درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۸۱ تا ۷۰۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۶۸۱.

بازشناسی مسند ربیع بن حبیب؛ از متون حدیثی اباضیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹شماره ۱۳ 129 - 146

کلیدواژه‌ها: ربیع بن حبیب ازدی مسند ربیع بن حبیب ابویعقوب یوسف بن ابراهیم و رجلانی خوارج اباضیه پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۲۲۷
   کتاب ربیع بن حبیب مهم ترین کتاب حدیثی مذهب اباضیه است که برخی از باب های گوناگون فقهی، اعتقادی و تفسیری را در بر دارد. هدف این مقاله، شناخت و بررسی مسند ربیع بن حبیب بوده که بسیار کم به آن پرداخته شده است. احتمال جعلی بودن آن یکی از مسائل مهم درباره این مسند می باشد که بیشتر از سوی برخی معاصران اهل تسنن مانند محمدناصرالدین البانی و خالد بن عبدالرحمن بن زکی مصری مطرح شده است. روش ما در این مقاله، در کنار مرور اسانید و محتوای کتاب، بررسی منابع پیشین، پسین و تحقیقات جدید به زبان های مختلف بوده که درباره این مسند انجام شده است؛ به علاوه به معرفی مؤلف و بررسی حیات علمی وی نیز پرداخته می شود. یافته ها نشان می دهد که مسند ربیع بن حبیب مهم ترین متن حدیثی اباضیه بوده و اثبات جعلی و بی اساس بودن آن دشوار است. این کتاب به احتمال فراوان تدوین شاگرد یکی از شاگردان ربیع بوده و به دست وی گردآوری نشده است.    
۶۸۲.

بررسی دیدگاه عدم دستیابی به مدلول برخی از آیات بدون آگاهی بر سبب نزول (با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 127 - 147

کلیدواژه‌ها: تفسیر المیزان امکان فهم سبب نزول تفسیر قرآن به قرآن تاثیرپذیری از رویات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹
برخی از صاحب نظران علوم قرآنی بر این باور هستند که در بعضی از آیات قرآن بدون آگاهی بر سبب نزول امکان فهم وجود ندارد. با توجه به اینکه سخن حاضر با دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان که قرآن را در روشنگری و بیان خود نیازمند چیز دیگر نمیداند، مغایرت دارد؛ لذا ضرورت دیده شد، پژوهشی در نحوه تبیین آیات مورد بحث مولفان آثار علوم قرآنی در تفسیر المیزان صورت پذیرد. با توجه به ساختار پژوهش و کمیت آن، به احصای آیاتی پرداخته شد که بیشترین استناد توسط دانشمندان علوم قرآنی درباره بحث حاضر را داشته-اند. نتیجه تحقیق آنکه در تبیین معنای آیات ایشان متکی به ظاهر آیات و روش قرآن به قرآن است. با این وجود در آیاتی که سبب نزول به صورت روایت از معصوم(ع) نقل شده و ملاک احادیث معتبر را دارد، در نظریه تفسیری ایشان نمود دارد، بدین ترتیب که در استنباط مطلبی که آیه به صورت قطع بدان دلالت ندارد، دیدگاهی که روایات بدان اشاره دارند را تقویت میکند و با این بیان میتوان گفت که علامه طباطبایی در بیان آرای تفسیری خود متأثر از روایات معصومان(ع) بوده است و تا جایی که ظاهر آیه بدان دلالت دارد، مورد استناد ایشان قرار گرفته است.
۶۸۳.

بازنگرشی به اثربخشی « خوش خلقی- تندخلقی»، هدایت گر اخلاقی در متقاعدسازی مخاطب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹۵) 62 - 87

کلیدواژه‌ها: هدایت گر اخلاقی متقاعدسازی خوش خلقی تندخلقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
در این تحقیق با بررسی یکی از ویژگی های منشی هدایت گر اخلاقی که درصدد راهنمایی دیگران به انجام کار خوب و ترک کار بد است؛ یعنی خوش خلقی- تندخلقی، به تحلیل نقش آن ها در متقاعدسازی مخاطب پرداخته شده است. بررسی متون نقلی و تحلیل منطقی، این نتیجه را به دست داده است که هر یک از منش خوش خلقی و تندخلقی، در متقاعدسازی مخاطب نقش دارند. برای خوش خلقی طبق اطلاعات به دست آمده از متون و مشارکت کنندگان در تحقیق، 25 کد رفتاری متقاعدکننده برشمرده شده و در میان مصادیق متعدد تندخلقی، پنج رفتار «واکنش اعراضی» ، «عبوست» ، «عدم مدارا» ، «عتاب» و «مهار خشم»، از منظر آیات و روایات مورد تحقیق قرار گرفته است. این تحقیق بیان گر آن است که خوش خلقی و تندخلقی - هر یک - از دو مسیر مرکزی و پیرامونی، به متقاعدسازی مخاطب منجر می شوند.
۶۸۴.

اصالت نقل به لفظ در روایات شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹شماره ۱۳ 147 - 168

کلیدواژه‌ها: اصالت نقل به لفظ نقل به معنا منهج روایی ظواهر الفاظ دلالت الفاظ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۳۳۲
یکی از مهم ترین موضوعات علم اصول و موضوع دلالت الفاظ، حجیت ظواهر الفاظ است که در فرایند استنباط فقهی، بیشترین اهمیت را داراست. اصالت نقل به الفاظ در روایات ائمه معصومین (ع) از مبانی حدیثی این مسئله اصولی است. بر اساس نصوص فراوانی، نقل به معنا در روایات شیعه جایز بوده و تحقق آن در روایات منقوله از ائمه شیعه (ع) امری غیر قابل انکار است. آنچه می تواند مبنای حجیت ظواهر الفاظ روایات را متزلزل سازد، عدم تعیین حدود و ثغور مسئله نقل به معنا و تعمیم آن به شکلی که تبدیل به اصلی در نقل روایات گردد. بنابراین اثبات اصالت نقل به الفاظ در روایات، مبتنی بر منهج روایی راویان و کیفیت تعامل فقهای شیعه با روایات، امری ضروری است. در این پژوهش با مطالعه تطبیقی آثار فقهی و حدیثی  و با رویکرد تاریخی و کاربرد شناسی، به موضوع اصالت نقل به الفاظ پرداخته می شود و با استفاده از قرائنی مانند: تبیین فرایند نقل روایت، منهج روایی راویان شیعه، آثار عملی این اصل در فرایند استنباط فقهی مانند؛ اصل عدم نقیصه، اطلاق روایات، دلالت التزامی، مسئله اصالت نقل به الفاظ در روایات اثبات می گردد.
۶۸۵.

دراسه نقدیه لوجهه نظر لین وایت فی دور الدین فی الأزمه البیئیه بناءً على التعالیم العقائدیه لنهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 119 - 127

کلیدواژه‌ها: الطروحات العقلانیه والعقائدیه لنهج البلاغه لین وایت أزمه البیئه دور الإنسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۶۷
مع تطوّر الإنسان فی العلوم التجریبیه، اتخذ الضرر البیئی مسارًا تصاعدیًا، یشار إلیه أحیانًا باسم «الأزمه البیئیه». هذه الأضرار لم تعرِّضِ البلدان الحدیثه للخطر فحسب، بل أثرت أیضًا على البلدان النامیه. «لین وایت» أحد المنظرین البیئیین، وهو أستاذ تاریخ العصور الوسطى فی جامعات برینستون وستانفورد وکالیفورنیا، یؤکِّد علی أنَّ التعالیم المسیحیه والیهودیه هی سبب هذا الخطر. وحجته هو أن نظره الأدیان بما فیها المسیحیه ودیانات توحیدیه أخرى تدور حول «کرامه الإنسان وشرفه فی الخلق». ینتقد هذا المقال وجهه النظر هذه من خلال المنهج الوصفی-التحلیلی والإشاره إلى مصادر المکتبه من منظور الأسس العقلانیه والعقائدیه لنهج البلاغه. لذلک جرت محاوله لاستخدام أصول علم الکلام فی تعالیم هذا الکتاب النبیل. تشیر نتائج هذا المقال إلى أن وجود مبادئ فقهیه فی نهج البلاغه دلیل على التوازن فی معتقدات الإنسان وسلوکیاته وعدم الإضرار بالبیئه والحفاظ علیها. ومن أهم هذه المبادئ: النظره التوحیدیه، والعالم کعلامه إلهیه، ومسؤولیه الإنسان وواجبه تجاه البیئه، والإیمان بالحیاه بعد الموت، ووجود أوامر لحمایه البیئه.
۶۸۶.

الاستعارات المفهومیه عن الحیاه بعد الموت فی نهج البلاغه دراسه وتحلیلیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 110 - 95

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه اللغویات المعرفیه الاستعارات الامفاهیمیه الموت القیامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۲۷۷
الملخص تعتبر الحیاه الأخرویه و المفاهیم المرتبطه با لقیامه من الأمور المعقده التی یمکن فهمها من خلال الاستعارات المفاهیمیه و بمساعده التجارب الملموسه و المتکرره ؛ و تم استخدام مثل هذه القضایا على نطاق واسع فی نهج البلاغه . نبحث فی هذا المقال الموضوع المذکور أعلاه باستخدام اللغویات المعرفیه و نهج لیکوف و جونسون فی الاستعارات. وفقًا لنتائج هذه الدراسه، فإن أکثر مجالات المبدأ المفاهیمیه التی تم تضمینها فی رسم الحیاه بعد الموت هی : السفر (67) ، الإنسان و خصائص البشریه (43) ، التجاره (13) ، الحرب (7) ، و أخیراً خصائص الموجودات الأخری و الحیوانات (4). بالإضافه إلى هذه المجالات المفاهیمیه الواسعه، هناک أیضًا شبکه من المفاهیم الاستعاریه الجزئیه التی تسلط الضوء على میزات محدده لمفهوم المقصد حیث یتم تقدیمها للجمهور. یتم استخدام کل من هذه الاستعارات بما یتناسب مع ظروف الجمهور ومایقتضیه ، و بالتالی ، فقد تم عرض مجموعه متنوعه من مناظر الحیاه الأخرویه .
۶۸۷.

امام علی و قتل عثمان، مطالعه تاریخی و کلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 195 - 207

کلیدواژه‌ها: عثمان مخالفین فساد خلیفه حکومت دفاع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷
بسیاری از اصحاب پیغمبر «صلی الله علیه و آله و سلم» در بی کفایتی عثمان اتفاق نظر داشتند و همین امر انگیزه ای برای مقابله آن ها با خلیفه شد. هر یک از مخالفین در برکناری عثمان از خلافت اقداماتی انجام دادند که در نهایت منجر به قتل او شد. آنچه به غلط میان برخی شهرت یافته دفاع امیرالمومنین «سلام الله علیه» از عثمان به وسیله امام حسن و امام حسین «سلام الله علیهما» است، در حالی که آن حضرت برای دفاع از جان خلیفه نسبت به فرزندان خود هیچ امری نداشتند و آنچه در میان برخی شهرت یافته با کلام آن حضرت تعارض دارد و از همه مهم تر با ادله امامت نیز سازگاری ندارد. حکومت عثمان یک حکومت طاغوت بود و خود او از ظالمین بود، دفاع از چنین شخصی اعانه بر اثم است و این با عصمت امام سازگاری ندارد. کلید واژه: عثمان، مخالفین، فساد، خلیفه، حکومت
۶۸۸.

سعادت دنیوی از منظر اهل بیت (حقیقت، اسباب و اهداف)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 80 - 105

کلیدواژه‌ها: سعادت سعادت دنیوی اهلبیت(ع) رفاه آرامش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۸ تعداد دانلود : ۳۰۰
در سیره و کلام اهلبیت (ع)، اصل جمع آوری ثروت و رسیدن به امکانات مادی برای برآورده ساختن نیازهای زندگی و رسیدن به سعادت دنیوی، نه تنها امری ناپسند نیست که بر آن سفارش نیز شده است و کسی که برای برآورده ساختن نیازهای خانواده اش تلاش می کند، با مجاهدان در راه خداوند برابر دانسته شده است. اما در همین زمینه، نکته ظریفی وجود دارد و آن، این است که این اموال، می بایست به عنوان وسیله ای برای رسیدن به خدا و درک بیشتر از هدف نهایی خلقت باشند، از این رو، اهلبیت (ع) سعی بر آن داشته اند تا با بیان جلوه های معنوی سعادت، سعادت دنیوی را به نیک بختی اخروی مبدل سازند و تصویر روشنتری از اموری را که شخص را به سعادت حقیقی می رساند، برای مؤمنان ترسیم کنند. از دیدگاه اهلبیت (ع) تولید ثروت و همچنین جمع آوری مال و سرمایه با رعایت موازین شرعی جایز است. داشتن مال و ثروت ناپسند نیست، بلکه دنیا پرستی و ترجیح دنیا بر آخرت شایسته نیست. باید به مال و ثروت به دیده ی وسیله نگاه کرد، ابزاری برای رسیدن به سعادت اخروی، که در این صورت تحصیل مال، طلب دنیا نخواهد بود، بلکه طلب آخرت است از دیگر اموری که در روایات اهلبیت(ع) جزء حقیقت سعادت دنیوی بر شمرده شده اند عبارتند از: آرامش روانی ، امنیت ، سلامت و لذّت حلال.
۶۸۹.

بررسی حجیت آراء صحابه بر اساس مبانی اهل سنت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹شماره ۱۳ 263 - 280

کلیدواژه‌ها: دلیل عقل دلیل اجماع عدم حجیت آراء صحابه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۲۰۰
یکی از موضوعات میان رشته ای در علوم حدیث و اصول فقه اهل سنت، حجّیت و یا عدم حجیت اقوال و آراء صحابه بوده که همواره میان محدثان و اصولیون اهل سنت اختلاف نظر وجود داشته است. این مقاله با تکیه بر ادله غیر لفظی (عقل و اجماع) در پی حل این مسئله اختلافی، با توجه به مبانی پذیرفته شده نزد آن ها و اثبات دیدگاه صحیح در این رابطه می باشد. مدعای پژوهش حاضر این است که حتی بدون استفاده از ادله لفظی می توان عدم حجیت آراء صحابه را اثبات کرد. نتایج پژوهش حاکی از این است که اجماع صحابه بر جواز مخالفت بر آراء آن ها، عدم ملازمه میان عدالت و حجیت قول، عدم عصمت صحابه، منازعات میان صحابه، اطلاق ادله منع تقلید و لزوم اجتماع نقیضین در صورت قول به حجیت مذاهب صحابه، از جمله ادله ای است که به روشنی عدم اعتبار اقوال و آراء اصحاب را به عنوان دلیلی از ادله احکام اثبات می نماید.
۶۹۰.

بررسی سندی و دلالی حدیث «من رآنی فی المنام فقد رآنی...»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 257-280

کلیدواژه‌ها: حدیث رؤیا معصوم سند دلالت تعارض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۰ تعداد دانلود : ۴۳۱
در میان اندیشمندان علوم اسلامی، به اعتبارهای مختلف، حالات و تقسیمات متنوعی برای رؤیا ذکر شده است که از جمله آن ها، تقسیم رؤیا به اعتبار شخصی است که در رؤیا دیده شده است؛ با این توضیح که مطابق روایت مشهور «من رآنی...»، «رؤیت معصوم در خواب» به دلیل ویژگی خاصی که دارد، با رؤیت دیگران یا دیگر چیزها متفاوت شمرده شده و ثمرات ویژه ای بر آن مترتب شده است. با وجود این، بسیاری از علما با تشکیک در سند یا مضمون روایت و یا با بیان معارضات عقلی و نقلی، از پذیرش آن امتناع کرده اند. در این جستار سعی شده است به بررسی و نقد نظریات مخالفان حجیت یا مقبولیت این گونه خاص از رؤیا پرداخته شود. مطابق یافته های این پژوهش، مجموعه روایات رؤیت معصوم در رؤیا یا در حد تواتر معنوی است و یا دست کم متظافر است؛ توجیهاتی که برای تأویل محتوا گفته شده، ضعیف و غیرقابل پذیرش است؛ و سرانجام، برخی تعارض های ادعایی واقعی نیست و برخی دیگر، قابل جمع هستند و نوبت به تساقط روایات نمی رسد. روشن است که در مباحثی از این دست، نقد ادله مخالفان، به معنی کاستی و ناکارآمدی ادله است و نه لزوماً به معنای پذیرش قول مقابل.
۶۹۱.

سیره امام علی (ع) در مواجهه با مسئله توهین به صحابه

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 24 - 50

کلیدواژه‌ها: سیره امام علی(ع) توهین سب لعن صحابه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۳۸۸
با توجه به آنچه در این تحقیق پیرامون سیره امام علی(ع) در مواجه با توهین به صحابه پیامبر(ص) بحث وبررسی گردید، یافته های تحقیق حاکی از آن است که منابع تاریخی بیانگر تعامل سازنده، حسن خلق و مدارا بین اما علی(ع) وا صحابه می باشد که در بحرانهای سیاسی واجتماعی خلفا را یاری نموده اند و علاوه بر آن در سیره ایشان نام گذاری فرزندانشان به اسامی صحابه ،خلفا و ازدواج با خاندان خلفا را شاهد هستیم،  طبق بررسی صورت گرفته در روایات منقول از ائمه (ع) در منابع روایی و تاریخ، روایاتی دال بر توهین ، ناسزا و یا لعن علنی و تصریحی خلفا و مخالفین سرسختشان از ایشان نقل نشده است و برعکس در روایات متعددی ضمن تحریم توهین و بدزبانی نسبت به دیگران، پیروان خویش را به لزوم خوش اخلاقی در گفتار و عمل با دیگر افراد جامعه به ویژه مسلمانان سفارش نموده اند.
۶۹۲.

بررسی پادرمیانی رخداد مباهله در فرود آمدن سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ ۱۴۹-۱۷۲

کلیدواژه‌ها: سوره آل عمران سبب نزول مباهله تاریخ گذاری قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۳۱۲
بی تردید برای فهم قرآن، مخاطب باید با زوایای نزول قرآن، فرهنگ، آداب ورسوم، محیط، شأن و اسباب نزول واقف شود. بدون توجه به آنچه گفته شد، چنان فهمی حاصل نخواهد شد. این نوشتار برای بررسی ارتباط آیات اولیه سوره آل عمران و رخداد مباهله در سه بخش با طرح تاریخ گذاری سوره آل عمران و رخداد تاریخی مباهله، بررسی دلالی و سندی آیات و روایات، نامه نگاری و ورود قبایل به مدینه، فهمی روشن و صحیح از عدم هم زمانی نزول آیات سوره آل عمران و رخداد مباهله به دست دهد. هم مضمونی آیه 61 آل عمران با رخداد مباهله، سبب خلط سبب نزول و هم زمانی در نزول شده است. با بررسی سندی و دلالی، در نظر گرفتن روایات ترتیب نزول و رخدادهای قطعیِ تاریخی در آیات، سوره آل عمران در سال سوم نازل شده است. به رغم اینکه مباهله از اتفاقات قطعیِ تاریخی است، با نزول آل عمران هم زمان نیست. مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از آیات، روایات و مستندات تاریخی نگاشته شده است.
۶۹۳.

تحلیل گفتمان احادیث «ده دوازده» در فقه معاملات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 31 - 55

کلیدواژه‌ها: غریب الحدیث تحلیل گفتمان ده دوازده ترجمه حدیث هلیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۱۵
اصطلاح «ده دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه باعث ایجاد گسست گفتمانی و انتساب دو حکم مغایر به این روش معامله شده است. برخی از ابزارهای گفتمان فرکلاف مانند نظام نقش گرای هلیدی می تواند در تحلیل و شناخت حکم این روش معامله موثر باشد؛ اما از آنجایی که امروزه گفتمان متن در متون دینی برای ما ناشناخته است، ابزارهای دیگری نیز چون شناسایی دال مرکزی، استخراج پیش انگاره، مطالعه همزمانی پویا، بررسی همنشین و جانشین های متن نیز در این پژوهش استفاده شده است. در نتیجه، با بررسی این موارد به نظر می رسد که ائمه اطهار: با تغییر گفتمان این اصطلاح به تغییر کاربرد آن اقدام کرده و آن را از معامله و بیعی فاسد به پیش معامله ای بدون اشکال مبدل ساخته اند.
۶۹۴.

تحلیل روایی- ادبی «شاهد» در آیه بَیّنه از منظر فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 9 - 36

کلیدواژه‌ها: روایت تحلیل روایی تحلیل ادبی شاهد آیه 17 هود تفسیر تطبیقی مفسران فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۴۰
اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنّت در آیات الهی، باعث ایجاد تعابیر متفاوتی در تفاسیر شده است؛ به صورتی که این تفاوت دیدگاه ها در آیه 17 سوره هود احتمالات فراوانی ایجاد کرده و گاه استناد به آن ها، دلیلی بر اثبات یا تقویت نگرشی خاص می شود. ازاین رو در برخورد با احتمالات مطرح در آیات، دقت به معنای مستخرج مطابق با این آراء اهمیت خاصی پیدا می کند؛ پس در بیان تعیین مصداق در فراز Pیتْلُوهُ شٰاهِدٌ مِنْهُO برخی مفسران شیعه حضرت علیg را و تعدادی از مفسران اهل سنّت ابوبکر را مصداق «شاهد» بیان کرده اند. همچنین گروهی دیگر از مفسران فریقین، پیامبرa یا لسان ایشان و نیز جبرئیل یا قرآن را مصداق «شاهد» ذکر کرده اند. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر روایات تفسیری و ادله ادبی، به دنبال بررسی تطبیقی ادله مفسران فریقین درباره آیه مزبور است تا از رهیافت آن به فهم معنای صحیح دست یابد. این تحقیق با اشاره به اینکه مرجع ضمائر متصل در « یتلوه » و « رَبِّهِ » به کلمه « مَن » در فراز ابتدایی آیه و ضمیر « منه » به « رَبِّهِ » برمی گردد، بیان می دارد که مقصود از « شاهد »، قرآن بوده و به صادق بودن ادعای پیامبرa بر رسالتش شهادت می دهد. اما دیگر اقوال از قوّت لازم در استدلال برخوردار نیست و قولی که می گوید: «مقصود از شاهد، امام علیg است»، بیانگر معنای باطنی و از باب جری وتطبیق می باشد.
۶۹۵.

بررسی تطبیقی روایی فقهی حدیث «لاضرر» در اثبات خیار غبن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹شماره ۱۲ 259 - 282

کلیدواژه‌ها: روایت فقه خیارغبن قاعده «لاضرر» امور عدمی اثبات حکم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۴۱۹
باتوجه به این که مهم ترین دلیل قاعده «لاضرر» روایت مربوط به سمره بن جندب که از پیامبر گرامی اسلام نقل شده، تحلیل مفاد روایت از اهمیت خاصی برخوردار است. خیار غبن یکی از انواع خیارات است که به موجب آن، هرگاه ارزش اقتصادی عوضین معامله به طور فاحشی متفاوت باشد، متضرر از معامله، حق به هم زدن آن را خواهد داشت. از جمله مهم ترین ادله اثباتی در مشروعیت خیار غبن، تمسک به قاعده «لاضرر» است. صحت استناد به «لاضرر» در این مسئله، مبنی بر شمولیت «لاضرر» بر امور عدمی است که معرکه اختلاف آرای فقیهان امامی شده است. ضرورت بحث از آن روست که در فرض اثبات جریان قاعده در امور عدمی، می توان از این ظرفیت برای پاسخ گویی به مسائل و چالش های گوناگون فقهی بهره جست. لذا جستار حاضر در پژوهشی توصیفی تحلیلی ب ه بازخوانی ادله و مستندات فقهی پرداخته و ضمن بررسی امکان استناد به «لاضرر» در جهت مشروعیت خیار غبن، تحلیل و نقد آرای گوناگون موجود در زمینه اثبات گری قاعده مزبور مورد مطالعه قرار گرفته است.
۶۹۶.

بررسی زندگی حضرت یوسف (ع) از دیدگاه منابع تفسیری و روایی فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹شماره ۱۳ 51 - 70

کلیدواژه‌ها: داستان یوسف × تفاسیر فریقین اسرائیلیات ارزیابی احادیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۳۲۲
سوره یوسف، احسن القصص قرآنی، از دیرباز مورد توجه محققان بوده است. برخی از تفاسیر و روایاتی که در مهم ترین منابع امامیه و اهل تسنن پیرامون تفسیر این سوره و ترسیم سیمای عصمت این پیامبر الهی × آمده، آمیخته با اسرائیلیات و در تعارض آشکار با مبانی اعتقادی امامیه است. منشاء غالب این تفاسیر در منابع اهل سنت، برگرفته از مباحث تورات بوده که در تفاسیر طبری و الدرالمنثور کاملاً مشهود می باشد. آنچه در روایات شیعی نیز از این انحرافات آمده، بدون هیچ گونه توضیحی، تکرار روایات منابع اهل تسنن است. بررسی توصیفی - تحلیلی منابع تفسیری و حدیثی فریقین از شرح حال حضرت یوسف × و تحلیل و نقد روایات منافی عصمت ایشان، از یک سو نادرستی این اقوال را آشکار و از سویی دیگر سیمای واقعی و الهی آن حضرت × بر اساس مبانی و نصوص قرآنی و احادیث صحیح، ترسیم می کند.  
۶۹۷.

بررسی و نقد دیدگاه مرحوم غروی در تضعیف و ردّ مقبوله عمربن حنظله(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 227 - 249

کلیدواژه‌ها: مقبوله عمر بن حنظله سید محمد جواد غروی مخالفت عامه ولایت فقیه حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۶
مقبوله عمربنحنظله ازجمله روایات علاجیه ( عرض ) در حوزه اخبار متعارض و بحث ولایت فقیه است که فقها نوعاً به مضمون آن باورمند بودهاند، مرحوم غروی از اندیشمندان معاصر در کتاب فقه استدلالی، افزون بر سند، به مضمون این روایت اشکالاتی را وارد دانسته و آن را از مؤثرترین اخبار آحاد منحوله در ایجاد انحراف و کژی در اسلام و عامل اختلاف شیعه و اهل سنت قلمداد کرده است. این مقاله با بررسی سند روایت، دلایل ایشان را در نقد این حدیث تحلیل و باورمند گردیده که مقبوله عمربنحنظله بر اساس شرایط عینی و واقعی در زمان امام صادق (ع) در باب اختلاف الحدیث شکلگرفته و از سوی ایشان برای رفع تعارض احادیث و بهمنظور علاج بین آنها مطرح شده است لذا هر کدام از بخشهای آن با اصول و روایات دیگر پشتیبانی می شود نتیجه این که نفس این روایت هیچگاه در صدد ایجاد اختلاف بین شیعه و اهل سنت نبوده و این روایت با دلائل ارائه شده تضعیف نمی-گردد و نمیتوان یکباره آن را مردود اعلام کرد.
۶۹۸.

انعطاف پذیری مؤمنانه در مواجهه با ابتلائات (تحلیل فقه الحدیثی روایت «خامه الزرع»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۷) 67 - 92

کلیدواژه‌ها: ابتلاء حدیث خامه الزرع ایمان انعطاف پذیری فقه الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۱
بر اساس آموزه های قرآنی و روایی از جمله مسائلی که همواره بشر را با چالش روبرو می کند تنوع ابتلائات و شیوه رویارویی با این سنت الهی است. در منابع روایی شیعی و سنی، در تشبیهی زیبا، خامه الزرع بودن مومن و یا به عبارتی انعطاف مومنانه به عنوان راهکار رویارویی پیروزمندانه در برابر حوادث خطیر و امتحانات الهی ارائه شده است. این مقاله با شیوه توصیفی-تحلیلی، با تاکید بر روایت خامه الزرع، انعطاف پذیری مومنانه را به عنوان یک نوع کنش رفتاری مطلوب از سوی انسان در موقعیت های ناخوشایند ابتلاء به نقمت پیشنهاد می کند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که ایمان که نقش اساسی در سامان یافتن معرفت و عمل مومن دارد و او را در مسیر بندگی الهی نگه می دارد، در همین راستا عامل اصلی در انعطاف پذیری او در مواجهه با حوادث و ابتلائات است تا مومن در صحنه های خطیر آزمون ها نشکند و پیروزمندانه به حیات معنوی خویش ادامه دهد.
۶۹۹.

نقد عقیده اخباریان با قواعد برآمده از روایات تفسیر عصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹۵) 88 - 113

کلیدواژه‌ها: تفسیر تفسیر عصری قواعد تفسیری اخباریان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۷
برخی عالمان شیعی - که به اخباریان معروف اند - عقاید مختلفی درباره آیات و روایات دارند. یکی از باورهای شان این است که منکر حجیت همه آیات اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت: می دانند و تفسیر قرآن را مخصوص اهل بیت: می دانند. در رد باور آن ها، استدلال ها و کتب زیادی نوشته شده است، اما برآیند این مقاله، یکی از بهترین نقدهای این عقیده اخباریان محسوب می شود.در این مقاله با تکیه بر روایات تفسیر عصری و اثبات عصری بودن آن ها، به استخراج قواعد برآمده از آن ها پرداخته شده است. این قواعد عبارت اند از: لزوم پیوند تفسیر با قواعد زبان شناختی عربی، لزوم پیوند تفسیر با دیگر آیات قرآن، لزوم اعمال قواعد علوم قرآنی در تفسیر - که ارجاع متشابهات به محکمات، و لزوم توجه به زمان نزول آیات از جمله مکی و مدنی بودن آن ها از مصادیق این قاعده است -، لزوم استفاده از قرینه روایات اهل بیت:، عدم جواز تأویل به مصداق یا ذکر بطون برای آیات و لزوم استفاده از عقل و قوانین عقلی در تفسیر.از رهگذر این قواعد نتیجه می گیریم که اهل بیت: به وسیله اشاره به این قواعد تفسیری، راه را برای تفسیر قاعده مند دیگران نیز بازکرده اند. 
۷۰۰.

دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد (النحویه واللفظیه واللغویه والدلالیه) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 107 - 117

کلیدواژه‌ها: الامام علی (ع) نهج البلاغه خرق القواعد المعیاریه الکلمات الرمز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴
یعتبر خرق القواعد أو معیاریه القواعد بمعناه الخروج من لغه المعیار والقاعده، أحد المفاهیم الأساسیه فی مجال علم الأسلوب. وقد أعطى استخدام هذه المیزه فی کلام الإمام علی (ع) تمییزًا خاصًا لکلماته.لقد حاولنا فی هذا المقال ومن أجل إظهار هذا التمییز إجرا بحث وصفی-تحلیلی فی سعینا فی دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد فی کلام الإمام. السؤال الأساسی هو أن کیف یتم الخروج عن لغه المعیار والقاعده فی کلام الأمام؟ وبحسب دراسه أجریت فی نهج البلاغه، فقد استغل الإمام علی (ع) القدرات المختلفه للغه العربیه وحاول إعطاء أهمیه خاصه لکلماته وبهذه الطریقه، حاول أن ینقل المعرفه المافوق المعیاریه إلى القارئ. التغییرات فی معنى ودور العناصر اللغویه، وبناء کلمات جدیده، وبناء صور جدیده لعناصر مختلفه فی أشکال مختلفه، بما فی ذلک الرموز، وما إلى ذلک، هی طرق الإمام للخروج من اللغه المعیاریه وإنشاء نص یتفوق علی القواعد المعیاریه. وجود هذه السمات یبطئ من عملیه قراءه نهج البلاغه ویجعل القارئ یفکر ویؤخر ویخلق رد فعل هادف وفعال فیه.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان