درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۵٬۴۵۴ مورد.
۲۶۱.

سیره رفتاری امام زین العابدین (ع) در اصلاح و نجات جامعه

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 21 - 41

کلیدواژه‌ها: امام زین العابدین (ع) سیره سیره رفتاری اصلاح جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۲۳
جامعه اسلامی در زمان امامت امام زین العابدین (علیه السلام) و پس از شهادت امام حسین (علیه السلام)، به علت فراموشی سنت و دوری از فرامین ناب قرآن کریم از یک طرف و از سویی دیگر به علت رویه فاسد حکام وقت، به انحطاط اجتماعی گرفتار شده بود. در این میان امام زین العابدین (ع) با سیره رفتاری خویش، به اصلاح و نجات جامعه برخاستند. مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل محتوایی، به سیره رفتاری امام زین العابدین (علیه السلام) در جهت اصلاح و نجات جامعه پرداخته و نتایج پژوهه حاضر بیانگر آن است که: دوران امامت امام زین العابدین علیه السلام، یکی از پر اختناق ترین دوران های تاریخ اسلام برای شیعه به شمار می رفت، به حدی که شیعه در آستانه انقراض قرار داشت، در این میان، یکی از فعالیت های مهم حضرت، در راستای حفظ اسلام ناب و نیز شیعیان، سیره رفتاری حضرت بود که متناسب با شرایط جامعه به کار می بستند. برخلاف تصور رایج در مورد سیره رفتاری امام زین العابدین (ع) پس از واقعه کربلا که ایشان را منزوی نشان می دهد، ایشان با سیره رفتاری خویش در قالب: ارتباط با شیعیان، استفاده از ابزار تربیتی گریه، تربیت و آزادسازی غلامان، دستگیری از مستضعفان، تقویت علمی جامعه شیعه و استفاده از ابزار دعا، به اصلاح و نجات جامعه می پرداختند.
۲۶۲.

اعتبارسنجی سندی و تحلیل متنی و بینامتنی و فرامتنی حدیثِ «وَاللهِ مَا لِلَّهِ آیهٌ أَکْبَرُ مِنِّی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 117 - 140

کلیدواژه‌ها: آیت الله الکبری آیت الله العظمی علی (ع) بزرگ ترین نشانه خدا اعتبارسنجی سندی تحلیل دلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۱۴۹
همه هستی مندان آیت الله و نشان دهنده قدرت و معرفت و حکمت آفریدگار و پروردگار و آموزگار بی همتای خود هستند؛ اما برخی آفریده ها به دلیل ویژگی های انحصاری، نشانه بزرگ تر و برتر اویند. بر پایه برخی روایات، از انبیا و اوصیا و اولیای الهی، تنها معصومی که خودش را بزرگ ترین آیت خدا نامیده، امام علی R است. هدف اصلی مقاله پاسخ گویی تحلیلی به این پرسش است که «چرا و چگونه امام علی R بزرگ ترین آیت خدای والاست؟» پس از بررسی سندی و اطمینان به صدور این روایات، نیز تحلیل دلالی آن(متنی و بینامتنی و فرامتنی)، روشن شد که حضرت علی R در نظام تکوین و تشریع، پرفروغ ترین آیت و بزرگ ترین نشانه خداست. پرداختن تبیینی و تحلیلی به موضوع مهم کلامی و معرفتی(بزرگ ترین نشانه بودن امام علی R ) در پرتو رهنمودهای قرآن و عترت، بر اساس چیدمان منطقی و دسته بندی های گویا و نگارشی روان، از امتیازات این مقاله به شمار می آید. روش پژوهش در این نوشتار، نقلیِ وحیانی(گزارش و تحلیل دلالیِ متون آیات و روایات) و گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و نرم افزاری و پردازش متن نوشته، به شیوه توصیفی و تحلیلی است.
۲۶۳.

بازشناسی هویت و وثاقت غیاث بن ابراهیم

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 5-32

کلیدواژه‌ها: غیاث بن ابراهیم غیاث بن کلوب اعتبارسنجی راویان تمییز مشترکات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از رواتی که در عداد راویان از امام صادق در اسناد روایی عنوان شده، غیاث بن ابراهیم است. او غیاث بن ابراهیم تمیمی عدنانی است و با غیاث نخعی متفاوت است. صحت این ادعا با توجه به قبیله، کنیه و زادگاه دو عنوان یاشده نمایان می گردد. گرچه امکان نقل غیاث تمیمی از امام باقر وجود دارد، ولی نظر به آنکه فردی پرروایت بوده، بعید است زمان امام باقر را درک کرده باشد و از آن حضرت روایتی نقل نکرده باشد. در هر حال او از اصحاب امام کاظم نیز بوده است. شواهد فراوانی بر وثاقت و امامی بودن غیاث گواهی می دهد. مضامین روایات غیاث، یادکرد از حضرت علی با عنوان امیر المؤمنین، کاربست تعبیر «ثقه» از سوی نجاشی درباره غیاث، اعتماد کلینی به روایات غیاث با وجود روایات معارض از امامیان، تنها بخشی از شواهد مورد اشاره است. شایان ذکر است که مراد از غیاث بدون قید «بن ابراهیم» در اسناد روایی، غیاث بن ابرهیم تمیمیِ امامی است، نه غیاث بن کلوب عامی؛ مگر در مواردی که از اسحاق بن عمار نقل روایت کرده باشد.
۲۶۴.

تحلیل روایی نقش عزّت در فرهنگ حسینی

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 91 - 108

کلیدواژه‌ها: تحلیل روایی نقش اربعین حسینی ظلم ستیزی آزادی خواهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۰۴
ظلم ستیزی و آزادی خواهی دغدغه جدی بشر امروزی است. فلسفه و چیستی و چرایی نهضت امام حسین (ع) قیام بر علیه حکومت مستبد و خودکامه بوده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از روایات مأثور، نقش اربعین حسینی در مقابله با ظلم ستیزی و آزادی خواهی و تحقق آن در جامعه بشری را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده است. ره آوردها نشان می دهد که آگاهی جامعه بشری از قیام حیات بخش امام حسین (ع) بر علیه ظلم و استبداد و آزادی خواهی و تشخیص حق از باطل و ظلمت از نور و راهی رهایی از تاریکی جهل و حیرت، درگرو تفقه در چرایی وقوع حادثه کربلا و برگزاری محرم و اربعین و حسینی تعظیم شعائر است. بدیهی است که اربعین حسینی نمایشی بی همتا از شور و شعور اسلامی و مؤثرترین عامل معرفی اسلام ناب محمدی و نمادی از وحدت و عظمت امت اسلامی و گره گشای مشکلات جهان اسلام و تجدید عهد با امام حسین (ع) و جلوگیری از تحریف و ترویج معنویت و مبارزه با ظلم و جور و غصب و تصویری از آزادی و آزادگی و زنده نگهداشتن فرهنگ ایثار و شهادت و شهامت و زندگی عزتمندانه و... می باشد.
۲۶۵.

واکاوی و رفع تعارض روایات نهی از سوگند با سوگندهای قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 120 - 145

کلیدواژه‌ها: تعارض روایات حلف یمین نهی از سوگند حکم فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۱
شناخت تعارض اخبار و اختلاف روایات یکی از شاخه های فقه الحدیث است. شناخت اسباب اختلاف و راه علاج آن، در نزدیک شدن به صواب و حقیقت، بسیار مؤثر است. این نوشتار با هدف حل تعارض ابتدایی موجود میان احادیث نهی از سوگند و سوگندهای موجود در قرآن و احادیث، به روش توصیفی_تحلیلی انجام شده است و با عرضه روایات نهی از سوگند، به قرآن و سایر احادیث مرتبط بیان می دارد که آیات قرآن و احادیث نه تنها با روایات نهی از سوگند تعارضی ندارند، بلکه مبین و مخصص آن هستند. نهی در قرآن و روایات، مواردی چون سوگند بسیار، سوگند به جهت امور مادی و فریبکارانه، و استخفاف سوگند را دربرمی گیرد. روایات نهی بر کراهت حمل شده و سوگند بسیار و استخفاف سوگند را شامل می شود. در موارد ضرورت و اضطرار، برای کشف حقیقت، دفع ظلم، و پیشگیری از ضرر قابل توجه، سوگند جایز، بلکه لازم و ضروری است.
۲۶۶.

التحليل البنيوي والمعنوي لاسم التفضيل في ترجمة عشرة الحِکَم من نهج البلاغة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 37 - 50

کلیدواژه‌ها: إسم التفضیل الحکم البنیه الدلاله نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۲۹
یعد اسم التفضیل من أهم عناصر النحو والبلاغه فی الأدب العربی، وقد کثر استخدامه فی النصوص الدینیه. یستخدم هذا الاسم فی حالات کثیره فی حِکَمِ نهج البلاغه فی معناه الأصلی، أی المفاضله والتفوق بین الشیئین أو أکثر، ولکن هناک حالات أخرى تستخدم فی غیر معناه. ولتحلیل وظیفته، بالإضافه إلى اعتبار أن اسم التفضیل یتکوّن من الفعل الذی فیه معنی المفاضله ویأتی على وزن "أفعل" أو بإستخدم کلمات مثل «أشد- أکثر – أقل، وما إلى ذلک»، أو مع مصدر الفعل فی هیئه التمییز؛ ینبغی للمرء أن ینتبه إلى البنیه النحویه المختلفه لکل تطبیق. إن الکلام الذی استخدم فیه اسم التفضیل بصوره نکره؛ مع «مِن التفضیلیه»؛ إما أن یضاف إلى اسم نکره أو معرفه، أو أنّ اسم التفضیل یستخدم مع "ال"، وفی هذه الحاله غالباً ما یستخدم کصفه للاسم الذی قبله، والظاهر أنه لیس له معنی المفاضله فی هذه الحاله. إن النظره البنیویه إلى استخدام اسم التفضیل فی کل جانب من الجوانب السابقه هی من أهم الطرق لاکتشاف المعنى المقصود فی خطاب الإمام علی فی نهج البلاغه. اعتمد هذا البحث على المنهج الوصفی التحلیلی مستعیناً بالقواعد النحویه والبلاغیه، لبیان القواعد المتعلقه باسم التفضیل وحالاته المختلفه، ویتطرق إلی بعض حِکَم نهج البلاغه على ضوء التحلیل البنیوی والمعنوى لاسم التفضیل، وأثره فی ترجمه هذه الحِکَم، کما یقوم بمراجعه الترجمات ونقدها أیضا. والنتیجه: أنه فی کثیر من الأحیان یفقد هذا الاسم معناه الخاص بسبب بنیته، فیستخدم فی معنى آخر غیر معناه الأصلی، مما یتطلب تطبیق القواعد والنقاط المتعلقه به للوصول إلى المعنى الجدید.
۲۶۷.

بررسی دین سفیانی در روایات فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 51 - 64

کلیدواژه‌ها: سفیانی اعتقادات سفیانی علائم ظهور حوادث آخرالزمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۰
یکی از نشانه های آخرالزمان، خروج سفیانی (دشمن امام مهدیf) در شام است. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی، وضعیت اعتقادی و دینی سفیانی در روایات فریقین را بررسی کرده است. از آنجا که سفیانی دشمن اهل بیتb و رهبری دشمنان حق را بر عهده دارد و تدین ظاهری او باعث فریب مسلمانان می شود، شناخت او برای منتظران، ضروری است. اعمال و رفتار و خونریزی های سفیانی در آخرالزمان ریشه در دین و اعتقادات او دارد. روایات حاکی فریقین از دین سفیانی را می توان در چهار گروه دسته بندی کرد: 1. مسلمان بودن سفیانی؛ 2. نصرانی بودن سفیانی؛ 3. نصرانی شدن سفیانی؛4. تظاهر به زهد و مسلمانی. با این تفاوت که منابع روایی اهل سنت درباره سفیانی، به مسلمانی، آثار عبادت در چهره و تظاهر به اسلامِ وی اشاره دارد، لیکن در منابع روایی شیعی تظاهر به زهد، بی ایمانی و تمایل به نصرانیتِ سفیانی به چشم می خورد. بر اساس روایات مورد اشاره، وی مسلمانی است که نصرانی می شود و یا با توجه به موقعیت و شرایط پیش رو، هم تظاهر به مسلمانی و هم با نصرانیت هم سویی و همراهی می کند و در حقیقت کافر است و ایمانی به اسلام و نصرانیت ندارد.
۲۶۸.

جرح محمّد بن سنان توسط فضل بن شاذان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 293 - 314

کلیدواژه‌ها: ابن سنان ا بن شاذان غلو گستره علوم اهل بیت (ع) مبانی جرح و تعدیل علم الرجال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۹
محمد بن سِنان (م220ق) از راویان امام کاظم، امام رضا و امام جوادb به شمار می آید. از رهگذر وجودش در سلسله أسناد صدها روایت کتب أربعه، نقش ممتاز در انتقال میراث روایی دارد. از طرفی، فضل بن شاذان (م260ق) که از اصحاب امام رضا، امام جواد، امام هادی و امام حسن عسکریb و از ثِقات و رجا ل شناسان نامدار عصر حضور و از راویان ابن سنان است، وی را با سخنانی متعدد، دستخوش جرح شدید قرار داده و او را «کاذب مشهور» قلمداد کرده است. این مقاله که از نظر گردآوری به روش کتابخانه ای و از نظر محتوایی با روش توصیفی – تحلیلی سامان یافته، به چرایی ارزیابی و نقد سخنان فضل بن شاذان پرداخته است. دریافت نویسندگان این بوده که علّه العلل نسبت کذب و غلّو، اختلاف مبنایی آن دو است؛ زیرا ابن سنان اقبال ویژه به تأویل آیات در مورد اهل بیتb، نقل کرامات و دیدگاه تعمیم دانش آنان دارد؛ در حالی که ابن شاذان رویکرد ضدّ جریان غلو دارد و بر دیدگاه تحدید علوم امامانb تصریح می کند. بنابراین جرح محمد بن سنان بعید به نظر می رسد و وثاقت او تقویت می شود.
۲۶۹.

تحلیل انتقادی دیدگا های خاورشناسان درباره جعل اَسنادِ احادیث نبوی (مورد پژوهی دیدگاه هوروویتس، روبسون و شاخت)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 256 - 280

کلیدواژه‌ها: جعل اسناد احادیث نبوی هوروویتس روبسون شاخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۱۱
یکی از مباحث مطرح در زمینه حجیت و اعتبار احادیث نبوی، شبهات و خدشه هایی است که از سوی مغرضان سنت نبوی مطرح شده و در این میان، خاورشناسان سهمی قابل توجه داشته اند که هدف اصلی عموم آنها، تخریب اعتبار این احادیث بوده و ضروری است پاسخ در خوری به این شبهات به صورت کلی و جزئی داده شود؛ در این تحقیق که با رویکرد توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ادله و شواهد تاریخی در تاریخ اسلام و منابع کهن صورت گرفته، بدین دست یافته ایم که نقد خاورشناسان به احادیث پیامبر (ص) و به ویژه، شخصیتهای مانند هوروویتس، روبسون و شاخت که اَسناد روایات را قابل اعتماد نمی دانند، نقد واقعی علمی نبوده ، بلکه اوهام و تصورات واهی و بدون پشتوانه علمی و منطقی است؛ همچنین، با وجود پذیرش نظریه شاخت از سوی محافل و مجامع علمی و آموزشی غرب ، این نظریه، نادرست بوده و نمی توان آن را تعمیم داد و از این رو، ادعای شاخت مبنی بر اینکه سند، بخش بی حساب و کتاب ، و بی منطق و بی مبنای حدیث است، نادرست بوده و آراء و نظرات خاورشناسان و محققان غربی پیرو او نیز، به هیچ وجه پذیرفته و مقبول نیست.
۲۷۰.

تحلیل مفهوم التعامل السلمی و مؤشراته فی سیره الامام علی (ع) بالاعتماد على نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 61 - 74

کلیدواژه‌ها: التعایش السلمی التوافق تسامح الصحه النفسیه نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۹۰
إنّ التعامل السلمی الذی یسمو بالإنسان إلی مستوی عالٍ، هو أحد المؤشرات المهمه للصحه الشخصیه والاجتماعیه، ویعتبر التعایش السلمی أحد مکونات الصحه الروحیه. إن الحاجه إلى تحسین مستوى جوده الصحه الروحیه تتطلب استخلاص التعالیم الروحیه والمعرفیه من نص محفوظاتنا الدینیه وتقدیمها بطریقه عملیه. وبناء على تأکید أمیر المؤمنین علیه السلام فی نهج البلاغه على التحلی بهذه الفضیله الأخلاقیه، فقد تمت فی هذه الدراسه الوصفیه التحلیلیه دراسه أبعاد السلام فی المجالات الفردیه والاجتماعیه، وأهمها: التنازل عن حق من أجل مصالح المسلمین، التعامل الحَسَن مع المعتدی، إکرام المواطنین، إخفاء کتمان الأسرار، التأکید على کرامه الإنسان، النهی عن الفتنه، التسامح والمرونه مصحوبا بالحزم، النقد العقلانی للعدو، عدم الإکراه فی البیعه، الحوار، التفاوض مع النقاد، العلاقه البنّاءه بین الأمه والإمام، التسامح مع منتهکی العهد فی بدایه الخلافه، النصیحه بالعفو عن المجرمین، العفو عن نقض العهد، الصبر وحمایه الحقوق الاجتماعیه للمعارضین. وبالتدقیق فی کلمتی التسامح والسلام تبینت أن التسامح یعنی الرفقه من باب المصلحه والضروره، أما فی السلام فهناک علاقه أعمق مصحوبا بالطمأنینه والرغبه. ویتبین من حیاه الإمام علی (علیه السلام) أن التعامل السلمی والمرونه الإیجابیه المذکوره فی الصحه الروحیه، یختلف تماماً مع التراجع والطاعه غیر اللازمه والانفعالیه. فالسلام والوئام فی مکانه یؤدی إلى الکمال، وتعتبر التنازلات التصالحیه والنفعیه، حرکه فی اتجاه التراجع والانحدار.
۲۷۱.

الخوف من الموت وطُرُقُ علاجه من منظار نهج البلاغة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 51 - 65

کلیدواژه‌ها: الخوف من الموت فلسفه الموت الموت التطوعی أنا الحقیقی الجسم نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۲۳
لا شک أنه لا یوجد خوف فی الحیاه أعظم وأعلی من الخوف من الموت، وهذا الخوف هو أکبر همٍّ لکل إنسان؛ لأنّ الإنسان یمیل بطبیه الحال إلى البقاء والحیاه الأبدیه، وأنّ فکره الموت والفناء صعبه ومریر له. وقد توصّل هذا البحث - اعتمادا على المنهج الوصفی والتوثیقی، وعلى أساس تحلیل المضمون- إلی أنّ هذا السؤال"لماذا نخاف من الموت؟" قد تبدّل فی کلام الامام(ع) إلی سؤال: "لماذا یجب أن نخاف من الموت؟"؛ فیحاول الإمام(ع) أن یرسم صوره مخیفه للأیام المشرفه علی الموت، والموت نفسه، ومابعد الموت. یبدو أن هذا التصویر یتماشى مع هدف أخلاقی؛ وهو إزاله الغفله عن النوع البشری الذی صارت الدنیویه هی السمه الغالبه له. الخوف من الموت یرجع إلى سبعه أسباب، والذی یتلخص فی ثلاثه أسباب: ضعف المعرفه وعدم فهم حقیقه الموت؛ النظر إلی الجسد باعتباره حقیقه الإنسان والذات الحقیقیه؛ والثالث: الخوف من الإثم والعداله الإلهیه، وهو فی الحقیقه الخوف من النفس. وطرق التغلب على هذا الخوف هی خمسه طرق جزئیه یمکن تقسیمها إلى حلَّین عامَّین. طریقه نظریه تتمثل فی تعزیز المعرفه والوعی بفلسفه الحیاه والموت؛ والاعتبار بموت الآخرین والوعی بعدم جدوى «الخوف من الموت». وطریقه عملیه وهی الاستعداد للموت بالعمل الصالح والموت التطوعی.
۲۷۲.

گونه شناسی روایات معمّر بن راشد در منابع شیعی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 71 - 80

کلیدواژه‌ها: کتاب سلیم سلیم بن قیس معمر بن راشد احادیث معمر مطاعن خلفا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۷
درباره وجود شخصیت سلیم بن قیس و نیز انتساب کتابی حدیثی به وی، اختلاف نظر و مناقشات متعددی وجود دارد؛ برخی، کتاب منسوب به سلیم را ساختگی دانسته اند و برخی دیگر معتقد هستند که وی کتاب حدیثی داشته است. بنابراین اکنون لازم است پژوهش مستقلی پیرامون ابعاد مختلف این کتاب، از جمله اسناد اصلی نسخه های خطی سلیم، که منقول از معمر بن راشد هستند، انجام شود. نتایج بررسی روایات هفتادگانه معمر در منابع شیعی، روشن نمود که: حدود نیمی از روایات معمر، که البته به فضائل اهل بیت(ع) مرتبط هستند، در منابعی وجود دارند که این منابع، از نظر اصالت یا انتساب به مؤلف و یا زمان تألیف، مخدوش هستند. همچنین (جدای از احادیث جعلی سلیم در کتاب الغیبه نعمانی)، هیچ حدیثی از معمر بن راشد به نقل از سلیم در منابع شیعه و سنی وجود ندارد. همچنین، هیچ حدیثی نیز از معمر به نقل از ابان بن ابی عیاش (تنها راوی کتاب سلیم) در منابع شیعی، وجود ندارد. از سوی آخر، با توجه به اینکه ابان بن ابی عیاش و معمر بن راشد و عبدالرزاق بن همام (راویان اسناد کتاب سلیم)، همگی از راویان عامه هستند؛ به نظر می رسد که اسناد معمر برای احادیث کتاب کنونی منسوب به سلیم، ساختگی باشند
۲۷۳.

تحلیل و بررسی غلوِ ابوسمینه؛ از راویان احادیث مهدوی و اعتبار یا بی اعتباری روایاتش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 201 - 218

کلیدواژه‌ها: غلو مهدویت روایات تفسیری اعتبار ابوسمینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۶۳
باورداشت مهدوی از اساسی ترین معارف اسلامی است. در سند احادیث مهدوی، راویانی وجود دارند که غالی معرفی شده اند و اثبات غلو ایشان، یکی از عواملی است که اعتبار احادیث در این عرصه را تهدید می کند. اما طبق فرمایش حضرات معصوم k ذکر فضایل، غلو محسوب نمی شود؛ همچنین غلو در فضایل به صورت مسئله ای نسبی درآمده و چه بسا که در کتاب های رجالی، گروهی از راویان، غالی یا متهم به غلو معرفی شده اند، درحالی که با بررسی روایاتِ موجودِ آنان در کتب و تفاسیر روایی درمی یابیم که هیچ باوری که نشانگر غلو باشد، نداشته اند . ابوسمینه از جمله این راویان است که از راویان پرشمار احادیث بوده و راویانی ثقه احادیث ی بسیار از او نقل کرده اند. همچنین روایات مهدویِ موجودِ وی در تفاسیر روایی شیعه عاری از غلو است . در این میان کلام شیخ طوسی مبنی بر استثنای روایات مشتمل بر غلوِ او توسط محدثان، در کنارِ سابقه رجالیان متقدم شیعه در روی برنتافتن از تمام احادیث یک راوی با وجود ضعیف انگاشتن او، مؤیدی بر پذیرفتن اعتبار احادیث مهدویِ او بنا بر مستنداتِ موجود در تفاسیر روایی شیعه است.
۲۷۴.

اعتبارسنجی مصطلحات حدیث پژوهی «خوتیرینبل» در ارزیابی احادیث (مطالعه موردی طرق شیرجه ای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 98 - 119

کلیدواژه‌ها: خوتیر ینبل طرق شیرجه ای حدیث مدّلس تدلیس مصطلحات حدیثی اعتبارسنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۱۹
«خوتیر ینبل» خاورشناس هلندی در زمینه اصطلاحات بنیادی روایات اسلامی و تاریخ گذاری احادیث نظرات مهمی را بیان نموده به نحوی که اصطلاح شناسی او محور بررسی های فقه الحدیثی غربیان قرار گرفته است. در این پژوهش مصطلحات حدیث پژوهی وی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، مورد تحلیل قرار گرفت و در پاسخ به این پرسش که عوامل مؤثر در شکل گیری رویکرد ویژه حدیث پژوهی خوتیرینبل چیست و اصطلاحات ابداعی وی از چه میزان کارآمدی برخوردار است؟ این نتیجه حاصل شد که عوامل شکل گیری رویکرد حدیثی او، خانواده شرق شناس ، سنت های خاورشناسان در مطالعات حدیثی از جمله روش تاریخ گذاری احادیث و نیز تاثیر برخی خاورشناسان و مسلمانان نواندیش است. ینبل با ابداع برخی اصطلاحات و به مدد ابزار دیداری به ترسیم شبکه اسناد حدیثی پرداخته و «طرق شیرجه ای» را شاهدی تاریخی برای شناخت خاستگاه حدیث می داند. طبق مفهوم سازی ینبل، این طرق، نمودی از رشد وارونه اسناد و بیانگر جعل حدیث است. در حالیکه در نظام حاکم بر اعتبارسنجی مسلمانان از اسناد، اگر چه تعدد طرق اطمینان صدور را افزایش می دهد اما مفرد بودن روایت به تنهایی موجب ضعف حدیث نمی شود. اصطلاح طرق شیرجه ای با اصطلاح «تدلیس» و طرق «متابع و شاهد» در میان مسلمانان ارتباط دارد.
۲۷۵.

تطبيق نظرية الاتساق النصي لهاليداي ورقيه حسن علی الخطبة 222 من نهج البلاغة (الإحالة والحذف والاستبدال أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه ۶ خریف و شتاء ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۱۱) 77 - 93

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه الخطبه 222 الاتساق الإحاله الحذف الاستبدال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۳۱
لقد زودت النظریات اللسانیه الباحثین بآلیات وأدوات مفیده لدراسه النصوص الأدبیه وتحلیلها. إحدى هذه النظریات هی نظریه الاتساق التی تدرس العلاقات بین عناصر النص المختلفه على المستویین النحوی والمعجمی. بما أن أسلوب کتاب نهج البلاغه ومضمونه وبلاغته وفصاحته کان ولایزال محل اهتمام الباحثین، یسعی المقال هذا من خلال استخدام المنهج الوصفی التحلیلی، دراسه عناصر الاتساق النحوی فی المجالات الثلاثه: الإحاله، والحذف، والاستبدال فی الخطبه 222، ومعرفه مدی تماسکها وترابطها. أهم النتائج تشیر إلی أن الخطبه تحظی بدرجه کبیره من التماسک والاستمراریه والترابط، ویعد عنصر الإحاله عاملا أکثر أهمیه فی انسجامها وترابطها. ومن بین العناصر الإحالیه، فإن الضمائر وخاصه ضمائر الغائب یکون لها تردد کبیر فی الخطبه، وبما أن موضوع الخطبه هو وصف صفات العباد وأهل الذکر فإن معظم الضمائر تحیل إلى هذین المرجعین، کما أن عناصر الاتساق النحوی الأخرى رغم قله تکرارها، کانت فعاله فی تماسک نص الخطبه وانسجامه واستمراریته
۲۷۶.

کارکرد نقش های زبانی یاکوبسن در اثرگذاری پیام خطبه غراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 25 - 50

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه غراء یاکوبسن نقش های زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۵
الگوی ارتباطی یاکوبسن از کامل ترین نظریات در تحلیل زبان شناختی متون به شمار می رود. بر اساس این الگو، هر ارتباط کلامی، بسته به محوریت هر یک از شش رکن: فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه یا بافت پیام، مجرای ارتباطی و واژگان یا همان رمز، به ترتیب دارای شش نقش: عاطفی، ترغیبی، شعری، ارجاعی، همدلی و فرازبانی خواهد بود. خطبه غرّاء -چنان که از نام آن پیداست - یکی از خطبه های اثرگذار امام علی۷ در نهج البلاغه است. در سند آن آمده است که اثر این خطبه در زمان ایراد به حدی بوده که در پایان خطبه، شنوندگان متأثر شده و گریسته اند؛ امری که دست مایه پژوهش پیش رو قرار گرفت تا با کاربست الگوی یاکوبسن، مکانیزم اثرگذاری این خطبه را به عنوان یک پیام ترغیبی به شیوه توصیفی تحلیلی و رویکرد نقد ساختاری گلدمن جویا شویم. فرض بر آن بود که این خطبه با بار ترغیبی خود دارای بسامد بالای جملات ترغیبی باشد، و پس از بررسی، این فرض بدین شکل اثبات گردید که گوینده جملات را در عین تنوع ساخت و نه لزوماً ساخت ترغیبی، به گونه ای ادا نموده که کلیت خطبه هیئت و اثر یک فیلم سینمایی اثرگذار را داراست. با وجود ترغیبی بودن این خطبه، بسامد اندکی از جملات، به صراحت، ترغیبی هستند و ساخت ها و نقش هایشش گانه مطرح در نظریه یاکوبسن با مهارتی خاص در این خطبه دارای نقش ترغیبی شده اند.  
۲۷۷.

روایات «من بلغ» راهبردی از سوی صادقین (علیهما السلام) در برابر اختلاف احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 189 - 211

کلیدواژه‌ها: اخبار من بلغ تسامح در ادله ی سنن جعل اختلاف احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۷
برخی از اخبار"“من بلغ” " قاعده ی تسامح در ادله ی سنن استنباط کرده و برخی دیگر به دلیل عدم صحت این قاعده، اخبار مذکور را موضوعه دانسته اند. به نظر نگارندگان؛ غفلت از فضای صدور روایات “من بلغ”سبب نزاع در مفاد این اخبار شده است. اولین بار روایات “من بلغ” در شیعه از زبان صادقین (علیهما السلام) بیان شده است. در این زمان، اختلاف حدیث یکی ازگفتمان های جدی و مهم بود. از این رو؛ اخبار"“من بلغ” "به عنوان راهبردی از سوی صادقین (علیهما السلام) در آن عصر است؛ بدین معنا که با توجه به شدت اختلاف احادیث (شامل جعل و آسیب های حدیثی) در آن عصر ممکن است مردم به روایتی غیر صحیح عمل نموده باشند. در چنین شرایطی امام فرمودند که فرد پاداش عمل خود را دریافت خواهد نمود. از این رو؛ روایات مذکور تنها صبغه ی کلامی دارد. البته روایات "“من بلغ”" برای زمان های بعد از صادقین و تا زمان حاضر نیز کارایی لازم را دارد.
۲۷۸.

تحلیل علاقات التناص بین القرآن ونهج البلاغه مع التأکید على النفی المتوازی فی الرساله 45(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 47 - 59

کلیدواژه‌ها: القرآن الکریم نهج البلاغه الرساله 45 التناص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۸۱
یتناول هذا البحث الذی یستعین بأسلوب تحلیل المحتوى والمصادر المعجمیه والتفسیریه لنهج البلاغه، کیفیه استخدام الکلمات العلویه للقرآن الکریم فی الرساله 45 من نهج البلاغه (فحص الأدله القرآنیه لهذه الرساله ونوع علاقات التناص بینهما). من ناحیه، نحاول أن نقوم بتقییم أصل الکلام العلوی فی آیات القرآن الکریم، ومن ناحیه أخرى، نقوم بتقدیم فهم شامل ودقیق للقضایا الأخلاقیه والاجتماعیه التی أثیرت فی هذه الرساله من وجهه نظر أمیر المؤمنین. الغرض من هذا البحث هو دراسه الصله بین مصدرین دینیین قیّمین هما القرآن ونهج البلاغه. لذلک، من أجل تنویر الأذهان حول المفاهیم القرآنیه والتعالیم العلویه والتعرف على طریقه استخدام القرآن للفهم الدقیق، فقد تم بحث وتحلیل التناص مع الترکیز على النفی المتوازی. وقد تحقق هذا الهدف من خلال تحدید مکوِّنات التناص وتطبیقها على العلاقه بین القرآن ونهج البلاغه فی الرساله 45. تُظهِرُ نتائج هذا البحث أنه تمّ استخدام الکلمات العلویه للقرآن الکریم فی هذه الرساله أحیاناً بذکر الآیه الدقیقه، دون تغییر (التناص الکامل) وأحیاناً مع تغییر طفیف فی النص، حسب محتوى العنوان (التناص التصحیحی) وأحیاناً باستخدام مضمون الآیه (التناص المضمونی). یتمتع هذا النوع من التشابک والتناص بذروه الخطابه، ویُقَدِّمُ مؤشرات ونماذج خالصه من التعالیم العلویه ذات الأصل القرآنی فی شؤون الشعب وواجبات الحکومه.
۲۷۹.

اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین درباره ایمان ابوطالب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 89 - 112

کلیدواژه‌ها: ایمان ابوطالب روایات تفسیری آیات ایمان معیارهای تشخیص ایمان مستندات ایمان ابوطالب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۴۲
یکی از راه های شناخت درست تاریخ اسلام و نیز شخصیت های تأثیرگذار صدر اسلام، واکاوی روایات واردشده درباره آنهاست. جناب ابوطالب یکی از شخصیت های این دوره بوده که روایات متعدد درباره او گزارش شده است. درباره ایشان دو دیدگاه متفاوت مطرح شده: گروهی با استناد به برخی از روایات در مورد سه آیه از قرآن کریم، چنین پنداشته اند که وی بدون ایمان از دنیا رفته است. گروهی دیگر بر این باورند که این روایات، نمی تواند شاهد قابل اعتمادی بر این پندار باشد. اکنون مسئله مطرح درباره ایشان این است که آیا ایشان به پیامبر اسلامa ایمان آورد و با ایمان از دنیا رفت؟ مقاله پیش رو با استفاده از منابع کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی این روایات پرداخته و با بیان اشکالات اساسی و بنیادین آنها، از قبیل ضعف سندی، دلالی، تعارض با روایات دیگر، ناسازگاری با مفاد و سیاق آیات و... بی اعتباری آنها را اثبات نموده و با استناد به روایات متواتر، اتفاق اهل بیتb، اجماع امامیه، اشعار صریح ابوطالب و درنظرگرفتن معیار تشخیص حق، ایمان وی را از مسلّمات تاریخ اسلام و غیر قابل تردید دانسته است.
۲۸۰.

رویکردها و روش های نقد حدیث در الزامات و تتبع دارقطنی از نظر براون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 173 - 200

کلیدواژه‌ها: جاناتان براون دارقطنی الزامات و تتبع صحیحین رویکردها و روش های دارقطنی نقدهای دارقطنی از صحیحین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۱۷۴
جاناتان براون به نقد حدیث توجه ویژه نشان داده و در بررسی های علمی، به الزامات و تتبع دارقطنی نیز پرداخته است. این مقاله دیدگاه و موضع وی را در مورد رویکردها و روش های نقد حدیث در الزامات و تتبع دارقطنی می کاود. گردآوری اطلاعات در این اثر به روش کتابخانه ای- رایانه ای و پردازش آن ها به روش توصیفی تحلیلی است. براون شناخت عقیده و روش دارقطنی را با مطالعه آثارش به ویژه الزامات و تتبع دنبال می کند. براون درمی یابد رویکرد دارقطنی به حدیث، اغلب پرداختن به سندهاست؛ در روش شناسی نیز بیشتر آثارش ناظر به سند و علل آن یا وضع و هویت راویان است، افزای ش را هم برای سند و هم برای متن می پذیرد. براون باور دارد جامع ترین دفاع طرفداران حدیث از صحیحین این است که انتقاد دارقطنی، تنها در موارد استثنایی پذیرفتنی است. براون با رویکرد تبیینی تحلیلی و اطلاع رسانی بی طرفانه به این باور می رسد که دارقطنی با نگارش الزامات و تتبع ثابت کر ده است شیفته صحیحین بوده است؛ بنابراین عقاید او در نقد صحیحین ، نقش قابل اعتنایی نداشته، بلکه بررسی و اصلاح دارقطنی ناشی از دقت عمل او در بررسی حدیث بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان