فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸٬۲۸۱ تا ۱۸٬۳۰۰ مورد از کل ۳۳٬۸۴۴ مورد.
منبع:
سرزمین سال هفدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۵)
96 - 111
حوزههای تخصصی:
امروزه مهاجرت یکی از معضلات اساسی جوامع روستایی است و به نظر می رسد توانمندسازی روستائیان از بهترین راه حل های این زمینه باشد. از همین رو، هدف این تحقیق بررسی تاثیر عوامل فردی و محیطی توانمندس ازی روستائیان بر مهاجرت معکوس و رابطه بین آنها با نمونه موردی روستاهای کردآباد، ویان و طاه رلو کبودراهنگ می باشد. در همین راستا، روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی می باشد که با ابزار پرسشنامه داده های آن جمع آوری شده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام و آزمون تحلیل واریانس در قالب نرم افزار SPSS استفاده شده است. در همین خصوص، یافته های تحقیق نشان داده است که بین عوامل فردی و محیطی با توانمندسازی روستاییان با انگیزه مهاجرت معکوس رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد، عوامل فردی و محیطی توانمندسازی در مهاجرت معکوس موثر هستند و اینکه انگیزه مهاجرت معکوس در بین روستاییان روستاهای طاهرلو و ویان بیشتر از روستاییان روستای کردآباد است.
ارزیابی آسیب پذیری محلات شهری در برابر بحران زلزله (نمونه موردی: محلات شهر ورزقان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۱
1 - 24
حوزههای تخصصی:
خطر زلزله همواره جوامع بشری را تحت الشعاع خود قرار می دهد و خسارات جبران ناپذیری به این جوامع وارد می آورد؛ بنابراین، آمادگی مقابله با این بحران از طریق شناسایی نقاط آسیب پذیر و برطرف کردن آنها در جهت کاهش آسیب های ناشی از زلزله مؤثر است. در این راستا، پژوهش حاضر، آسیب پذیری کالبدی محلات شهر ورزقان را در ارتباط با شاخص های 14 گانه تأثیرگذار در آسیب پذیری در مقابل زلزله مورد بررسی قرار داد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است، که با استفاده از لایه های مکانی مربوط به شاخص های مذکور انجام گرفته است. جهت تحلیل و همپوشانی لایه ها از روش MAP ALGEBRA (RASTER CALCULATOR) در محیط نرم افزار GIS بهره گرفته شده است. جهت وزن دهی لایه ها نیز از روش ANP استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که، درصد قابل توجهی از شهر ورزقان در کلاس های آسیب پذیری زیاد و بسیار زیاد واقع شده است. حتی افزون بر 70 درصد محلاتی مانند بولبول چشمه سی در کلاس آسیب پذیری زیاد و بسیار زیاد جای گرفته اند. با توجه به پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای شهر و توزیع کلاس های آسیب پذیر در سطح محلات شهر می توان نتیجه گرفت که کل پهنه شهر ورزقان نسبت به رخداد زمین لرزه آسیب پذیر است. در محلاتی که کلاس های آسیب پذیری کم و خیلی کم، وسعت قابل توجهی از شهر را در برگرفته، کاربری های بایر، فضاهای باز، کشاورزی و فضاهای سبز درصد قابل توجهی از فضای محله را اشغال نموده اند؛ و درنتیجه از آسیب پذیری پایینی در برابر زلزله برخوردار می باشند.
تحلیل و بررسی جایگاه ژئوپلیتیک ایران در طرح های انتقال منابع انرژی از حوزه دریای خزر در راستای تاثیر آن بر توسعه ژئواکونومیک آسیای میانه و قفقاز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در این مقاله سعی می شود با استفاده از رویکرد توصیفی – تحلیلی به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که جایگاه ژئوپلیتیک(جغرافیای سیاسی) ایران در طرح های انتقال ذخائر و منابع انرژی از حوزه دریای خزر(دریای مازندران) و توسعه ژئواکونومیک(یا بُعد اقتصادی ژئوپلیتیک) آسیای میانه(اسیای مرکزی) و قفقاز چه جایگاهی است. نتایج پژوهش نشان می بخشد که ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک(جغرافیای سیاسی) ویژه ای که دارد می تواند نقش ترانزیتی و اتصال این کشورها را به آب های آزاد و اروپا داشته باشد. به عبارت دیگر، ایران با توجه به جایگاه جغرافیایی(طبیعی و انسانی) خود، به عنوان یک گزینه مناسب انکارناپذیر برای انتقال نفت و گاز کشورهای تازه استقلال یافته آسیای مرکزی به بازارهای مصرف مطرح است. این مسائل علاوه بر فرصت هایی که در اختیار ایران می گذارد، چالش هایی را نیز برای ایران به دنبال داشته است، مانند حضور آمریکا و اسرائیل در منطقه. غربی ها به خوبی می دانند که مسیر جنوبی و ایران، تنها مسیری است که می تواند نفت و گاز مورد نیاز اروپا را بدون نیاز به عبور از مرزهای روسیه به آنجا انتقال دهد. اما به نظر می رسد تا زمانی که اختلاف های بین ایران و ایالات متحده امریکا ادامه داشته باشد، آمریکا از انتقال انرژی حوزه دریای خزر از مسیر ایران جلوگیری خواهد کرد و همچنان خطوطی مانند باکو- تفلیس- جیحان که از ایران و روسیه عبور نمی کند، مورد حمایت ایالات متحده خواهد بود.
تحلیل و ارزیابی طراحی معماری نماهای شهر تهران به منظور تبیین نظام جامع و پاسخگو(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این پژوهش با هدف تحلیل و ارزیابی طراحی معماری نماهای شهر تهران به منظور تبیین نظام جامع و پاسخگو تعریف گردید. روش این پژوهش از منظر هدف، در زمره پژوهش های کیفی می باشد که به صورت مطالعات کتابخانه ای و برداشت های میدانی صورت گرفته است، پرسش نامه ها و مصاحبه های صورت گرفته تحت نظر خبرگان این حوزه مورد سنجش، روایی و پایایی قرار گرفته و تایید شده است، جامعه آماری به 2 بخش تقسیم گردیده است. بخش اول مدیران شهری، کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع طراحی معماری نماهای شهری و بخش دوم طراحان و حرفه مندان حقیقی و حقوقی، اساتید و دانشجویان معماری و طراحی شهری بوده اند. با توجه به اینکه جامعه آماری محدود می باشد، لذا امر نمونه گیری از تمامی افراد در دسترس صورت گرفته است. در تجزیه و تحلیل فصل چهارم با استفاده از روش دلفی در چهار گام و نرم افزار SPSS ، نسبت به ارائه اجزای نظام جامع طراحی معماری نماهای شهری اقدام گردیده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که نظام جامع طراحی معماری نما به طور کلی شامل: 1- مبانی نظری است که در آن مجموعه تعیین تکلیف موضوعات و همه جانبه نگری مشخص و معین می گردد. 2- کمیته های تخصصی 3-برنامه اجرایی و زیر ساخت اطلاعات مکانی4- کمیته عالی مدیریت، برنامه ریزی و پایش و همچنین پاسخگویی، مشارکت و کنترل عملکرد کمیته ها می باشد.
بررسی عملکرد کمیسیون تغییر کاربری اراضی در طرح های هادی مصوب (مطالعه موردی شهرستان های ناحیه میانی استان اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در طول تاریخ، انسان بیشتر مواد مورد نیاز برای تغذیه، لباس و مسکن خود را از زمین تأمین نموده است. زمین منبع غیرقابل جایگزینی است که به آسانی و با صرفه های اقتصادی قابل بازیافت نمی باشد. اهمیت زمین در روستا بیشتر است، برخلاف شهر که قابلیت تولیدی آن مورد نظر نیست و تنها به عنوان فرصتی برای استقرار کاربریها به آن نگاه میشود.کمیسیون تغییر کاربری اراضی در طرحهای هادی مصوب به منظور بررسی فنی و تصویب درخواستهای تغییر کاربری اراضی که درطرحهای هادی روستائی پیشبینی شده ، تشکیل گردیده است. تلاش این پژوهش بر تبیین روند تغیرات کاربری زمین در شهرستان های ناحیه ی میانی استان اردبیل است. این تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و از لحاظ بررسی عملکرد دستگاه اجرایی کاربردی نیز می باشد. امارمورد نیاز در این پژوهش از پرونده های کمیسیون تغییر کاربری بنیاد مسکن استان در روستاهای شهرستان های ناحیه میانی استان اردبیل طی 8 سال اخیر (1393-1386) اخذ شده است. به نظر می رسد دلیل اصلی افزایش میزان درخواست تغییر کاربری اراضی ارجاع شده به کمیسیون تصویب در شهرستان های ناحیه ی میانی استان اردبیل در این است که در برنامه ریزی کاربری اراضی طرحهای هادی روستایی شرایط اقتصادی و اجتماعی روستا در نظر گرفته نشده و بعضاً بلافاصله بعد از تصویب طرحهای هادی روستایی مالکین اقدام به درخواست تغییر کاربری نموده اند. .وجود بیشترین تعداد درخواست و موافقت با تغییر کاربری اراضی روستایی در شهرستانهای سرعین و اردبیل نشان دهنده ارزش افزوده زیاد این مناطق و سود جوییهای دلالان زمین می باشد.
ارزیابی کارایی مدل های نسبت فراوانی و ارزش اطلاعات در پهنه بندی خطر ریزش سنگ. مطالعه موردی دره هراز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۱
151 - 163
حوزههای تخصصی:
جاده هراز در استان مازندران همواره در معرض خطر ریزش قطعات و بلوک های سنگ قرار دارد. با توجه به اهمیت این جاده لازم است مناطق مستعد ریزش با بهره گیری از مدل های مناسب شناسایی و پهنه بندی شود. برای این منظور نخست نقشه ی پراکنش ریزش در منطقه با استفاده از عکس های هوایی و مطالعات میدانی تهیه شد. سپس نقشه های عوامل مؤثر شامل ارتفاع، شیب، جهت دامنه، جنس زمین، فاصله از گسل، فاصله از جاده و تراکم پوشش گیاهی و کاربری در محیط ArcGIS رقومی شد. در مرحله ی بعد، فراوانی ریزش موجود در هر طبقه از عوامل، با همپوشانی نقشه ی پراکنش ریزش محاسبه شد و پهنه بندی خطر ریزش در منطقه با استفاده از مدل های نسبت فراوانی و ارزش اطلاعات انجام گرفت. نتایج نشان داد که طبقه ارتفاعی1200-800 متر، شیب بالاتر از 85 درصد، جهت دامنه ی غربی، جنس سنگ آهک و مارن، فاصله کم تر از 500 متری گسل ها و 300 متری جاده و پوشش مرتع فقیر، بیش ترین حساسیت را نسبت به ریزش دارند. همچنین ارزیابی مدل ها با استفاده از شاخص ریزش نشان داد که مدل ارزش اطلاعات برای پهنه بندی خطر در منطقه مناسب تر است.
شناسایی پیشران های کلیدیِ مؤثر بر ارتقاء بافت های ناکارآمد شهری با رویکرد آینده پژوهی (مورد مطالعه: بافت فرسوده شهر کرمانشاه)
حوزههای تخصصی:
عوارض و مشکلات نواحی فرسوده و ناکارآمد شهری، چندوجهی هستند و به شکل خاصی بروز می نماید. افت منزلت اجتماعی و اقتصادی و نابسامانی های کارکردی و کالبدی این بافت ها به همراه افت شدید کیفی محیط شهری از جمله دلایلی است که سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری را مجاب به ارائه راهبردهای نوینی در مواجهه با مسائل و مشکلات آن کرده است. در همین راستا هدف این پژوهش واکاوی پیشران های کلیدیِ موثر بر ارتقاء بافت های ناکارآمد شهری با رویکرد آینده پژوهی در شهر کرمانشاه می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و با توجه به مؤلفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر آن روش توصیفی – تحلیلی می باشد و از تکنیک پویش محیطی و دلفی برای شناسایی شاخص ها استفاده شده است. سپس پرسشنامه ی نیمه ساختاریافته بین 45 کارشناس متخصص و خبره در حوزه ی مسائل شهری توزیع شد. و داده های بدست آمده از طریق نرم افزار MICMAC تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که سیستم شهری بخصوص در بخش بافت فرسوده ی شهر کرمانشاه شرایط ناپایداری را سپری می کند. همچنین بر اساس تحلیل های انجام گرفته، 19 عامل به عنوان پیشران های کلیدی مانند روش های آمرانه مدیریتی به منظور نوسازی بافت فرسوده، تمرکزگرایی، تزریق به موقع اعتبارات هنگام نوسازی بافت فرسوده ناحیه به صورت مستقیم و متغیرهای توجه به بهسازی و نوسازی در طرح های جامع و تفصیلی، حق مداخله شهروندان در ساخت و سازه، بسترسازی جهت ورود بخش خصوصی و تعادل بخشی و تحقق عدالت اجتماعی به صورت غیرمستقیم برای ارتقای کیفیت و عملکرد بافت های فرسوده معرفی شدند.
بررسی دوره بازگشت و احتمال رخداد بارش در ایران بر اساس پایگاه داده بارش همادی-وزنی چند منبعی (MSWEP)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و مخاطرات محیطی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰
209 - 227
حوزههای تخصصی:
دوره بازگشت و احتمال رخداد بارش دو نمایه مهم در مطالعات مربوط به سیل و بارش های فرین محسوب می شوند و درک صحیح از این دو نمایه می تواند نقش مهمی در مطالعات ریسک اقلیمی داشته باشد. این پژوهش با هدف بررسی کارایی پایگاه داده بارش همادی-وزنی چند منبعی (MSWEP[1]) و کاربست آن در تعیین دوره های بازگشت و بررسی احتمال رخداد بارش سالانه در ایران انجام شده است. برای این منظور از روش توزیع فرین تعمیم یافته (GEV[2]) استفاده شد. برای درستی سنجی داده های پایگاه MSWEP از چهار سنجه آماری RMSE، MBE، PBIAS و R2 در پهنه های اقلیمی کوپن-گایگر در ایران استفاده گردید. نتایج نشان داد که این پایگاه داده در مناطق خشک و نیمه خشک کشور با درصد اریبی 40/0 و 32/0 بهترین کارایی را دارد. در مقابل، این پایگاه داده در دو پهنه پرباران (Cfa) و کوهستانی (Dsb) کمترین کارایی را خود نشان داد؛ به طوری که بیشینه درصد اریبی در بین پهنه های اقلیمی کشور به ترتیب با 45/2- و 09/4- درصد در پهنه های مذکور دیده شد. نتایج نشان داد که بیشینه مقدار بارش محتمل در دوره های 1 تا 15 ساله در سواحل شمالی و بیشینه شدت آن در سواحل جنوبی ایران اتفاق می افتد. احتمال رخداد بارش در ایران بین 03/2 تا 02/32 درصد در نوسان است. کاهش عرض جغرافیایی از شمال به جنوب و کاهش ارتفاعات از غرب به شرق با کاهش احتمال رخداد بارش روزانه در ایران در ارتباط هستند. بیشینه عدم قطعیت در احتمال رخداد بارش روزانه در مناطق کوهستانی ایران مشاهده شد.
تأثیر فضای محیطی منظر در مجتمع های مسکونی بر افسردگی زنان (مطالعه موردی مجتمع مسکونی خاتون و چوگان شیراز)
حوزههای تخصصی:
با توجه به وضعیت زیست محیطی کنونی شهرها و نیز عنایت به آینده شهر و شتاب روند شهرنشینی در ایران تجدید نظر در شیوه های طراحی مجتمع های مسکونی بسیار ضروری به نظر می رسد. در شهرهای مملو از جمعیت آینده زندگی آپارتمان نشینی رواج بیشتری خواهد یافت و تعداد کسانی که ساعات آزاد خود رادر حیاط، کنار حوض و باغچه مورد علاقه خود می گذارنند، به سرعت رو به کاهش خواهد نهاد. از طرفی رشد فزاینده بیماری های روانی در جوامع شهری و مدرن، لذا با استفاده از فضاهای سبز در طراحی مناطق و مجتمع های مسکونی، می توان افسردگی را کنترل نمود. تحقیق حاضر با هدف تأثیر فضای باز محیطی بر افسردگی ساکنان بر روی 669 نفر از ساکنان دو مجتمع مسکونی خاتون و چوگان شیراز صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که وضعیت افسردگی در میان ساکنان دو مجتمع تفاوت معنی داری را نشان می دهد. یافته های نشان می دهد مجموع فضای باز محیطی بر نمره افسردگی ساکنان محلات مسکونی خاتون و چوگان اثرگذار بوده است. متغیرهای فضای باز محیطی شامل کیفیت فضای سبز، تنوع فضایی، وجود فضاهای اجتماعی، چشم انداز به محوطه، تنوع کفسازی، کیفیت رنگ و نور و تناسبات فضایی اثر مثبت معناداری بر کاهش نمره افسردگی در میان ساکنان محلات مسکونی خاتون و چوگان دارد.
سیر تحول در برنامه ریزی شهری ایران نمونه موردی: شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش محیط سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۷
1 - 20
حوزههای تخصصی:
با پیشرفت جوامع و گسترش شهرها، روش های برنامه ریزی شهری دیگر پاسخگوی نیازها و مشکلات شهرها نبوده و نیاز به توسعه این روش ها بیشتر می شود. این تحقیق به عنوان یک تحقیق تحلیلی، به روش توصیفی، مقایسه ای- تطبیقی انجام شده است. جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و روش دلفی و ابزارهای مشاهده، مطالعات میدانی، پرسشنامه متخصصان استفاده شده است. بررسی ها نشان داد که روند توسعه برنامه ریزی شهری در شهر ارومیه از کشور تبعیت می کند و از نظر تنوع و سلسله مراتب طرح های تهیه شده، در تمامی سطوح اقدام به تهیه برنامه شده است. همچنین با وجود اینکه در بسیاری از موارد برنامه های تهیه شده از برنامه های فرادست خود تبعیت می کنند، ولی این تبعیت در برخی موارد با نقایصی مواجه است. از سوی دیگر بررسی ها نشان داد با وجود اینکه برنامه ریزی شهری در طول چند دهه اخیر از نظر تهیه برنامه های مختلف پیشرفت داشته است، ولی به دلیل عدم دقت و تمرکز کافی در بررسی نیازها، مسائل و مشکلات شهر، این برنامه ها نتوانسته اند به اندازه کافی مؤثر واقع شوند.
بر آورد فرسایش ناشی از خندق های موقتی با مدل EGEM در حوضه آبریز لنبران، اهر چای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
فرسایش خندقی یکی از انواع پدیده های ژئومورفولوژیکی است. هر ساله خسارت های زیادی به اراضی کشاورزی، مرتعی و جاده ها وارد می کند. شناسایی علل و مدل سازی آن نقش مهمی در مدیریت حوضه های آبریز دارد. یکی از انواع فرسایش خندقی، فرسایش خندقی موقتی است. در حال حاضر مدل EGEM تنها مدلی است که می تواند این نوع فرسایش را ارزیابی کند. بدین جهت منطقه مورد مطالعه از سال 1387 بعد از بارندگی مورد مشاهده قرار گرفت. داده های لازم برای اجرای مدل EGEM جمع آوری شد. در تحلیل های کمی نیز از نرم افزارهای Excel و SPSS استفاده شد. با توجه به تحلیل های صورت گرفته بین پارامترهای اندازه گیری شده و نتایج حاصل از مدل بالاترین ضریب همبستگی بین عمق، سطح مقطع ، حجم و پهنای تخمینی و اندازه گیری شده بترتیب با ضریب همبستگی 849/0، 845/0، 818/0 و 814/0 وجود دارد.- خندق های موقتی در در این منطقه بیشتر در زمینهای کشاورزی شکل می گیرند. شدت بارندگی، گسترش مسیرهای ارتباطی و آتش زدن پوشش گیاهی نقش مهمی در توسعه خندق های موقتی دارند. نسخه استاندارد مدل EGEM در حوضه آبریز لنبران قابل استفاده است. برای رسیدن به نتایج مطلوب این مدل باید در سایر نواحی اقلیمی ایران نیز به کار گرفته شود. در این حوضه مساحت حوضه، پهنا، طول و طول تمرکز خندق بیشترین نقش را در فرسایش خاک دارند. عمق و سطح مقطع خندق های موقتی کمترین تاثیر را در فرسایش دارند.
تحلیل راهبردی مدیریت سکونتگاه های غیر رسمی، مطالعه موردی: شهر پاکدشت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا سال نوزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۰
43 - 60
حوزههای تخصصی:
اسکان غیررسمی به عنوان یک مشکل و یکی از جلوه های ضعف مدیریت شهری و شکل گیری بافت های ناکارآمد شهری است. پدیده است که همراه با توسعه شهرها در کشورهای پیشرفته و سپس ممالک درحال توسعه، گسترش بیشتری یافته و درحال حاضر نیز ادامه یافته است. بنابراین مطالعه در راستای ارائه راهبردهای مدیریتی سکونتگاه های غیررسمی اهمیت دارد. پژوهش حاضر نیز با هدف کاربست تکنیک MetaSwot به عنوان تکنیک راهبردی و کاربردی برای برنامه ریزی و مدیریت شهری سکونتگاه های غیر رسمی در شهر پاکدشت انجام گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاردبردی و از روش به صورت توصیفی و تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها و تحلیل آنها به صورت کتابخانه ای و پیمایشی بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد وزن منابع و توانایی های داخلی خارجی نسبت به اوزان منابع و توانایی های منطقه به جهت افزایش کیفیت زندگی و ارائه تسهیلات جهت نوسازی و بهسازی محله به ترتیب 2/90،1/40 و 1/30 بیشترین اوزان را دارند که این نشانگر باارزش بودن ،تقلید ناپذیری و تناسب سازمانی نسبت به سایر عوامل در توسعه پایدار منطقه می باشد. همچنین، نتایج متاسوات نشان داد که شهرک انقلاب چه از نظر آسیب های ساختاری و چه زمینه ای و رفتاری بیشترین آسیب را دارد. و غرب شهریار نیز کمترین آسیب را به خود اختصاص داده است.
باز تعریف و کاربست اصول و معیارهای شهرگرایی جدید در راستای ملاحظات بومی شهرها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در جهت رفع مشکلات ناشی از فرسودگی و زوال مراکز شهری و گسترش افقی شهرها جنبش نوشهرگرایی ب ه وج ود آم د. نوشهرگرایی مجموعه ای از عوامل توس عه ای ب رای ایجاد جوامع بهینه و جذاب تر است. با توجه به مشکلات و مسایل عدیده ای که از گسترش افقی و پراکنده شهر شیراز حادث شده است، استفاده از دیدگاه های نظری شهرگرایی جدی و نمونه های موفق اجرا شده در کشورهای توسعه یافته, میتواند در اصلاح و ارایه الگوی بومی شهرسازی موثر باشد. هدف این مقاله باز تعریف و کاربست اصول و معیارهای شهرگرایی جدید در راستای ملاحظات بومی شهر است. سوال اصلی مقاله این است که اصول و معیارهای نوشهر گرایی با توجه به ملاحظات بومی و محلی چگونه قابل تبیین و باز تعریف است؟ روش انجام این مقاله توصیفی تحلیلی است. نتایج مقاله نشان می دهد که برنامه ریزی و طراحی کالبدی احداث یک شهرک جدید بر اساس شهرگرایی جدید و تعیین ضوابط و مقررات مربوط به آن براساس ملاحظات بومی الگوی مناسبی برای شهرسازی به دست دهد.
سرمایه اجتماعی و پایداری شهری مطالعه موردی: شهر گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات شهری دوره دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۸
31 - 46
حوزههای تخصصی:
پایداری شهری در گرو تأمین رفاه نسبی، مشارکت شهروندان و افزایش آگاهی اجتماعی برای همه اعضای جامعه است. در واقع پایداری مستلزم رعایت عدالت اجتماعی و توجه متوازن به وجوه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حیات جامعه است؛ به گونه ای که نیروی انسانی را به فراگرد توسعه خوشبین و امیدوار سازد. امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل محوری اثرگذار بر پایداری سکونتگاه ها چه در بُعد کلان یعنی جامعه و چه در بُعد میانه یعنی بنگاه ها و مؤسسات و چه در بُعد خُرد یعنی خانوارها و افراد شناخته شده است. . هدف مقاله حاضر شناخت ارتباط بین سرمایه اجتماعی با پایداری شهری می باشد. در این پژوهش مفهوم سرمایه اجتماعی شامل دو بُعد شناختی و ساختاری و مفهوم پایداری شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، نهادی و کالبدی می باشد که در این پژوهش ارتباط بین مفاهیم و ابعاد نامبرده با یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته است. جهت رسیدن به هدف تحقیق از روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل داده های تحقیق از نرم افزارهای SPSS و GIS استفاده شده است. جامعه آماری شامل شهروندان بالای 15 سال ساکن در سه ناحیه شهر گرگان می شود که 240 نفر از ساکنان با روش نمونه گیری خوشه ای توأم با تصادفی سیستماتیک در سه منطقه بالا، متوسط و پایین شهر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی و وضعیت پایداری شهری در بین محلات مورد مطالعه متفاوت بوده است. در نهایت از طریق تحلیل داده ها و آزمون های آماری این گونه استنباط شد که بین سرمایه اجتماعی و پایداری در شهر گرگان رابطه مثبت و معناداری برقرار است. بنابراین سرمایه اجتماعی بالا وسیله ای برای افزایش پایداری شهری می باشد و بالعکس سرمایه اجتماعی پایین می تواند موجبات ناپایداری را برای ابعاد ساختاری شهر اعم از اقتصاد، اجتماع، نهادها، فضا و محیط زیست فراهم آورد. دلالت های این تحقیق مبنی بر ارتباط وثیق بین سرمایه اجتماعی با پایداری شهری، لزوم توجه به مؤلفه های سرمایه اجتماعی و اتخاذ سیاست هایی برای حفظ، تقویت و ارتقاء سرمایه اجتماعی در راستای تضمین پایداری در فضای جغرافیایی شهر دو چندان می نماید.
تأثیر دستگاه های سیار روغن کشی زیتون بر توسعه روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
روستا و توسعه سال بیستم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴
29 - 47
حوزههای تخصصی:
هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر دستگاه های سیار روغن کشی زیتون بر توسعه روستایی در استان های زیتون خیز کشور بود. جامعه آماری پژوهش را 5250 کشاورز زیتون کار تشکیل می دادند که با استفاده از رابطه کوکران، تعداد نمونه ها 192 نفر برآورد شد و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، داده های مورد نیاز جمع آوری شد. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه ای است که روایی آن با کسب نظرات اساتید و صاحب نظران در حوزه کشاورزی به دست آمد و پایایی آن نیز با انجام آزمون مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته های تحقیق نشان داد که سطح توسعه روستایی در روستاهای دارای دستگاه سیار روغن کشی زیتون از سطح آن در روستاهای فاقد این دستگاه بالاتر است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون ترتیبی نشان داد که متغیر مستقل به کارگیری دستگاه سیار روغن کشی زیتون بر توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی فرهنگی روستاها تأثیرگذار است.
تحلیل آثار فناوری اطلاعات و ارتباطات بر حکمروایی خوب روستایی مطالعه موردی: شهرستان مشکین شهر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی فضایی سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۰)
41 - 64
حوزههای تخصصی:
طرح مساله: فناوری اطلاعات و ارتباطات، موتور رشد و منبع انرژی برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی هر کشوری به ویژه کشورهای جهان سوم محسوب می شود و افزون بر این، این فناوری نقش محوری در زندگی روزمره انسان ها برای دستیابی به آزادی، عدالت، رفاه و امنیت دارد. هدف: هدف این مقاله، تحلیل آثار فناوری اطلاعات و ارتباطات بر حکمروایی خوب روستایی شهرستان مشکین شهر است. روش: این پژوهش ازلحاظ هدف، توسعه ای و ازلحاظ ماهیت، توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی- تبیینی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام روستاییان دارای دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی شهرستان مشکین شهر است. برای برآورد حجم نمونه از روش نمونه گیری کوکران با سطح اطمینان 95درصد و احتمال خطای 5درصد استفاده شده است. روش گردآوری داده ها برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش، به دو صورت اسنادی (داده های ثانویه) و پیمایشی (داده های اولیه) و ابزار استفاده شده در روش پیمایشی، پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسش نامه را متخصصان تأیید کردند. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد 30 پرسش نامه انجام شد و با داده های به دست آمده و بهره گیری از فرمول کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، پایایی بخش های مختلف پرسش نامه پژوهش 78/0 تا 89/0 به دست آمد. نتایج: درباره ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش در روستاهای دارای دفاتر ICT این نتیجه حاصل شد که رابطه بین متغیرهای کارایی و اثربخشی، مشارکت اجتماعی، اجماع پذیری و نظارت با متغیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح 1درصد خطا و رابطه بین متغیرهای عدالت و برابری و مسئولیت پذیری اجتماعی با متغیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح 5درصد خطا، مثبت است؛ ضمن اینکه بین متغیرهای شفافیت، انعطاف پذیری و حاکمیت قانون با متغیر فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه معنا داری دیده نشده است. افزون بر این درباره ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش در روستاهای بدون دفاتر ICT این نتیجه حاصل شد که رابطه بین متغیرهای اجماع پذیری و نظارت با متغیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح 1درصد خطا مثبت است و بین متغیرهای انعطاف پذیری، کارایی و اثربخشی، شفافیت، مشارکت اجتماعی، حاکمیت قانون، عدالت و برابری و مسئولیت پذیری اجتماعی با متغیر فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه معنا داری دیده نشده است. نوآوری: نگاه به مدیریت توسعه روستایی با رویکرد جدید و تلاش برای تحکیم بنیان های دولت الکترونیک در حکمرانی اجتماعات محلی، نوآوری پژوهش حاضر است.
بررسی تخریب پذیری سری سازندی قم در منطقه بیابانی (مطالعه موردی: کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
از جمله عوامل اثرگذار و تعیین کننده شدت تخریب، میزان رسوب زایی و تخریب پذیری سازندها است. حساسیت متفاوت سازندها سهم آن ها را در شکل گیری واحدها برعهده می گیرد. سازندهای زمین شناسی متعددی در شکل گیری هر منطقه دخیل است. در این مطالعه، عمده سازندهای تشکیل دهنده از سازندهای سری قم است. در این پژوهش براساس روش سلبی اصلاح شده، مقاومت سازندهای قرمز بالایی، قم، قرمز زیرین و ولکانیک ائوسن برآورد و در قالب طرح آماری کاملأ تصادفی بااستفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شده است. در روش سلبی شش پارامتر سختی چکش اشمیت، جهت درزه، درجه هوازدگی، عرض، فاصله و پیوستگی درزه ملاک بررسی مقاومت سنگ می باشد که وضعیت تخریب پذیری سازند را از خیلی حساس تا خیلی مقاوم تعیین می نماید. در روش اصلاح شده، فاکتور پوشش گیاهی نیز اضافه شد. طبق نتایج به دست آمده سازند ولکانیک ائوسن با 16/76 امتیاز در رده سازندهای مقاوم، سازند قم با 66/63 امتیاز در رده سازندهای متوسط، سازند قرمز زیرین با 5/47 امتیاز در رده سازندهای حساس و در نهایت سازند قرمز بالایی با 33/26 امتیاز در رده سازندهای خیلی حساس قرار گرفت. بنابراین، می توان اذعان نمود باتوجه به وضعیت تخریب پذیری؛ سازندهای سری قم عمدتاً حساس بوده و قدرت رسوب زایی بالایی دارند. بررسی شواهد ژئومورفیک دامنه ها نیز مؤید نتایج به دست آمده از پژوهش است به طوریکه سازند ولکانیک ائوسن با دامنه پرشیب و تشکیل رخساره های ستیغ و پرتگاهی بیش ترین مقاومت و سازند قرمز بالایی با ایجاد در رخساره های دامنه های کم شیب و تپه ماهوری بیش ترین حساسیت را نشان داده اند.
کاربست شاخص های سنجش اختلاط کاربری اراضی شهری وتکنیک های آمار فضایی در برنامه ریزی توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات محیطی هفت حصار سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۷
121-136
حوزههای تخصصی:
اختلاط کاربری اراضی یکی از اجزاء ضروری چشم انداز شهری در توسعه پایدار نواحی شهری و تنوع کاربری ها است. نحوه قرارگیری کاربری های شهری، تاثیر بسزایی در سطح کیفیت زندگی و کارایی خدمات مربوط به کاربری های مختلف دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری منابع کتابخانه ای است. میزان همبستگی بین شاخص های اختلاط کاربری اراضی و همبستگی فضایی نواحی از نظر میزان اختلاط کاربری شهری بررسی شده و با محاسبه شاخص موران و شاخص نهایی اختلاط کاربری اراضی شهری با استفاده از GIS به دست آمده و اختلاط کاربری اراضی شهری ارزیابی گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اختلاط کاربری بر اساس شاخص آماره کانونی در حد پایین است و اختلاط کاربری بر اساس شاخص دسترسی کاربری مسکونی به سایر کاربری ها فاصله بین مقدار دامنه های مورد نظر در شهر اردبیل زیاد نبوده و در حد متعادل است ولی مقدار مطلوب فاصله در حد پایین است و اختلاط کاربری بر اساس شاخص آنتروپی نشان دهنده تفاوت چشم گیر در یک نواختی و ضعف در توزیع کاربری ها است. شاخص نهایی اختلاط کاربری از طریق میانگین گیری شاخص ها نشان دهنده ضعف و عدم ارتباط مناسب آن ها است و میزان شاخص موران محاسبه شده برای شاخص های مورد مطالعه نشان دهنده یک توزیع تصادفی است و میزان همبستگی بین این شاخص ها با استفاده از آزمون پیرسون رابطه معنادار را نشان می دهد و بر اساس آزمون رگرسیون خطی با فاصله گرفتن از مرکز شهر از اختلاط کاربری ها کاسته می شود.
ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخصهای حکمروایی مطلوب شهری مطالعه موردی: محله اوین، تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات شهری دوره دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۶
31 - 42
حوزههای تخصصی:
در سال های اخیر در کلانشهر تهران مدیریت شهری در قالب تشکیل و حمایت از فعالیت شورایاری های محلات، اقدامات خوبی در زمینه استفاده از ظرفیت مشارکت و همکاری شهروندان و توجه به اولویت ها و نیازهای محلی با توجه به جایگاه ویژه محلات در سازماندهی و شکل دهی امور شهری، انجام داده که اجرای -طرح مدیریت محله- در این راستا بوده است. همچنین در دهه های اخیر، رویکردهای مختلفی در ارتباط با مدیریت شهری به ویژه مدیریت کلانشهرها به وجود آمده که رویکرد -حکمروایی مطلوب شهری- در زمره مهمترین این رویکردهاست که خواستار تعامل میان سه نهاد دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی به منظور مدیریت بهتر شهرها می باشد. با توجه به همین امر، مقاله حاضر به بررسی وضعیت مدیریت محله اوین از لحاظ شاخص های هشتگانه حکمروایی مطلوب شهری می پردازد و در پی پاسخگویی به سؤالات تحقیق می باشد که شامل چه شاخص هایی عملکرد بیشتری در شکل گیری الگوی مطلوب محدوده مورد مطالعه داشته اند؟ و مدیریت محله اوین از نظر شاخص های حکمروایی مطلوب شهری در چه وضعیتی می باشد؟ این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار سنجش، پرسشنامه می باشد. با طراحی گویه ها برای هر شاخص با استفاده از طیف لیکرت از کارشناسان ساکن محله اوین تنظیم شده و حجم نمونه برابر با 40 نفر از کارشناسان بوده است. روش نمونه گیری در این تحقیق، نمونه گیری تصادفی ساده بوده و نوع پژوهش از لحاظ هدف نیز، کاربردی می باشد. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون های آماری T-TEST، ANOVA و آزمون های تعقیبی TUKEY و DUNNETT در فضای نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون آماری نشان می دهد که شاخص های اثربخشی و پاسخگویی، از کارکرد بیشتری در شکل گیری الگوی مطلوب مدیریت محله اوین نقش داشته اند(تأیید فرضیه اول) و مدیریت محله اوین از لحاظ شاخص های حکمروایی مطلوب شهری در وضعیت خوبی قرار دارد(تأیید فرضیه دوم).
تحلیل امنیت اکولوژیکی تغییرات کاربری اراضی حوزه لواسانات با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۴
63 - 92
حوزههای تخصصی:
شهرنشینی مداوم در دهه های گذشته، باعث تمرکز بسیار زیاد جمعیت انسانی در این مناطق شده است. در ایران به علت افزایش جمعیت و توسعه سریع و بی نظم شهری، تغییر در کاربری و پوشش اراضی با سرعت در حال وقوع است و پایداری شهرها روز به روز در حال کاهش می باشد. بنابراین درک اثرات رشد شهری بر اکوسیستم و تعیین رابطه پویایی شهری و امنیت اکولوژیکی برای برنامه ریزی موثر شهری و حفاظت از محیط زیست حیاتی است، تا از توسعه پایدار حمایت و پشتیبانی کند. هدف از این تحقیق، پایش و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی در دوره 4 ساله(2000-2040) با مدل زنجیره ای مارکوف(CA-Markov) در حوزه لواسانات استان تهران و ارزیابی امنیت اکولوژیک این حوزه در دوره های زمانی مطرح شده است. به منظور بررسی تغییرات کاربری اراضی، از تصاویر ماهواره ای لندست استفاده شد. با توجه به کاربری های موجود در منطقه، پنج کاربری سطوح ساخته شده، اراضی بایر، اراضی مرتع، سطوح آبی و اراضی باغی و کشاورزی مد نظر قرار گرفت. جهت کمی کردن الگوهای سیمای سرزمین در سطح کلاس متریک هایNP، LSI، IJI، CA، PLAND و LPI. و متریک هایNP، LSI، IJI، ED، PD وSPILT در سطح سیمای سرزمین محاسبه شد. نتایج پیش بینی پوشش زمین در سال 2040 نشان می دهددر سطح هر طبقه با ادامه روند کنونی تعداد لکه ها به جز طبقه بایر در سایر طبقات کاهش پیدا خواهد کرد. این پدیده در اراضی ساخته شده به دلیل به هم پیوستن لکه های خرد در سال های قبلی و در سایر طبقات به دلیل از بین رفتن لکه های کوچک خواهد بود که در بیش تر موارد به اراضی ساخته شده تبدیل خواهند گشت و در سطح سیمای سرزمین این تغییرات باعث کاهش تعداد لکه ها، ساده تر و منظم تر شدن شکل و افزایش پیوستگی در سطح سیمای سرزمین خواهد گردید.