منابع مجازی سازی شده با قابلیت دسترسی و استفاده آسان است. فناوری ذخیره سازی بر مبنای ابر قادر به مدیریت مؤثر کلان داده ها است. هدف این پژوهش تعیین وضعیت موجود مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری و رتبه بندی مؤلفه های آن در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران است. روش شناسی: پژوهش حاضر، از نوع مطالعات کاربردی و از نظر ماهیت، روش و کنترل متغیر ها در زمره تحقیقات توصیفی است. جامعه آماری شامل کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران به تعداد 520 نفر است. پرسشنامه به صورت الکترونیکی در اختیار پاسخگویان قرار گرفت و در مجموع 393 پرسشنامه دریافت و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته که با بررسی مطالعات پیشین شش مولفه اصلی مؤثر بر مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری شامل نیروی انسانی، سازمان، زیر ساختار، مسائل اقتصادی، فرهنگ و مدیریت داده شناسایی شد که از طریق تحلیل عاملی تأییدی، روایی آن تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار های اس. پی. اس. اس22^[1]  و آموس 22^[2] استفاده شد. یافته ها: وضعیت موجود مدیریت کلان داده های کتابخانه ای مبتنی بر رایانش ابری در کتابخانه های دانشگاه های سطح اول ایران از دیدگاه کتابداران، با میانگین 582/23 و انحراف استاندارد 655/7 معادل 41730/0-، نامطلوب ارزیابی شد. رتبه بندی مؤلفه های وضعیت موجود از قوت به ضعف به ترتیب 1. نیروی انسانی با میزان بار عاملی 64/.، 2. مسائل اقتصادی با میزان بار عاملی 60/0، 3. زیرساختار با میزان بار عاملی 59/0، 4. مدیریت داده با میزان بار عاملی 58/0، 5. فرهنگ با میزان بار عاملی 57/0، 6. سازمان با میزان بار عاملی 52/0 قرار دارند. نتیجه : کتابداران به واسطه درگیری روزمره شان با حجم بسیار بالای داده، عملا با کلان داده ها درگیر هستند. تطابق متوسط بودجه این کتابخانه ها با نیاز های فعلی و تأمین هزینه های لازم برای دیجیتال سازی منابع و وجود زیر ساختار های قانونی سخت افزاری و نرم افزاری مناسب، راه را برای انجام اقدامات لازم برای بهره برداری از سرویس های ذخیره سازی مبتنی بر ابر را هموار می کند. اغلب کتابداران ضمن درک فرهنگ دسترسی آزاد به اطلاعات، اهمیت ارائه داده های تحلیل شده به مراجعین را درک کرده اما درک مراجعین از دریافت چنین داده هایی در حد متوسط می باشد. آگاهی و درک پایین مسئولین و عدم تمایل به تعامل و همکاری با سازمان های فعال در این حوزه، محیط پایداری را جهت کار با کلان داده ها و ارائه خدمات بر مبنای آنها را فراهم نمی کند.   [1]. Spss [2]. Amos

سیستم های اطلاعاتی به سرعت در حال رشد هستند. کتابخانه های دانشگاهی باید قدرت پاسخگویی سریع به نیازمندی های جدید مخاطبان را داشته باشند. کتابخانه داﻧﺸﮕﺎﻫی به عنوان ﻣﺮکﺰی کﻪ مسئولیت ارائه ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗی ﺑﻪ جامعه وﺳیﻌی از افراد را بر عهده دارد، ﻧیﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮕﺎﻣی ﺑﺎ نوآوری های ﻣﻮﺟﻮد در زمینه اطلاع رسانی اﺳﺖ. هدف از تحقیق حاضر ارائه مدل معماری سرویس گرا در کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» بود. روش تحلیل داده ها در این تحقیق کدگذاری نظری برگرفته از روش نظریه پردازی داده بنیاد است. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولان کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به انتخاب نمونه های آماری تحقیق اقدام شد. در این مطالعه تعداد 25 نفر انتخاب شدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که عوامل انسانی، عوامل ساختاری و فنی، عوامل نظارتی و مدیریتی و استراتژی های سازمان به عنوان عوامل مؤثر در معماری سرویس گرا در کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» شناسایی شدند. همچنین، نتایج نشان داد که در یک الگوی زمینه ای به کارگیری فناوری اطلاعات به عنوان شرط علّی از طریق ارائه خدمات مبتنی بر IT و دسترسی آسان و با درنظرگرفتن زیرساخت ها منجر به استقرار کتابخانه های سرویس گرا می شود.

هدف این مطالعه بررسی رابطه ی سواد اطلاعاتی با خلاقیت دانشجویان دانشگاه پیام نور لرستان بود. حجم نمونه مطالعه حاضر شامل 210 نفر دانشجوی دختر و پسر بود که در سال تحصیلی 93-92 مشغول به تحصیل بودند و به روش تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. این پژوهش به روش پیمایشی و از نوع مقطعی انجام یافته و داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه تدوین شده بر اساس 22 شاخصه ی برآیندی در ذیل 5 استاندارد مندرج در استاندارد قابلیت های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی (ACRL، 2000) و مقیاس زمینه یابی مداد کاغذی سنجش خلاقیت (MPPT) تورنس به ترتیب با پایایی 97/0 و 93/0 در آلفای کرونباخ، گردآوری شده است. جهت تحلیل داده های به دست آمده از نرم افزار SPSS20 و آزمون پیر سون استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش بین مؤلفه های سواد اطلاعاتی (احساس نیاز به اطلاعات، توانایی جمع آوری اطلاعات، توانایی ارزیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، کاربرد صحیح و موثر اطلاعات، آگاهی از مسائل اخلاقی و قانونی و دسترسی به اطلاعات) و خلاقیت رابطه ی معنی داری وجود دارد. از نتایج این تحقیق می توان برای بهبود خلاقیت و مهارت های سواد اطلاعاتی دانشجویان استفاده نمود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر مقایسه توان مدیریتی مدیران کتابخانه های دانشگاهی و عمومی شهر تهران بر اساس رشته تحصیلی است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری و تحلیل داده ها از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش شامل همه کارمندان شاغل در کتابخانه های عمومی شهر تهران (وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران) و کتابخانه های دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شهر تهران به تعداد 780 نفر بود که 256 نفر (100 نفر کتابدار عمومی و 156 نفر کتابدار دانشگاهی) به عنوان نمونه انتخاب شد. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته که بر اساس پرسشنامه امیری (1385) تهیه شده بود گردآوری شد و پایایی و روایی آن بررسی و تأیید گردید. در نهایت 196 پرسشنامه تکمیل شده دریافت گردید و از نرم افزار اس .پی.اس.اس برای تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که از نظر کتابداران، بین مهارت های عمومی مدیریت در مدیران کتابدار و غیرکتابدار تفاوت معناداری وجود دارد و مدیران دارای تخصص کتابداری و اطلاع رسانی از نظر کتابداران عملکرد بهتری نسبت به مدیران فاقد تخصص کتابداری و اطلاع رسانی داشته اند. همچنین بین توان مدیریتی مدیران کتابخانه ها بر اساس جنسیت و نوع کتابخانه نیز تفاوت معناداری وجود داشت و از نظر کتابداران، مدیران زن نسبت به مدیران مرد و مدیران کتابخانه های عمومی نسبت به مدیران کتابخانه های دانشگاهی عملکرد بهتری داشته اند. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن عملکرد بهتر کتابداران متخصص کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به کتابداران متخصص در رشته های دیگر از نظر کتابداران است.

هدف: پذیرش اصالت مناظر فرهنگی بومی ناظر بر پیوستگی هویت ما با سرزمین، نمادها، ارزش ها و نظام باور ساکنان بومی است. فرض بر این است که کتابخانۀ عمومی نقش مهمی در حفاظت از این اصالت دارد. هدف پژوهش حاضر آزمودن این پیش فرض بر اساس نظرات مدیران مرکزی و منطقه ای نهاد کتابخانه های عمومی در ایران است. روش : این یک پژوهش کیفی بر مبنای تحلیل محتوای جهت دار است که داده های آن با استفاده از روش مصاحبۀ نیمه ساختاریافته گردآوری شده است. نمونۀ جامعۀ پژوهش عبارت است از نمونه ای هدفمند از مدیران ارشد و میانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور از استان های تهران، مازندران و بندرعباس. داده های گردآوری شده بر اساس نظریۀ اصالت مناظر فرهنگی بومی اندروز و باگی تحلیل شد. یافته ها: اصالت مناظر فرهنگی بومی و نقش کتابخانه های عمومی در حفاظت از این اصالت مورد تأیید شرکت کنندگان این پژوهش قرار گرفت. از جمله مقولاتی که نشان از اهمیت حفظ و پاسداشت اصالت مناظر فرهنگی بومی دارد، ضرورت توجه به آثار نویسندگان بومی، حفظ اشیای فرهنگی تاریخی ، برپایی نمایشگاه ها و فستیوال های منطقه ای، و قدردانی از سازندگان و اهداکنندگان آثار هنری بومی قابل ذکر است. بااین حال، بررسی نظرات شرکت کنندگان نشان داد که کتابخانه های عمومی نقش فعال و روشنی در حفاظت از مناظر فرهنگی بومی مناطق بررسی شده نداشته اند. اصالت/ارزش: اصالت مناظر فرهنگی بومی بر پیوستگی ناگزیر هویت و دانش بومی با سرزمین و میراث مادی و فرهنگی تأکید می کند. اگرچه توجه به اصالت مناظر فرهنگی بومی مجرای درک محیطی و نیز نوعی سپر بازدارنده در مواجهه با رویدادهای جاری و آتی است، بااین حال نقش کتابخانه های عمومی در مناطق بررسی شده نقشی غیرفعال و کم رنگ داشته اند. درمان کسالت موجود در بدن کتابخانه های عمومی ایران می تواند مدنظر سیاست گذاران باشد.

هدف: همواره در سطح جهان، بر تعداد کتابخانه هایی که برای ارائه خدمات مختلف از رایانه و نرم افزارهای هوشمند استفاده می کنند، افزوده می شود و کتابداران و اطلاع رسانان نیز کوشیده اند که با به کارگیری فناوری های هوش مصنوعی مانند سیستم های خبره، چت بات ها و دیگر سرویس های هوشمند به بهبود و ارتقا کیفیت و کمیت خدمات بپردازند. لذا پژوهش حاضر با هدف معرفی قابلیت های سیستم های خبره و چت بات ها، به تفیکیک خدمات مختلف کتابخانه ها انجام شده است. روش شناسی: این مطالعه به روش مرور نظام مند و با فرآیند هفت مرحله ای رایت و همکاران اجرا شده است. این مراحل در روش نظام مند عبارتند از: تعیین سوال پژوهش، تعیین قرارداد انجام کار، جستجوی متون، استخراج داده ها، ارزیابی کیفیت، تحلیل داده ها و ارائه نتایج و درنهایت تفسیر نتایج. کلیدواژه های این حوزه در هر سه پایگاه استنادی (خارجی) «وب آو ساینس»، «اسکوپوس» و «گوگل اسکالر» و در سه پایگاه اطلاعاتی داخلی «بانک اطلاعات نشریات کشور»، «پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» و «مرجع دانش»، بدون در نظر گرفتن بازه زمانی، بررسی شد. در نهایت ۳۴ مقاله گزینش شد. یافته ها: مرور ۳۴ مطالعه مرتبط نشان داد که سیستم های خبره، در سه نوع خدمات فنی، عمومی و مدیریتی کتابخانه ها کاربرد دارند اما با توجه به ماهیت چت بات ها که در مکالمات و ارتباطات هوشمند از جنس تعاملات انسانی کاربرد دارند؛ مشخص شد که تاکنون پژوهش های گوناگون، کاربردهای این بات های مکالمه را تنها در بخش خدمات عمومی کتابخانه ها و به طور خاص تر در خدمات و مصاحبه مرجع شناسایی و معرفی کرده اند. نتیجه گیری: در پایان انتظار می رود که کتابداران ضمن آشنایی با قابلیت ها و کاربردهای سیستم های خبره و چت بات ها، از همان مراحل طراحی تا به کارگیری این نظام های هوشمند برای کتابخانه ها، مشارکت داشته باشند. همچنین پیشنهاد می شود که در مطالعات آینده نقش و کاربرد چت بات ها در خدمات فنی و مدیریتی کتابخانه ها بررسی شود تا در ادامه زمینه طراحی این سرویس های هوشمند برای تمامی خدمات کتابخانه فراهم شود.

هدف: سازماندهی دانش نگرشی نوین در سازماندهی منابع است که رویکرد معنایی به این حوزه بخشیده است. این مقاله با هدف بررسی تغییرات صورت گرفته در بینش و معرفت شناختی حوزه سازماندهی طی دوره های زمانی به نگارش در آمده است تا مشخص شود که آیا حرکت و پیشرفت سازماندهی دانش مبتنی بر پارادایم [1] های علمی است؟ این تغییرات با تاثیرپذیری از دیدگاه پارادایمی به سازماندهی اطلاعات و دانش مورد تحلیل قرار گرفته است. روش شناسی: روش این پژوهش به صورت مروری تاریخی انجام شده است. بررسی های انجام شده در متون مختلف با تکیه بر نظریه توماس کوهن صورت گرفته است. از مطالعه و بررسی پژوهش های صورت گرفته توسط متخصصان حوزه سازماندهی برای دستیابی به روند شکل گیری سازماندهی اطلاعات و دانش استفاده شده است. تقسیم بندی های تاریخی بر اساس دیدگاه اسمیراگلیا در حوزه سازماندهی دانش انجام گرفته است. یافته ها: پیشرفت های فناوری اطلاعات در تأمین ابزارها و رویکردهای فلسفی به لحاظ تأمین هستی شناختی سازماندهی دانش بر رویکرد سازماندهی منابع اطلاعاتی تاثیرگذار بوده است. نتایج: سازماندهی دانش دارای حرکتی پارادایمی است. پارادایم های مبتنی بر رویکردهای فلسفی از جمله عمل گرایی و تجربه گرایی بر سازماندهی اطلاعات تاثیر بسزایی گذاشته است. این تغییرات رویکردهای فلسفی به همراه تغییرات فناوری های مورد استفاده در سازماندهی اطلاعات، پارادایم هایی را در زمینه سازماندهی منابع به وجود آورده است. گرایش به سازماندهی دانش در قرن 21 از نتایج تغییر پارادایم در این زمینه است. [1] paradigm

هدف: هدف این پژوهش بررسی توزیع مکانی کتابخانه های عمومی، شناخت جایگاه مناطق شهری از لحاظ برخورداری از این خدمات، تعیین سطح نابرابری هر یک از مناطق و کاهش نابرابری های اجتماعی در سطح شهر ارومیه می باشد . روش : مقاله تحلیلی و توصیفی است و روش گردآوری داده های پژوهش ترکیبی از روش های اسنادی و میدانی است. برای سنجش عدالت فضایی در این تحقیق از متغیرهای فاصله از کتابخانه های موجود، فاصله از خیابان ها ی اصلی، فاصله از صنایع مزاحم، تراکم جمعیت، نزدیکی به مراکز مسکونی، نزدیکی به فضاهای سبز، فاصله از مراکز تجاری، نزدیکی به مراکز آموزشی، فاصله از مراکز درمانی، سازگاری کاربری ها، شیب، و دوری از خط گسل استفاده شده است. در نهایت، تجزیه و تحلیل ها با استفاده از روش فازی با بازه عضویت صفر تا 255 صورت گرفت . یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تعداد و توزیع فضایی کتابخانه های موجود در شهر ارومیه جوابگوی تقاضای فعلی نمی باشد و سطح دسترسی به این موجودی نیز برای همه افراد به لحاظ پراکنش نامتناسب در گستره شهری نامناسب است. لذا می توان کمبود 6900 متر مربعی فضای کتابخانه ای را با احداث 4 باب کتابخانه جدید، و متناسب با شاخص های جمعیت، دسترسی و عدالت اجتماعی، با توزیع فضایی چندگانه جبران نمود؛ و سطح سواد، میزان مطالعه،کیﻔیﺖ زﻧﺪﮔی و شاخص عدالت اجتماعی را در بین شهروندان ارومیه ارﺗﻘﺎء بخشید . اصالت/ارزش: ارزش پژوهش حاضر در نشان دادن رابطه بین ﺗﻮﺳﻌﻪ یﺎفتگی و ﻣﻮﺿﻮع ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﻀﺎیی در ﺗﻮزیﻊ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣی ﺷﻬﺮی می باشد، چرا که کتابخانه های عمومی، به واسطه نقشی که در ارتقای سطح سواد و آگاهی افراد جامعه ایفا می کنند، از جایگاه پراهمیتی برخوردارند؛ و توزیع فضایی مناسب آن در سطح شهر می تواند نقش مهمی در تحقق عدالت اجتماعی داشته باشد .

هدف: کتابخانه ها به عنوان یکی از مهم ترین مراکز علمی، آموزشی، پژوهشی، اجتماعی و فرهنگی نقش مؤثری را در توسعه اطلاعات، آگاهی و دانش بشری دارند که تحقق اهداف آن ها، نیازمند مدیران متخصص و باتجربه برای افزایش اثربخشی و کارایی کتابخانه ها است. اما تحقق اهداف کتابخانه ها بدون انتصاب مدیران توانمند برای مدیریت کارآمد آنها ممکن نخواهد بود. بنابراین هدف این پژوهش، شناسایی و معرفی مولفه های موثر بر انتصاب مدیران کتابخانه ها بر اساس تحقیقات پیشین در این زمینه است. روش/ رویکرد: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش توصیفی و رویکرد اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل مطالعه و تحلیل محتوای 62 عنوان مقاله ، 7 عنوان کتاب و 1 عنوان پایان نامه منتشر شده در حوزه مدیریت کتابخانه ها است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش یادداشت برداری از منابع منتشر شده در زمینه مدیریت کتابخانه ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار اکسل است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مؤلفه های اثرگذار جهت انتصاب مدیران کتابخانه ها شامل مؤلفه های شغلی/فردی مانند دانش و معلومات حرفه ای (سابقه کاری، سنوات خدمت، دوره های آموزشی گذرانده، مدرک تحصیلی مرتبط، قابلیت ارتقاء علمی و اداری و تخصص)، مهارت های مدیریتی (مهارت های ارتباطی، توانایی تصمیم گیری و پاسخگویی، مدیریت بحران، انجام کار گروهی، مدیریت تعارض، تفویض اختیار ، مدیریت زمان، مدیریت منابع و سرمایه، خلاقیت و نوآوری، شناسایی و تحلیل مسائل، درک تفاوت های فردی، روحیه تشویق پرسنل، آینده نگری، تعهدمداری و عدالت و انصاف) ویژگی های شخصیتی (مسئولیت پذیری، اعتماد به نفس، تحمل و سعه صدر، صداقت و درستی، روحیه مشارکت جویی، ظاهر آراسته و منظم، سن، انعطاف پذیری و شجاعت فردی)، نگرش و بینش (نگرش مذهبی، محترم شمردن زیردستان و تقدم ضابطه بر رابطه) ، اعتبار عمومی و حرفه ای (ارتباطات غیررسمی، حسن شهرت حرفه ای، جلب اعتماد کارکنان، جلب اعتماد مافوق و جلب اعتماد ارباب رجوع)؛ عوامل سازمانی / داخلی (بُعد ساختاری (پیچیدگی سازمان، رسمیت سازمان، سطح تمرکز سازمان و سیستم بودجه) و بُعد محتوایی (اندازه سازمانی، فرهنگ سازمانی، درک اهداف و استراتژی سازمانی، فناوری سازمانی و سبک رهبری مدیران عالی سازمانی) و عوامل محیطی/ خارجی (محیط عمومی (عوامل اجتماعی/ فرهنگی، جغرافیایی، اقتصادی، تکنولوژیکی، سیاسی/حقوقی) و محیط تخصصی (رقبای سازمانی، ارباب رجوع و عوامل قانونی) است. اصالت/ ارزش: انتصاب مدیران کتابخانه ها نقش بسیار مهمی در رشد و شکوفایی آنها دارد. این مقاله یکی از اولین مطالعات توصیفی و تحلیلی در زمینه مدیریت کتابخانه ها است که بر شناسایی و دسته بندی مؤلفه های موثر در انتصاب مدیران کتابخانه ها تمرکز دارد و می تواند به شناسایی و به کارگیری مدیران مستعد و توانمند در کتابخانه ها منجر شود و سبب افزایش کارآمدی و اثربخشی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی شود. همچنین این مؤلفه ها می توانند ابزاری برای سیاستگذاری درست در دست مدیران ارشد جهت انتصاب مدیران کتابخانه ها باشند و از سوی دیگر می توانند زمینه ای برای تحقیقات بعدی و مفصل تر در زمینه ابعاد مدیریتی، شخصیتی، فنی و اجتماعی مدیران کتابخانه ها و خدمات اطلاعاتی باشند.

پژوهش هایی که پیرامون رهبری انجام می شوند، نقش رهبران در مدیریت دانش را علیرغم اهمیتی که برای سازمان دارند، چندان مورد توجه قرار نمی دهند. از سوی دیگر مدیریت دانش و اطلاعات نیز علیرغم اینکه کلید فعالیت های رهبری هستند، چندان مورد توجه نظریه های رهبری نبوده اند. پژوهش توصیفی حاضر در صدد است تا از طریق بررسی ساختار عاملی پرسشنامه رهبری دانش ویتالا (2004)، به گسترش پیوند بین رهبری و مدیریت دانش کمک نماید. جامعه آماری شامل کارکنان دانشگاه های آزاد اسلامی واحد سنندج، دانشگاه کردستان و دانشگاه پیام نور سنندج بود (434 نفر). با درنظر گرفتن نسبت کارکنان در هر دانشگاه، نمونه ای به حجم 204 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه رهبری دانش ویتالا (2004) بود که روایی و پایایی آن تأیید شد. جهت تحلیل داده ها از تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون t تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که ساختار عاملی پرسشنامه رهبری دانش ویتالا (2004) مشتمل بر چهار بعد جهت یابی یادگیری، ایجاد فضای حمایت از یادگیری، حمایت از فرایند یادگیری در سطح فردی و گروهی، و عمل در نقش الگو (الگو بودن)، با اندکی تغییرات در نحوه ارتباط شاخص ها و  ابعاد، پذیرفته می شود. یافته ها همچنین نشان داد که وضعیت رهبری دانش در دانشگاه های مورد مطالعه، بالاتر از متوسط بود. با توجه به نتایج بدست آمده بر مبنای یافته های پژوهش، پرسشنامه رهبری دانش ویتالا (2004) در ایران قابل استفاده است.

سواد اطلاعاتی و قابلیت های آن در محیط کار، معیار مهم سنجش نیروی کار است. از طرفی، مدل ها و تعاریف ارائه شده از سواد اطلاعاتی، قابل تعمیم به بافت های مختلف نیستند. طراحی نرم افزار کتابخانه یکی از مشاغلی است که به طور مستقیم با مهارت های کامپیوتری و سواد اطلاعاتی ارتباط دارد. رکن اصلی در فرآیند طراحی نرم افزار کتابخانه، نیروی انسانی(طراح نرم افزار) است. بنابراین، این پژوهش با هدف «ارائه الگویی از مولفه های سواد اطلاعاتی برای تیم های طراحی نرم افزار کتابخانه» انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر، 15 نفر از متخصصان خبره تیم طراحی نرم افزار کتابخانه شامل: «پیاده ساز»، «تحلیل گر سیستم»، «پشتیبان» و «گرافیست» هستند که در این حوزه به عنوان افراد غنی از اطلاعات شناخته شده اند. جامعه پژوهش به روش «نمونه گیری گلوله برفی» ونیز «نمونه گیری مبتنی بر معرفی مشارکت کننده» انتخاب شده است. پژوهش حاضر به شیوه کیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. پس از پیاده سازی مصاحبه ها، تحلیل محتوای کیفی اطلاعات انجام گرفت. بر این اساس، ابتدا توانمندی های هرعنوان شغلی به تفکیک بیان شد، که مهارت های مشترک بین اعضای تیم عبارتند از: قابلیت کار تیمی، انعطاف پذیری اطلاعاتی، دانش فنی آی تی ودانش کتابداری. سپس مولفه های اصلی سواد اطلاعاتی به دست آمد که عبارتند از: نیاز اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، بازیابی اطلاعات، ارزیابی اطلاعات، سازماندهی اطلاعات و انتشار اطلاعات. همچنین مولفه های فرعی در هر بخش به تفکیک مشخص شد.

با رشد روز افزون منابع و مقالات در سطح وب، بکارگیری روش هایی سریع و ارزان برای دسترسی به متون مورد نظر از میان مجموعه وسیع این مستندات، اهمیت بیشتری می یابد. برای رسیدن به این هدف، به کارگیری تکنیک های متن کاوی، گامی ارزشمند در جهت کشف دانش از مستندات متنی به شمار می رود. هدف اصلی این پژوهش خوشه بندی پایگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران(ایرانداک) براساس فنون متن کاوی می باشد. تا مقالات موجود به چند خوشه تقسیم شوند بطوریکه مقالات خوشه های مختلف حداکثر تفاوت ممکن و مقالات موجود در هر خوشه بیشترین شباهت را با هم داشته باشند . مقالات حوزه های مرتبط با فن آوری اطلاعات انتخاب شدند. بدین منظور ابتدا تمام کلید واژه های حوزه های فن آوری اطلاعات بر اساس دفعات بسامد آنها در مقالات پایگاه انتخاب و سپس مقالات هر کلیدواژه از پایگاه ایران داک استخراج گردید. سپس با استفاده از نرم افزار notepad++ مجموعه داده موردنظر ایجاد گردید. در این پژوهش برای انجام خوشه بندی از الگوریتم k_means و از معیار تابع فاصله اقلیدسی [1] برای اندازه گیری تشابه خوشه ها استفاده گردید . سپس نتایج حاصل از خوشه بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا میزان شباهت و الگوی مناسب میان مقالات کشف شد. الگوی مورد نظر نشان داد که بیشترین میزان مشابهت میان مقالات دو خوشه داده کاوی و شبکه عصبی با فاصله اقلیدسی 365/1 وجود دارد و کمترین میزان شباهت میان مقالات دو خوشه بهینه سازی و پردازش تصویر با فاصله 387/1 گزارش شده است. دانش حاصل از پژوهش، خوشه بندی مقالات مرتبط با بیشترین وکمترین میزان مشابهت با یکدیگر، یافتن الگوی جدید جهت دسترسی سریع و آسان به مقالات مشابه و کشف ارتباط پنهان میان موضوعات مختلف می باشند.این دانش به پژوهشگران کمک می کند تا بتوانند مقالات موضوعی مرتبط با تخصص خود و مشابه با موضوع مورد مطالعه را به نحوی مطلوب تر شناسایی کنند. [1] -Euclidean distance

مقدمه: سایه نویسی که خلق و ایجاد اثر برای و به نام دیگری است غالباً همراه با اعطای نویسندگی یا نویسنده مهمان است. گرچه این پدیده زاده دوران مدرن نیست و سالهاست که خدمات سایه نویسی در عرصه های مختلفی چون سیاست، حقوق و... مورد استفاده قرار می گیرد، اما سایه نویسی دانشگاهی به واسطه ظهور و گسترش استفاده از فناوری های نوین ابعاد تازه تری به خود گرفته است. ظهور مؤسسات مختلفی که به ارائه انواع متنوعی از خدمات در زمینه نوشتن مقاله، پایان نامه و رساله می پردازند موجب بروز پیامدهای منفی چون لطمه به شهرت و اعتبار نهادی، نقض اصالت و تمامیت علمی شده است. بدین جهت سیاست گذار جنایی کشور در حمایت از علم و اصالت تولیدات علمی به این پدیده واکنش نشان داده است. ازاین رو، هدف این پژوهش ارائه شناخت و آگاهی بخشی نسبت به سایه نویسی و ابعاد مختلف آن و نیز آشنایی با رویکرد قانون گذار در مقابله با این پدیده می باشد. روش شناسی: روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی و تحلیلی است و شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. یافته ها: سایه نویسی و اجاره علمی (استفاده از شخص ثالث برای آماده کردن کار پژوهشی) نقض هنجارهای اخلاقی و قانونی می باشد. سایه نویسی در قانون پیش گیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی جرم انگاری شده است. قانون گذار با دو شیوه پیش بینی ضمانت اجراها و استراتژی های پیش گیری به مقابله با سایه نویسی پرداخته است. به موجب این قانون، ارائه خدمات سایه نویسی جرم بوده و مشمول مجازات کیفری می باشد و استفاده از اثری که توسط سایه نویس آماده شده در دانشگاه ها به عنوان اثر خود تخلف بوده و مشمول مجازات های اداری و انتظامی می گردد. نتیجه گیری : به منظور مقابله مؤثر با این پدیده در جامعه علمی نیازمند اتخاذ سیاست های مدون و کدهای اخلاقی و حقوقی شفاف و جامع تر هستیم.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف طراحی و تدوین پروفایل کاربردی فراداده ای برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی پایگاه های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با رویکرد تحلیلی- سیستمی انجام شد. روش شناسی: جامعه پژوهش را اشیای محتوایی چهار پایگاه حوزه نت، نورمگز، نورلایب و اندیشوران تشکیل می دادند. افزون بر اشیای محتوایی این پایگاه ها، عناصر، عناصر فرعی، و خصائص پرکاربردترین استانداردهای فراداده ای از جمله استانداردهای طرح فراداده ای توصیف شیء (مادس)، طرح فراداده ای هسته دوبلین، استاندارد کدگذاری و انتقال فراداده (متس) و قالب فراداده ای مارک به عنوان بخش دیگر جامعه پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور انتخاب این استانداردها به عنوان مبنای طراحی پروفایل، ویژگی های بومی اشیای محتوایی، اهداف و کارکردهای مد نظر چهار پایگاه عضو جامعه پژوهش با ویژگی های طرح های فراداده ای استاندارد تطبیق داده شدند، و مناسبترین آنها (استانداردهای مادس و هسته دوبلین) که بتوانند نیازهای بومی توصیف و سازماندهی چهار پایگاه را تامین نمایند، مورد گزینش واقع شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه و مشاهده طراحی شده، و ابزار آن پرسشنامه و سیاهه وارسی بود. یافته ها: برای طراحی و تدوین پروفایل کاربردی، عناصر، عناصر فرعی، و خصائصی از استانداردهای فراداده ای منتخب که متناسب با ویژگی های بافت بومی (پایگاه های چهارگانه) بود و نیازهای محلی بافت هدف را تامین می نمود، استخراج و در بستر معناشناختی همخوان با بافت اطلاعاتی هدف قرار گرفت. در مواردی که عنصر، عنصر فرعی و یا خصیصه ای جدید نیاز بود و یا عناصر، عناصر فرعی و خصائص موجود نیاز به بازتعریف بومی داشتند، عنصر یا خصیصه جدید طراحی و در صورت وجود، تعریفی بومی ارائه شد تا کاربردپذیری آن برای پایگاه ها افزایش یابد. نتیجه گیری: پروفایل کاربردی فراداده ای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بر اساس ویژگی ها و نیازهای بومی پایگاه های آن مرکز، و همچنین شناسایی ساختار، عناصر، کارکردها و ویژگی های معناشناختی با مجموع 23 عنصر، 16 عنصر از استاندارد فراداده ای مادس، 5 عنصر از استاندارد فراداده ای هسته دوبلین و 2 عنصر تعریف شده به صورت بومی، و با تهیه توصیفی (شناسنامه ای) برای هر عنصر طراحی و تدوین گردید.

هدف: تعیین میزان و نوع همکاری پژوهشگران ایرانی با نشریات علمی نامعتبر. روش شناسی: این پیمایش با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش از نشریات موجود در فهرست نشریات نامعتبر جفری بیل انتخاب شد. با توجه به روزآمد شدن مداوم این فهرست، نسخه ای که در دی ماه 1394 تهیه شده بود، ملاک انجام کار قرار گرفت. در تاریخ فوق این فهرست شامل 910 مجله بود. همه مجله های مذکور بدون نمونه گیری مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها:تعداد 649 پژوهشگر ایرانی با 276 نشریه نامعتبر همکاری داشته که بیشتر آنها در مرتبه استادی بوده اند. 35% از این افراد، وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند. از نظر رشته تحصیلی، علوم پزشکی با 17% در بالاترین و هنر در پایین ترین رده به لحاظ همکاری با این نشریات  قرار دارد. بیشتر مجلاتی که پژوهشگران ایرانی با آنها همکاری داشته اند متعلق به قاره آسیا بوده است. نتیجه گیری: حضور پژوهشگران ایرانی در مجلات نامعتبر روندی رو به رشد دارد. معرفی، شناسایی، و ارائه فهرست این مجلات به صورت دوره ای و مستمر به دانشگاه ها و سازمان ها و تأکید بر اهمیت مسئله در جامعه علمی از راه های گوناگون امری ضروری به نظر می رسد؛ زیرا زمینه آشنایی، آگاهی، و استقبال نکردن از این مجلات را فراهم می کند.

امروزه ابزارها فناوری اطلاعات و فضای دیجیتال همه جوامع بشری را متأثر ساخته اند و هر کس به گونه ای از این فضا بهره برداری می کند. البته این فضا چالش های تازه ای نیز به همراه دارد و از چالش های جدی آن حمایت از حقوق پدیدآوران محتوا است. با آن که حمایت حقوق پدیدآوران در فضای فیزیکی پیرامون دو سده است که در کانون توجه بوده و ضوابط و قوانین گوناگونی برایش تصویب شده است، حمایت از این حق در فضای مجازی هنوز در آغاز راه و با دشواری هایی همراه است. اگرچه، کشورها چه به شکل مستقل و چه از راه تصویب پیمان های منطقه ای و جهانی کوشیده اند تا از حق مؤلف در این فضای تازه حمایت کنند. هدف کلیدی این مقاله، نگاهی مقایسه ای است به تمهیداتی که در اسناد جهانی، حقوق ایالات متحده، کانادا، و ایران در این باره اندیشیده شده است. برای دستیابی به این هدف، سه سند حقوقی بین المللی و اسناد حقوقی ایالات متحده، کانادا، و ایران به روش تحلیل محتوا بررسی شده اند. از این رو، نخست اسناد کلیدی قانونی شناسایی، مفاد مصوب آنها در پیوند با حمایت پدیدآوران تعیین، و متن قانون مطالعه و با توجه به ویژگی های فضای مجازی تفسیر شده است. یافته ها نشان می دهند که توجه به ویژگی های فضای مجازی در اسناد جهانی و آمریکا و کانادا بیش از قوانین و مقررات ملی است. اگرچه برخی از مواد قانونی در اسناد ایرانی، همانند قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان؛ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی؛ قانون حمایت از حقوق پدیدآوران نرم افزارهای رایانه ای؛ قانون تجارت الکترونیکی؛ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیرمجاز می نمایند؛ قانون مطبوعات؛ مقررات و ضوابط شبکه های اطلاع رسانی رایانه ای؛ پیش نویس لایحه قانون جامع حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط؛ پیش نویس لایحه حمایت از داده و حریم خصوصی در فضای مجازی را می توان برای فضای مجازی هم به کار برد. نتیجه آنکه با توجه به ویژگی های فضای مجازی و توسعه روزافزون این فضا، قانون گذار ایرانی باید در قوانین آتی توجه ویژه ای به آن داشته باشد.

هدف: هدف پژوهش، تحلیل استنادی مآخذ پایان نامه های سالهای 1389-1390 رشته شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس است. روش: روش پژوهش، تحلیل استنادی است. جامعه آماری، 3688 استناد است. استنادها به روش سرشماری بررسی شدند. در گردآوری داده ها، با مراجعه به سایت کتابخانه، مآخذ پایان نامه ها دریافت شد و در تحلیل داده ها از نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007، قانون بردفورد و فرمول نیم عمر استفاده شد. یافته ها: به طور میانگین هر پایان نامه به 80 منبع استناد کرده است. 53/56 درصد استنادها به فارسی و 47/43 درصد، لاتین هستند.کتابهای فارسی با 1162 استناد بیشترین و پایان نامه های لاتین با 3 استناد کمترین مقدار استناد را دارند. همچنین پراستنادترین مولفان و منابع، نیم عمر و منابع هسته بر اساس قانون بردفورد شناسایی شدند. همچنین معلوم شد، هر چه تاریخ نشر کتاب به زمان حال نزدیک تر باشد، تعداد دفعات استناد به آن اثر بیشتر نیست. بیشتر از 50 درصد پایان نامه ها به پایان نامه های دانشگاه تربیت مدرس استناد کرده اند. نتیجه گیری: در نگارش پایان نامه ها بیشتر از منابع فارسی استفاده شده است.  منابع و مولفان پراستناد مشخص شده توسط قانون بردفورد می تواند در انتخاب منابع کتابخانه به کارگرفته شود و با توجه به نیم عمر منابع که معیاری برای سنجش تازگی منابع است، می توان نتیجه گرفت از منابع جدید استفاده نشده است.

مقدمه: نگرش گروه های مختلف افراد جامعه در باره کتابخانه های عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بر تصمیم آنان در استفاده یا عدم استفاده از کتابخانه های عمومی تأثیر می گذارد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین برخی از ویژگی های جمعیت شناختی مردم اهواز و دیدگاه آنان در باره منزلت کتابخانه های عمومی است. روش : پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است و با روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته اجرا شده است. با مراجعه پژوهشگر به مناطق تعیین شده به صورت تصادفی وتوزیع پرسشنامه به صورت حضوری 410 نفر از شهروندان اهوازی مورد پیمایش قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه، آزمون تی برای دو نمونه مستقل، تحلیل واریانس یک راهه و کولموگروف-اسمیرنف استفاده شد. یافته ها: نگرش کلی مردم اهواز نسبت به کتابخانه های عمومی مثبت و "به نسبت مطلوب" است. ارزش اجتماعی– فرهنگی کتابخانه های عمومی بالاترین میانگین و امکانات و تجهیزات آن ها پایین ترین میانگین را به دست آوردند. دیدگاه گروه های مختلف سنی و گروه های دارای وضعیت اقتصادی-اجتماعی متفاوت با یکدیگر تفاوت معنادار داشت. بین افراد با گروه های تحصیلی مختلف از لحاظ "نگرش کلی" نسبت به کتابخانه های عمومی تفاوت معنا داری وجود ندارد. از میان پنج متغیر مورد مطالعه، متغیر کتابخانه به عنوان" مکانی با ارزش اجتماعی – فرهنگی" با میانگین 70/3 بالاترین میانگین را کسب نمود. بحث و نتیجه گیری: استفاده بیشتر از فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، کتابخانه های عمومی را قادر خواهد ساخت تا ضمن حفظ ارزش های سنتی، با به کارگیری نوآوری های فنّی در رقابت با حضور سایر رسانه ها همچنان جایگاه اجتماعی خود را حفظ کنند. حضور فیزیکی یا مجازی اقشار مختلف جامعه در عرصه کتابخانه های عمومی منجر به توسعه تعامل های گروهی و اعتماد افراد به یکدیگر و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی جامعه خواهد شد. یکی از محدودیت های پژوهش حاضر عدم امکان تعمیم یافته ها به سایر انواع کتابخانه ها و نیز سایر جوامع است.

مقدمه: دسترسی به اطلاعات معتبر مربوط به سلامت و همچنین ارزیابی و استفاده بهینه از آن ها در راستای تأمین سلامت خود و اطرافیان از اهمیت ویژه ای برخودار است. مهارت ها و توانمندی های متفاوتی میتوانند بر این مسئله تأثیرگذار باشند که از آن جمله مهارتهای سواد اطلاعاتی است. ازاینرو، پژوهش حاضر، رابطه بین سواد اطلاعاتی و سواد سلامت را میان کارکنان مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری بررسی می کند. روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی پیمایشی از نوع هم بستگی و ابزار گردآوری دادهها پرسش نامه است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری است (103 نفر) که به روش نمونهگیری تصادفیِ ساده و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 80 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل دادهها نیز از آزمون t تک متغیره و هم بستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میزان مهارت های سواد اطلاعاتی و همچنین سواد سلامت افراد تحت بررسی از حد متوسط بالاتر است. بین مهارت های سواد اطلاعاتی با سواد سلامت کارکنان رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، به نظر میرسد، فراگیری مهارت های سواد اطلاعاتی برای افزایش سواد سلامت و در نتیجه به دست آوردن اطلاعات معتبر در زمینه مسائل بهداشتی و سلامت افراد و همچنین ارزیابی، تفسیر و استفاده درست از این اطلاعات، بسیار ضروری به نظر می رسد. لذا ارائه آموزش های مناسب در این زمینه، ضرورتی انکارناپذیر است.