آمایش جغرافیایی فضا

  کاسته شدن از تعداد دانش آموزانی که مسیر خانه تا مدرسه را با روش پیاده روی طی می کنند، زنگ خطری برای برنامه ریزان شهری است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه عوامل جمعیتی، اجتماعی، کالبدی و حمل و نقلی با سفرهای آموزشی دانش آموزان و طول سفرهای مذکور در مناطق شهر مشهد می باشد. مبنای نظری تحقیق، نظریه رشد هوشمند و پایداری شهر است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات با استفاده از دو نوع روش اسنادی و پیمایشی صورت پذیرفته است. جهت بررسی نحوه انجام سفرهای آموزشی دانش آموزان دبستانی و تعیین متوسط فاصله خانه تا مدرسه، از روش پرسشنامه استفاده شده است. حجم نمونه شامل 251 نفر از دانش آموزان کلاس های پنجم ابتدایی 5 مدرسه در مناطق مختلف شهر مشهد می باشد. در این تحقیق 10 متغیر مستقل به عنوان ویژگی های مناطق شهری و 2 متغیر وابسته شامل تعداد دانش آموزانی که پیاده به مدرسه می روند و طول سفر آنها مورد بررسی قرار گرفته است. آزمون های آماری و مدلسازی به کمک نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد: الف- با افزایش تعداد دانش آموز و تراکم ترافیک در یک منطقه، تعداد دانش آموزانی که از شیوه پیاده روی برای رفت و آمد به مدرسه استفاده می کنند، افزایش می یابد. ب- متغیرهای جمعیت، مساحت و طول معابر منطقه، با مسافت پیاده روی دانش آموزان همبستگی معنی دار مثبت و پارامترهای تراکم دانش آموز و تراکم معابر بحرانی (پر ترافیک) در منطقه، با مسافت پیاده روی دانش آموزان همراهی معنی دار منفی دارند.  

  یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که شهرها همواره با آن درگیر هستند، موضوع حمل و نقل است که در بسیاری از طرح های شهری به عنوان محور اصلی موضوعات مطرح است. امروزه عواملی از قبیل رشد سریع جمعیت، مهاجرت به شهرها، افزایش مالکیت خودرو و استفاده از وسایل نقلیه ی شخصی و مشکلات فراروی توسعه ی حمل و نقل عمومی، به این مقوله شهری ابعاد جدیدی داده است؛ لذا اقداماتی که بتوان با آن سیستم حمل و نقل را به گونه ای تغییر داد که باعث استفاده ی کاراتر از بسترها، امکانات و تسهیلات موجود شود، به عنوان راه برون رفت، باید مورد توجه قرار گیرد. در همین راستا به کارگیری وسایل حمل و نقل عمومی سریع از جمله سیستم اتوبوس تندرو (BRT)، یکی از روش هایی است که می تواند در کلان شهری مانند اصفهان موثر باشد. از آن جایی که در سال های اخیر یکی از گرایش های مورد توجه مدیریت کلان شهر اصفهان اجرای این سیستم بوده، به طوری که هم اکنون این شهر یک خط BRT به طول20 کیلومتر دارد و با توجه به ضرورت ارزیابی طرح ها و برنامه هایی که در حوزه ی عمومی انجام می گیرند، ارزیابی عملکرد این سیستم در مطلوبیت حمل و نقل عمومی در کلان شهر اصفهان اهمیت دارد. از این رو هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد سیستم BRT در کلان شهر اصفهان بر اساس شاخص های حمل و نقلی از دیدگاه مسافران آن است که برای رسیدن به این هدف، خط یک BRT شهر اصفهان به عنوان نمونه ی مطالعاتی در نظر گرفته شده است. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به صورت اسنادی-کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسش نامه، به صورت پرسش گری مستقیم بوده که با استفاده از فن های توصیفی، استنباطی و آزمون T تک دامنه ای در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از عملکرد مثبت این خط و رضایتمندی مسافرین آن بر اساس اهداف حمل و نقلی، در کلان شهر اصفهان است.  

  پژوهش حاضر به بررسی رابطه اعتماد اجتماعی و مشارکت ورزشی زنان در جامعه ی شهری گرگان در سال تحصیلی 93-1392 پرداخته است. هدف عمده در این پژوهش، تحقیقی است که مشخص نماید شاخصه های اعتماد اجتماعی با ابعاد «بین شخصی با 10 گویه و نهادی با 14 گویه» به عنوان متغیر مستقل، به چه میزان با مشارکت ورزشی زنان به عنوان متغیر وابسته رابطه دارد. فهم این امر موجب افزایش معرفت علمی ما گشته و با دست یافتن به پاسخ سؤالات مطرح شده در این تحقیق به دخالت یا عدم دخالت و یا میزان نقش اعتماد اجتماعی بر مشارکت ورزشی زنان در شهر گرگان پی می بریم. با این اهداف می توان گفت تحقیق هم زمان بنیادی و کاربردی است. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعه ی آماری، زنان 18 سال به بالای شهر گرگان است که 415 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسش نامه ای مشتمل بر دو مقیاس سنجش مشارکت ورزشی با 14 گویه و اعتماد اجتماعی است که برای تعیین اعتبار آن از روش اعتبار صوری (اجماع اساتید بر صحت ابزار سنجش) و برای تعیین پایایی از شیوه هماهنگی درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک های موجود در آمار توصیفی مانند مقیاس های گرایش به مرکز (میانگین)، جداول یک بعدی، دو بعدی و تکنیک های ترسیمی و تکنیک های موجود در آمار استنباطی، مانند آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و نیز آزمون T مستقل استفاده کردیم. نتایج به دست آمده در این تحقیق به این صورت بوده است که: بین متغیر اعتماد نهادی و متغیرهای جمعیت شناختی شامل سن، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان (هم دختر و هم پسر)، سطح تحصیلات والدین، شغل پدر، مکان سکونت در شهر (ناحیه) و استفاده از وسایل ارتباط جمعی (به غیر از تماشای تلویزیون داخلی) با مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی رابطه معنی داری داشته است. ولی میزان مشارکت ورزشی زنان در متغیرهایی چون اعتماد بین شخصی، وضعیت اشتغال، نوع شغل، درآمد، نوع سکونت، شغل مادر و منطقه مسکونی، تفاوت معناداری را نشان نداده است.  

گسل کمایستان یکی از گسل های مهم دامنه های شمالی ارتفاعات جغتای است که از لحاظ داده های ساختمانی به ایران مرکزی تعلق دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر تکتونیک بر شبکه زهکشی و مخروط افکنه های منطقه و مقایسه نتایج حاصله بر اساس شاخص ها و شواهد ژئومرفولوژیکی است. در این تحقیق از برخی از شاخص های کمی ژئومرفیک از قبیل انتگرال فراز نمای منحنی هیپسومتری حوضه های آبریز، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره (VF)، نسبت (V)، عدم تقارن حوضه ها (AF)، شاخص گرادیان- طول رودخانه (SL)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی (T) و شاخص وسع ت مخروط افکنه استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه از نظر شاخص (AF) در وضعیت بسیار فعال، شاخص های (VF) و نسبت (V) در وضعیت فعال و نیمه فعال، شاخص (SL) در وضعیت نیمه فعال تا غیرفعال و شاخص (T) در وضعیت غیر فعال به لحاظ تکتونیکی قرار می گیرند. نتایج حاصل از تلفیق کلیه شاخص ها، منطقه مورد مطالعه را از لحاظ تکتونیک در وضعیت نیمه فعال متمایل به غیر فعال (بالغ مایل به پیر) قرار می دهد.

سرمایه گذاری جهت توسعه مناطق مستعد گردشگری می تواند تأثیرات مهمی در ابعاد مختلف گردشگری داشته باشد از این رو سرمایه گذاران باید منطقی عمل کنند و منطق اطمینان را به عدم اطمینان ترجیح دهند لذا در این پژوهش به ارزیابی وضعیت مناطق نمونه گردشگری قطب قصرشیرین جهت سرمایه گذاری منطقی پرداخته شده است. پژوهش حاضر از جمله تحقیقات کاربردی- توسعه ای است که روش تحقیق آن اسنادی و میدانی می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و روش نمونه گیری تصادفی ساده می باشد که ابتدا از طریق پرسشنامه دلفی 10 شاخص برای پژوهش حاضر تعیین گردیده است، سپس با عنایت به شاخص های پژوهش پرسشنامه های بعدی طراحی گردیده است، و در ادامه جهت رسیدن به اهداف پژوهش از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS برای انتخاب گزینه برتر که دارای ریسک کمترهستند استفاده شده است. بر این اساس نتایج این پژوهش منطقه نمونه گردشگری آبشار پیران با امتیاز 8265/0، سراب گلین با امتیاز 6995/0، چهارقاپی با امتیاز 6489/0 مناطق نمونه ی برتر قطب گردشگری قصرشیرین می باشند که واگذاری این مناطق به سرمایه گذار منطقی ارزیابی شده است و سایر مناطق در اولویت های بعدی قرار دارند. ارزیابی صورت گرفته از یک سو در تصمیم گیری های مهم مدیریتی و از سوی دیگر به سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری منطقی کمک خواهد نمود.

اصولاً برای اجرای موفق طرح های اجرایی، لازم است مکان و فضای استقرار آن ها ارزیابی شود. از این رو هدف این مقاله اولویت بندی پروژه های مسکن مهر شهر یزد از نظر معیارهای مکان یابی است. برای رسیدن به این هدف، از مدل ترکیبی AHP-VIKOR استفاده شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و پیمایشی از طریق توزیع پرسش نامه است. در این پژوهش با بهره گیری از روش وایکور، نظر کارشناسان و افراد خبره در امور مسکن برای تعیین ارزش و اهمیت معیارها، با هم ترکیب شده و با استفاده از روش AHP وزن نهایی معیارها محاسبه شده است. با اعمال وزن حاصل در میزان اولیه ی معیارها و تلفیق شاخص های وزنی، پروژه های مسکن مهر شهر یزد از لحاظ تناسب مکانی اولویت بندی شده اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که پروژه های مسکن مهر آزاد شهر و حمیدیا به ترتیب بالاترین و پایین ترین سطح تناسب مکان گزینی را دارند

مشارکت مردم در طرح های توسعه روستایی یکی از کم هزینه ترین و مطلوب ترین راهبرد توسعه روستایی است. بنابراین، موفقیت طرح های هادی روستایی، بدون مشارکت مردم در فرایند تهیه، اجرا و نگهداری این طرح ها، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. در این مقاله تلاش شد تا نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت روستایی در میزان موفقیت فرایند اجرای طرح های هادی روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری تصادفی از سطح 233 خانوار نمونه منطقه جمع آوری شده است. یافته های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون های همبستگی تیپ پیرسون نشان می دهد که ارتباط معنی دار و نسبتاً قابل ملاحظه ای با ضریب 303/0 بین نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت و فرایند اجرای طرح های هادی روستایی وجود دارد، به نحوی که نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت حدود 1/18 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین می نماید و در بین نگرش فکری و فلسفی، مسؤولیت پذیری به میزان 5/22 درصد بر روند اجرای طرح هادی تأثیرگذار بوده است. در توزیع فضایی رابطه بین نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت و روند اجرای طرح های هادی فقط در چهار روستا، همبستگی مستقیم و نسبتاً کاملی وجود دارد. با توجه یافته ها، راهکارهایی شامل ایجاد گروه های پیشرو در زمینه های گوناگون مرتبط با طرح هادی، ایجاد بسترهای اجتماعی مورد نیاز برای بالا بردن میزان مشارکت مردم در طرح، برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه آشنایی با فرایند تهیه، اجرا و نگه داری طرح های هادی و غیره پیشنهاد شده است.

جاده هراز در استان مازندران همواره در معرض خطر ریزش قطعات و بلوک های سنگ قرار دارد. با توجه به اهمیت این جاده لازم است مناطق مستعد ریزش با بهره گیری از مدل های مناسب شناسایی و پهنه بندی شود. برای این منظور نخست نقشه ی پراکنش ریزش در منطقه با استفاده از عکس های هوایی و مطالعات میدانی تهیه شد. سپس نقشه های عوامل مؤثر شامل ارتفاع، شیب، جهت دامنه، جنس زمین، فاصله از گسل، فاصله از جاده و تراکم پوشش گیاهی و کاربری در محیط ArcGIS رقومی شد. در مرحله ی بعد، فراوانی ریزش موجود در هر طبقه از عوامل، با همپوشانی نقشه ی پراکنش ریزش محاسبه شد و پهنه بندی خطر ریزش در منطقه با استفاده از مدل های نسبت فراوانی و ارزش اطلاعات انجام گرفت. نتایج نشان داد که طبقه ارتفاعی1200-800 متر، شیب بالاتر از 85 درصد، جهت دامنه ی غربی، جنس سنگ آهک و مارن، فاصله کم تر از 500 متری گسل ها و 300 متری جاده و پوشش مرتع فقیر، بیش ترین حساسیت را نسبت به ریزش دارند. همچنین ارزیابی مدل ها با استفاده از شاخص ریزش نشان داد که مدل ارزش اطلاعات برای پهنه بندی خطر در منطقه مناسب تر است.