جامعه شناسی دین

نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۱٬۰۵۴ مورد.

۱۶۱.

بررسی رابطه هنر و دین از منظر سیدحسین نصر و سیدمرتضی آوینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: رفیع الدین اسماعیلی

منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلیدواژه‌ها: دین هنر هنر دینی حسین نصر مرتضی آوینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۶۴۲

دین و هنر از آغاز تاریخ همراه و هم عنان هم بوده اند. هنر را با محتوای فرامادی و هویت آسمانی آن، نمی توان جدای از دین فرض نمود. به همین دلیل، رابطه میان آن دو همواره چالش برانگیز بوده است. اندیشمندان و متفکران مسلمان، تلاش زیادی برای بررسی ارتباط میان این دو انجام داده اند. هدف از این مقاله بررسی و مقایسه رابطه دین و هنر از منظر سیدحسین نصر و شهید آوینی می باشد. این مقاله تلاش دارد با بررسی مبانی این دو اندیشمند، دیدگاه های آنان را در این موضوع بیان کند. سیدحسین نصر، با توجه به تعریفی که از سنت و حکمت خالده دارد، تلاش کرده است منشأ هنر اسلامی را مطابق با تعریف سنت، ریشه در آموزه های وحیانی بداند. بر همین اساس، به هنر قدسی اعتقاد دارد که درون هنر سنتی است. شهید آوینی نیز با تأثیرپذیری از فردید و هایدگر، مکتب انتقادی فرانکفورت و به طور جدی تر نگاه حکمی و عرفانی امام خمینی ره، رویکرد جدیدی را در عرصه هنر در ایران پایه ریزی می کند.

۱۶۲.

دینداری عامیانه: واکاوی عریضه نویسی برای چاه جمکران از منظر عریضه نویسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوتراب طالبی احمد سلامی

منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۵ شماره ۷۲

کلیدواژه‌ها: مسجد جمکران عریضه نویسی سنخ های دین داری دینداری عامیانه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۲ تعداد دانلود : ۵۷۵

بررسی پدیده عریضه نویسیاز دید کنش گران و نزدیک شدن به تجربهٔ آن ها در مواجهه با امر قدسی،در جهت تشخیص نوع دینداری آن ها هدف این مقاله است. دو پرسش اصلی در این زمینه مطرح است. 1- افرادی که اقدام به نوشتن عریضه و انداختن آن در چاه جمکران می کنند، چه نگاهی به این کنش دارند؟ 2- این کنشگران به لحاظ سنخ دینداری، در چه سنخی جای دارند؟ این پژوهش با رویکرد تحقیق کیفی انجام شد.داده ها از چند روش: مصاحبه عمیق، مشاهدهٔ همراه با مشارکت، گفتگوهای دوستانه و بحث گروهی از میان زائران جمکران جمع آوری شد تحلیل داده ها با تکنیک تحلیل مضمونی انجام گرفت. یافته ها نشان می دهد کنش گران به صورت غایت مندانه و با وساطت نمادها و ظواهر با امر قدسی مرتبط می شوند. پذیرش و انجام عریضه نویسی بر اساس سهل گیری در پذیرش باورها و صرفاً با شنیدن از «دیندارانِ در اطراف» شکل می گیرد و نتیجه آن آمیختگی باورهای اصیل با باورهای جدید و نیز تسری تقدس و نمادسازی به پدیده های مختلف صورت می گیرد. در این تحقیق دو مقوله اصلی «کنش بر مبنای موقعیت» و «کنش در شرایط اضطرار» را در عریضه نویسان کشف کردیم. درنهایت ما به این نتیجه رسیدیم که می توان الگوی دینداری عریضه نویسان مسجد جمکران را دینداری عامیانه نامید

۱۶۳.

گونه شناسی ذهنیت های خط مشی گذاران و مجریان درباره مدیریت مواجهه با بدحجابی در ایران: پژوهشی مبتنی بر روش شناسی کیو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مجتبی امامی مصباح الهدی باقری کنی سجاد لطفی

منبع: راهبرد فرهنگ سال نهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۵ تعداد دانلود : ۹۱۵

۱۶۴.

نسبت مرگ و دین در نمایشنامه های فرهنگی مرگ و مردن در بین نمونه ای از ساکنین شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سارا مزینانی شریعتی رضا تسلیمی طهرانی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال نهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلیدواژه‌ها: کثرت گرایی انکار مرگ فردی شدن دین تلفیقی شدن دیدگاه ها ناهمخوانی عقاید و رفتار

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۲ تعداد دانلود : ۶۳۱

نوشتار حاضر در صدد دست یابی به دیدگاه ها و تفکرات افراد معمولی ساکن شهر تهران در مورد مرگ و مردن و تشخیص نسبت مرگ و دین در بین آنهاست. در تحقیق حاضر پس از مرور مختصر دیدگاه های نظری، با استفاده از روش نظریة مبنایی و تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته دیدگاه های مصاجبه شوندگان در 9 نمایشنامه فرهنگی متمایز مرگ و مردن (نمایشنامه های: مرگ تقدیرگرا، مرگ معادگرا، مرگ عارفانه، مرگ شهادت طلبانه، مرگ تلفیقی، مرگ دنیوی، مرگ زیبا شناختی/پوچ گرا، مرگ ندانم گرا و مرگ ابهام گرا) مشخص شده اند و نمایشنامه های بیشتر دینی و بیشتر غیر دینی از هم متمایز گشته اند. همچنین وجود تکثر و تنوع در دیدگاه های مصاحبه شوندگان در مورد مرگ و مردن، فردی شدن دین در بین تعدادی از آنها، تلفیقی شدن تفکرات و عدم وجود هماهنگی بین عقاید و باورها با رفتارها و شیوة زندگی برخی از آنها، از دیگر نتایج این تحقیق است.

۱۶۵.

تحلیل پاره فرهنگی در نظریة قرآنی کجروی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: علی سلیمی

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: بزهدیدگی کجروی تفسیر شیعی آموزه های قرآنی نظریة قرآنی کجروی تحلیل محتوای کیفی (ترکیبی) تبیین تلفیقی/پاره فرهنگی پاره فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۶۲۰

پیوندهای پاره فرهنگها و مؤلفه های پاره فرهنگی با کجروی و بزهدیدگی، یک محور عمده در نظریة قرآنی کجروی است . این تحقیق، تحلیل قرآن را از این پیوندها مطالعه می کند و بخشی از یک طرح پژوهشی است که بنا دارد نظریة اجتماعی متون مقدس اسلامی را در این زمینه، شناسایی و تدوین کند . یافته ها نشان می دهند که در این تحلیل قرآنی، 43 عامل از سطوح مختلف، تلفیق و روابط آنها به شکلی نظام مند و با تفصیلی مناسب در شش محور بررسی شده اند . این تحلیل در قالب یک الگوی نظری، ارائه می شود . و شناخت های نوی را پیرامون موضوع دربر دارد . روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد ترکیبی است. این روش توانسته ضوابط تفسیر متن در علوم اسلامی و اجتماعی را رعایت کند و به فهمی از آیات و فرازهای قرآنی برسد که در هر دو حوزة علمی، دارای روایی است .

۱۶۶.

تحلیل رابطه سلامت معنوی، نگرش به ارتباط قبل ازدواج و دلزدگی زناشویی زنان متاهل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین نازک تبار سیده زهرا حسینی درونکلایی انسیه بابایی

منبع: مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان (مطالعات زنان سابق) دوره چهاردهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: زنان متاهل سلامت معنوی دلزدگی زناشویی نگرش به ارتباط قبل از ازدواج

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۳ تعداد دانلود : ۹۷۷

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سلامت معنوی، نگرش به ارتباط قبل ازدواج و دلزدگی زناشویی زنان متأهل انجام شد. این پژوهش از نوع پیمایش های توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری آن زنان متأهل ساکن شهر بابل بودند که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه پژوهش 384 نفر با شیوه نمونه گیری خوشه ای، پرسشنامه بین آن ها توزیع شده است. نتیجه آزمون تفاوت میانگین متغیرهای سلامت معنوی بر حسب اشتغال نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین سلامت معنوی بر حسب اشتغال وجود دارد. بر این اساس، غیر شاغل ها نسبت به شاغلین میزان بیش تری از سلامت معنوی را در زندگی خود برخوردارند. در مقابل، بین میانگین متغیرهای دلزدگی زناشوئی و نگرش به ارتباط قبل از ازدواج بر حسب اشتغال، تفاوت معناداری نداشته است.. همچنین، نتیجه تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای مستقل سلامت معنوی و نگرش به ارتباط قبل از ازدواج بر متغیر وابسته(دلزدگی زناشوئی) تأثیر دارد. در معادلة رگرسیونی چند متغیره نشان داده شد که از بین متغیرهای مستقل واردشده به معادله تنها متغیر مستقل نگرش به ارتباط قبل از ازدواج (با ضریب تاثیر 26/0) معنادار بوده و اثر متغیر سلامت معنوی بر میزان دلزدگی زناشوئی معنادار نبوده است.

۱۶۷.

سازوکارهای تأثیرگذاری دین در فرآیند سیاست گذاری فرهنگی (با تأکید بر مرحلة تدوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین باقری فرد عبدالله توکلی سید مهدی الوانی

منبع: دین و ارتباطات سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: دین فرهنگ پیشگیری سیاست گذاری فرهنگی پیش برندگی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۵۹۰

بحث جایگاه دین و چگونگی تأثیرگذاری آن بر سیاست گذاری فرهنگی، یکی از موضوعات مطرح در حوزة سیاست گذاری فرهنگی محسوب می شود. نظریات مختلفی نیز در این خصوص ارائه شده است که در طیفی از نظریات حداقلی تا حداکثری قرار می گیرد. از سوی دیگر خط مشی گذاری فرهنگی در جامعة اسلامی از الگوی خاصی تبعیت می کند. آنچه این الگو را از الگوهای مشابه متمایز می کند، این پیش فرض است که دین نقش بسزایی در شکل گیری فرهنگ یک جامعه دارد و این نقش، فراتر از صِرف تعیین خطوط قرمز در تدوین سیاست های فرهنگی است. این الگوی خط مشی گذاری، برخلاف الگوهای رایج که بر محور شناسایی و حل مسئله قرار دارند، با مسئله آغاز نمی شود. در این تحقیق بر اساس روش تحلیلی توصیفی و با رجوع به آیات و روایات و به ویژه سیرة پیامبر اکرم(ص) سه عنصر در الگوی خط مشی گذاری فرهنگی (مرحلة تدوین) بر اساس آموزه های اسلام معرفی می شود که عبارت اند از پیگیری، درمان و رفع معضلات فرهنگی جامعه؛ پیشگیری از بروز مشکلات فرهنگی؛ و پیش برندگی جامعه به سوی تعالی. در این الگو بر ویژگی هوشمندی نظام اسلام و تمرکز بر منحل کردن مسائل به جای حل کردن مسائل تأکید می شود. بر این اساس، اولین گام در سیاست گذاری فرهنگی شناسایی عوامل پیش برنده در یک جامعة دینی است (فارغ از اینکه معضلی در جامعه باشد یا نباشد). گام دوم شامل پیشگیری، یعنی شناسایی عوامل ایجاد معضل که در متن آموزه های دینی نهفته است، می شود و تلاش برای رفع مشکل به طور مستقیم باید در مرحلة آخر باشد.

۱۶۸.

حضور در مسجد و ارزش های اسلامی در بین جوانان استان ایلام (با تأکید بر شهادت طلبی و ایثارگری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل جهانبخش بهروز سپیدنامه میثم قدسی

منبع: فرهنگ ایلام دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۵۲ و ۵۳

کلیدواژه‌ها: مسجد ایلام ایثارگری شهادت طلبی نظریه زمینه ای گروه های متمرکز

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۹۲ تعداد دانلود : ۸۰۶

پژوهش حاضر به بررسی چگونگی تأثیر مساجد بر ارزش های اسلامی با تأکید بر شهادت طلبی و ایثارگری پرداخته است. روش انجام آن نیز کیفی و استفاده از مصاحبه گروه های متمرکز بوده است. شیوه نمونه گیری در روش کیفی، نظری است. در این شیوه، حجم نمونه از پیش، تعیین نمی شود و از طریق اشباع داده ها به دست می آید که در این پژوهش، با توجه به تکرار داده ها به 30 نفر رسید. ابزار گردآوری اطلاعات در این روش، مصاحبه با گروه های متمرکز بود. گروه ها بر اساس ویژگی های جمعیت شناختی همچون: سن، شغل، جنسیت و تحصیلات تفکیک شدند که در طی چهار مصاحبه به انجام رسید. برای رسیدن به معیار قابلیت اعتماد از تکنیک اعتباریابی و تأیید کلیات یافته ها توسط اعضا استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نظریه زمینه ای (GT) بود و با اجرای مراحل کدگذاری باز، محوری و گزینشی به ترتیب 35 مفهوم اولیه، 8 مقوله عمده و 3 مقوله هسته نهایی از داده های کیفی استخراج شد. مقولات عمده مستخرج از داده های کیفی نیز علاوه بر اشاره به نقش تهاجم فرهنگی در کاهش گرایش به حضور در مساجد، به نقش تبلیغات رسانه ای، مسئولان و ائمه جماعت، افزایش دانش و آگاهی دینی و ... در افزایش گرایش به حضور در مساجد تأکید نمود؛ همچنین نتایج حاکی از آن بود که حضور در مساجد، موجب تقویت روحیه خودسازی، شهادت طلبی و ایثارگری و گرایش به رفتارهای اسلامی؛ همچون: امر به معروف و نهی از منکر، عبادت، جهاد در راه خدا، اخلاص، فداکاری، دعا و نیایش و ... می شود.

۱۶۹.

نسبیت فرهنگی و نقد آن با تأکید بر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مصطفی مناقب احمدرضا بسیج

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال هفتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ قوم مداری حق محوری آموزه های قرآنی نسبی گرایی فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۹۹۵

یکی از جنبه های مهم و عام در دوران پست مدرنیسم نگاه نسبی گرایانه به هر چیز از جمله فرهنگ است. از این رو بررسی مفهوم فرهنگ و سرنوشت تاریخی و عقاید و نظریات پیرامون آن هماره از دل مشغولی های اصلی اندیشمندان جامعه شناسی بوده است. نسبی گرایی فرهنگی به معنای ارزشمند بودن همه فرهنگ ها و قوم مداری به معنای برتر دانستن فرهنگ جامعه و گروه خود، موافقان و مخالفان زیادی همراه با نظریات و نقدهای گوناگون به دنبال داشته است. این مقاله در پی آن است که با تحلیل نظریه نسبیّت فرهنگی و مفهوم مقابل آن، اطلاق یا نسبیّت فرهنگ مبتنی بر اصول دینی را مورد ارزیابی و سنجش و تحقیق قرار داده و با توجه به آموزه ها و تعالیم قرآنی، نگاه و منظر سومی را تحت عنوان حق محوری پیش رو نهد.

۱۷۰.

شکل دهی سبک زندگی و دین پذیری کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد کاویانی

منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی تربیت اسلامی فرزندپروری تربیت پذیری دین پذیری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۴ تعداد دانلود : ۸۵۲

۱۷۱.

معرفی کتاب: فرهنگ سازمانی با نگرش به منابع دینی

نویسنده: محمدتقی فعالی حسن رضایی

منبع: پایش سبک زندگی سال سوم خرداد و تیر ۱۳۹۵ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۲۰ تعداد دانلود : ۴۹۶

۱۷۲.

فضای مجازی، ارزش های فرهنگی و اثر میراث اسلامی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: یعقوب احمدی بهزاد حکیمی نیا

منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال دهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: جامعه شبکه ای فضای مجازی میراث اسلامی ارزش های ابراز وجود ارزش های سکولار-عقلانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۱۹ تعداد دانلود : ۲۷۵۱

گسترش فزاینده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در سال های اخیر، حیات بشری را در ابعاد مختلفی تحت تاثیر قرار داده است. یکی از حوزه های مهم زمینه فرهنگی و ارزش های فرهنگی است. از این منظر، گسترش فزاینده فناوری های اطلاعات و ارتباطات و شکل گیری ""جامعه شبکه ای"" منجر به تحول و دگرگونی ارزش های فرهنگی در اغلب جوامع معاصر شده است که بارزترین مثال آن رشد ارزش های سکولار- عقلانی و ارزش های ابراز وجود یا رهاینده است. این مطالعه درصدد است تا با بررسی این فرایند، اثر میراث سنتی را در رابطه با فضای مجازی و ارزش های فرهنگی در چند کشورهای اسلامی واکاوی نماید. به عبارتی سئوال اصلی این مطالعه این است که فضای مجازی چه اثری بر دگرگونی ارزش های فرهنگی در کشورهای اسلامی دارد؟ به عبارتی فرضیه تحقیق این است که بین گسترش فضای مجازی و تغییر ارزش های فرهنگی متناسب با وضعیت متغیرهای مربوط به دیواره اتشین رابطه وجود دارد. بررسی نظری این موضوع نشان می دهد که دیدگاه های نظری متفاوتی در رابطه با فضای مجازی و ارزش های فرهنگی قابل دسته بندی است: نخست دسته ای که عقیده دارند همراه با ورود تکنولوژی، از جمله تکنولوژی ارتباطی، ارزش های سنتی محو شده و ارزش های نوین جایگزین می شوند و این فرایند در کل جهان به صورت واحد و همسان رخ می دهد که پیامد آن همگرایی ارزش ها و فرهنگ ها در جوامع خواهد بود. گروه دوم بر اهمیت ارزش های فرهنگی و ماندگاری کامل آن در جوامع مختلف و حتی تشدید آنها و مقاومت در برابر تغییرات تأکید دارند. گروه سوم اعتقاد دارند که در اثر تحولات فزاینده در عرصه جهانی شدن و تکنولوژی های ارتباطی شاهد امتزاج و ترکیب ارزش های سنتی و مدرن در جوامع جدید خواهیم بود. اخیراً نظریه ای تحت عنوان ""دیواره های آتشین"" در این زمینه مطرح شده است که به نظر می رسد به شیوه بهتری می تواند تبیین کننده این فرایند باشد. این نظریه بر اهمیت موانع فرهنگی- اقتصادی در تغییر و جایگزینی ارزش ها تأکید دارد. بر این اساس، تغییرات جامعه ایران در مقایسه با سایر نقاط، مبتنی بر نظریه دیواره آتشین نشان می دهد که چنین موانعی نیز در اثرگذاری فضای مجازی بر تغییرات ارزشی در جامعه ایرانی نقش کاملاً برجسته ای دارند. روش بررسی این مطالعه تحلیل ثانویه است که با استفاده از داده های پیمایش ارزش های جهانی برای کشورهای اسلامی انجام می پذیرد.

۱۷۳.

مطالعه نقش میانجیگرایانه اعتماد اجتماعی در تأثیرگذاری دینداری بر هراس اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عباس زاده محمدباقر علیزاده اقدم آرزو موسوی

منبع: پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی سال چهارم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: جوانان هراس اجتماعی دینداری اعتماد اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۹۱۴ تعداد دانلود : ۶۹۸

یکی از معیارهای سلامت روان در افراد، داشتن زندگی فارغ از استرس و اضطراب است. هراس اجتماعی یا اضطراب اجتماعی، یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که ویژگی بارز آن، ترس از موقعیت های اجتماعی و واکنش اصلی افراد مبتلا به این اختلال، اجتناب از قرارگرفتن در این موقعیت هاست. در این زمینه، عوامل مختلفی می تواند با آن در ارتباط باشد که در این مقاله به بررسی برخی عوامل، از جمله نقش دینداری و اعتماد اجتماعی بر هراس اجتماعی پرداخته شده است. روش پژوهش از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه جوانان 29-15 سال در مناطق دهگانه شهر تبریز به تعداد 430098 نفر هستند که از این تعداد، 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. در بخش توصیفی، میزان هراس اجتماعی در بین جوانان 29-15 ساله شهر تبریز نزدیک به حدّ متوسط و میزان دینداری آنان بالاتر از حدّ متوسط بوده است. در بخش استنباطی، معنی داری رابطه هراس اجتماعی با اعتماد اجتماعی در بُعد اعتماد بین شخصی و تعمیم یافته به تأیید رسید. جهت رابطه در دو بعد اعتماد بین شخصی و تعمیم یافته منفی و معنی دار است؛ بدین معنی که با افزایش میزان اعتماد اجتماعی، میزان هراس اجتماعی پایین می آید و بالعکس. همچنین، سازه دینداری و ابعاد آن با اعتماد بین شخصی، نهادی و نیز مجموع ابعاد اعتماد اجتماعی، دارای رابطه مثبت و معنی داری بوده اند؛ بدین معنی که با افزایش میزان دینداری، میزان اعتماد بین شخصی، نهادی و مجموع اعتماد اجتماعی افزایش می یابد و بالعکس. سایر نتایج اینکه، سازه دینداری از طریق تأثیرگذاری بر متغیر اعتماد اجتماعی بر هراس اجتماعی تأثیر معنی داری داشته است.

۱۷۴.

سنجش رابطة سرمایة اجتماعی با تساهل مذهبی (نمونه پژوهی: دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالقاسم شهریاری محسن خلیلی حسین اکبری

منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره چهارم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: تساهل سیاسی سرمایة اجتماعی درون گروهی سرمایة اجتماعی برون گروهی تساهل مذهبی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۸۱ تعداد دانلود : ۶۷۰

در جوامعی که چندگونگی مذهبی وجود دارد، زندگی مسالمت آمیز، جز در سایة تساهل مذهبی و به رسمیت شناختن تمامی مذاهب، امکان پذیر نیست. نبود تساهل مذهبی، پیامدهایی چون خشونت مذهبی را در پی دارد. همچنین تساهل مذهبی، تأثیر بسزایی نیز بر نگرش سیاسی افراد برجای می گذارد. پرسش های پژوهش حاضر عبارت اند از: 1. تساهل مذهبی شیعیان نسبت به مذاهب رسمی کشور، در چه سطحی است؟ 2. چه عواملی بر تساهل مذهبی تأثیرگذارند؟ بنابراین، هدف از این پژوهش- که به روش پیمایشی انجام گرفته است- سنجش تساهل مذهبی و عوامل مؤثر بر آن، در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی است. با توجه به پیشینة نظری، متغیرهای سرمایة اجتماعی، تحصیلات، جنسیت و سن، به عنوان عوامل مؤثر بر تساهل مذهبی انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که تساهل مذهبی شیعیان نسبت به سایر مذاهب، وضعیت مطلوبی ندارد. همچنین آزمون فرضیه ها نیز نشان می دهد که سرمایة اجتماعی درون گروهی، بر تساهل مذهبی تأثیر منفی و سرمایة اجتماعی برون گروهی، تأثیر مثبت دارد. تحصیلات و جنسیت نیز تأثیر مثبت و سن، تأثیر منفی بر تساهل مذهبی دارند. تأثیر مثبت تساهل مذهبی بر تساهل سیاسی نیز تأیید شده است.

۱۷۵.

الگوی مفهومی سطوح تأثیرگذاری آموزه های اسلامی بر خط مشی گذاری فرهنگی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حسین خنیفر میثم آقداغی

منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: اسلام فرهنگ تصمیم گیری خط مشی عمومی مدل فرایندی خط مشی فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۲ تعداد دانلود : ۵۹۰

خط مشی فرهنگی نوعی خط مشی عمومی است که عرصة فرهنگ را در کانون توجه خود دارد. رابطة وثیق دین و فرهنگ به ویژه نقش جهت دهنده ای که آموزه های دینی در قبال فرهنگ دارند، ضرورت مطالعة تأثیرگذاری نظام مند این آموزه ها بر خط مشی گذاری فرهنگی را دوچندان می کند. در این مقاله پس از بررسی اجمالی تعاریف و ویژگی های خط مشی عمومی و فرهنگ، به منزلة دو مقوم اصلی خط مشی فرهنگی، به تعریف و خاستگاه خط مشی فرهنگی در ساحت نظری و عملی و نسبت دین و فرهنگ اجمالاً اشاره، و سپس با استفاده از ساده سازی مقولة پیچیدة خط مشی گذاری فرهنگی، سه سطح از تأثیرگذاری آموزه های اسلامی در خط مشی گذاری معرفی و تحلیل شده است. در سطح نخست، تعالیم دینی در مرحلة ارزیابی و انتخاب خط مشی از میان پیشنهادها و گزینه های موجود به کمک خط مشی گذاران می آیند. در سطح دوم تعالیم دینی به مثابه گنجینه ای غنی از معارف به منزلة منبع استخراج گزینه ها و ساخت خط مشی ها به کار می روند. در سطح سوم که عمیق ترین سطح در این الگوست، اساساً خود مسئله از منظر آموزه های دینی واکاوی می شود تا وقت و هزینة خط مشی گذاران صرف مسائل دارای اهمیت و اولویت شود. در پایان به نهادهای متولی خط مشی گذاری فرهنگی به ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شده فرایند جاری خط مشی گذاری خود را با این الگوی سه سطحی مقایسه کنند و در صورت نیاز سطح بهره مندی از آموزه های دینی را ارتقا دهند.

۱۷۶.

بررسی عوامل مؤثر بر میزان دینداری جوانان 15 تا 29 ساله شهر سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: منصور فتحی نسرین مروتی نادر مروتی

منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی پاییز ۱۳۹۴ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۸۳ تعداد دانلود : ۵۹۷

با توجه به شرایط در حال گذار جامعه و دگرگونی سریع ارزش ها و هنجارها، آگاهی از ابعاد مختلف دینداری جوانان و تأثیر عوامل مختلف بر آن و همچنین مقایسه آن با وضعیت دینداری والدین به منظور درک تفاوت های ارزشی در دو نسل، از اهمیت بسزایی برخوردار است. دینداری (سلامت معنوی) با سلامت روان و اجتماعی افراد رابطه مستقیم دارد و ارتقای بهزیستی و سطح سلامت افراد یکی از اهداف مددکاری اجتماعی است. در پژوهش حاضر از نظریه های یادگیری اجتماعی و نقش اجتماعی برای تبیین تفاوت جنسیتی، از نظریه های وبر و مارکس برای تفاوت میزان دینداری در بین طبقات مختلف اقتصادی و اجتماعی و از نظریه اینگلهارات برای تبیین شکاف نسلی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته شده است. روش پژوهش، پیمایشی و جامعه آماری آن، جوانان 15 تا 29 ساله شهر سنندج و والدین آن ها است. روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه خودساخته و سنجش دینداری کلاک و استارک استفاده شده است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون های t و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که بین متغیرهای پایگاه اجتماعی – اقتصادی خانواده، میزان دینداری والدین و سن، با میزان دینداری جوانان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که بین مردان و زنان از نظر میزان دینداری تفاوت معناداری وجود دارد اما بین تحصیلات و میزان دینداری جوانان رابطه معناداری به دست نیامد. واژه های کلیدی : دینداری، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، جوانان، شکاف نسلی و تحصیلات.

۱۷۷.

شاخص های اعتماد سیاسی از دیدگاه حضرت علی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: فریبا شایگان

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه اعتماد سیاسی امام علی نهادهای سیاسی کنشگران سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۵۱ تعداد دانلود : ۶۹۴

اعتماد بین مردم و دولت از جمله عوامل ضروری برای اداره امور بهتر کشور، رشد و توسعه بیشتر و تأمین نیازهای مردم است. امروزه دولت ها به تنهایی نمی توانند بدون داشتن حمایت مردمی و پشتوانه اعتماد مردم کشور را اداره کنند. با توجه به اهمیت این موضوع، مقاله حاضر با مرور شاخص های اعتماد سیاسی در ادبیات علمی، با هدف بومی سازی علوم انسانی به استخراج شاخص های اعتماد سیاسی از دیدگاه حضرت علیg پرداخت. روش این تحقیق کیفی بود که با بهره گیری از تکنیک تحلیل محتوا به نهج البلاغه مراجعه و شاخص های مرتبط با وظیفه حاکمان در برابر مردم که نتیجه آن اعتماد سیاسی آنان می شود، استخراج گردید. نتایج نشان داد که شاخص های اعتماد سیاسی شامل دو بخش ویژگی های فردی حاکمان از جمله داشتن تقوای الهی، توجه آنها به اخلاق و معنویت، صداقت، حسن تدبیر و حسن ظن نسبت به مردم بود و نیز رفتار حاکمان با مردم مانند خدمت به آنها، رعایت عدالت و انصاف، رفق و مدارا و عدم تبعیض و نیز توجه به عمران و آبادانی کشور بود.

۱۷۸.

مدیریت خانواده و کار در سبکزندگی اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محسن منطقی

منبع: پژوهشنامه سبک زندگی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: زندگی کاری زندگی خانوادگی سبک زندگی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۵۴

زمینه: با گسترش شهرنشینی و فعالیتهای اجتماعی، عمده وقت سرپرست خانوار، بیرون از خانه میگذرد. مردان برای انجام فعالیت اقتصادی، کسب علم و مهارت، ورزش و...، وقت کمتری را برای اهل خانه صرف میکنند. از سوی دیگر، خانه، بستر شکلگیری نهادی مقدس است و چیدمان تعالی یا اضمحلال جامعه نیز در آن صورت میگیرد. هدف این تحقیق، یافتن سبک متعادلی از زندگی است که بتواند بین زندگی خانوادگی و کاری، سازگاری ایجاد کند. این تعادل بر اساس سبکزندگی اسلامی خواهد بود. روش کار: در این تحقیق با استفاده از یافتههای دانش مدیریت و آموزههای اسلامی در امور اجتماعی، تلاش شده است که یافتههای ترکیبی بر مبنای تحلیل عقلی و اجتهادی به دست آید. بر این اساس، یافته های پژوهش با استفاده از شیوه توصیفی – تحلیلی یافتهها، ارزیابی شده است. یافتهها: با توجه به اهمیت روابط خانوادگی و گستره آن و از سوی دیگر، اهمیت کار برای بهبود وضع زندگی و پیشرفت جامعه، طیفی از ترکیبِ این دو زندگی به دست آمد که عبارت بود از: بیتوجه به زندگی، بدون برنامه، کار محور، خانواده محور و زندگی تعادلمدار. بر اساس توصیههای اسلامی، سبکزندگی تعادل مدار مورد تأکید قرار گرفت. نتیجهگیری: با توجه به یافتههای تحقیق، میتوان به این نتیجه رسید که مدیران جامعه اسلامی باید تلاش کنند تا بر اساس آموزههای دینی، شرایط تحقق سبک تعادلمدار را در زندگی خانوادگی و کاریِ کارکنان به وجود آورند. تلاش مستمر، قناعت، اعتدال، توکل و دعا، از مهم ترین راهکارها برای تقویت سبک تعادلمدار است.

۱۷۹.

ظرفیت ها و ضرورت های اندیشه اجتماعی در کلام اشاعره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: ابراهیم عباسپور

منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: علیت اشعری کسب اندیشه اجتماعی حسن و قبح شرعی گذشته گرایی اراده الهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۷۲ تعداد دانلود : ۷۶۱

هر نظریه اجتماعی در بدو شکل گیری، از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد. اندیشه اجتماعی اشاعره نیز مبتنی بر مبادی و مبانی معرفتی و غیرمعرفتی خاصی است که در ریشه کلام اشعری دارد. ابتنای چنین دانشی بر مبانی کلام اشعری، حوزه های فکری ویژه ای را فعال می کند که محافظه کاری و تمرکز بر توصیف و تبیین را وظیفه اصلی این دانش قرار می دهد. با توجه به عقبه تفکر اشعری، ظرفیت دانش تفسیری، تفهمی و انتقادی را از آن سلب می کند. از سوی دیگر، این دانش را به رئالیست ها نزدیک می سازد که خود را در حصار امر واقع و رخدادهای گذشته محصور کرده و ظرفیت خروج از وضع موجود و آرمان پردازی را نخواهد داشت. در این تحقیق، مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی اشاعره، به عنوان مبانی معرفتی آنان بررسی شده و در قالب روش شناسی بنیادین، ظرفیت های تولید دانش اجتماعی آن مبانی بیان شده است.

۱۸۰.

بازنمایی شیطان در رسانه ملّی براساس آموزه های اسلامی (موردکاوی: سریالهای اغماء و اویک فرشته بود)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی رجب زاده طهماسبی

منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: بازنمایی رسانه سینما تلویزیون شیطان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۰ تعداد دانلود : ۱۶۵۷

سیما و شخصیت شیطان به عنوان موجودی که از جانب پرودگار رانده شده است، همواره بحث برانگیز بوده است. شیطان در برابر پروردگار سوگند یاد کرده است که همواره تلاش خواهد کرد انسان ها را از صراط مستقیم دور سازد و آنها را به سمت خود یعنی به سوی کفر و شرک به پرودگار هدایت کند. قرآن کریم همواره انسان را از فریب و شیطان برحذر داشته است. با توجه به تأکیدات قرآن کریم و منابع دیگر همچون احادیث و روایات، شخصیت شیطان برای مسلمانان و مؤمنان منفور است. سینما و تلویزیون به عنوان مهمترین و پرمخاطب ترین رسانه جهانی، سعی در بازنمایی و مصور کردن دنیای نامرئی و ماورایی داشته اند. زیرا نه تنها برای انسان پرسش برانگیز است، بلکه بازنمایی چنین موجودات و جهانی، انسان را در شناخت و درک آنها یاری می دهد. اما بدون تردید این بازنمایی باید قبل از هر چیز بر آموزه های اسلامی تکیه کند. سریال تلویزیونیاغماء و او یک فرشته بود، که توسط رسانه ملّی تولید و پخش شده اند، ابلیس را به تصویر کشیده اند. پژوهش حاضر تلاش دارد به روش کیفی و توصیفی، ابتدا سیما و جایگاه ابلیس را در جهان مورد واکاوی قرار دهد و سپس با تحلیل موضوعی این دو سریال تلویزیونی به چگونگی بازنمایی ابلیس در رسانه بپردازد.

درخت حوزه‌های تخصصی