درخت حوزه‌های تخصصی

بازارمحوری[1] و تأثیر آن بر مزیت رقابتی از جمله مباحث کلیدی و مهم در مدیریت بازاریابی است. هر چه سازمان بتواند شناخت بیش تری از نیازهای مشتریان و هم چنین فعالیت های رقبا و عوامل تاثیرگذار بر شرایط بازار به دست آورد و این اطلاعات را در کلیه سطوح سازمان پراکنده کند، از توانایی بیش تری برای بقا در بازار رقابتی برخوردار خواهد بود. شرکت های بازار محور، دارای مزیت رقابتی در سرعت پاسخ گویی به نیاز های بازار و مشتریان می باشند. هم چنین در پاسخ گویی به فرصت ها و تهدیدات بازار اثربخش عمل می کنند. بنابراین بازار محوری، می تواند تأثیر مهمی بر موفقیت سازمان که آن نیز در گرو کسب مزیت رقابتی است، داشته باشد. مقاله حاضر تحقیقی میدانی است که هدف از آن بررسی رابطه بازار محوری و مزیت رقابتی در گروه صنایع تراکتورسازی ایران می باشد. پژوهش حاضر به دنبال ارائه و آزمون مدلی در حوزه در این رابطه می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابتدا به بررسی قابل قبول بودن مدل نظری از طریق نرم افزار لیزرل پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل برای جامعه آماری قابل استفاده می باشد. هم چنین ضرایب هر یک از متغیرهای تاثیرگذار بر آن با استفاده از معادلات ساختاری مشخص شده است. نتایج نشان می دهد که از بین سه متغیر فرهنگ بازاریابی، هوشمندی بازار و قابلیت های بازاریابی، هوشمندی بازار بیشترین تاثیر را بر بازار محوری دارند و از میان متغیرهای تاثیرگذار بر مزیت رقابتی استراتژی تمایز و حرکت پیشرو بیشترین ضرایب را به خود اختصاص داده اند که نشان از اهمیت این متغیرهاست. هم چنین طیق نتایج، رابطه بین بازار محوری و مزیت رقابتی مثبت و معنی دار و ضریب آن قابل توجه است. در واقع از نتایج این پژوهش می توان استنباط کرد که بازار محوری یکی از ارکان اصلی و مهم وجود مزیت رقابتی در سازمان هاست.

این مقاله فرآیند تأثیر اصلی ترین متغیرهای غیرقیمتی تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات صنایع مبتنی بر فناوری برتر را در ایران طی دوره 86-1360 و با استفاده از مدل های با وقفه توزیع شده بررسی می کند. نتایج این مطالعه نشان می دهد هر دو متغیر دارای تأثیر مثبت و معنی داری بر صادرات صنایع با فناوری برتر هستند اما فرآیند تأثیرگذاری آنها متفاوت می باشد و R&D در دوره کمتری و با کشش بیشتری نسبت به FDI، بر صادرات فناوری برتر اثر می گذارد.

چه کسی برای اولین بار اجازه داد که بخشی از بدنش محل تبلیغات لوگوی یک شرکت باشد؟ و چرا؟ نخستین بار خالکوبی برند بر روی بدن انسان با هدفی انسان دوستانه آغاز میشود. شخصی برای تأمین هزینه های سفر دوستش به منظور معالجه در کالیفرنیا، حاضر میشود تا رنج سوزنهای خالکوبی را به جان بخرد. اما بعدها شرکتهایی نظیر هارلی دیویدسون توانستند هواداران سینه چاکی بیابند که بدون دریافت وجهی خودشان خالکوبی بر روی بدن را با غرور و افتخار انجام میدهند. متفکران بازاریابی این روزها تکرار میکنند که مشتریان وفادار توهمی بیش نیست. اما شرکتهایی نظیر هارلی دیویدسون، اپل، نایک، کوکاکولا، مشتریان وفاداری دارند که حاضرند با سوزنهای مخصوص، لوگوی این شرکتها را بر روی پوست بدنشان حک کنند؟ چنین مشتریان سینه چاکی چه ویژگیهای شخصیتی دارند؟ این شرکتها که چنین مشتریان خاصی دارند، از چه ویژگیهایی برخوردارند که تا این حد مشتریان خود را شیفتهی نام و نشان تجاری خود ساخته اند؟ پاسخگویی به این پرسشها را در این مقاله جستجو کنید. افزون بر آن، مطالعهی موردی هارلی دیویدسون را در گزاش ضمیمهی این مقاله بخوانید. در این گزارش، تاریخچهی آغاز تأسیس شرکت هارلی دیویدسون آمده است. همچنین با فراز و نشیب این شرکت آشنا خواهید شد که چگونه خود را از مرز ورشکستگی رها میسازد. آیا هوادارن سینه چاک هارلی دیویدسون در پابرجایی این شرکت نقش دارند؟

با نگاهی اجمالی به میزان پیشرفت تجارت الکترونیکی در شرکتهای تولیدی-صادراتی خشکبار در ایران مشخص می شود تنها 8/26درصد از شرکتهای صادراتی خشکبار که در اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران فعال می باشند، دارای وب سایت اختصاصی هستند که از این تعداد نیز تنها 03/1 آنها آماده قیمت گذاری (در حال بارگذاری) در وب سایت خود می باشد. این نشان می دهد صنعت صادرات خشکبار از عقب افتاده ترین صنایع در زمینه پیاده سازی تجارت الکترونیکی در ایران است که ریشه یابی عوامل این امر از ضروریات می باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی موانع پذیرش تجارت الکترونیکی در شرکتهای صادراتی خشکبار ایران و ارائه راهکارهای رفع آن انجام شده است. بدین منظور با مرور ادبیات تحقیق، مهم ترین موانع پذیرش تجارت الکترونیکی شناسایی گردیده و در قالب مدل سه شاخگی در سه شاخه ی موانع ساختاری، محتوایی و زمینه ای به عنوان سه فرضیه تحقیق دسته بندی شده شدند. پس از پخش و جمع آوری پرسشنامه در بین 61 شرکت تولیدی- صادراتی خشکبار آذربایجانشرقی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند و تجزیه و تحلیل داده ها؛ هر سه دسته موانع مورد تایید قرار گرفتند و به عنوان با اهمیت ترین عامل، موانع ساختاری موجب عدم پذیرش تجارت الکترونیکی در شرکتهای تولیدی-صادراتی خشکبار شناخته شد. همچنین رتبه بندی کلی موانع نشان می دهد عوامل عدم اعتماد خریداران، کمبود افراد کارشناس، ابهام در قوانین و نبود جایگزینهای سیستم پرداخت به ترتیب چهار مانع اصلی عدم پذیرش تجارت الکترونیکی در این شرکت ها به شمار می روند. دولت و سازمانهای تجاری مربوطه می توانند برای کمک به بخش خصوصی برای پیاده سازی تجارت الکترونیکی و از میان برداشتن موانع آن، به راهکارهای اشاره شده در این تحقیق توجه بیشتری نمایند.

بسیاری از مدیران، با بروز یـکی از حالات چهارگانه ی زیـر، برنامه های جامع تبلیغاتی رابـه اجرا در می آورند: فروش شرکت پایین است؛ پس به کمی تبلیغ نیاز داریم. شرکت رقیب بتازگی فعالیتهای تبلیغاتی خود را آغاز کرده است. پس ما هم همان اقدام را انجام دهیم تا از رقیب عقب نمانیم.  میزان بودجه ی سالیانه نشان می دهد که می توانیم به اندازه یX تبلیغ کنیم.در واقع این روالی است که مدتها به همین شکل بوده و شکایتی هم صورت نگرفته، پس به همین روش، کار خود را ادامه می دهیم.  اخیراً شرکت نیروی جدیدی (مدیر اجرایی، مدیر بازاریابی، مدیر برند، گرافیست، نیروی تبلیغاتی) استخدام کرده است. پس ضروری است به منظور بهبود شرایط فعلی، تفکرات جدیدی را در شرکت جاری کنیم. تمام رویکرد های فوق اشتباه هستند! حتی در بعضی موارد اتخاذ چنین تصمیماتی می تواند اوضاع را بدتر کند. اجازه دهید تا هر یک از این اشتباهات، مورد به مورد بررسی شود.

ویترین فروشگاه"" می تواند ""پاخور فروشگاه"" را بالا ببرد؛ یعنی مشتری با دیدن ویترین آراسته همشأن کالا و محصول، این حس در او پدید آید که وارد فروشگاه شود.از این پس، سایر ویژگیهای فیزیکی نظیر پاکیزگی، نورپردازی، هوا، صدا، رایحه، طعم، رنگ می توانند خروج مشتری را از فروشگاه به تأخیر بیندازند، رغبت او را به ماندن برانگیزند، تا جایی که این پیام به مشتری القا شود که اکنون زمان آن است که باید دست به کیف یا دست به جیب شود. تمامی جلوه نماییهای ظاهری فروشگاه از ویترین گرفته تا سایر ویژگیهای فیزیکی در این متن بررسی شده است. با وجود این، بجاست اگر بگوئیم برای مکانهایی مثل موزه ها که خرید و فروش کالا و محصول به معنای رایج آن کمتر جایی دارد، مدیران موزه ترجیح می دهند بازدیدکنندگان با تانی بیشتری از آثار دیدن کنند - این متن نیز کاربردهای فراوانی دارد. ""عبور از کلیشه ها"" ویژگی این متن است آنجا که می خوانید: یک محیط به هم ریخته، مشتری را از خود دور می کند اما در یک مغازه ی عتیقه فروشی همین آشفتگی ممکن است مشتری را به کشف یک گنج با ارزش ترغیب کند!

اطلاع از تازه ترین کتابهای روز دنیا دربارهی بازاریابی، هم نیاز و هم علاقهی صاحبنظران، استادان، و دانشجویان بازاریابی است. این نیاز و علاقه به اطلاع از تازه ترین کتابهای روز دنیا، گاه در چنبرهی روزمرّگیهایا انبوه فعالیتهای آموزشی، پژوهشی، و مشاوره ای مورد غفلت قرار میگیرد. این در حالی است کهیک مفهوم،یک واژه، ویا چند عبارت حاوی مفاهیم و واژه ها گاه میتواند دیدگاههای الهامبخشی را پدید آورد. ""توسعه مهندسی بازار"" با درک این نیاز و آن علاقه، هر بار کتاب یا کتابهایی را به اختصار معرفی میکند. سه دلیل برای این معرفی است: نخست آنکه، همین توضیحات کوتاه بتواند در پردازش اطلاعات جدید به یاری صاحبنظران آید، دوم آنکه، مترجمی با مطالعهی همین توضیحات کوتاه در صورت تمایل برای ترجمهی کتاب، امکانات خود را مهیا سازد، و سوم آنکه، ناشری را برانگیزد تا بر پایهی همین اطلاعات اولیه، ارزیابیهای خود را برای انتشار کتاب فراهم آورد. "" توسعه مهندسی بازار"" در این شماره نیز همچون شماره های پیشین باز هم کتابی دیگر از کاتلر، نویسندهی پرآوازهی بازاریابی دنیا، معرفی کرده است که در خردادماه امسال در انتشارات اسپرینگر چاپ و منتشر شد. تازگی کتاب، اشتهار نویسندهی آن، و اقبال خوانندگان ایرانی به اندیشه های کاتلر در بازاریابی، سبب شد تا این کتاب در اولویت معرفی قرار گیرد. عنوان کتاب- اجزای تشکیل دهندهی برند، نادیدنیها را پدیدار میسازد-همانگونه که از نام آن برمیآید، در حوضهی برند یا نام و نشان تجاری است و باید دید و خواند که کاتلر این بار چه اندیشه هایی را به اتفاق همکارش برای علاقه مندان به حوزهی بازاریابی عرضه کرده است. کتاب اجزای تشکیل دهندهی برند، نادیدنیها را پدیدار میسازد، ظاهراً دومین کتابی است که کاتلر به اتفاق همکارش والدمر فور تسچ تألیف و تدوین کرده اند.

بازاریابی حسی"" در زمره ی تازه ترین موضوعات بازاریابی روز دنیا است که توسعه مهندسی بازار در شماره ی پیشین (سال چهارم، شماره 14، تابستان 1389) بدان پرداخت. مصاحبه با محمد سالاری، مدیر دپارتمان بازاریابی حسی شرکت TMBA، معرفی سایت بازاریابی حسی به نشانی www.Experientialmarketing.ir، نوید انتشار کتاب ترجمه شده ی بازاریابی حسی با ترجمه ی پرویز درگی و محمد سالاری در ماههای آتی از سوی TMBA، درج مطالعات موردی از شرکتهای معتبر دنیا نظیر هوندا،ایی بی، آدیداس و فیفا که برای اجرای فعالیتها ی خود از بازاریابی حسی سود بردند، بخشی از اخبار و مطالب آن شماره بود. در این شماره ی نشریه، همچنان مطالعات موردی شرکتهای سامسونگ، اتومبیل ساز معروف، بی ام دبلیو، و باشگاه آرسنال مورد توجه قرار گرفته اند که با اجرای بازاریای حسی به کامیابیهای مالی و نفوذ برند خود دست یافته اند. جالب آنکه درباره ی باشگاه آرسنال، گفتگویی با مدیر بازاریابی این باشگاه آمده است که شیوه های نوینی را در بازاریابی ورزشی معرفی می کند؛ این شیوه ها می تواند برای بازاریابی ورزشی ایران درسهایی داشته باشد.

تبلیغات به رغم هزینه های سنگین آن، اثربخشی خود رادرقالبهای سنتی وگاه مدرن ازدست داده است.این گفته ی فیلیپ کاتلر، پدر بازاریابی نوین، است که به صراحت، سالها پیش درکتاب ده گناه نابخشودنی دربازاریابی بازگوکرد و ازکتابی با نام سقوط تبلیغات و ظهور روابط عمومی یادکرد؛کتابی که کوشید تاازاساس کارایی تبلیغات را به حداقل کاهش دهد.فارغ ازاندیشه های جسورانه ی دو مؤلف کتاب سقوط تبلیغات وظهور روابط عمومی، تبلیغات همچنان مورد نیاز سازمانها است و شرکتها تامدتها نمی توانند ازاین ابزار حرفه ای دل بکنند. اکنون سازمانهای جدید همچنان با استفاده از تبلیغات، اقبال فراوانی به روابط عمومی تجاری دارند.درچشم ونگاه متخصصان، روابط عمومی بااستفاده ازابزارهای منحصربه فرد خودمی-توانداثربخشی بیشتری داشته باشد.این درحالی است که عمدتاً هزینه های روابط عمومی تجاری به مراتب کمتر است و به کاراندازی آن مستلزم دانایی وتیزبینیهایی آینده نگرانه است. اثرحاضرکوشیده است این قدرت اثربخش رابرای مدیران روابط عمومی تجاری درطول یک هفته طراحی وبرنامه ریزی کند.

کاتلر،پرآوازه ترین بازاریاب مدرن جهان، شخصیت شناخته شده ای در ایران است.کتابهای او در ایران به سرعت ترجمه و درتیراژهای مناسب به فروش میرسد. درشمارهی پیشین با معرفی کتاب وی با عنوان مدیریت وبازاریابی کسب وکارها درعصرآشوب،مدیریت محترم انتشارات سیته اعلام کردند که ترجمه کتاب از سوی دو تن از مترجمان پایان یافته، ودرماههای آینده، خوانندگان آثار کاتلرمیتوانند آن را خریداری کنند. این بار نیز کتابی دیگر از کاتلر معرفی میشود که وی به همراه دوتن از همکارانش آن راتالیف و تدوین کردند و انتشارات وایلی در ماه می 2010 آن را چاپ کرد. عنوان کتاب بسیارکوتاه وگزیده است:"" marketing 3.0"" . درفارسی شاید بتوان آن را بازاریابی 3.0 ترجمه کرد.عنوان بالاتری که برروی کتاب درج شده تاحدودی گویا و معرف کتاب خواهدبود. و آن این است:از محصول به مشتری و (ازمشتری) به روح وروان آدمی.کاتلر، رویکردمبتنی برمحصول رابازاریابی 1.0 ، و رویکرد مبتنی بر مشتری را بازاریابی 2.0 نامگذاری می کند. وی رویکرد مبتنی بر توجه به روح و روان آدمی را در بازاریابی به بازاریابی 3.0 نامگذاری کرده است. این به نوعی سیر تاریخی را نشان میدهدکه در آغاز،بازاریابها همواره برمحصول و ویژگیهای محصول تاکید میکردند، و به مرور دریافتند که مدار و محوراصلی نه محصول بلکه،مشتری است. تامین نیازهای مشتری رویکرد تازه ای بودکه بازاریابان درپرتوآن توانستند فرصتهای بیشتری را برای فعالیت خود رقم بزنند.اینک این چرخه و معادله نیز تغییر یافته است.نمیتوان تنها برای تامین نیازهای مشتری گام برداشت بلکه، باید به فراتر از شخص مشتری و نیازهای وی اندیشید و آن تامین و ارضای نیازهای والایی است که در روح و روان آدمی (ونه مشتری) قرار دارد. فیلیپ کاتلر با تحریر چنین کتابی، از دانش روانشناسی خود بیشتربهره برده است.چه، میدانیم کاتلر پس از دریافت مدارج عالی در ریاضیات،اقتصاد و مدیریت، و روانشناسی و بهره مندی و آمیزهی این علوم توانست از بازاریابی ترسیمی تازه پدیدآورد،ترسیمی که به او لقب"" پدر بازاریابی نوین"" اعطا کرد. ظاهراً کاتلر با چنین کتابی (بازاریابی 3.0) میکوشد به انگیزه های والای بشری و نیازهای عمیق آدمی به مشارکت، جامعه گرایی،خلاقیت و آرمانگرایی بیشتر بها دهد .به بازاریابها و مؤسسات وسازمانها نوید میدهدکه گزارهی جدید در راه است وآن، توجه به روح و روان آدمی در سطح جهانی است. ناشرانی که این کتاب را برای ترجمه در اولویت کارخودبرگزیده اند میتوانند با شماره تلفنهای دفتراین فصلنامه، 4-66028401(021)تماس بگیرندیابه نشانیاینترنتی www.marketingbooks.ir /www.marketingmag.ir ،مراجعه کنند تا به خوانندگان اطلاع دهیم که تا چه مدت دیگر شاهد حضور این کتاب در ایران باشند.

مرچندایزینگ را در ایران به بازارپردازی ترجمه می کنند. این ترجمه ی رایج، برخی از صاحبنظران را برآن داشته که هربار در به کارگیری واژه ی بازارپردازی، توضیحاتی را بیفزایند که مقصود کلام آنها را بهتر انتقال دهد. فارغ از نبود واژه ی دقیقتر در ایران برای مرچندایزینگ، ظاهراً هنوز کتاب مستقلی درباره ی مرچندایزینگ یا بازارپردازی تألیف و ترجمه نشده است. اما گاه دانشجویان بنا به ذوق و علائق شخصی، مرچندایزینگ را به عنوان موضوع پایان نامه ای خویش برگزیده اند که حاصل آن به صورت جسته و گریخته، در فروش برخی از فروشگاههای زنجیره ای یا برخی از کالاها مؤثر افتاده است و این نیز نتایج تحقیقات پیشین را تائید می کند که مرچندایزینگ یا بازارپردازی بر تصمیم خرید مشتریان بشدت تأثیرگذار است. در سودمندی مرچندایزینگ یا بازارپردازی از سوی بسیاری از فروشگاههای زنجیره ای، شرکتها و صاحبان کالاهای مصرفی تردیدی نیست، اما نبود اطلاعات جامع دراین باره مانع از آن شده مرچندایزینگ یا بازارپردازی به عنوان یک مجموعه فعالیت و روشها درکنار سایر فعالیتهای بازاریابی، درست در زمان مناسب اجرا شود، اندازه گیری شود، و برپایه ی نتایج به دست آمده در زمانهای آتی تداوم یابد؛ این در حالی است که شرکتها و صاحبان کالا نیازمند این دانش نظری و کاربردی مرچندایزینگ یا بازارپردازی هستند. مرچندایزینگ یا بازارپردازی به لحاظ دانش نظری بازاریابی، زیرمجموعه ی بازاریابی میدانی است و زمانی که جایگاه فعالیتهای مرچندایزینگ یا بازارپردازی با سایر فعالیتهای بازاریابی پیوندی هدفمند پیدا کنند، سودزایی و اثربخشی آن آشکار خواهد شد. توسعه مهندسی بازار به سهم خود می کوشد برای تعمیق دانش نظری بویژه کاربردی کردن این دانش تلاشهایی را به ثمر رساند. سایت بازاریابی میدانی به نشانی www.Fieldmarketing.ir، درج مقالاتی دراین باره از شماره های پیشین و این شماره ی نشریه، بخشی از آن تلاشها است. افزون بر آن، در این شماره ی نشریه، گفتگویی را با دکتر محمد بلوریان تهرانی داریم که داوری برخی از پایان نامه های دانشجویی را با موضوع مرچندایزینگ یا بازارپردازی برعهده داشته اند و تجارب عملی نیز دارد. بلوریان تهرانی، اکنون عضو هیأت علمی دپارتمان آموزش TMBA، مدرس و مؤلف کتابها و مقالات بازاریابی است؛ متولد 1325، دانش آموخته ی اقتصاد و بازاریابی و دارنده ی مدرک دکتری D.A. از دانشگاه دولتی ایندیانای امریکا. سوابق تدریس او در دانشگاه آزاد واحدهای تهران و کرج، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه علوم و فنون مازندران و دانشکده صدا و سیما است. علاوه بر دانشگاههای فوق وی با سازمان مدیریت صنعتی، مرکز آموزش مدیریت صنعتی، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، انجمن مدیران صنایع، انجمن مدیریت ایران و سازمان توسعه تجارت نیز سابقه همکاری و تدریس داشته و به موازات آنها سالها به مشاوره و پژوهش بازاریابی و تبلیغات در صنایع و واحدهای تولیدی و خدماتی کشور اشتغال داشته است. گفتگوی ما با دکتر بلوریان تهرانی عمدتاً متکی بر دانش کاربردی مرچندایزینگ یا بازارپردازی است. کوشیدیم از روشها و تکنیکهای مرچندایزینگ فراتر رویم. محورهایی نظیر استخدام و آموزش نیروهای به کار گرفته شده در مرچندایزینگ، زمان مناسب برای اجرای مرچندایزینگ یا بازارپردازی، نحوه ی ارزیابی این فعالیت، تصحیح فعالیت مرچندایزینگ برای اقدامات آتی بخشی از پرسشهایی بود که وی بدان پاسخ گفت. توسعه مهندسی بازار پذیرای آثار و مقالات صاحبنظران درباره ی مرچندایزینگ است، و همچنین از تجارب شرکتها و سازمانهایی که درباره ی مرچندایزینگ یا بازارپردازی اقداماتی را به ثمر رسانده اند، استقبال می کند.