الهام کیانی سلمی

تفاوت بین دمای سطح زمین و دمای هوا در یک منطقه، از تغییرات در نوع پوشش و ظرفیت حرارتی نشئت می گیرد. مطالعات زیادی درباره ی ی رابط بین پوشش اراضی/ کاربری اراضی و رژیم حرارتی دما با بررسی تأثیر پوشش اراضی بر دمای سطح زمین انجام شده است. هدف از این مطالعه، بررسی پوشش اراضی و دمای سطح زمین در اراضی دشت مرغزار شهرکرد با استفاده از داده های سنجش ازدور است. در این مطالعه، با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 7 و 8، شاخص گیاهی ( NDVI ) و دمای سطح زمین ( LST ) به ترتیب به کمک باندهای چندطیفی و حرارتی برآورد گردید. سپس نقشه ی کاربری اراضی با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال با نرم افزار TerrSet تهیه و دقت طبقه بندی در سال های 1366 تا 1395 برآورد شد. با مقایسه ی شاخص NDVI و دمای سطح زمین طی دوره ی 29ساله (1366 تا 1395)، مشخص شد که با توسعه ی شهری، مقدار دمای سطح زمین برابر 18/9 درجه ی سانتی گراد (از 24/33 به 42/42 درجه سانتی گراد) افزایش یافته است. نتایج نشان داد که همبستگی شاخص NDVI با نقشه ی دمای سطح زمین منفی است . همچنین، شاخص NDVI در محدوده ی فضای سبز مرغزار با LST رابطه ی معنی دارتری درمقایسه با اراضی شهری و اراضی لخت دارند. با مقایسه ی دمای سطح زمین با دمای هوا در روزهای تصویربرداری نیز اهمیت مرغزارها در تعدیل دمای سطح زمین مشخص شد. توصیه می شود در حفظ و نگهداری این اکوسیستم ارزشمند که نقش مهمی در تعدیل درجه ی حرارت سطح زمین دارد، برنامه ریزی مناسبی انجام شود.

تهیه نقشه کاربری اراضی با بهره گیری از داده های دورسنجی، یکی از جدیدترین و پرکاربردترین روش های تهیه نقشه کاربری اراضی و مقایسه کاربری های موجود است. هدف از این پژوهش، ارزیابی روند تغییرات اراضی شهری شهرکرد با بررسی تصاویر ماهواره ای لندست 7 ETM+ و 8 OIL/TIRSS در سال های 1382 و 1395 است. برای این منظور، پس از جداسازی محدوده شهر شهرکرد و تهیه نمونه های تعلیمی، نقشه کاربری اراضی با روش طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال، ترسیم و با بهره گیری از نمونه های تعلیمی، صحت نقشه استخراجی با ماتریس خطا بررسی شد. درنهایت مساحت اراضی در سال 1382 و 1395 مقایسه شد. در ادامه، نقشه انطباق دو تصویر طبقه بندی شده از تفاضل دو تصویر به دست آمد و با ماتریس انطباق تصاویر، میزان تغییرات سال های ارزیابی شده مشخص شد. ضریب کاپا برای کاربری اراضی در سال 1382 معادل 82/0 و در سال 1395 برابر 93/0 محاسبه شد. تغییرات نشان می دهد میزان اراضی شهری در سال 1382، به 1632 هکتار و در سال 1395 به 2220 هکتار توسعه یافته است. میزان اراضی فضای سبز در سال 1382، به 577 هکتار و در سال 1395 به 664 هکتار افزایش یافته است. نتایج حاکی است میزان اراضی شهری در سال 1395، 13 درصد نسبت به 1382 افزایش یافته است؛ در حالی که فضای سبز شهری 11.6 درصد افزایش یافته است. میزان تغییرات اراضی برای 10 سال آینده (1405) با مدل کا- مارکوف پیش بینی شد که نتایج نشان از رشد اراضی شهری (برابر با 01/6 درصد) دارد؛ بنابراین توسعه فضای سبز براساس توسعه این شهر از الزامات برنامه ریزی شهری است.