فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸٬۲۲۱ تا ۱۸٬۲۴۰ مورد از کل ۳۳٬۸۴۴ مورد.
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ بهار ۱۳۹۸ شماره ۴
63 - 78
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش، مطالعه وضعیت گردشگری روستایی در دهستان الوند غربی استان همدان و ارائه راهبردهای توسعه آن می باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه ساختارمند با کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بهره گرفته شده است و از تکنیک SWOT جهت تدوین راهبردهای توسعه استفاده شد که به این منظور اولویت بندی برحسب اهمیت نظرات هرکدام از مشارکت کنندگان، ضریب اهمیتی بین صفرتا یک برای آن ها لحاظ شده است. این تکنیک بر اساس تجزیه وتحلیل کیفی عمل می کند. در این تحقیق برای برنامه ریزی و تدوین راهبردهای کارآمدتر پس از مراحل انجام داده شده از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک QSPM بهره برده شد. نتایج تحلیل SWOTنشان می دهد که منطقه موردنظر در وضعیت تهاجمی (SO) قرار دارد و راهبردهای مقتضی باید در این حیطه باشد و بعد آن به ترتیب می توان راهبردهای رقابتی (ST)، تدافعی(WT) در آخر نیز راهبردهای محافظه کارانه (WO) را اعمال نمود. همچنین اولویت بندی بر اساس ماتریسQSPMنشان داد که راهبردهایی که می توانند در اولویت قرار بگیرند، به ترتیب اهمیت عبارت اند از: راهبردهای S01- ST1- WT1- WO1-ST2- S02- S03.
شناسایی و ارزیابی محدوده های ایمن شهری در بحران زلزله به روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (نمونه موردی: منطقه 2 شهر خرم آباد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بخش های غرب و جنوب غرب ایران به علت قرار گیری روی کمربند لرزه خیز آلپ- هیمالیا همواره تحت تأثیر زلزله های مخربی قرار داشته اند. هدف اصلی این پژوهش تعیین مکان های ایمن شهری پس از زلزله جهت کمک به شهروندان و مدیریت بحران با بهره گیری از شاخص های موثر است. به منظور تعیین معیارهای تحقیق، ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانه ای تعداد 48 شاخص استخراج و با توجه به بیشترین تعداد تکرار آنها در مقالات مطالعه شده و همچنین مصاحبه با متخصصین و به کارگیری روش دلفی، ۸ معیار شامل فاصله از گسل ، بافت های فرسوده، مراکز خدماتی، فضا های باز شهری، رودخانه، جاده و خیابان های اصلی، میزان شیب و جنس زمین و همچنین ۲۷ زیرمعیار انتخاب شد. برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها و تعیین نرخ ناسازگاری آنها بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، نرم افزار Expert Choice و جهت پیاده سازی، فازی سازی و تلفیق لایه های اطلاعاتی، نرم افزار ArcGIS به کار گرفته شد. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که فاصله از گسل بیشترین (203/0) و فاصله از فضای باز شهری (078/0) کمترین وزن معیار موثر را دارند. در ادامه لایه نهایی پهنه بندی محدوده های ایمن بر اساس 5 متغیر زبانی شامل ناایمن، نسبتاَ ناایمن، متوسط، نسبتاَ ایمن و ایمن در نرم افزار ArcGIS تهیه گردید. انطباق لایه های فازی شده معیارهای مختلف با نقشه پهنه بندی نشان داد که بخش اعظم منطقه ۲ شهر خرم آباد در محدوده متوسط تا نسبتاَ ایمن قرار داشته و بیشترین میزان آسیب پذیری مربوط به جنوب غربی آن است.
اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری سلامت ایران در افق 1414 با رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
گردشگری سلامت در رشد و رونق سایر بخش های موثر در توسعه کشور، نقشی غیر قابل انکار دارد به گونه ای که تقویت این بخش مسیر نوینی را جهت توسعه سیاست های خصوصی سازی و تحقق اهداف چشم انداز 1404 مبنی بر تبدیل ایران به قطب سلامت منطقه ارائه میدهد. فقدان برنامه ای جامع و منسجم در کشور که در برگیرنده کلیه مسائل این صنعت باشد، موجب گردیده تا ایران با دارا بودن منابع بالقوه در این حوزه، نتواند بهره لازم را ببرد و وابستگی خود را به منابع نفتی کاهش دهد. مهمترین پیش نیاز تهیه و تدوین این برنامه، شناسایی عوامل، اولویت ها و روابط آن ها با یکدیگر در افق زمانی مدنظر می باشد؛ پژوهش حاضر از حیث موضوع و همچنین نوع روش مورد استفاده در حوزه گردشگری سلامت، دارای نوآوری می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش پس از شناسایی معیارهای اولیه از طریق ادبیات پژوهش و مصاحبه (143 معیار)، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی معیارهای موثر در توسعه گردشگری سلامت کشور در افق 1414 مشخص (28 معیار) و نهایتاً بوسیله روش مدلسازی ساختاری تفسیری، عوامل کلیدی موثر و سنگ زیربنایی حوزه گردشگری سلامت کشور (13 معیار) و روابط آن ها با یکدیگر استخراج گردید. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای مناسبی را برای سیاست گذاران و متولیان حوزه گردشگری سلامت در راستای اتخاذ سیاست ها و استراتژی های مناسب برای مواجه با تهدیدها و چالش های آینده این صنعت، فراهم آورد.
بررسی مولفه های موثر بر حضور بانوان در فضاهای شهری و تحلیل اثرات تک جنسیتی شدن فضاها (نمونه پژوهش: بوستان بانوان ملت مشهد)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۱ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳
819 - 838
حوزههای تخصصی:
نیاز به حضور در فضاهای عمومی برای همه گروه ها فارغ از جنسیت، سن، سطح درآمد، شغل و... امری ضروری است. تجربیات بشری نشان داده است که زنان از شرایط نامساعد محیط های ساخته شده بیشتر رنج می برند. حضور زنان در شهر نه تنها برای خود آن ها دارای منافع جسمانی و روانی است که جامعه را نیز در کل می توانند از نقش حمایتی خود بهره مند سازند. از طرف دیگر باید گفت که تغییر ﻧﻘﺶ زﻧﺎن در ﺧﺎﻧﻮاده از ﺷکﻞ ﺳﻨﺘی ﺧﻮد و اﻓﺰایﺶ ﺣﻀﻮر زﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﺒﺪیﻞ از ﺷکﻞ درون ﺧﺎﻧﮕی ﺑﻪ برون خانگی ﻧیﺎزﻣﻨﺪ ﻧﮕﺮش ﺟﺪیﺪ در طراحی فضاهاست. در این پژوهش ابتدا به بررسی نیازها، محدودیت ها، امکانات مورد نیاز و علایق بانوان در جهت حضور بیشتر آنان در فضاهای شهری پرداخته شد سپس با پیوند زدن این نیازها و علایق بانوان در رابطه با فضاهای شهری با مولفه های کیفی فضاهای مذکور به مولفه های کیفی فضای شهری در رابطه با حضور بانوان دست یافتیم. به دنبال گسترش محیط های صرفا زنانه (به عنوان نمونه مورد نظر در پژوهش، پارک بانوان ملت شهر مشهد) و اثبات این فرضیه که این محیط ها به مرور زمان می تواند تاثیرات منفی در حضورپذیری بانوان در اجتماع داشته باشد به بررسی های تحلیلی (پرسش نامه و مصاحبه) پرداخته شد. تحلیل های صورت گرفته در این پژوهش مبتنی بر روش های کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس ، بوده است؛ از مهم ترین نتایج بدست آمده در این پژوهش؛ ....
ارزیابی طرح توسعه فضای شهری پیش از اجرا به منظور پیشگیری و حل مشکلات احتمالی (مطالعه موردی: حرم امام زاده زینب (س) اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴
761 - 787
حوزههای تخصصی:
امروزه تهیه طرح های بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری در شهرهای کشور به شکلی عمده مدنظر قرار گرفته است. همچنین شکست و خطر بالای پروژه های بزرگ در برخی از این بافت ها، به دلیل حساسیت های مردمی، اهمیت ارزیابی طرح ها پیش از اجرای آن ها را افزایش داده است. یکی از این پروژه ها طرح توسعه حرم حضرت زینب (س) در منطقه 14 شهر اصفهان است. براین اساس هدف از مقاله حاضر، ارزیابی طرح توسعه حرم مطهر حضرت زینب به عنوان پروژه ای بزرگ با استفاده از تکنیک «تجزیه و تحلیل حالات شکست و تأثیرات ناشی از آن» است. در این راستا از الگوی روش شناسی مختلط (ترکیب روش پژوهش موردپژوهی از الگوی روش شناسی پژوهش کیفی و روش پژوهش غیرتجربی از الگوی روش شناسی پژوهش کمی) استفاده شده است. ضمن اینکه برای گردآوری داده ها از روش مطالعه اسنادی، تحلیل محتوا و میدانی (از نوع پرسشنامه) بهره گرفته شده است. در ادامه نیز داده های به دست آمده به کمک تکنیک «تجزیه و تحلیل حالات شکست و تأثیرات ناشی از آن» و با استفاده از گروه دلفی تحلیل و مشکلات مربوط مشخص شده و براساس شاخص برآورد اولویت مشکلات، اولویت بندی شده اند. نتایج حاکی از آن است که فضای شهری حرم مطهر حضرت زینب (س) در مؤلفه کالبدی و امنیت به ترتیب کمترین و بیشترین فاصله را تا فضای شهری ایده آل دارد. همچنین در مؤلفه امنیت، به ترتیب در زمینه فضاسازی، نورپردازی و نظارت اجتماعی بیشترین مشکلات احتمالی را دارد که می تواند مانع ایجاد فضایی حضورپذیر، پویا و قابل استفاده برای همه افراد و گروه های سنی باشد؛ به این منظور برای کمینه سازی این مشکلات پیش از اجرای طرح، راهکارهایی ارائه شده است.
پیامد بحران تاب آوری اکولوژیک و پدیده فرسایش دلبستگی مکانی نمونه پژوهی: جمعیت جوان 15 تا 19 ساله شهر زابل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۱
153 - 172
حوزههای تخصصی:
زابل به مثابه گره فضائی ناحیه سیستان، با دو پدیده خشکسالی و گردوغبار مواجه است. که سبب بحران تاب آوری اکولوژیک گردیده و رضایت از زندگی را به شدت کاهش داده است. چرا که رابطه انسان و محیط از تعادل، تحمل پذیری و سازگاری، خارج و پدیده «فرسایش دلبستگی مکانی» رخنمون یافته است. این پژوهش، کاربردی، توصیفی-تحلیلی، پیمایشی با نمونه برداری تصادفی دو مرحله ای است. جامعه هدف، جوانان 15 تا 19ساله زابل (با حجم نمونه432 واحد) می باشد. از مدلهای کولموگروف- اسمیرنوف، تست نشانه، کروسکال والیس، اسپیرمن، فی، جدول متقاطع، Vکرامرز و U من ویتنی بهره گیری شده است. زابل برپایه تحلیل آمار 40 ساله(2005-1966)، با «حداکثر میانگین سرعت باد، معادل 56/5 متردرثانیه » و داشتن 68درصد روزهای با گردوغبار بالای حداستاندارد در سال 1390، همچنین داشتن رتبه اول در شدت طوفان (معادل 107 روز در وضعیت خیلی خطرناک) و تبدیل عرصه 450 هزار هکتاری بستر هامون به کانون تولید گرد و غبار و افزایش مراجعات، بستری و مرگ و میر ناشی از بیماری تنفسی با بحران تاب آوری اکولوژیک مواجه است. طبق یافته ها، 64درصد جوانان مورد مطالعه، وضعیت گردوغبار 22 سال گذشته را «بد تا وحشتناک» می دانند. همچنین 62درصد زنان و 43درصد مردان آسایش و کیفیت زندگی شان را «بد تا وحشتناک» می دانند. وانگهی 68 درصد پاسخگویان گفته اند رضایت فرزندان خانواده از اقامت در زابل، «کم تا هیچ» می باشد. 44درصد پاسخگویان هیچ امیدی به آینده هیرمند و هامون ندارند. معنی داری این یافته ها با خطای ۰/۰۰۰ تایید شدند. بحران تاب آوری اکولوژیک، سبب رخنمون یافتن«پدیده فرسایش دلبستگی مکانی» و پیامدهای خسارت بار اجتماعی - روانشناختی گردیده است. کاهش احساس مثبت به مکان، عدم ارتب اط نزدی ک و عدم تمایل به سرمایه گذاری، بی تردید سبب کاهش انگیزه، کاهش مسئولیت پذیری برای ارتقای وضعیت شهر و ناحیه، کاهش آمادگی برای مشارکت، نبود نظارت و به ویژه کاهش فداکاری برای توسعه محله، شهر و ناحیه می شود.
تحلیل فضایی روند خشکسالی و محاسبه میزان بارش قابل اعتماد در استان خوزستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در پژوهش حاضر به منظور تعیین روند خشکسالی و محاسبه میزان بارش قابل اعتماد در خوزستان داده های بارش سالانه 11 ایستگاه استان طی دوره زمانی 25 ساله (2017-1993) انتخاب گردید. در ادامه به کمک نرم افزار SPSS ابتدا مشخصات آماری بارش ایستگاهها (میانگین، میانگین هندسی، انحراف معیار، ضریب تغییرات خشکسالی و ترسالی شاخصهای سه گانه (DRI,PNPI, ZSIAP) برای تمامی ایستگاهها تعیین گردید. سپس براساس آستانه های بارشی حاصل، سالهای رخداد خشکسالی، نرمال و ترسالی ایستگاهها برای هر یک از شاخصها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ضمن مقایسه مقادیر محاسباتی متناظر شاخصهای یاد شده، شاخص بارش استاندارد شده (ZSIAP) با اطمینان و قابلیت بیشتر، مناسبتر تشخیص داده شد. بررسیها آشکار نمود که با گذر از سال 2007 و ورود به دهه پایانی دوره آماری نه تنها شدت و تکرار خشکسالی ها افزایش یافته است بلکه تعدد و تنوع ایستگاههای دارای خشکسالی نیز بیشتر شده است به گونه ای که اکثر ایستگاهها بویژه جنوب غربی خشکسالی های بیشتری را تجربه کرده اند. روندیابی خشکسالی با بهره گیری از آزمون من-کندال نشان داد که در بازه زمانی مطالعاتی، ایستگاههای بستان، بهبهان، شوشتر و دزفول فاقد روند بوده اند. ایستگاههای امیدیه، ایذه، مسجد سلیمان، ماهشهر، آبادان، رامهرمز، اهواز روند منفی داشته اند یعنی شدت خشکسالی در این مناطق افزایش یافته است.
تحلیل عوامل مؤثر بر فقر روستایی در دوران شیوع ویروس کرونا مورد: استان آذربایجان شرقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
همه گیری ویروس کرونا بزرگ ترین شوک را بر اقتصاد جهان تحمیل کرده و باعث اجرای سیاست های کنترلی برای مهار آن از سوی دولت ها مانند؛ فاصله گذاری اجتماعی، تعطیلی های موقت کسب وکارها، قرنطینه و .. شده که اثرات منفی آن ها در مناطق روستایی به دلایل مختلف بیشتر بوده و به عاملی اثرگذار در تحولات فقر روستایی بدل شده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل عوامل مؤثر بر تحولات فقر روستایی استان آذربایجان شرقی در دوران شیوع کرونا بوده و از حیث هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی است. بنیان فلسفی پژوهش ترکیبی است که در مرحله بررسی تالار گفتمان (Q) رویکرد کیفی و در مرحله تحلیل عاملی جنبه کمی دارد. جامعه گفتمان شامل؛ 24 نفر از مدیران و کارشناسان (فرمانداری، بهداشت و درمان، ادارات دولتی، بخشداری ها، دهیاری ها و ...)، خبرگان محلی و متخصصان حوزه فقر و روستا است. برای انتخاب نمونه آماری از روش گلوله برفی و متواتر نظری استفاده شد. جهت تجزیه وتحلیل داده های ماتریس های کیو، از تحلیل عاملی به روش اکتشافی (استنفسون) استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان داد، عوامل مؤثر بر تحولات فقر روستایی در دوران شیوع کرونا در استان آذربایجان شرقی عبارت اند از؛ 1) عدم رعایت محدودیت های قانونی، کاهش سواد و دسترسی به خدمات ارتباطی؛ 2) تعطیلی کسب و کارها، افزایش هزینه ها و فشارهای اقتصادی و روانی؛ 3) کاهش درآمد، سرمایه تولید و مدیریت ناکارآمد؛ 4) مشکلات مالی و کاهش جریان های فضایی؛ 5) اعتماد اجتماعی و ضعف خدمات بهداشتی-درمانی؛ 6) بازاریابی و دسترسی به خدمات و جاده های ارتباطی؛ 7) مشخص نبودن برنامه ها و سیاست های کلان، کاهش تولید و افزایش ناهنجاری اجتماعی؛ 8) عوامل سیاسی و اعمال محدودیت های حمل ونقلی. در این میان، عامل عدم رعایت محدودیت های قانونی، کاهش سواد و دسترسی به خدمات ارتباطی با مقدار ویژه 13/3 و درصد واریانس 04/13 بیشترین تأثیر را تحولات فقر روستایی در دوران شیوع ویروس کرونا در محدوده مورد مطالعه داشته است.
ارزیابی سیاست ایجاد بانک زمین در ایران با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا سال بیستم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۳
119 - 136
حوزههای تخصصی:
یافته های تحقیق مبین آن بود که در ارتباط با اهداف سیاست بانک زمین، تعداد 16 کد اولیه استخراج شده و سپس هر یک از این کدها در 6 مفهوم تحت عنوان بانک اطلاعات زمین، جلوگیری از غلبه سرمایه داری املاک و مستغلات بر فعالیت های اقتصادی، حمایت از اقشار آسیب پذیر و کم درآمد، افزایش کارایی و مطلوبیت زمین، ایجاد ظرفیت سازی نهادی و نظارت و کنترل بر اراضی دسته بندی گردیدند و در نهایت به دو مقوله اصلی شامل "مدیریت یکپارچه زمین و ایجاد عدالت توزیعی در جامعه" تفکیک شد. در ارتباط با ضعف ها و مشکلات سیاست بانک زمین نیز 27 کد اولیه استخراج گردید و سپس هر یک از این کدها در 5 مفهوم تحت عنوان "عدم اجرای صحیح کاداستر در کشور"، "چرخه معیوب اداری"، "عوامل حقوقی"، "عوامل مالی" و "عوامل فرهنگی، اجتماعی" دسته بندی گردیدند و در نهایت به یک مقوله اصلی تحت عنوان "ضعف ها و مشکلات اجرای بانک زمین" مطرح گردید و در ارتباط با الگوی مطلوب 17 کد اولیه استخراج گردید و سپس هر یک از این کدها در 8 مفهوم تحت عنوان "استفاده از تجربیات موفق سایر کشورها در زمینه سیاست بانک زمین"، "اجرای صحیح کاداستر در کشور"، " منابع درآمدی و تامین مالی"، " تدوین چشم انداز یکپارچه و منسجم در حوزه زمین و مسکن" و " تدوین استراتژی های عملیاتی مدیریت زمین جهت حرکت به سمت ایجاد توازن و عدالت توزیعی" دسته بندی شدند و در نهایت الگوی مطلوب و کارا در ارتباط با سیاست بانک زمین ارائه گردید.
Spatial Reflections of Regional Legal Treaties: A Case Study of the EU Legal Treaties(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ژئوپلیتیک سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۵۶)
52 - 78
حوزههای تخصصی:
Regional treaties are set out to make regional institutions efficient and transparent, and pave the way the member states to work in harmony. From the other hand, the regional treaties legitimize every action by the regional institutions, because they are proven democratically and voluntarily by the member states. The regional treaties affect every regional space and can have some negative and positive consequences as well. The European Union is often viewed as the epitome of regional integration which has challenged most of regional studies theories. The EU has tried to base every action on treaties, because it is based on the rule of law. The EU treaties have transformed the regional space after the Second World War. This paper argues that these treaties have some positive and negative reflections on the regional space. Positive reflections of the EU treaties are as follows: regional peace and security, the establishment of a new regional identity, the establishment of a security community, development and blurring national boundaries. This paper also challenges this claim that the EU has only positive reflections and the public and the elites enjoy from the EU, equally. The sense of marginality and exclusion by some of the Europeans is also the negative reflection of the European integration.
ارزیابی تغییرات پوشش اراضی شهرکرد و پیش بینی آینده آن با بهره گیری از داده های دورسنجی و مدل CA-Markov(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی فضایی سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۸)
71 - 88
حوزههای تخصصی:
تهیه نقشه کاربری اراضی با بهره گیری از داده های دورسنجی، یکی از جدیدترین و پرکاربردترین روش های تهیه نقشه کاربری اراضی و مقایسه کاربری های موجود است. هدف از این پژوهش، ارزیابی روند تغییرات اراضی شهری شهرکرد با بررسی تصاویر ماهواره ای لندست 7 ETM+ و 8 OIL/TIRSS در سال های 1382 و 1395 است. برای این منظور، پس از جداسازی محدوده شهر شهرکرد و تهیه نمونه های تعلیمی، نقشه کاربری اراضی با روش طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال، ترسیم و با بهره گیری از نمونه های تعلیمی، صحت نقشه استخراجی با ماتریس خطا بررسی شد. درنهایت مساحت اراضی در سال 1382 و 1395 مقایسه شد. در ادامه، نقشه انطباق دو تصویر طبقه بندی شده از تفاضل دو تصویر به دست آمد و با ماتریس انطباق تصاویر، میزان تغییرات سال های ارزیابی شده مشخص شد. ضریب کاپا برای کاربری اراضی در سال 1382 معادل 82/0 و در سال 1395 برابر 93/0 محاسبه شد. تغییرات نشان می دهد میزان اراضی شهری در سال 1382، به 1632 هکتار و در سال 1395 به 2220 هکتار توسعه یافته است. میزان اراضی فضای سبز در سال 1382، به 577 هکتار و در سال 1395 به 664 هکتار افزایش یافته است. نتایج حاکی است میزان اراضی شهری در سال 1395، 13 درصد نسبت به 1382 افزایش یافته است؛ در حالی که فضای سبز شهری 11.6 درصد افزایش یافته است. میزان تغییرات اراضی برای 10 سال آینده (1405) با مدل کا- مارکوف پیش بینی شد که نتایج نشان از رشد اراضی شهری (برابر با 01/6 درصد) دارد؛ بنابراین توسعه فضای سبز براساس توسعه این شهر از الزامات برنامه ریزی شهری است.
استخراج پوشش گیاهی و ساخت وساز شهر مشهد با استفاده از چندجمله ای نیوتن و رابطه آنها با دمای سطح زمین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
آگاهی از توزیع زمانی و مکانی دمای سطح زمین (LST) Land Surface Temperature برای تعیین بیلان انرژی، در مطالعات اقلیم شناسی، بررسی وضعیت پوشش گیاهی و تعیین چگونگی ساختار شهری کاربرد بسیاری دارد. در این مطالعه، مسئله اصلی استخراج LST از منطقه مورد مطالعه و بررسی رابطه آن با ساخت وساز شهری و پوشش گیاهی است. شرایط اقلیمی به ویژه باد، چگونگی ساخت وساز شهری و پوشش گیاهی از عوامل مهم و تأثیرگذار در LST به شمار می رود. در این مطالعه، با توجه به اهمیت جزایر حرارتی در مقیاس پیکسل و توانایی چندجمله ای های درونیاب نیوتن در این زمینه، ساخت وساز شهری و پوشش گیاهی با این چندجمله ای ها استخراج، و رابطه آن با LST بررسی شده است. همچنین، آن نواحی که جزایر حرارتی را تشکیل داده اند، شناسایی شدند. از اهداف اصلی این مقاله استفاده از تکنیک های ریاضی در سنجش از دور و میزان کارآیی و دقت آنهاست. چندجمله ای های درونیاب نیوتن، با استفاده از DN دریافتی از دویست نقطه از سطح تصویر که دارای پوشش گیاهی و مناطق با ساخت وساز شهری است، دو معادله از درجه هفت ارائه کرده که با پیاده سازی این معادلات بر سطح تصویر، مناطق دارای پوشش گیاهی و ساخت وساز شهری را جداگانه استخراج کرده است. میزان خطای حاصل از استخراج پوشش گیاهی با استفاده از چندجمله ای درونیاب نیوتن، در صد نقطه برداشتی در سطح منطقه مورد مطالعه، 1/10 و برای ساخت وساز شهری 02/12 محاسبه شد. شایان ذکر است که تاکنون کار مشابهی با الگوریتم دوجمله ای های نیوتن انجام نگرفته است.
بررسی نقش مشارکت مردمی در به سازی بافت فرسوده محله فهادان شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش مشارکت مردمی در به سازی بافت فرسوده محله فهادان شهر یزد است و در چارچوب کلی تحقیقات پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری مورد نظر این پژوهش شامل ساکنان حوزه پژوهش مورد نظر برابر 3700 خانوار است که به روش نمونه گیری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران درمجموع 348 نفر از شهروندان مطالعه شده اند. به منظور تشخیص پایایی پرسش نامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است (851/0 برای پرسش نامه شهروندان). همچنین، روایی محتوایی پرسش نامه نیز با نظرخواهی از کارشناسان متخصص در این حوزه تأیید شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSانجام گرفته است. در بخش آمار استنباطی از آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج آزمون اسپیرمن نشان داد متغیرهای اعتماد ساکنان محله به مسئولان از طریق دریافت پیشنهادها و آرا، موضع مناسب کارکنان و مدیران در قبال ساکنان، و افزایش انگیزه از طریق ارائه تسهیلات بانکی ویژه دارای بالاترین ضریب همبستگی معنی دار و مثبت بود. و متغیرهای پرداخت همه هزینه های به سازی توسط ساکنان محله مورد نظر دارای بالاترین ضریب همبستگی معنی دار و منفی با متغیر وابسته را دارا بوده اند. همچنین، نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد متغیر اعتماد ساکنان محله به مسئولان از طریق دریافت پیشنهادها و آرا (397/0 = Beta) و پرداخت همه هزینه های به سازی توسط ساکنان محله مورد نظر (364/0- = Beta) نسبت به سایر متغیرهای مستقل به ترتیب بیشترین تأثیر مثبت و منفی را در پیش بینی متغیر وابسته (سطح مشارکت مردمی برای سامان دهی و نوسازی بافت فرسوده محله فهادان) دارد.
سنجش شاخص های زیست پذیری در شهر های ایران (نمونه موردی: شهر بابل)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: در حال حاضر شهر ها با چالش های بسیاری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه می باشند. در پی رشد شهرنشینی، پیامد های زیان باری برای شهر ها به وجود آمده است. تداوم این گونه رشد جمعیت، شهرنشینی در شهر های امروز را با بحران های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی روبرو ساخته است. بنابراین ضرورت توجه به مقوله زیست پذیری در شهر های امروزی اهمیت فراوانی یافته است. هدف مورد مطالعه این پژوهش شناسایی و سنجش شاخص های زیست پذیری در شهر بابل است. روش بررسی: روش انجام تحقیق با توجه به ماهیت کار روش توصیفی - تحلیلی است و با توجه به همین روش به بررسی ارزیابی زیست پذیری شهر بابل پرداخته می شود. در این پژوهش از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و انجام مصاحبه و مشاهدات می دانی و پرسشنامه نیز بهره گرفته می شود. پرسشنامه تنظیم شده تحقیق بین 382 نفر از شهروندان بابل به طور مجزا بر اساس فرمول کوکران، تقسیم و پس از جمع آوری، نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS، از طریق تحلیل عاملی و آزمون t تک نمونه ای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. عرصه مورد مطالعه در پژوهش حاضر، شهر بابل می باشد. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که معیار های اقتصادی، اجتماعی و محیطی هر کدام با مقادیری متفاوت بر زیست پذیری شهر بابل اثرگذار می باشند و از آنجایی که زیست پذیری در شهر بابل بر مبنای سه معیار کلی سنجیده شده است، می توان ادعا کرد که شهر بابل فاصله زیادی با شاخص های زیست پذیری دارد. نتایج نشان داده است که زیست پذیری در بابل باید در بعد اقتصادی در اولویت قرار گیرد. بدین ترتیب که جهت زیست پذیرتر کردن شهر بابل ابتدا به مقوله اقتصاد توجه کرده و سپس به معیار های اجتماعی و زیست محیطی توجه شود .
کاربرد روش دیماتل در ارزیابی عوامل موثر بر احساس امنیت شهری مورد مطالعه: کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
احساس امنیت شهروندان از مهم ترین ویژگی های مکان های شهری است. بدین منظور سنجش و ارزیابی احساس امنیت شهری همواره کانون توجه مطالعات شهری بوده است. هدف اصلی تحقیق حاضر ارزیابی عوامل مؤثر بر احساس امنیت شهری کلانشهر تهران با استفاده از روش تصمیم گیری مبتنی بر خطا و ارزشیابی آزمایشگاهی (دیماتل) به عنوان روشی جامع و یکپارچه است. در این پژوهش محققان نشان می دهند که 8 معیار اصلی در ارزیابی احساس امنیت شهری در کلانشهر تهران حائز اهمیت است. بر حسب نتایج تحقیق، وجه امنیت اقتصادی و رفاه مادی و نیز وجه عدالت محوری بیشترین تأثیر را بر سایر عوامل احساس امنیت شهری در سطح کلانشهر تهران داشته اند. محققان نتیجه گیری می کنند که در عدم احساس امنیت شهری در کلانشهر تهران عناصر اقتصادی چون فقر، درآمد، بیکاری، گرانی و نیز توزیع ناعادلانه منابع و توأم با تبعیض مؤثرند و می توانند در سلامت جسمی و روحی شهروندان و درنهایت در بروز ناامنی تأثیرگذار باشند.
تحلیل اثرات کم آبی بر تولید انگور در نواحی روستایی شهرستان تاکستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
کاهش منابع آب در طی سال های اخیر به صورت تهدیدی جدی برای تاک داران مطرح شده است. این مقاله با هدف بررسی نقش کاهش منابع بر فرایند تولید و عملکرد انگور در استفاده بهینه از آب انجام گرفته است. جامعه، آماری شامل کارشناسان، متخصصان جهاد کشاورزی و باغداران منطقه، که در حدود 20000نفر گزارش شده است. N=20000i ) ). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران n=243 برآورد شد. میزان پایایی پرسش نامه ها به کمک ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شده است. در ادامه بر اساس روش تحلیل عاملی به بررسی متغیرهای مورد اشاره در مقاله و ارتباط آنها در زمینه کاهش منابع آب بر راندمان محصول پرداخته شد. در این پژوهش، پنج عامل « کاهش دبی چاه های سنتی و افزایش دوره، آبرسانی به گیاه به بیش از یک ماه تا 45روز، کاهش کیفیت آب چاه ها به دلیل افت شدید سطح آب های زیر زمینی، افزایش دما و تبخیرآب پس از تشکیل گل دهی به ویژه در تابستان ها، دیدگاه سنتی و نادرست کشاورزان در مورد میزان آب مورد نیاز گیاه و نهایتا بروز تنش خشکی و شوری در مراحل حساسی از رشد گیاه به عنوان عوامل برتر در تحلیل عاملی به دست آمدند. تحلیل عاملی یافته ها نشان داد که پنج مولفه فوق در کل 415/64 درصد، از واریانس کاهش منابع آب در تولید انگور را تبیین کرده اند. با توجه به وضعیت آبیاری باغات منطقه مورد مطالعه که عمدتا از طریق غرقابی و بدون توجه به نیاز واقعی تاک، انجام می گیرد، با اصلاح روش مزبور، می توان آب مصرفی را به حدود نصف کاهش داد. تاک داران، معمولا با کاهش تعداد دفعات آبیاری با مشکل کم آبی، مبارزه می کنند.
نقش خانه های دوم در توسعه کالبدی - فضایی سکونتگاه های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار (مطالعه موردی روستاهای کوهستانی شهرستان علی آباد کتول)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ ویژه نامه زمستان
80 - 103
حوزههای تخصصی:
رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای نوین در زمینه توسعه روستایی است که با توجه به ناکارآمدی رویکردهای کلاسیک به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر جامعه روستایی مطرح شده است. از جمله راهبردهای معیشتی، گردشگری روستایی و نمود آن ساخت خانه های دوم برای گردشگری در این نواحی می باشد. با توجه به اینکه خانه های دوم خود جنبه کالبدی داشته و به صورت فیزیکی بر روستا تاثیر می گذارند لذا منظره آن ها در نواحی روستایی در نخستین نگاه، توجه انسان را به خود جلب می کند. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش خانه های دوم در توسعه کالبدی - فضایی سکونتگاه های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار در نواحی روستایی کوهستانی دهستان استرآباد شهرستان علی آباد کتول می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 6 روستا با جمعیت 815 خانوار که در قالب 158 پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفته است. بر اساس فرضیات این پژوهش در قالب مولفه های کالبدی - زیست محیطی، آزمون های ناپارامتریک کروسکال والیس، فریدمن، مان وایتنی، فای/کرامر و آزمون پارامتریک f مستقل انجام گرفت که نتایج حاصل از آزمون ها، بیانگر آن است که آثار کالبدی - فیزیکی خانه های دوم در نواحی روستایی از دید جامعه محلی مثبت و مناسب است. همچنین میل به مشارکت در میان روستاییان در حد مطلوبی است. از طرفی دیگر گسترش گردشگری، زمینه های آسیب پذیری جدیدی هم در روستاها ایجاد نموده است که مهم ترین آنها تضاد و ناهمگونی در بافت قدیمی روستا و بافت جدید خانه های دوم، افزایش میزان ساخت و سازهای کنترل نشده و بی رویه در سطح روستاهای گردشگرپذیر منطقه و تخریب محیط طبیعی و حرکت به سمت شهری شدن چشم انداز روستایی به ویژه در ساخت و ساز خانه های دوم می باشد.
مدل سازی حرکات توده ای و مدیریت مناطق حساس به وقوع این حرکات، با استفاده از الگوریتم های آماری و شبکه عصبی (مطالعه موردی: حوضه آبریز اوجان چای)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳
147 - 174
حوزههای تخصصی:
این پژوهش با هدف مقایسه مدل شبکه عصبی مصنوعی با مدل رگرسیون لجستیک ، جهت ارزیابی خطر حرکات توده ای و ناپایداری دامنه ای و شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد این پدیده در حوضه اوجان چای انجام گرفته است. هدف از نتایج به دست آمده از مدل های آماری، تعیین مناطق دارای پتانسیل وقوع ناپایداری و نهایتا تهیه ی نقشه پهنه بندی خطر برای منطقه ی مورد مطالعه می باشد.بدین جهت ابتدا پارامترهای مؤثر در وقوع ناپایداری دامنه ای استخراج شد و سپس لایه های مربوطه تهیه شده است. نقشه پراکنش ناپایداری های دامنه ای رخ داده شده در حوضه تهیه شد و با نقشه عوامل مؤثر بر حرکات و نقشه پراکنش ناپایداری های دامنه ای تلفیق شد و تأثیر هر یک از عوامل شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، سنگ شناسی، بارش، فاصله از گسل، کاربری اراضی، فاصله از روستا و جاده ، فاصله از شبکه ی زهکشی در محیط نرم افزار ArcGIS محاسبه گردید. برای ارزیابی نتایج خروجی مدل های مورد استفاده شده از ضرایب آماری ROC, Pseudo Rsquareو Chi Square استفاده شد. نتایج مدل ها نشان داد درصد پهنه هایی با خطر بسیار بالا در مدل شبکه ی عصبی و رگرسیون لجستیک به ترتیب 32/10 و 06/5 درصد می باشد که عمدتا محدوده های را شامل می گردد که از لحاظ لیتولوژی این مناطق در محدوده هایی با میزان مقاومت پایین قرار گرفته اند. همچنین مدل شبکه عصبی با مقدار شاخص ROC ، 89/0 مدل کارآمدتری نسبت به رگرسیون لجستیک جهت پهنه بندی وقوع ناپایداری های دامنه ای می باشد؛ براساس پهنه بندی صورت گرفته با استفاده از مدل شبکه عصبی، به ترتیب ،32/40 ،15/22 ،32/18 ،89/832/10 درصد از مساحت منطقه در کلاس های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است.
تحلیل، تاب آوری و آسیب پذیری اجتماعی_ اقتصادی جوامع شهری در مقابل خشکسالی (مطالعه موردی:استان یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هشتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱
۲۱۵-۲۳۲
حوزههای تخصصی:
پدیده خشک سالی با تأثیر بر مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، منجر به آسیب پذیری جوامع انسانی می شود. در مناطق خشک نظیر استان یزد، اثرات خشکسالی با پدیده خشکی ادغام می شود و فشارهای شدیدی بر جوامع وارد می کند.در این مطالعه به تحلیل آسیب پذیری و تاب آوری جوامع انسانی با خشکسالی به استناد داده های هواشناسی و پایگاه داده های واقعی سرشماری عمومی در طول دوره آماری ۲۰ساله پرداخته شده است.از متغیرهای اقتصادی،اجتماعی وزیست محیطی به عنوان شاخص های تاب آوری وآسیب پذیری استفاده شد. با تحلیل مؤلفه های اصلی چند عامل، به عنوان مؤلفه های اصلی انتخاب گردید .با محاسبه شاخص SPI در منطقه خشک ترین سال مشخص گردید و با محاسبه میانگین وزنی شاخص همبستگی آن با مؤلفه های اصلی منتخب براساس استنباط آماری مناسب بررسی گردید. سپس با استفاده از تحلیل رگرسیون تاثیر خشک سالی بر ابعاد مختلف تابآوری جوامع انسانی بررسی شد.نتایج ، وقوع خشکسالی های مکرر در سال های اخیر در منطقه را بیان می کند.تحلیل ارتباطات خشکسالی با عوامل جوامع انسانی از بین عوامل متعدد اقتصادی،مهم ترین عامل موثر در تابآوری جوامع، سطح درامد می باشد.تحلیل عوامل اجتماعی بیانگر ،تاثیر خشکسالی بر تعداد شرکت تعاونی کشاورزی و نرخ بیکاری میباشد. نتایج عوامل زیست محیطی نشان میدهد، که مساحت جنگل کاری ،بیشترین تاثیر دربرابر خشکسالی را دارد.بطور کلی در این استان ارتباط تنگاتنگی بین خشکسالی آسیب پذیری و تاب آوری جوامع انسانی حاکم است.بنابراین هر میزان آسیب پذیری کاهش یابد میزان تاب آوری جوامع بیشتر می شود.میزان وابستگی به طبیعت بر آسیب پذیری و تابآوری تاثیر گذار است بنابراین در مدیریت بلند مدت این مناطق بایستی وابستگی جوامع انسانی به خشکسالی کاسته شود تا نوسانات آن منجر به تخریب تاب آوری این جوامع نگردد.برای این منظور بهترین راهکار تنظیم تقاضای جوامع انسانی متناسب با زنجیره تولید،صنایع تبدیلی و بازیافت در این مناطق است
گونه شناسی سازمان فضایی و سلسله مراتب ورود در خانه های ایرانی با تاکید بر محرمیت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی توسعه کالبدی سال دوم پاییز ۱۳۹۶شماره ۳ (پیاپی ۷)
129 - 144
حوزههای تخصصی:
محرمیت و حریم خصوصی یکی از معیارهای مورد توجه طراحی و ساخت شهرهای اسلامی بوده است. از آنجا که الگوی خانه های معاصر تهران تا حدودی گواه بر بی توجهی به اصل محرمیت در معماری و فرهنگ ایران است، ارائه الگویی برای حفظ محرمیت در خانه های امروزی براساس گونه شناسی مسکن، یکی از ضروریات مهم به نظر می رسد. هدف از پژوهش حاضر بررسی موضوع محرمیت در خانه های بافت تاریخی تهران از طریق گونه شناسی است، که می تواند سبب بازیابی آن برای ساکنان این محدوده های مسکونی شود. برای این منظور، خانه های تاریخی و معاصر دو محله سنگلج و امامزاده یحیی، واقع در منطقه 12 تهران، با بررسی نقشه ها و بازدید های میدانی انتخاب شدند. سپس گونه شناسی فضاهای ورود بر اساس سلسله مراتب ورود به خانه مورد مطالعه و بدین وسیله سیر تحول این فضاها در خانه های این دو محله مورد بررسی قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که در خانه های تاریخی تهران، سلسله مراتبی در ورود به خانه متناسب با نیازهای ساکنان وجود داشته که کمتر در اولویت توجه طراحان امروزی قرار گرفته است. از این رو، با ایجاد سلسله مراتب در فضای ورود، علاوه بر ایجاد محرمیت، می توان به تعریف درستی از فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی در خانه دست یافت و از اختلال در کاربری و هویت دیگر فضاها جلوگیری به عمل آورد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بازشناسی فضاهای ورود می تواند منجر به ارائه الگویی برای دستیابی به محرمیت شود، که اصلی جدا نشدنی از هویت در معماری و فرهنگ ایرانی است.