سیده زهرا اجاق

سیده زهرا اجاق

مدرک تحصیلی: دکتری تخصصی علوم ارتباطات اجتماعی, دانشگاه تهران
رتبه علمی: دانشیار گروه ارتباطات و علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
پست الکترونیکی: zahraojagh1979@gmail.com
لینک رزومه

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۳ مورد.
۱.

کاربرد راهبرد تک صدایی/ چندصدایی در مدیریت اخبار در آغاز بحران: مطالعه موردی وب سایت های خبرگزاری های جمهوری اسلامی ایران در همه گیری کووید- 19(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۸
اگر اطلاعات ارائه شده در زمان بحران در چارچوب و با بلاغت درستی تدوین و عرضه شوند، می توانند ضمن برآوردن نیازهای اطلاعاتی مخاطبان به اصلاح و ترمیم وجهه مسئولان نیز کمک کنند. یکی از تناقض های مطرح در مورد چگونگی اطلاعات، متحدالشکل بودن یا نبودن آن هاست؛ یعنی سخنگوی اصلی و سایرین ازجمله رسانه ها با صدای واحدی درباره بحران سخن بگویند یا اینکه صداهای مختلفی مطرح شوند. رعایت این اصول، اهمیت توجه به اصول راهبردی ارتباطات بحران را نشان می دهد. مقاله حاضر، راهبرد تک صدایی یا چندصدایی در شرایط بحران را با استفاده از دو نظریه ارتباطات بحران وضعیتی و نظریه عرصه بلاغی بررسی می کند و وضعیت خبرگزاری های ایرانی به عنوان درگاه های اصلی خبر و سازنده افکار عمومی را از این منظر تحلیل می کند. برای این منظور، طی هفت ماه نخست همه گیری کووید 19 تعداد 794 خبر درباره ویروس کرونا در چهار خبرگزاری نمونه این پژوهش با روش تحلیل چارچوب انتمن، تحلیل شده اند. یافته ها در وهله اول نشان دهنده غلبه راهبرد تک صدایی هستند و نشان می دهند که سه خبرگزاری فارس، مهر و ایرنا، اخبار را در دو چارچوب «حل مشکلات اقتصادی با اقدامات حمایتی» و «کرونای تهدیدآمیز اما مهارپذیر از راه پیشگیری/تدبیر دولت» پوشش داده اند. خبرگزاری ایلنا تنها از چارچوب اول استفاده کرده است. این نتایج حاکی از غلبه رویکرد تک صدایی در ارتباطات بحران خبرگزاری های مورد مطالعه هستند. ولی با بازگشت به مباحث نظری، مقاله حاضر نتیجه می گیرد که برای تشخیص راهبرد تک صدایی/چندصدایی باید به تفاوت های اجزاء چارچوب دقت کرد. این تحلیل آشکار می سازد که وابستگی سیاسی خبرگزاری ها موجب چندصدایی در معرفی عوامل حل مسئله شده اند و هیچ کدام از آن ها، عرصه بلاغی برای بلند کردن و شنیده شدن صدای شهروندان فراهم نساخته اند.
۲.

تحلیل جایگاه موزه فرش ایران از منظر عاملیت اجتماعی- فرهنگی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: موزه فرش ایران ارتباطات عمومی علم و فناوری فرهنگ علمی و فناورانه مشاهده مشارکتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۷۵
مقاله حاضر به این مسئله می پردازد که رویکرد حاکم بر تنظیم فعالیت ها در موزه فرش ایران، سنتی است و ذیل رویکردهای انتقالی ارتباطات قرار می گیرد. تمرکز بر حفظ میراث پیشینیان و انتقال آنها به نسل جدید موجب انزوای موزه از جامعه و نادیده گرفتن کارکرد اجتماعی آن شده و آن را از نقشی که می تواند در شرایط اجتماعی معاصر ایفا کند، منفک می سازد. این مقاله با تمرکز بر این مفهوم که فرش علاوه بر میراث و هنر، وجهه دانش علمی نیز دارد به نقشی که موزه فرش می تواند در اتمسفر فرهنگ علمی کشور داشته باشد، می پردازد. از این رو، پس از مروری مختصر بر سابقه فرش در ایران، جایگاه فرش در فرهنگ علمی و فناورانه توضیح داده می شود. از نظر مفهومی، مقاله حاضر با ترکیب مفاهیم ارتباطات عمومی علم، مفهوم عاملیت مدنی موزه ها را پیشنهاد کرده و با روش مشاهده مشارکتی پیشنهادی ماک و همکارانش نشان می دهد که موزه فرش از عاملیت، اجتماعی و فرهنگی مشخصی برخوردار نیست.
۳.

تحلیل نقش وابستگی سیاسی رسانه های ایرانی بر بازنمایی عملکرد آنها در شرایط آغازین شیوع ویروس کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خبرگزاری ها وابستگی سیاسی چارچوب بندی هژمونی پروپاگاندا مشخص سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۷۱
یکی از ایده های رایج برای ارتباطات بحران این است که اجماع رسانه ها بر نقش دولت موجب همدلی مردم با دولت شده و به دولت در پیشبرد کنترل بحران کمک می کند. با توجه به نقش کلیدی این موضوع در شرایط آغاز بحران، مقاله حاضر نقش وابستگی سیاسی خبرگزاری های ایرانی را در بازنمایی عملکرد دولت در شرایط بحران همه گیری کووید 19، طی هفت ماهه نخست شیوع این بیماری مطالعه می کند. برای این منظور چارچوب مفهومی مبتنی بر سه مدل رابطه دولت و رسانه یعنی هژمونی، پروپاگاندا، و مشخص سازی تنظیم شده است. همچنین رویکرد کیفی و روش تحلیل چارچوب استقرایی برای تحلیل 794 خبر استفاده شده که از دو خبرگزاری نزدیک به اصلاح طلبان یعنی ایرنا و ایلنا، و دو خبرگزاری وابسته به اصول گرایان یعنی فارس و مهر انتخاب شده اند. یافته ها ضمن نشان دادن روند کاهشی تولید اخبار مرتبط با ویروس کرونا در بازه مورد مطالعه، نشان می دهند که سه خبرگزاری ایرنا، مهر و فارس از چارچوب <کرونای تهدیدآمیز اما مهارپذیر با پیشگیری و حمایت دولت> استفاده کرده اند. همه خبرگزاری ها، چارچوب <انتقاد از دولت> را به کار گرفته اند، ولی ایلنا برخلاف سایر خبرگزاری ها هرگز از چارچوب حمایت از دولت استفاده نکرده است. نتایج نشان می دهند که در خیز اول ویروس کرونا، همه خبرگزاری ها مبتنی بر مدل هژمونیک عمل کرده اند و روی موضوع های مهمی چون مدیریت پذیر بودن ویروس کرونا و شرایط ناشی از همه گیری آن با هم توافق داشته اند. اما طی خیز دوم، شاهد عدم توافق بین خبرگزاری ها هستیم، به طوری که خبرگزاری مهر رویکرد هژمونیک و سایر خبرگزاری ها رویکرد مشخص سازی را برگزیده اند.
۴.

شناخت شیوه های تعاملی کودکان 9 تا 11 ساله با گوشی هوشمند و درک آن ها از این تعامل

تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۴
شناخت ناکافی درباره رابطه کودکان با رسانه ها و فقدان راه حل های علمی برای بالا بردن توانایی کودکان در درک و شکل دادن به این رابطه ناشی از کمبود یا نبود مطالعات علمی مختص این موضوع با تمرکز بر رده های سنی کودکان و تأکید زیاد بر عدم مزایای رابطه رسانه کودک در ادبیات پژوهشی است. به طور مشخص نوع ارتباط و چگونگی تعامل کودکان با رسانه های نوین روشن نیست و شناختی درباره اینکه کودک به چه دلیل و با چه اهدافی به استفاده از گوشی هوشمند روی می آورد، وجود ندارد. تجربه همه گیری کووید 19 اهمیت استفاده از رسانه های نوین برای اهداف مختلف آموزشی، سرگرمی و برقراری ارتباط را برجسته ساخت. هرچند که اکنون همه گیری ویروس کرونا مدیریت شده ولی ممکن است باز شرایط مشابهی ایجاد شوند. لذا شناسایی و درک چگونگی فرآیند تعامل کودک با گوشی هوشمند واجد اهمیت و ضرورت است. هدف درک بیشتر چگونگی تجربه کودکان 9 تا 11 ساله از ارتباط با گوشی هوشمند است. رویکرد روش شناسی به کار گرفته شده در این پژوهش بر اساس اصول تحقیقات کیفی و روش مصاحبه نیمه ساختار یافته است. داده ها با رویکرد تحلیل مضمون و مبتنی بر نظریه استفاده و رضایتمندی تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد کودکان با اهداف و انگیزه های مختلفی اقدام به تعامل گوشی هوشمند می کنند. همچنین تعامل بیشتر با گوشی هوشمند می تواند باعث افزایش مهارت های رسانه ای کودکان شود.
۶.

شناسایی راهبردهای پاسخ به بحران همه گیری کووید – 19 در فضای رسانه ای ایران

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: راهبردهای پاسخ به بحران همه گیری کووید- 19 نظریه ارتباطات بحران وضعیتی تحلیل مضمون رسانه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۹۸
هدف: در آغاز هر بحرانی، اتخاذ راهبردهای مناسب، برای ایفای نقش رسانه ها به منظور مدیریت وضعیت اهمیت زیادی دارد. در وضعیت عالم گیری کووید 19، رسانه های رسمی و غیررسمی در ایران، برای برآوردن نیازهای اطلاعاتی مردم و همچنین کمک به حل بحران، راهبردهایی را در پیش گرفتند که مطالعه شیوه های واکنش آن ها به بحران در ماه های آغازین را لازم می سازد. با توجه به اینکه پیام های تولیدشده رسانه ها در موقعیت بحران، گویای راهبردهای آن ها برای حل بحران است، مقاله حاضر از نظریه ارتباطات بحران وضعیتی استفاده می کند. روش: در این مقاله محتوای خبری 7 ماه اول همه گیری، در دو رسانه تلویزیون (اخبار ساعت 21) و اینستاگرام، تحلیل محتوای مضمون شده است تا ضمن مطالعه تفاوت ها و شباهت های راهبردهای واکنش به بحران در این دو رسانه، شیوه مدیریت آن ها نیز در این موقعیت آشکار شود. در مجموع 257 خبر مرتبط با ویروس کرونا در پخش خبری ساعت 21، از شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران منتشر و 659 محتوای مرتبط با موضوع در صفحات نمونه اینستاگرام تولید شده است که همه آن ها تحلیل مضمون شده اند. یافته ها: یافته ها حضور سه کلان مضمون را در هر دو رسانه نشان می دهد که عبارت اند از: شرایط مواجهه با بیماری، عاملان بحران همه گیری و راه حل های بحران. نتیجه گیری: تطبیق مضامین با راهبردهای واکنش به بحران نشان می دهد که هر دو رسانه از چهار راهبرد چاپلوسی، فاصله گذاری، رنج و سرافکندگی استفاده کرده اند. مطالعه حاضر، هم دلالت هایی برای مدیریت رسانه ها دارد و هم تلاشی است برای غنی ساختن ادبیات پژوهشی در حوزه ارتباطات بحران و جایگاه رسانه ها در پاسخ به بحران.
۷.

Public Demography for Narrowing Research-policy Gap in Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۸۸
Demographic discourses in the media or public inform lay people and may impact population planning and policies. Understanding the situation and characteristics of public demographic discourses in Iran helps the government and policy makers to identify experts’ advice to use in effective policymaking and to discern public perceptions and understanding of population policies and promote changes in fertility behavior. The aim of this paper is to examine public demographic discourses which are produced and reproduced in the Iranian media to affect fertility policy and decision making after the announcement of General Population Policies by the Supreme Leader in 2014. This paper uses the critical discourse analysis for analyzing demographic discourses in websites of two influential Iranian newspapers, i.e., Keyhan and Iran, and demographers’ ideas and opinions available online during 21 March 2010 and 21 May 2016. The critical discourse analysis illustrates that the main discourse for public demography is “Conceptual”. Analyzing texts indicates that demographers have tried to reduce the gap between science – policy by disseminating simple and understandable demographic discussions in the media. They argue that demographic issues are specialized topics and require scientific and rigorous research. Therefore, the first step for policymaking and planning is the recognition and understanding of population situation. Public demography intends to facilitate the formulation of an evidence-based policymaking to achieve General Population Policy objectives. Policymakers are recommended to provide favorable social and economic contexts supporting family formation and childbearing towards sustainable population growth outlined in the General Population Policies. Public demography has a vital role in providing a deeper understanding of future population trends and policies.
۸.

تحلیل ماهیت تعامل کودکان 9 تا 11 ساله با گوشی هوشمند: یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رسانه سبک والدگری کنشگر - شبکه کودک گوشی هوشمند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۷
همه گیری کووید 19 و ضرورت آموزش مجازی موجب رواج بیشتر استفاده کودکان از گوشی های هوشمند شده است. استفاده روزافزون کودکان از گوشی هوشمند، نداشتن شناخت صحیح از چگونگی و ماهیت این رابطه و ارائه تبلیغات غیرتخصصی به والدین درخصوص مضربودن استفاده از گوشی هوشمند، استفاده کودکان از این وسیله را به موضوعی بغرنج تبدیل کرده است. این مطالعه با هدف درک ماهیت تعامل کودک با گوشی هوشمند با وساطت سبک والدگری انجام شد. برای این منظور، با انتخاب رویکرد کیفی، داده ها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند. سپس با رویکرد تحلیل مضمون نظریه محور براساس چارچوب نظری کنشگر-شبکه تحلیل شدند. اجزای بررسی شده در این مطالعه شامل کودک، گوشی هوشمند و سبک والدگری هستند. یافته ها نشان داد تعامل کودک با گوشی هوشمند، شبکه محوریت دارد. تعامل کودکان با گوشی هوشمند، ماهیت سیال و پیش بینی ناپذیر دارد. ارتباطات پی درپی اجزا در شبکه، هویت های متغیری به کودک می بخشد. از این رو سبک والدگری، کنترلی و سختگیرانه کارایی ندارد. کودک نیازمند امکان بروز کنش مستقلانه و سبک والدگری انعطاف پذیر، واجد کارایی بیشتری است.
۹.

بازشناسی الگوی بومی آموزش تربیت جنسی ازطریق رسانه با توجه به ویژگی های فرهنگی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۴۵
با توجه به اهمیت تربیت جنسی در توانمندسازی و آگاه سازی کودکان، والدین به عنوان تسهیلگر نیازمند دریافت اطلاعات صحیح و متناسب با ویژگی های فرهنگی جامعه هستند. هدف این پژوهش دستیابی به الگوی بومی تربیت جنسی ازطریق رسانه برای آموزش، آگاه سازی و توانمندسازی والدین است؛ به طوری که ویژگی های فرم و محتوای تربیت جنسی رسانه ای شناسایی شوند. رویکرد پژوهش، کیفی است و از نظریه زمینه ای استفاده می کند. داده های حاصل از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 13 نفر از صاحب نظران و دست اندرکاران آموزش تربیت جنسی در رسانه به روش تحلیل خرد شامل کدگذاری باز و محوری تحلیل، و 646 برچسب مفهومی یا کدباز استخراج می شوند. این یافته ها بر اساس پرسش ها و اهداف پژوهش طبقه بندی و در مقوله ها و زیرمقوله ها جای گذاری می شوند. محاسبه ضریب کاپای کوهن (0.6) حاکی از پایایی قابل قبول داده هاست. نتایج نشان می دهند که وضعیت آموزش تربیت جنسی در رسانه های داخلی نیازمند توجه است. استفاده از قالب های رسانه ای مختلف با ارجحیت تلویزیون و پیام رسان های موبایلی، آموزش غیرمستقیم و متناسب سازی فرم ارائه اطلاعات با گروه های مختلف مخاطبان به عنوان ویژگی های فرمی در تربیت جنسی از طریق رسانه شناسایی می شوند. به لحاظ محتوایی نیز، متناسب بودن با فرهنگ و عرف جامعه، اتخاذ نگاه علمی به موضوع، لزوم آموزش خودمراقبتی و بدن آگاهی، پرهیز از افراط و تفریط و آموزش تدریجی واجد اهمیت معرفی می شوند. همچین نتایج نشان می دهند که برای توانمندسازی کودکان آموزش بهنگام، آموزش نقش های جنسیتی و ارائه الگوهای مناسب لازم هستند. در پایان براساس تحلیل داده ها «الگوی ارتباطی برنامه های آموزش تربیت جنسی در رسانه» ترسیم می شود.
۱۰.

مقایسه ویژگی های بلاغی محتوای مرتبط با کووید 19 در تلویزیون، خبرگزاری ها و اینستاگرام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۳۵
ارتباطات بحران در همه گیری کووید 19 به انواع اطلاعات و شیوه تولید محتوا در رسانه های رسمی و غیررسمی بستگی دارد. این مقاله با تمرکز بر فنون ساخت پیام، ویژگی های بلاغی پیام های تولید شده در این دوره را در چهار خبرگزاری، اخبار ساعت 21 شبکه اول سیما و متون اینستاگرام طی ماه های اول شیوع همه گیری کووید 19 تحلیل می کند. چارچوب مفهومی مبتنی بر اهمیت ادراک در مدیریت بحران و سه دسته اطلاعات آموزشی، انطباق پذیری و درونی ساختن در شرایط بحرانی استرجز است. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و شناسایی ابزارهای بلاغی بکار رفته در متون با تاکید بر دو مفهوم استعاره و طرح در مدل لی، فنون تولید محتوا شناسایی می شوند. یافته ها نشان می دهند که فنون تولید محتوا از سه منظر قالب ارائه، شیوه تولید محتوا و هدف تولید محتوا قابل تفکیک هستند. نتایج نشان می دهند که در هر سه رسانه ابزارهای بلاغی هم در راستای ایجاد تغییر در رفتار فعلی و هم برای ایجاد رفتار جدید به کار رفته اند. مقابله با ضدعلم در خبرگزاری ها و اینستاگرام مشاهده می شود اما تلویزیون به آن بی توجه است. قابلیت اثرگذاری محتوا در تغییر رفتار مخاطب به ترتیب در اینستاگرام، خبرگزاری و تلویزیون کاهش می یابد.
۱۱.

چارچوب بندی زیست فناوری کشاورزی در رسانه های ایران از 1384 تا 1396(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: زیست فناوری کشاورزی جامعه مخاطره آمیز چارچوب بندی اخبار خبرگزاری ها ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۵۱
در سال 1396 بحث تصویب قانون منع واردات محصولات تراریخته موجب گرم شدن مباحثات عمومی درباره زیست فناوری کشاورزی شد. رسانه ها با پوشش اخبار مربوطه، بر کیفیت این مباحث و درک عمومی از این فناوری تاثیر گذاشتند. این موضوع، اهمیت مطالعه چگونگی پوشش رسانه ای و چارچوب بندی اخبار زیست فناوری کشاورزی را بیشتر کرد. در این پژوهش، اخبار سه خبرگزاری پربازدید ایران برای بازه زمانی 13 ساله با روش انتمن تحلیل چارچوب شده اند. نتایج نشان می دهند که تنها 4.2 درصد از اخبار منتشر شده در حوزه زیست فناوری به زیست فناوری کشاورزی مربوطند و بقیه درباره زیست فناوری پزشکی هستند. در بازه زمانی 1394 تا 1396 تعداد اخبار مربوط به زیست فناوری کشاورزی افزایش یافته و جریان غالب خبری در هر سه خبرگزاری با رویکرد مثبت و غیرانتقادی چارچوب بندی شده است. چهار چارچوب شناسایی شده عبارتند از مدیریت زیست فناوری کشاورزی، اثرات آن، جلب حمایت برای توسعه آن و درک عمومی از آن.
۱۲.

مطالعه ارزش های اخلاقی نهفته در کنش های ارتباطی در دو کانال منتخب تلگرامی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۳۲
مسئله این پژوهش نبود شناخت درباره ارزش های اخلاقی حاکم بر کنش های کاربران در پیام رسان اجتماعی تلگرام و کمبود تعامل محترمانه، درک متقابل و گفت وگوی سازنده گروه های اجتماعی مختلف با یکدیگر است.  شناسایی ارزش ها در این مطالعه از آن جهت مهم است که، ارزش ها ملاک های شکل گیری شیوه های خاصی از کنش هستند.  رویکرد روش شناسانه پژوهش، کیفی و با استفاده از تحلیل محتوای جهت دار انجام شده است.  برای این منظور با تلفیق مفهوم اخلاق گفت وگویی هابرماس و ارزش های بنیادین شوارتز، مدل نظری پژوهش تدوین شده و مبنایی برای انجام تحلیل محتوای جهت دار بوده است.  در نتیجه این تلفیق، سه ارزش همنوایی، جهان شمولی و امنیت به عنوان مقوله های اصلی تحلیل محتوای جهت دار شناسایی شدند.  نمونه های مورد مطالعه، محتوای مندرج در دو کانال با رویکرد متفاوت به صلح هستند؛ یعنی کانال «ارتش سایبری مدافعان حرم» و کانال «پاتوق دوستان».  یافته ها حاکی از آنند که در گروه نخست ارزش های «امنیت» و «جهان شمولی» بیشتر نقض شده و در گروه دوم ارزش های «همنوایی» و «جهان شمولی» بیشتر رعایت شده اند اما در مواجهه با افکار مخالف، شیوه های غیرتعاملی همچون به سخره گرفتن استفاده شده است.  نقض ارزش های اخلاقی منجر به مفاهمه در نمونه های مورد مطالعه هم امکان دستیابی به گفت وگو و درک متقابل و هم فرصت شناخت و آگاهی ناشی از تبادل نظر و رابطه محترمانه را در این کانال ها کاهش داده است.   
۱۳.

بازتعریف نقش و جایگاه روزنامه نگاری علم در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ارتباطات عمومی علم رسانه علمی عمومی خوب روزنامه نگاری علم ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۴۴۶
با وجود بیش از 100 سال تجربه روزنامه نگاری علم در ایران، رسانه های علمی عمومی، در ارتباط علم و جامعه، بیشتر بر کارکرد انتقال دهندگی تأکید دارند و نقش روزنامه نگاران علم، ترجمه و ساده سازی زبان تخصصی علم یعنی ارتباطات عمومی علم سنّتی است. این پژوهش می کوشد<sub> </sub> تا از طریق مصاحبه عمیق و کانونی با روزنامه نگاران علم با بیش از 10 سال سابقه فعالیت، مقولات مورد نظر آنان در بازتعریف روزنامه نگاری علم خوب را شناسایی کند. نتایج نشان می دهند که بازتعریف نقش روزنامه نگاری علم نیز مبتنی بر مدل سنّتی است. ولی تعداد محدود مخاطبان و احساس نیاز به استقلال اقتصادی، موجب تفکر درباره این رسانه ها به مثابه عناصری هویت بخش و در عین حال سرما یه ای فیزیکی، فرهنگی و اجتماعی شده است. این رویکرد می تواند فعالیت روزنامه نگاری علم را در ایران تغییر دهد و آن را به بخشی پویا و اثرگذار در عرصه رسانه و علم تبدیل کند.  
۱۴.

شناخت ویژگی ها و تغییرات گفتمان های کودک در مجله های «پیک دانش آموز» و «رشد دانش آموز»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گفتمان کودک قدرت تحلیل گفتمان انتقادی رشد دانش آموز پیک دانش آموز ون لیون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۳۹۵
هدف این پژوهش شناخت ویژگی ها و تغییرات گفتمان های کودک از آغاز کار مجله «رشد دانش آموز» در دی ماه سال 1343 با عنوان «پیک دانش آموز» تا سال 1397 است. این مقاله با اتکا بر آرا فوکو در مورد گفتمان و مدل قدرت انضباطی، و با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی ون لیون الف) ویژگی ها و تنوع گفتمان های کودک در این مجله، ب) تحول یا ثبات گفتمان های کودک و چرایی آن و ج) رابطه ی قدرت و این گفتمان ها را مطالعه می کند. یافته ها، وجود هشت گفتمان کودک در داستان های دوره ی پهلوی دوم و بازتولید آن ها و تولید هفت گفتمان جدید در دوره جمهوری اسلامی را نشان می دهد. همچنین به ازای هر یک از گفتمان های کودک، یک تقابل دوگانه بین کودک و بزرگسال نیز شناسایی شده است. نتایج تحلیل انتقادی گفتمان های کودک نشان می دهند در این گفتمان ها همواره کودک در جایگاه فرودست نسبت به بزرگسال قرار دارد. وجود رابطه ی فرودستی-فرادستی بین کودک و بزرگسال، روابط سلسله مراتبی را در جامعه تحکیم می بخشد. در روابط سلسله مراتبی به دلیل محدود شدن آزادی افراد فرودست، توازن قدرت برهم می خورد و رابطه به سمت سلطه می رود که می تواند موجب حفظ نظم حاکم شود.
۱۵.

چالش های پیش روی فیلم های دینی در سینمای ایران: مطالعه موردی فیلم سینمایی "رستاخیز"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فیلم رستاخیز نظریه کنش ارتباطی مسئولین فقها سازندگان فیلم رستاخیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۳۵۵
سینمای دینی پس از انقلاب اسلامی در ایران، علیرغم ادعای نظام فرهنگی کشوردر حمایت ازاین گونه سینمایی، همواره با چالش های جدی روبرو بوده است. فیلم سینمایی رستاخیز، یکی از چندین فیلم دینی در ایران است که با وجود اخذ مجوزهای لازم برای اکران عمومی از مقامات سینمایی کشور، براثر اختلافات و حواشی بهوجود آمده پیرامون آن توقیف شد و همچنان (تا زمان انتشار این مقاله)، سرنوشت نامعلومی دارد. مسئله محوری در این تحقیق، مواجه با یک پدیده متناقض نما در ژانر دینی سینمای پس از انقلاب است. از یک طرف، سینماگران به تولید فیلمهای دینی تشویق می شوند و از طرف دیگر، وجود ناهماهنگیها و موانع مدیریتی و ساختاری موجب هدر رفت وقت، انرژی، بودجه سازندگان فیلمهای دینی و منابع کشور می شود. این تحقیق در نظر دارد، با استفاده از نظریه کنش ارتباطی هابرماس و روش تحلیل محتوای کیفی، چالش های پیش روی فیلم های دینی را بامطالعه موردی فیلم رستاخیز مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. برای این منظور، سه گروه مؤثر و دخیل در سرنوشت این فیلم، یعنی؛ فقها، مسئولین فرهنگی/هنری و سازندگان فیلم شناسایی و دسته بندی شده اند. در فرایند تحلیل، اظهارات هر گروه کدگذاری، مقوله بندی و پس ازآن مضامین حاصل از مقوله ها مورد شناساییقرارگرفته و در پایان، یافته های تحقیق براساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس، جمع آوری و جمع بندیشده اند. یافته های پژوهش حاکی از فقدان ارتباط و گفتگوی مؤثر میان گروه های دخیل در سرنوشت فیلم رستاخیز بوده، و نیز نشان می دهند که اظهارات این کنشگران از کنش راهبردی پیروی می کنند. درنتیجه، به علت فقدان عقلانیت ارتباطی در اظهارات و تعاملات میان سه گروه کنشگر، تفاهمی بر سر نمایش فیلم رستاخیز بهوجود نیامده است.
۱۶.

نشانه شناسی و تحلیل راهبردهای انتقال ایدئولوژی در سریال های تاریخی : مورد مطالعه سریال «در چشم باد»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نشانه بازنمایی ایدئولوژی سریال های تاریخی انتقال ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۰
این پژوهش نحوه نمایش وقایع تاریخی دوره قاجار و پهلوی برای بازتولید ایدئولوژی دوره معاصر و ایجاد پشتوانه تاریخی برای آن را در سریال تاریخی " در چشم باد" با استفاده از راهبردهای انتقال ایدئولوژی مطالعه می کند. ترکیب نظریه برساخت معنای استوارت هال با راهبردهای انتقال ایدئولوژی تامپسون، چارچوب نظری مناسبی برای دستیابی به هدف پژوهش ارائه می دهد. با شناسایی دو مولفه اصلی بازنمایی شده در سریال یعنی نهاد مطبوعات و شخصیت های سیاسی تاریخی، از نشانه شناسی جان فیسک برای تحلیل و شناخت رمزگان به کار رفته در فیلم، و مطالعه اسنادی برای فهم تنوع روایتهای تاریخی دوران بازنمایی شده استفاده می شود. یافته ها نشان می دهند که این سریال با استفاده از حذف و گزینش و تحریف زمانی به تقویت ایدئولوژی جمهوری اسلامی در دوره معاصر پرداخته و از از سه راهبرد الف) عادی سازی یا چیزوارگی به وسیله بازنمایی برخی روایات، و چشم پوشی از روایت های دیگر برای طبیعی جلوه دادن وقایع اجتماعی و سیاسی آن دوران، ب) مشروعیت زدایی در همه مولفه ها ج) چندپارگی به وسیله مطلوبیت زدایی از برخی شخصیت های مهم سیاسی. با استفاده از این سه راهبرد، روایت های تاریخی در خدمت تقویت ایدئولوژی جمهوی اسلامی ایران بوده اند. این پژوهش نشان می دهد که بهره مندی از متون و اسناد تاریخی در تحلیل نشانه شناسی می تواند ضمن افزودن بر غنای تحلیل و درک رمزگان ایدئولوژیک، ابزار مناسبی برای شناخت راهبردهای انتقال ایدئولوژی در مطالعه فیلم باشد.
۱۷.

گفتمان های جمعیتی در ایران: سیاست و بازتولید رسانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۱۰ تعداد دانلود : ۵۹۲
مساله این مقاله، نبود شناخت درباره ویژگی های گفتمان های جمعیتی است که در رسانه ها تولید و بازتولید می شوند، و می توانند بر تصمیم گیری های سیاسی و شخصی اثر بگذارند. در این مقاله با توجه به نقش گروه های متخصصان و ذینفعان در تنویر افکار عموم و یاری رساندن به برنامه ریزان در تنظیم سیاست های جمعیتی متونی که رویکرد صاحب نظران از جمله متخصصان جمعیت شناسی را در این باره بازتاب می دهند، با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مطالعه می شوند. این مطالعه پس از مرور گفتمان های علمی جمعیت شناسی و گفتمان های سیاسی حاکم بر ایران که سیاست-های جمعیت را متاثر می سازند به تحلیل گفتمان انتقادی متون مربوط می پردازد و نشان می دهد که گفتمان برخی از گروه های ذینفع، بحرانی؛ و گفتمان مربوط به جمعیت شناسان، گفتمان طبیعی است. در مرحله تبیین با تشریح فرایندهای نهادی و اجتماعی این گفتمان ها نشان داده می شود که گفتمان بحرانی در رسانه ها با توجه به وجوه مختلف گفتمان و با شدت بیشتری بازتولید شده، حال آن که گفتمان طبیعی، تنها از وجه توسعه مورد توجه واقع شده است.
۱۸.

تحلیل گفتمان سیاست های رسانه ای شده افزایش جمعیت: ارائه یک راهبرد ترویجی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست های کلی جمعیت روزنامه ایران روزنامه کیهان تحلیل گفتمان انتقادی ترویج نظریه رفتار برنامه ریزی شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۲ تعداد دانلود : ۴۳۵
با وجود تاکید اخیر برنامه ها و سیاست های رسمی و آشکار برخی کشورها بر افزایش جمعیت، مطالعات اندکی درباره نقش رسانه ها در موفقیت سیاستهای جمعیت منتشر شده است. پس از اعمال سیاست کنترل جمعیت در ایران، با ابلاغ سیاست های کلی جمعیت در 30 اردیبهشت 1393 تغییر سیاستها به افزایش جمعیت وجهه ای رسمی یافت. علیرغم توجه سیاست های ابلاغی به ابعاد مختلف (کمی و کیفی) جمعیت، نحوه بازتولید گفتمانی و ترویج این سیاست ها در رسانه ها عمدتا با توجه به بعد کمیت جمعیت انجام می شود، که به نظر می رسد هم توانایی این پیام ها در تغییر رفتار را کاهش داده و هم تصویری ناقص از سیاست های جمعیتی ارائه می دهد. در این مقاله، با استفاده از نظریه رفتار برنامه ریزی شده عوامل موثر بر تغییر رفتار معرفی شده و با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان های اصلی دو روزنامه کیهان و ایران شناسایی می شوند. سپس، گفتمان ها از نظر حضور یا فقدان عوامل اثرگذار بر تغییر رفتار باروری تحلیل می گردند. در نهایت، سه اصل برای بهینه کردن فعالیت های ترویجی سیاست های جمعیتی ایران معرفی می شوند که عبارتند از الف) توجه به عوامل متعدد اثرگذار بر رفتار باروری؛ ب) اتخاذ رویکرد مخاطب آگاه، گزینشگر، و عقلانی؛ و ج) برقراری ارتباط و همکاری علمی بین روزنامه نگاران و جمعیت شناسان.
۱۹.

تحلیل محتوای سایت های پربازدید ایرانی در حوزه سلامت از منظر شیوه های اقناع مخاطب در تغییر رفتار مصرف سیگار ( (فروردین– شهریور 139(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارتباطات سلامت اطلاعات سلامت محور نظریه رفتار برنامه ریزی شده نظریه اقناع سایت های حوزه بهداشت و سلامت ترک سیگار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۵۱۰
به نظر می رسد که رسانه ها و فضای مجازی به مثابه یکی از عوامل مداخله گر در تغییر رفتار می توانند در ترغیب افراد به ترک سیگار ایفای نقش کنند. مسئله این مقاله، شناخت معیارهای نگارش محتوای سلامت محور ترغیب کننده به ترک سیگار و تحلیل وضعیت پایگاه های اطلاعاتی سلامت محور اینترنتی از این منظر است. پژوهش حاضر با ترکیب نظریه رفتار برنامه ریزی شده آجزن و فیشبن، و نظریه اقناع بینگر می کوشد تا مقوله های ترغیب کننده به تغییر رفتار را به لحاظ نظری شناسایی کند. با مفروض دانستن احتمال کارآمد بودن این مقوله ها و با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای جهت دار، محتوای مرتبط با سیگار تولید و منتشرشده در هشت سایت پربازدید حوزه بهداشت و سلامت را ارزیابی می کند. بازه زمانی موردمطالعه، شش ماه ابتدای سال 1396 و جامعه نمونه موردمطالعه، تمام 67 مطلب مرتبط با سیگار هستند که در این سایت ها منتشرشده اند. داده های حاصل با استفاده از نرم افزار 10 MAXQDA کدگذاری شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهند که اطلاعات سلامت محور سایت های تحلیل شده، ظرفیت چندانی برای ایجاد قصد/ تغییر رفتار در مخاطب سیگاری را ندارند. این محتواها بیش از هر چیز با استفاده از مقوله های ترس، نقل قول و ارائه نتیجه گیری روشن تولیدشده اند که حاکی از ظرفیت نه چندان زیاد سایت ها در تغییر نگرش مخاطب سیگاری است. برای نگارش محتوای اقناع کننده، لازم است که مطلب اقناع کننده به ترک سیگار با توجه به 13 مقوله دیگر که تحت سه اصل کلی نگرش، هنجارها و کنترل رفتاری درک شده، و متناسب ساختن آن ها با موضوع قرار دارند، تولید شود.
۲۰.

آموزش سواد رسانه ای به کودکان : معرفی شاخص های محتوای آموزش سواد رسانه ای در دبستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: گفتمان هژمونی آنتاگونیسم آگونیسم مصالحه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۲ تعداد دانلود : ۱۰۰۰
  آموزش سواد رسانه ای در ایران به شکل رسمی و غیررسمی در حال گسترش است و نیاز به متون یا منابعی وجود دارد که به طور علمی شاخص های مناسب برای محتوای آموزش را شناسایی و ارائه کنند. با توجه به این که مخاطب مستقیم و غیرمستقیم این آموزش ، کودکان هستند، در این مقاله با انتخاب رویکرد کودک محور به رابطه کودک با رسانه، مدل های برساخت گرای آموزش سواد رسانه ای مطالعه و تحلیل می شوند. این مطالعه با استفاده از روش تحلیل ثانویه مبتنی بر اسناد، ویژگی های روش و محتوای مناسب برای آموزش سواد رسانه ای را مشخص می کند. این پژوهش نشان می دهد که شیوه آموزش باید از حالت یک سویه به چند سویه، و از تک گویی به گفتگویی تغییر کند. همچنین لازم است محتوای آموزشی در دو سطح نظری و عملی به کودکان یاد داده شود. در سطح نظری کودکان متناسب با سن خود، مبانی مفهومی رسانه را با تاکید بر مفهوم بازنمایی و واژگان اصلی علم مطالعات رسانه یاد می گیرند و با شناخت روش نشانه شناسی از آن برای تحلیل رسانه ها استفاده می کنند. در سطح عملی نیز مهارت تولید رسانه ای، نقد و بازخورد دادن را یاد می گیرند. سه شاخص اصلی برای انتخاب محتوای مناسب نظری و عملی عبارت از یادگیری مفهوم بازنمایی، خودکارآمدی، و بازاندیشی هستند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان