محمود طحان

تخریج از جمله دان شهای حدیثی است که در سنجش اعتبار روایات، کاربرد دارد. تا کنون کتا بهای فراوانی در دانش تخریج تألیف شده، اما پژوهشی مستقل جهت شناسایی، بررسی و نقد منابع این دانش انجام نگرفته است. بنابراین، تحقیقی جامع و تحلیلی، در این راستا ضروری است. هدف این مقاله معرفی و نقد کتاب «اصول التخریج و دراسه الاسانید » تألیف محمود طحان به عنوان نخستین کتاب نوشته شده در مباحث نظری دانش تخریج است. فاید هی کلی این تحقیق، آشنایی با معنا و طرق تخریج و آ گاهی از جایگاه و اهمیت کتاب «اصول التخریج » بوده و فایده خاص آن، الگوگیری از مبانی، مبادی، قواعد و طرق تخریجِ این کتاب در شیعه م یباشد. نوآوری این مقاله، شناسایی نقاط قوت و ضعف کتا ب مذکور و نقد و بررسی ساختار و متن آن است. مواد تحقیق؛ مقدمه و متن کتا ب «اصول التخریج و دراسه الاسانید » است. این نوشتار در سه بخشِ شناسایی مولف، معرفی کتاب و نقد و بررسی آن تنظیم شده است.

از مهمترین چالش های پیش روی عالمان فریقین، اعتبارسنجی اسناد احادیث است. پژوهش ِپیش رو به دنبال پاسخ به این پرسش است که: حدیث پژوهان اهل سنّت معاصر، چه روشی را برای اعتبارسنجی احادیث برگزیده اند؟ ایشان تا چه اندازه به سندشناسی روی می آورند و تا چه میزان تنها به احکام پیشنیان اعتماد می کنند؟ برای به دست آوردن نظرات عالمان اهل سنّت به آثار متقدمان و متأخران رجوع شده است. این نوشتار با روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی و پژوهشی شکل گرفته است. در این پژوهش دریافتیم که روش عالمان اهل سنّت معاصر در اعتبارسنجی روایات بیشتر کتاب محوری است. ایشان به طور کلی احادیث را در سه گروه دسته بندی می کنند. دسته نخست، احادیث کتب صِحاح که مشهورترین آنها صحیح بخاری و صحیح مسلم است. محدثان، احادیث این دو کتاب را بدون هیچ گونه خدشه ای می پذیرند و درباره دیگر کتب صحاح مانند صحیح ابن حبان، ابن السکن و ابن خزیمه تأملاتی دارند. دسته دوم، احادیثی است که متقدّمان آنها را ارزیابی و حکم أسناد روایات را مشخص کرده اند مانند کتاب های چهارگانه سُنَن. محدثان معاصر به حکم روایاتی که ائمه پیشین جرح و تعدیل داده اند، اعتماد می کنند و نظرات ایشان را صائب می دانند. دسته سوم از احادیث، روایاتی است که در دو دسته پیشین قرار نمی گیرد. روایات این دسته بر اساس قواعد درایه و رجال در پنج مرحله مورد بررسی سندی قرار می گیرد و حُکم آن صادر می شود.