بهمن صحنه

بهمن صحنه

مدرک تحصیلی: استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
۱.

نقش توسعه زراعت گلخانه ای در معیشت پایدار خانوارهای روستای، مطالعه موردی: دهستان دلند، شهرستان رامیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۴ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۹) 155 - 172

کلیدواژه‌ها: استان گلستان خانوارهای روستایی دهستان دلند رامیان زراعت گلخانه ای معیشت پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
کشت های گلخانه ای با توجه به فراهم نمودن شرایط مصنوعی تولید و با خنثی کردن عوامل محیطی، ارتقای کیفیت محصول تولیدی، و استفاده بهینه از منابع محدود آب، خاک، انرژی، سوخت، و نهاده های کشاورزی اهمیت ویژه ای در پیشبرد فرایندهای کشاورزی و تحول اقتصاد روستایی دارند. آنچه در مبحث کشاورزی روستاها اهمیت بسزایی دارد بحث معیشت پایدار ساکنان است؛ زیرا درآمد ناشی از این بخش به طور مستقیم بر معیشت خانوارهای روستایی تأثیرگذار است. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش زراعت گلخانه ای در معیشت پایدار خانوارهای روستایی دهستان دلند شهرستان رامیان است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه 6188 خانوار روستایی دهستان دلند تشکیل می دهند و با استفاده از فرمول کوکران 365 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه برای تکمیل پرسش نامه ها انتخاب شدند و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری استنباطی مان وایتنی، T مستقل در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین توسعه زراعت گلخانه ای با توان های طبیعی مانند شرایط اقلیمی، حاصلخیزی اراضی، و بهبود مؤلفه های اقتصادی همچون افزایش درآمد فعالان این فعالیت، تنوع محصولات تولیدی، و مؤلفه های اجتماعی مثل مشارکت روستاییان، امن بودن سرمایه گذاری، و ارتقای مؤلفه های کالبدی خانوارهای روستایی همانند دسترسی آسان و سهولت حمل و نقل رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین، حمایت های مالی و پشتیبانی های آموزشی، بیمه گلخانه ها، راه اندازی سیستم هیدروپونیک، ارائه نهاده های جدید و اصلاح شده پیشنهاد می شود.
۲.

تحلیل زنجیره ارزش فعالیت نوغانداری در مناطق روستایی شهرستان رامیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 45 - 64

کلیدواژه‌ها: کسب و کار روستایی نوغانداری زنجیره ارزش نواحی روستایی شهرستان رامیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۴
نوغانداری و پرورش انبوه آن برای به دست آوردن ابریشم یک فعالیت اصلی اقتصادی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تلقی می گردد. توسعه این فعالیت نیازمند توجه ویژه به چگونگی نظام های تولید، فرآوری، تجارت و مصرف نهایی آن هاست. جهت دستیابی به این هدف مدل زنجیره ارزش مطرح می گردد تا راهی برای فعال کردن این نوع کسب و کار جهت افزایش بهره وری و دستیابی به توان رقابتی باشد. این پژوهش با هدف بررسی زنجیره ارزش فعالیت نوغانداری در مناطق روستایی شهرستان رامیان صورت گرفته است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی مبتنی بر روش های هدفمند و تمام شماری در انتخاب نمونه ها و جمع آوری داده هاست. جامعه آماری این پژوهش را 103 نفر از فعالان در کسب و کار نوغانداری شهرستان رامیان تشکیل می دهند. به منظور ارزیابی عملکرد زنجیره ارزش برای مولفه های مدنظر پرسشنامه ای محقق ساخته در قالب طیف لیکرت استفاده گردید که روایی آن توسط اساتید و متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 897/0 تایید گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج پژوهش بر مبنای مناسبات مؤلفه های زنجیره ارزش فعالیت نوغانداری نشان می دهد که بخش های سیاست گذاری و زیرساختی کسب و کار نوغانداری در منطقه به ترتیب با امتیازات 5/8 و 57/2 بهترین و ضعیف ترین عملکرد را در زنجیره ارزش این کسب و کار به خود اختصاص داده اند. می توان بیان نمود که این کسب و کار با در نظر گرفتن میانگین امتیازات در بخش های مختلف زنجیره ارزش در ابتدای مرحله توسعه این فعالیت قرار دارد.
۳.

پایش چرخه عمر کسب وکار نوغانداری در مناطق روستایی شهرستان رامیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 23 - 50

کلیدواژه‌ها: چرخه عمر کسب وکار نوغانداری نواحی روستایی شهرستان رامیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۹۸
ریشه داربودن فعالیت نوغانداری در فرهنگ و تمدن ایرانی، لزوم حفظ و تداوم آن با تکیه بر استفاده از استراتژی های مختلف مرتبط با تغییرات سیستماتیک بازار مانند چرخه حیات، راهی برای فعال کردن، افزایش بهره وری و دستیابی به توان رقابتی قلمداد می شود. این پژوهش با هدف پایش فعالیت نوغانداری در نواحی روستایی شهرستان رامیان انجام شده است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی بوده و جامعه آماری پژوهش را 65 نفر از فعالان صنعت نوغانداری در سطح شهرستان تشکیل می دهند. انتخاب نمونه ها برای کارشناسان و خبرگان به صورت هدفمند و برای جامعه محلی به صورت تصادفی بوده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از مجموع نمرات میانگین، آزمون فریدمن، آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون T در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج حاصل از بررسی چرخه حیات کسب وکار نوغانداری بر مبنای مقایسه میانگین وضع موجود و میانگین پیش بینی شده درجهت رشد و توسعه کسب وکار (T-value=3) نشان می دهد که کسب وکار نوغانداری با میانگین عددی 11/2 در مرحله ای پایین تر از رشد و توسعه خود یعنی در مرحله درگیری قرار دارد. براین اساس حضور در بازارهای منطقه ای، تولید به سبک سنتی، برنامه ریزی نامنظم، تلاش درجهت احیای نوغانداری و نقش پررنگ خانوارها در بازاریابی و تهیه مواد اولیه از مهم ترین ویژگی های آن به شمار می رود. همچنین بررسی مناسبات بین مؤلفه های چرخه عمر این کسب وکار مبیّن فراهم بودن سرمایه های محیطی و برخورداری از مزایای رقابتی این کسب وکار است.
۴.

تحلیلی بر تاثیر توسعه صنعت مرغداری بر بهبود معیشت پایدار خانوارهای نواحی روستایی شهرستان آق قلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال بیست و پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 193 - 218

کلیدواژه‌ها: صنعت مرغداری توسعه روستایی معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۹۹
بهبود معیشت پایدار روستایی در سال های گذشته مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. اشتغال و توانایی تأمین هزینه های خانوار به خصوص برای ساکنان نواحی روستایی امری حیاتی بوده و ایجاد فرصت هایی برای اشتغال پایدار با دستمزد مناسب بهترین راه برای خارج کردن مردم از فقر است. این پژوهش با تحلیلی بر توسعه صنعت مرغداری بر بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا تهیه شده است. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر پیمایش بوده و جامعه آماری آن را تمامی 675 نفر شاغل روستایی صنعت مرغداری تشکیل می دهد که 250 نفر به عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 66 متغیر است که روایی محتوایی آن توسط اساتید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده است. به منظور تحلیل داده ها از تحلیل همبستگی کای اسکوئر، مقایسه میانگین فریدمن و ضریب همبستگی اسپیرمن بهره گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون ها نشان داد که رابطه معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد بین توسعه صنعت مرغداری با ابعاد معیشت پایدار وجود دارد و توسعه صنعت مرغداری باعث بهبود شاخص های معیشت پایدار شده است. ایجاد اشتغال و افزایش درآمد و کاهش مهاجرت های روستا به شهر از جمله پیامدهای مهم توسعه صنعت طیور است. لذا برای توسعه و گسترش این صنعت، حمایت از آن در جهت جذب سرمایه گذاری ها توصیه می شود.
۵.

نقش توسعه گردشگری در تحولات کالبدی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستای زیارت، شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۰) 256 - 227

کلیدواژه‌ها: گردشگری گردشگری روستایی سکونتگاه های روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
گردشگری در نواحی روستایی می تواند نقشی تأثیرگذار در همه ابعاد روستاها ایفا کند که شامل ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، تنوع بخشی به فعالیت های اقتصاد روستایی، کمک به فراهم شدن خدمات زیربنایی و تغییرات کالبدی-فضایی در روستاها می شود. یکی از اثرات گردشگری در روستاها، تحولات کالبدی است. هدف این پژوهش، بررسی نقش گردشگری بر تحولات کالبدی روستای موردمطالعه بود. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی بود. سرپرست های خانوار ساکن در روستای زیارت جامعه آماری تحقیق را تشکیل دادند و ۲۵۳ سرپرست خانوار ساکن روستای زیارت به عنوان  حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین شدند. از سه شاخص ساخت وساز، تغییر کاربری اراضی و رضایتمندی کالبدی در قالب طیف لیکرت استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با نرم افزار آماری SPSS انجام شد. نتایج نشان داد، تغییرات کالبدی صورت گرفته ناشی از توسعه گردشگری در روستای موردمطالعه باعث افزایش بی رویه ساخت وساز خانه های دوم و ویلا، گسترش تسهیلات و خدمات گردشگری، تغییر کاربری اراضی زراعی به مسکونی، افزایش قیمت زمین و تخریب زمین های کشاورزی به طور گسترده شده است. همچنین بی توجهی به بافت روستا و فضاهای موردنیاز یک خانواده روستایی شامل فضایی برای نگهداری دام و انبار محصولات کشاورزی و گرایش به چند طبقه سازی در ساخت وسازهای جدید نارضایتی ساکنان روستایی را به همراه داشته است. آزمون ها در سطح ۹۹ درصد معنادار بود. به منظور کاهش پیامدهای منفی توسعه گردشگری، توجه بیش از پیش مدیران و دستگاه های نظارتی و برنامه ریزی در حوزه گردشگری لازم و ضروری است.  
۶.

نقش واحدهای دامی کوچک در معیشت پایدار خانوارهای روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان آق قلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ 118 - 139

کلیدواژه‌ها: واحدهای دامی کوچک معیشت پایدار سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۸
حفظ، توسعه و تشویق سرمایه گذاری در فعالیت های دامپروری در جهت حفظ منابع ژنتیکی، افزایش تولید، ایجاد امنیت شغلی، اشتغال زایی به خصوص در نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق بر آن است تا نقش واحدهای دامی کوچک در معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا را مورد بررسی قرار دهد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در 9 روستای شهرستان آق قلا با مجموع 4073 خانوار تشکیل می دهند که جهت تکمیل پرسشنامه ها با استفاده از فرمول کوکران 354 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های فریدمن، فای کرامر، کای اسکوئر و اسپیرمن و ویلکاکسون در محیط نرم افزاری SPSS استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داده است که بین ایجاد واحدهای دامی کوچک با ویژگی های شخصی افراد مانند شغل، تحصیلات، تاهل، مهارت در زمینه شغلی، سن و درآمد با آزمون های فای کرامر، کای اسکوئر، پیرسون رابطه معناداری در سطح 99 درصد وجود دارد. بین ایجاد واحدهای دامی کوچک با بهبود سرمایه های معیشتی (انسانی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و طبیعی) با آزمون های فریدمن و کای اسکوئر و ویلکاکسون رابطه معنادار مشاهده می شود. همچنین بین سرمایه های معیشتی خانوارهای دارای واحدهای دامی کوچک در روستاهای مورد مطالعه با استفاده از آزمون کروسکال والیس تفاوت معنی دار مشاهده می گردد. لذا برای حفظ و تقویت واحدهای دامی کوچک بهتر است حمایت دولت از طریق ارائه علوفه ارزان قیمت به فعالان این کسب و کار در جهت ایجاد انگیزه صورت گیرد تا زمینه پایداری اقتصاد روستاها و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی با توجه به ویژگی های منحصربفرد این ناحیه فراهم گردد.
۷.

نقش بازاریابی الکترونیکی بر بهبود سرمایه های معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۷) 157 - 125

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی بازاریابی الکترونیکی معیشت پایدار نواحی روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۲۶
یکی از مشکلات تولید محصولات کشاورزی، بازاریابی، دسترسی به خریدار و دوری از مراکز فروش است. در سالیان اخیر، فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه تجارت، بسیاری از این چالش ها را مرتفع کرده است و از تجارت الکترونیک می توان برای بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی استفاده کرد. هدف این تحقیق بررسی نقش بازاریابی الکترونیکی بر بهبود معیشت پایدار خانوار روستایی شهرستان گرگان است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در 9 روستاهای شهرستان گرگان با مجموع 7863 خانوار تشکیل می دهند و با استفاده از فرمول کوکران 366 خانوار به عنوان حجم نمونه برای تکمیل پرسشنامه ها انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های فریدمن، فای کرامر، کای اسکوئر دوطرفه و اسپیرمن در محیط نرم افزاری SPSS استفاده شد. بین بازاریابی الکترونیکی با ویژگی های شخصی افراد از قبیل سن، تحصیلات، شغل و مهارت رابطه معناداری وجود دارد و بازاریابی الکترونیکی در بهبود سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی از طریق افزایش علاقه به یادگیری مهارت های جدید، کاهش جایگاه واسطه ها، مالکیت ابزار و تجهیزات کشاورزی و مالیکت دام تأثیر گذار بوده است. کلیدی ترین متغیر را می توان در آموزش مستمر ساکنان نواحی روستایی با قابلیت های بازاریابی الکترونیکی دانست تا با فعالیت در این عرصه، فرصت اشتغال گسترده و درآمد پایدار و ماندگاری جمعیت به خصوص برای جوانان تحصیل کرده در نواحی روستایی فراهم گردد.
۸.

نقش مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای نواحی روستایی؛ نمونه پژوهش: دهستان مزرعه شمالی و جنوبی شهرستان آق قلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۰) 67 - 86

کلیدواژه‌ها: مدیریت منابع آب معیشت پایدار سوانح طبیعی شهرستان آق قلا استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۷
طرح مسئله: کمبود آب، یکی از بزرگ ترین چالش های قرن حاضر است و با توجه به رشد روزافزون جمعیت، مصرف و تقاضای آب به ویژه برای روستاییان که بیشتر در بخش کشاورزی فعالیت دارند، همواره رو به افزایش است. چنین وضعیتی موجب نگرانی روستاییان و مسئولان شده است؛ بنابراین در همین زمینه، سیاست ها و طرح هایی برای مدیریت عرضه و تقاضای آب مطرح شده که به «مدیریت یکپارچه منابع آب» معروف است.هدف: با توجه به خشکسالی های اخیر و نقشی که منابع آب در تأمین نیاز نواحی روستایی برای فعالیت های کشاورزی دارند، هدف پژوهش حاضر، بررسی مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آق قلاست.روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی تحلیلی و پیمایشی است. بر این اساس پرسش های متعددی در مقیاس های مختلف اندازه گیری در قالب پرسش نامه تهیه و تنظیم شد. از تعداد ۲۶ سکونتگاه روستایی، ۸ روستای پرجمعیت (۵ روستای ترکمن نشین و ۳ روستای سیستانی نشین) در حاشیه رود گرگان با تعداد 3913 خانوار و براساس فرمول کوکران، 363 سرپرست خانوار به مثابه حجم نمونه انتخاب شدند و با روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تحلیل و سنجش داده ها از آزمون های مک نمار، فریدمن، t مستقل و کای اسکوئر استفاده شد. نتایج: نتایج نشان می دهد بین مدیریت منابع آب و ارتقای شاخص های اقتصادی و اجتماعی با استفاده از آزمون مک نمار و همچنین افزایش بهره وری در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با استفاده از آزمون فریدمن و کای اسکوئر رابطه معنادار در سطح 95 درصد وجود داردو این رابطه باعث ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی شده است؛ بر این اساس حمایت دولت از کشت های با نیاز آبی کم، ترویج و گسترش کشت هیدروپونیک و کشت گلخانه ای، آموزش کشاورزان با روش های کاهش مصرف آب و نیز آموزش روش های نوین آبیاری و اختصاص اعتبارات بلندمدت، راهکارهای مناسبی برای افزایش بهره وری در مسیر مدیریت منابع گرانبهای آب است.نوآوری: این پژوهش برای نخستین بار در نواحی سیل زده روستایی شهرستان آق قلا به منظور سازگاری کشاورزان با طرح های نوین کشت در راستای بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی انجام می شود.
۹.

تحلیلی بر رضایتمندی ساکنان نواحی روستایی شهرستان آق قلا از عملکرد دهیاری ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: عملکرد دهیاری ها رضایتمندی ساکنان توسعه پایدار روستایی شهرستان آق قلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۳
دهیاری مهم ترین و جدیدترین نهادی است که در عرصه مدیریت روستایی ایران شکل گرفته و مدیریت این نهاد بر عهده شخصی به نام دهیار است. این نهاد عمومی غیردولتی به منظور اداره امور روستا به صورت خودکفا و با شخصیت حقوقی مستقل در هر روستا تأسیس گردیده است. دهیاری به عنوان اهرم اجرایی دولت نقش مهمی در اجرا، نظارت و سازماندهی برنامه های توسعه در راستای دستیابی به سطحی مطلوب از توسعه پایدار روستایی دارد. این پژوهش با هدف تحلیلی بر رضایتمندی خانوارهای ساکن روستاهای شهرستان آق قلا از عملکرد دهیاری ها صورت گرفته است. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است و جامعه آماری آن را خانوارهای ساکن در ۸ روستای شهرستان آق قلا تشکیل می دهد که 346 خانوار به عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین گردید. به منظور ارزیابی عملکرد دهیاران در توسعه پایدار روستایی از 51 شاخص در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی منطبق بر 48 بند وظیفه محوله به دهیار در قالب طیف لیکرت استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها مبتنی بر پرسش نامه محقق ساخته که روایی محتوایی آن توسط اساتید و متخصصان تأیید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برابر 84 درصد به دست آمده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل همبستگی کای اسکوئر و مقایسه میانگین فریدمن و کروسکال والیس در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی در مؤلفه های مورد بررسی نشان می دهد که رابطه معنادار تا سطح اطمینان 99 درصدی بین سطح تحصیلات با متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی وجود دارد؛ همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان دهنده تفاوت معنادار 99 درصدی سطح رضایت روستاییان در هشت روستای مورد مطالعه از عملکرد دهیاری ها در زمینه های مختلف است. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، مهم ترین مشکل دهیاری ها کمبود منابع مالی برای توسعه روستا بوده و میزان رضایت از عملکرد دهیاری ها در ابعاد مورد بررسی در روستاهای پرجمعیت تر به خاطر قدرت مطالبه گری ساکنان، بسیار بیشتر از روستاهای کم جمعیت بوده است. از اینرو تشویق و ترغیب دهیاری ها در اجرایی کردن طرح های درآمدزا با ارائه طرح های فرادستی در راستای منابع پایدار درآمدی امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
۱۰.

نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی (فرآوری محصولات خرما) در بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی (موردمطالعه: روستاهای قیر و کارزین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 31 - 52

کلیدواژه‌ها: توسعه ی روستایی صنایع تبدیلی و تکمیلی معیشت پایدار خانوارهای روستایی فرآوری محصول خرما شهرستان قیر و کارزین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۲۹
توسعه و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی با توجه به تأثیر آن در اشتغال زایی، کاهش ضایعات در جهت کمک به تغذیه ی جامعه، افزایش بهره وری و ایجاد ارزش افزوده، توسعه ی صادرات غیرنفتی و توان ارزآوری، کاهش بیکاری، بهبود معیشت پایدار خانوارها و توسعه ی نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی (فرآوری محصولات خرما) در بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان قیر و کارزین انجام گرفت. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش بوده و جامعه ی آماری آن را خانوارهای ساکن در 9 روستای بخش مرکزی شهرستان قیر و کارزین با تعداد 2914 خانوار تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 342 خانوار انتخاب و مورد پرسشگری واقع گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه ای محقق ساخته در طیف لیکرت 5 گزینه ای که متغیرهای سرمایه های معیشتی مورد ارزیابی قرار گرفت. روایی پرسشنامه ها با استفاده از نظرات اساتید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید گردید. پرسشنامه ها با کمک آزمون های آماری فریدمن، کای اسکوئر، کروسکال والیس و فای کرامر در محیط نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و برای تهیه ی نقشه از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. یافته ها نشان می دهد که منبع اصلی درآمد ساکنان نواحی روستایی منطقه متکی بر تولید محصول خرما بوده و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی فرآوری محصول خرما توانسته است برای بسیاری از ساکنان ایجاد اشتغال، کسب درآمد، جلوگیری از اتلاف محصولات، بهبود سرمایه های معیشت پایدار خانوارهای روستایی، ماندگاری و تثبیت جمعیت روستایی را فراهم نماید. لذا ایجاد و توسعه ی این صنعت با توجه به فراوانی نخیلات و نیروی کار ارزان با مکان یابی مناسب توصیه می گردد.
۱۱.

تحلیل تأثیر قالیبافی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۳ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۶) 156 - 173

کلیدواژه‌ها: فرش دستبافت معیشت پایدار شاخص های اقتصادی و اجتماعی زنان روستایی شهرستان آق قلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۰۷
تولید فرش دستبافت یکی از فعالیت های مهم و یاریگر معیشت بسیاری از خانوارهای روستایی به شمار می رود. هدف پژوهش حاضر تحلیل تأثیر قالیبافی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی شهرستان آق قلا است. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر پیمایش و جامعه آماری آن را خانوارهای ساکن در 10 روستای شهرستان آق قلا تشکیل می دهد که 367 خانوار دارای زنان شاغل در تولید فرش دستبافت به عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین گردید. به منظور بررسی شاخص های اقتصادی و اجتماعی از 33 متغیر در قالب طیف لیکرت استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته که روایی محتوایی آن توسط اساتید تأیید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای اقتصادی 82 درصد و متغیرهای اجتماعی 91 درصد به دست آمده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل همبستگی کای اسکوئر و مقایسه میانگین فریدمن و کروسکال والیس در محیط نرم افزاری SPSS و برای تهیه نقشه از نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی در مؤلفه های موردبررسی نشان می دهد که رابطه معنادار در سطح اطمینان 99 درصدی بین سطح تحصیلات با متغیرهای اقتصادی و اجتماعی وجود دارد. همچنین نتایج آزمون کروسکال-والیس بیانگر عدم تفاوت خاص به جز افزایش پس انداز بین روستاهای موردمطالعه بوده و تأثیر تولید فرش دستبافت بر تمام روستاها یکسان است. مهم ترین چالش ها را می توان در غیرقابل پیش بینی بودن قیمت مواد اولیه، مشکلات مربوط به تأمین مالی، تولید و عرضه بعضاً تولیدات غیراستاندارد بیان نمود.
۱۲.

نقش کسب و کارهای معدنی در بهبود سرمایه های معیشتی پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آزادشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال نوزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۱ 89 - 107

کلیدواژه‌ها: کسب و کارهای صنعتی فعالیت های معدنی سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی شهرستان آزادشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۰
وجود مواد معدنی برای رفاه انسان و زندگی اجتماعی ضروری است و استخراج آنها هم با فرصت ها و هم با چالش های فراوان همراه است. چالش ها برای هر جامعه ای که به دنبال حفظ یک زندگی اجتماعی سالم و پررونق در اطراف یک معدن دارند در تحقیقات زیادی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این تحقیق بررسی نقش کسب و کارهای صنعتی (معدنی) در بهبود سرمایه های معیشتی پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آزادشهر می باشد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و پیمایش میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه شاغلان در صنعت معدن زغال سنگ آزادشهر تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول کوکران 200 نفر به عنوان حجم نمونه جهت تکمیل پرسشنامه های در طیف لیکرت 5 گزینه ای انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های فریدمن، کای اسکوئر، فای کرامر و ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم افزاری SPSS و برای تولید نقشه از نرم افزار ArcGis بهره گرفته شد. یافته ها نشان می دهد بین کسب و کارهای صنعتی (معدن) با بهبود سرمایه های معیشتی پایدار خانوارهای روستایی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه وجود دارد و اشتغال در این نوع کسب و کار بر سرمایه های اقتصادی24/823 اجتماعی 25/095 فیزیکی 41/040، انسانی 19/519 تاثیر بیشتری بر جای گذاشته، اما بر سرمایه طبیعی 12/433 تاثیرات به مراتب ضعیف تر بوده است. می توان بیان نمود توسعه و گسترش فعالیت های معدنی در صورتی که با توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در نزیکی های معادن صورت گیرد علاوه بر کاهش هزینه حمل و نقل، در اشتغال زایی و جذب بیشتر نیروهای روستایی و بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی می گردد.
۱۳.

تحلیلی بر آسیب پذیری سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی در سیل شهرستان آق قلا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال هجدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 271 - 237

کلیدواژه‌ها: سیل معیشت پایدار امنیت نواحی روستایی شهرستان آق قلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۶
اهداف: وقوع فزاینده حوادث فاجعه بار به خصوص وقوع سیل یکی از مهمترین نگرانی ها در دهه های اخیر بوده و تاثیر آن بر ساکنان نواحی سیل زده نامتناسب و ساکنان نواحی روستایی به خاطر وابستگی به معیشت کشاورزی صدمات فراوانی می بینند. این مطالعه تاثیر سیل بر سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی را تحلیل نماید. روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر پیمایش و جامعه آماری خانوارهای ساکن در ۸ روستای شهرستان آق قلا تشکیل می دهد و 346 خانوار بعنوان حجم نمونه تعیین گردید. به منظور تحلیل آسیب پذیری سرمایه های معیشتی از 43 متغیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، طبیعی و انسانی در قالب طیف لیکرت استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته که روایی محتوایی آن توسط اساتید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برابر 89 درصد بدست آمده است. پرسشنامه ها با کمک آزمون های آماری فریدمن، کای اسکوئر و کروسکال والیس در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها / نتایج: یافته ها نشان می دهد که کشاورزی منبع اصلی درآمد این منطقه است و سیل بر سرمایه معیشتی مانند زمین، آبیاری، دام ها، واحدهای مسکونی، زیرساخت ها و فرصت های شغلی تاثیر نامطلوب گذاشته و منابع درآمدی را تضعیف نموده است. نتایج آزمون فریدمن بیانگر آن است که بیشترین آسیب پذیری به ترتیب به سرمایه های فیزیکی، اقتصادی، انسانی، اجتماعی و طبیعی رخ داده است. نتیجه گیری: استراتژی همکاری بخش های دولتی و خصوصی می تواند به مقاومت سیل زده ها کمک کند. علاوه براین، ایجاد سیستم هشدار سریع و ظرفیت سازی برای مقابله با بلایا مفید خواهد بود و این اقدامات باید در مناطق مستعد سیل انجام شود.
۱۴.

بررسی مقایسه ای مشارکت ورزشی بانوان در استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 323 - 338

کلیدواژه‌ها: مشارکت ورزشی بانوان ترکمن استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۲۲۵
توجه به سلامتی زنان به عنوان نیمی از جمعیت که سهم مهمی از نیروی کار را تشکیل می دهند و رسالت مهم فرزندآوری را نیز بر عهده دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی یکی از راه های مهم تأمین سلامت روانی و جسمانی آنهاست. هدف این تحقیق، بررسی مقایسه ای مشارکت ورزشی بانوان در سطح استان گلستان و تحلیل نقش تفاوت های فرهنگی در مشارکت ورزشی بانوان بوده است. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی – همبستگی مبتنی بر روش پیمایشی بوده و تکنیک جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری تمامی زنان 15 تا 50 ساله مناطق روستایی و شهری استان بر اساس سرشماری سال 1395 تعداد 573057 نفر زن بود از آن 600 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. همچنین برای تحلیل یافته ها از آزمون T مستقل و لاندا استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان داد بطور کلی میزان مشارکت ورزشی بانوان در حد پایین است. کیفیت مشارکت ورزشی بیشتر بصورت فعالیت های ورزشی غیر رسمی و نامنظم است. پاسخگویان، بیشترین تشویق به فعالیت های ورزشی را از سوی اعضای خانواده، دوستان، همسایه ها و فامیل دریافت می کردند. همچنین بر اساس اظهارات پاسخگویان تاثیر کمبود امکانات زیرساختی بر فعالیت های ورزشی و تفاوت نحوه توزیع فضاها و امکانات ورزشی در سطح استان در سطح 95 درصد معنادار بوده و شدت این تاثیر در اغلب شهرستان ها در حد متوسط و در شهرستان گنبد و بویژه گمیشان در حد متوسط به بالاست.
۱۵.

بررسی متغیرهای اثرگذار بر تاب آوری مساکن روستایی در برابر مخاطرات در مناطق دشتی و کوهستانی (مورد شناسی: روستاهای بخش مرکزی قوچان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 23 - 44

کلیدواژه‌ها: مساکن روستایی تاب آوری روستاهای دشتی و کوهستانی قوچان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
ایران به لحاظ وقوع انواع حوادث طبیعی در بین کشورهای نخست دنیا قرار دارد و همه ساله تعداد زیادی از هموطنان بر اثر همین حوادث، خانه و کاشانه خود را از دست می دهند. بر این اساس موضوع ایمن بودن مساکن روستایی و مدیریت درست آن ها در برابر مخاطرات، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی ها است. این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات موردنیاز به دو صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه محقق ساخته) گردآوری شده است. هدف تحقیق حاضر بررسی متغیرهای اثرگذار بر تاب آوری مساکن روستایی در برابر مخاطرات در روستاهای دشتی و کوهستانی شهرستان قوچان است. جامعه آماری تحقیق حاضر را سرپرستان خانوارهای ساکن در 4 روستای دشتی و 4 روستای کوهستانی تشکیل می دهند. براساس سرشماری سال 1395، ناحیه مورد مطالعه دارای 11712 نفر جمعیت و 3702 خانوار بوده ا ست که با استفاده از فرمول کوکران، 350 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسش نامه ها به نسبت جمعیت هر یک از روستاها، بین خانوارها به صورت تصادفی ساده سیستماتیک توزیع شد. تجزیه و تحلیل و پردازش داده ها با استفاده از آزمون های مختلف در محیط نرم افزاری SPSS انجام شده و برای تهیه نقشه ها نیز از نرم افزار GIS استفاده شد. نتایج به دست آمده از آزمون های کای اسکوئر نشان می دهد که بین مؤلفه هایی ازقبیل بهره بالای وام، عدم توان در بازپرداخت آن و... با میزان تاب آوری مساکن روستایی تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون فریدمن حاکی از آن است که نداشتن ضامن معتبر، بهره بالای وام و عدم توان در بازپرداخت آن مهم ترین چالش فراروی تاب آوری مساکن هستند. علاوه برآن نتایج به دست آمده از آزمون مان وایتنی و T مستقل نشان می دهند که بین روستاهای نواحی کوهستانی با دشتی در زمینه های متعدد اختلاف معنی داری تا سطح 99 درصد وجود دارند. همچنین نتایج آزمون رگرسیون لوجستیک نشان می دهد که 3 متغیر بررسی شده توانستند 58 درصد از تغییرات متغیر رضایت از امدادرسانی را بررسی کنند و حدوداً 42 درصد باقی مانده مربوط به مؤلفه هایی است که در تحقیق حاضر مورد شناسایی قرار نگرفتند و توسط عوامل دیگری قابل پیش بینی است. بر این اساس دسترسی به مراکز آتش نشانی و کیفیت راه های ارتباطی به خصوص در روستاهای کوهستانی نقش مهمی در امدادرسانیِ به موقع به افراد در صورت وقوع بلایای طبیعی دارد.
۱۶.

تحلیلی بر چالش ها و فرصت های پیشِ روی توسعه یافتگی پایدار روستاهای نواحی کوهستانی و جلگه ای شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 115 - 142

کلیدواژه‌ها: توسعه یافتگی توسعه پایدار روستایی چالش فرصت شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۲۹۸
  هدف اساسی توسعه، رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی بوده و وجود نابرابری فضایی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و... از نشانه های توسعه نیافتگی است. مناطقی که امروزه توسعه یافته شناخته می شوند، از شاخص های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار هستند. توزیع درآمد و امکانات نیز در این مناطق عادلانه تر هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی چالش ها و فرصت های پیشِ روی توسعه یافتگی پایدار روستاهای کوهستانی و جلگه ای شهرستان گرگان بوده و به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از دو روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شد. جامعه آماری، روستاهای بخش مرکزی گرگان است که 4 روستای کوهستانی و 7 روستای جلگه ای با 5145 خانوار روستایی انتخاب و حجم نمونه با فرمول کوکران 358 خانوار به صورت روش تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفت. به منظور سنجش متغیرهای تحقیق از آزمون های آماری T مستقل، مان وایتنی و کروسکال والیس استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون های مذکور بیانگر تفاوت معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد، بین اکثر شاخص های اقتصادی، کالبدی، اجتماعی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای ناحیه مورد مطالعه است و گویای وضعیت چالش برانگیز عدم توسعه یافتگی و نشانگر وجود تفاوت های بارز در میان روستاهای کوهستانی و جلگه ای به لحاظ سطح برخورداری است. با بررسی امکانات و زیرساخت های توسعه یافتگی در روستاها می توان اذعان داشت که مناطق جلگه ای به لحاظ جمعیت بیشتر، شرایط مساعد طبیعی، شیب ملایم و اراضی بیشتر برای کشت و زرع، سطح دسترسی بالاتر برای ساکنان و ارتباط بیشتر با شهر گرگان از سطح توسعه یافتگی بالاتری نسبت به مناطق کوهستانی برخوردار است. اصلاح و مرمت راه های روستایی و جمع آوری آب شیرین به خصوص در نواحی کوهستانی؛ همچنین توجه به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی پیشنهاد می شود.
۱۷.

نقش شرکت تعاونی دهیاریها در توسعه کالبدی - فضایی نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هجدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۶ 92 - 109

کلیدواژه‌ها: تعاونی دهیاری توسعه کالبدی - فضایی خدمات زیرساختی نواحی روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۶
یکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزایی، خودکفایی و کاهش هزینه های اجرایی و افزایش کیفیت فنی پروژه ها و به طورکلی مشارکت دهیاری ها در بخش های عمرانی و خدماتی گردید. این پژوهش به بررسی نقش تعاونی دهیاری ها در توسعه کالبدی فضایی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان گرگان می پردازد. جامعه آماری این پژوهش روستاهای بخش مرکزی گرگان که دارای 3 دهستان بوده و از هر دهستان 3 روستا با 5402 خانوار انتخاب شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 83/0 مورد تایید قرار گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 359 سرپرست خانوارهای روستایی عضو تعاونی دهیاری ها انتخاب گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری (فریدمن، کای اسکوئر تک نمونه ای و کروسکال والیس) انجام گرفت. نتایج نشان می دهد تعاونی دهیاری ها در متغیرهای کالبدی، زیرساختی و رفاهی توانسته اند به موفقیت هایی دست پیدا کنند اما در متغیرهای زیست محیطی از جمله فضای سبز و ارتقای چشم انداز روستایی موفقیت چندانی را بدست نیاورده اند. از سوی دیگر عدم احاطه شوراها و اعضای تعاونی دهیاری ها نسبت به وظایف خود از مهمترین مشکلات پیش رو، برای اینگونه از تعاونی ها می باشد.
۱۸.

تحلیلی بر نگهداشت بافت های سنتی و با ارزش و نقش آن در توسعه کالبدی روستاهای هدف گردشگری مطالعه موردی (روستاهای شهرستان گرگان)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۳ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 120 - 135

کلیدواژه‌ها: بافت های سنتی و با ارزش توسعه کالبدی روستاهای هدف گردشگری شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
حفظ و نگهداری بافت های سنتی و با ارزش در روستاهای هدف گردشگری با انتقال ارزش های موجود به شیوه پایدار برای نسل آینده و توسعه گردشگری ارتباط تنگاتنگی دارد. در طرح های توسعه گردشگری؛ استفاده از طبیعت زیبا، سبک های معماری سنتی و بهره مندی از محصولات محلی؛ نقش مهمی در ایجاد اشتغال و فعالیت اقتصادی روستاییان ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیلی بر نگهداشت بافت های سنتی و نقش آن در توسعه کالبدی دو روستای گردشگری زیارت و شاهکوه سفلی از توابع بخش مرکزی (دهستان استرآباد جنوبی) شهرستان گرگان انجام پذیرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 927 خانوار بوده و 271 خانوار به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردید. جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته بوده و اعتبار آن با استفاده از نظر اساتید و متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 85 درصد بدست آمد. نتایج حاصل از این پژوهش بدان معناست که رابطه معناداری میان حفظ و نگهداشت بافت سنتی روستاهای مورد مطالعه با توسعه کالبدی به دلیل افزایش قیمت اجاره بهای زمین، مسکن، واحدهای تجاری و تولیدی وجود ندارد و اقدامات مؤثری که باید در جهت و سمت و سوی حفظ، نگهداشت و احیای بافت های سنتی و در نتیجه توسعه کالبدی روستا انجام پذیرد به طور اصولی و دقیق صورت نگرفته است. همچنین بین حفظ و نگهداشت بافت های سنتی با گسترش گردشگری و رونق اقتصادی و بهبود مؤلفه های اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد بطوریکه ساکنان روستاها، دستگاه های دولتی، گردشگران وسازمان های ذیربط نقش مهمی در حفظ و تعیین حریم بافت های با ارزش و سنتی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در روستاهای هدف گردشگری دارند و حفظ این بافت های با ارزش نیازمند فرآیندی منظم از برنامه ریزی و تصمیم گیری و اجرا می باشد و سبب توسعه کالبدی و گردشگری می شود.
۱۹.

تحلیلی بر پیامدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش های مرکزی و نوکنده شهرستان بندرگز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵۰) 35 - 52
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۰۰
در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آب و خاک، کشاورزی به تنهایی نمی تواند پاسخگوی اهداف توسعه نواحی روستایی باشد. از آنجایی که صنایع روستایی رابط بین بخش کشاورزی و صنعت است و در بسیاری از شهرها رشد شهرنشینی همراه با رشد صنعتی می باشد، ضروری است صنایع تبدیلی و تکمیلی در جوامع روستایی بویژه در قالب شهرک های صنعتی گسترش یابد. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در دهستان های بخش مرکزی و نوکنده شهرستان بندرگز می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانه ای و میدانی / پیمایشی ا ستفاده گردید. جامعه آماری در این پژوهش 1681 نفر از افراد شاغل و غیرشاغل در صنعت می باشند که 200 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده و در قالب پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفته است. برای بررسی شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در تحقیق حاضر از آزمون های تحلیل همبستگی کای اسکوئر و مقایسه میانگین فریدمن، مان وایتنی و تی مستقل استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون های مقایسه میانگین تی برای بررسی گویه های کمی و مان وایتنی برای مقایسه گویه های کیفی نشان می دهد که اگرچه در بعضی از زمینه های بررسی شده  اعم از مولفه های اقتصادی و اجتماعی تفاوت معناداری بین شاغلان بخش صنایع و غیر شاغلین وجود دارد، اما در مقابل در برخی از گویه ها تفاوتی بین آنان مشاهده نمی گردد و در زمینه زیست محیطی نیز دارای آثار سویی بوده است. براین اساس می توان اذعان داشت که متاسفانه صنایع تبدیلی و تکمیلی در حد قابل قبولی  بر کیفیت زندگی روستاییان تاثیرگذار نبوده و علت آنرا باید در عدم بهره وری، فقدان خرید تضمینی محصولات تولیدی و کمبودهای ناشی از ناکارآمدی طرف عرضه و تقاضا و همچنین کمبود امکانات صنعتی جستجو نمود.
۲۰.

نقش خانه های دوم در توسعه کالبدی - فضایی سکونتگاه های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار (مطالعه موردی روستاهای کوهستانی شهرستان علی آباد کتول)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ ویژه نامه زمستان 80 - 103

کلیدواژه‌ها: معیشت پایدار خانه های دوم توسعه کالبدی - فیزیکی دهستان استرآباد علی آباد کتول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۵۶
رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای نوین در زمینه توسعه روستایی است که با توجه به ناکارآمدی رویکردهای کلاسیک به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر جامعه روستایی مطرح شده است. از جمله راهبردهای معیشتی، گردشگری روستایی و نمود آن ساخت خانه های دوم برای گردشگری در این نواحی می باشد. با توجه به اینکه خانه های دوم خود جنبه کالبدی داشته و به صورت فیزیکی بر روستا تاثیر می گذارند لذا منظره آن ها در نواحی روستایی در نخستین نگاه، توجه انسان را به خود جلب می کند. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش خانه های دوم در توسعه کالبدی - فضایی سکونتگاه های روستایی بر مبنای رویکرد معیشت پایدار در نواحی روستایی کوهستانی دهستان استرآباد شهرستان علی آباد کتول می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 6 روستا با جمعیت 815 خانوار که در قالب 158 پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفته است. بر اساس فرضیات این پژوهش در قالب مولفه های کالبدی - زیست محیطی، آزمون های ناپارامتریک کروسکال والیس، فریدمن، مان وایتنی، فای/کرامر و آزمون پارامتریک f مستقل انجام گرفت که نتایج حاصل از آزمون ها، بیانگر آن است که آثار کالبدی - فیزیکی خانه های دوم در نواحی روستایی از دید جامعه محلی مثبت و مناسب است. همچنین میل به مشارکت در میان روستاییان در حد مطلوبی است. از طرفی دیگر گسترش گردشگری، زمینه های آسیب پذیری جدیدی هم در روستاها ایجاد نموده است که مهم ترین آنها تضاد و ناهمگونی در بافت قدیمی روستا و بافت جدید خانه های دوم، افزایش میزان ساخت و سازهای کنترل نشده و بی رویه در سطح روستاهای گردشگرپذیر منطقه و تخریب محیط طبیعی و حرکت به سمت شهری شدن چشم انداز روستایی به ویژه در ساخت و ساز خانه های دوم می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان