مطالعات راهبردی فرهنگ

پیشینه فرهنگی از طریق باورها در مورد اثربخشی و انزوای اجتماعی ناشی از دورکاری بر اثرات آن منتقل و استرس شغلی را تحت تأثیر قرار می دهد. در مطالعه حاضر آثار مفید و ناکارآمد دورکاری بر استرس شغلی برگرفته از تحقیقات موجود با استفاده از نظریه ارزش های فرهنگی و نقش تعدیل کننده پیشینه فرهنگی کارکنان ازجمله؛ فردگرایی و فاصله قدرت به عنوان هدف پژوهش، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-پیمایشی (سه مرحله ای/زمانی جهت کاهش خطر واریانس روش رایج) است. در زمینه یابی اول، 981 کارمند شرکت که 511 نفر (نرخ پاسخ 52درصد)، زمینه یابی دوم را تکمیل کردند. 384 کارمند زمینه یابی سوم را با نرخ پاسخ 2/75درصد تکمیل نمودند. داده ها از طریق پرسشنامه های استاندارد؛ فاصله قدرت و فردگرایی با شش گویه؛ استرس شغلی، باورها درزمینه اثربخشی و انزوای اجتماعی دورکاری هر کدام با سه گویه جمع آوری و با استفاده از معادلات ساختاری و نرم افزار Mplus مورد تحلیل قرار گرفت. تأثیرات دورکاری بر استرس شغلی به ارزش های فرهنگی وابسته است. کارمندان دارای امتیازات فاصله قدرت پایین و فردگرایی بالا به دلیل باورهای مثبت نسبت به اثربخشی دور کاری از طرح های دورکاری استقبال می کنند، درحالی که کارمندان دارای امتیازات فاصله قدرت بالا و فردگرایی پایین، دورکاری را به عنوان یک حالت کاری مخرب، تلقی و باورهای منفی بیشتری در مورد دورکاری دارند. ازاین رو دورکاری فقط زمانی موجب کاهش استرس شغلی می شود که کارکنان باور نداشته باشند که دورکاری منجر به انزوای اجتماعی می شود. سازمان ها از دورکاران دارای جهت گیری های فاصله قدرت بالا و فردگرایی پایین که باورهای منفی در مورد دورکاری دارند، بیشتر حمایت کنند چون با تغییر باورهای منفی، تأثیرات مفید دورکاری ازجمله اثربخشی و عدم انزوای اجتماعی، ضمن کاهش استرس، باعث بهزیستی و کاهش هزینه های سفرهای سازمانی کارمندان خواهد شد.

سرمایه اجتماعی؛ نقش پیشگیرانه در اقدام به خودکشی دارد.این مفهوم به عنوان سازه یا مفهومی پیچیده و چندوجهی, هرچند در متون جامعه شناسی به موضوعی فراگیر و متبین تبدیل شده است؛ ولی درباره اعتبار و ارزش تبیین کنندگی آن, در حوزه خودکشی, مطالعه و تلاش کمتری صورت گرفته است. هدف این پژوهش بررسی جامعه شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با خودکشی در استان های ایران است. سوال پژوهش حاضر این است: رابطه سرمایه اجتماعی با خودکشی در استان های ایران در سال های ( ۱۳۸۶- ۱۳۹۶) چگونه بوده است؟ این پژوهش در پرتو نظریه دورکیم و فوکویاما میزان رابطه سرمایه اجتماعی با خودکشی در بین استان های کل کشور را مورد مطالعه قرار داده است. روش پژوهش حاضر کمی و با از استفاده از تکنیک تحلیل ثانویه استفاده شده است. در این پژوهش ۳۱ استان کشور ایران و در دوره های زمانی ۱۳۸۶، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۶ واحد تحلیل پژوهش را تشکیل دادند، واحد مشاهده اسناد آماری معتبر است. یافته های تجربی این متن دلالت بر آن دارد سرمایه اجتماعی خرد با خودکشی رابطه معکوس و معنی داری دارد و ۸ درصد از تغییرات مربوط به خودکشی را تبیین کرده است، سرمایه اجتماعی میانه و کلان با خودکشی نیز رابطه معکوس و معنی داری داشته اند و هر کدام به ترتیب ۱۲ و ۱۳ درصد از تغییرات مربوط به خودکشی را تبیین کرده اند. همچنین سرمایه اجتماعی کل رابطه منفی با خودکشی دارد یعنی با افزایش سرمایه اجتماعی، خودکشی کاهش می یابد و ۳۴ درصد از تغییرات میزان خودکشی را تبیین کرد.

رابطه فرازناشویی یکی از مهم ترین تهدیدات ثبات خانواده و از دلایل بروز طلاق است؛ اما به دلیل تابو بودن، به این مسئله توجه جدی نشده است. این مطالعه با هدف واکاوی پدیدارشناختی علل روابط فرازناشویی در زوجین شهر بیرجند انجام گرفت. مطالعه حاضر با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی تفسیری انجام شد. جامعه آماری، شامل زوجینِ شهر بیرجند بودند که از خرداد 1402 تا دی 1402 به مراکز مشاوره راه نو، رویش، میثاق و همراه مراجعه کرده بودند. از این جامعه آماری تعداد 21 نفر که سابقه رابطه فرازناشویی (فرد خیانت کننده) داشتند به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نمونه گیری تا حد اشباع داده ها ادامه یافت. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق استفاده شد. واکاوی تجارب زیسته افراد منجر به استخراج یک مضمون اصلی (خلأوجودی/بی معنایی)، پنج مضمون فرعی (بحران های وجودی، آمادگی آسیب خیزی، بحران های بین فردی/عدم ارضای نیاز مرتبط بودن، سوق یافتگی/سوق دهنده های اجتماعی و دگرگونی ارزشی) و 135 مفهوم اولیه گردید. شناسایی این مؤلفه ها ضمن افزایش بینش و آگاهی درباره تبیین پدیده رابطه فرازناشویی، نشان می دهند که رابطه فرازناشویی یک پدیده تک بعدی و سطحی نیست که صرفاً به علل درونی و بیرونی (مثل فرهنگ، اقتصاد، مذهب) نسبت داده شود. عدم درک، فهم و تفسیر لایه های عمقی این پدیده و معضل چندبعدی منجر به ازهم گسیختگی بیشتر بنیانِ نهاد خانواده خواهد شد.

اندیشه محوری این پژوهش پرورش این ایده است که رشد سرمایه داری در نیمه دوم قرن بیستم همراه با عملکرد نئولیبرالیسم اقتصادی، رابطه مطلوب انسان با محیط طبیعی اش را برهم زده است، به طوری که اپیدمی های اخیر از جمله انتشار ویروس کرونا به نوعی بازتاب دهنده رابطه نامتوازن انسان با محیط است. این مقاله با اتکا به دیدگاه نظری یورگن هابرماس(سیستم- زیست جهان) و روش اسنادی و تحلیلی تدوین شده است. یافته ها نشان می دهد که انتشار ویروس کرونا تابعی از شرایط محیطی ایجاد شده به دست انسان ها است. انتشار اپیدمی ها و جهش کرونا ویروس ها با شرایط زیست محیطی، نظام های تولید انبوه توسط شرکت های چندملیتی و استفاده بدون نظارت از آفت کش ها و دخل و تصرف های ژنتیکی در گیاهان و جانواران است. بینش اقتصادی نئولیبرال نسبت به کشاورزی تجاری سودمحور، ریسک انتشار ویروس های همه گیر را می پذیرد. با شیوع ویروس کرونا و پیامدهای ناخواسته آن از قبیل محدودشدن فعالیت های اقتصادی تخریبگر در زمین، هوا، دریا و کلان شهرها زیست کره فرصتی برای خوداحیاگری یافته است. همچنین انتشار این ویروس فرصتی پدید آورده است که انسان ها در زیست جهان پیامدهای مخرب سیستم(سرمایه و دولت) را مورد بازاندیشی قرار دهند، به متابولیسم سیاره ای اتصال یابند و فرهنگ و طبیعت را هستی هایی مکمل یکدیگر در نظر گیرند. این بینش پرتوی نو را از زاویه زیست جهان به رابطه متعامل انسان و محیط زیست، می افکند.

اگر اطلاعات ارائه شده در زمان بحران در چارچوب و با بلاغت درستی تدوین و عرضه شوند، می توانند ضمن برآوردن نیازهای اطلاعاتی مخاطبان به اصلاح و ترمیم وجهه مسئولان نیز کمک کنند. یکی از تناقض های مطرح در مورد چگونگی اطلاعات، متحدالشکل بودن یا نبودن آن هاست؛ یعنی سخنگوی اصلی و سایرین ازجمله رسانه ها با صدای واحدی درباره بحران سخن بگویند یا اینکه صداهای مختلفی مطرح شوند. رعایت این اصول، اهمیت توجه به اصول راهبردی ارتباطات بحران را نشان می دهد. مقاله حاضر، راهبرد تک صدایی یا چندصدایی در شرایط بحران را با استفاده از دو نظریه ارتباطات بحران وضعیتی و نظریه عرصه بلاغی بررسی می کند و وضعیت خبرگزاری های ایرانی به عنوان درگاه های اصلی خبر و سازنده افکار عمومی را از این منظر تحلیل می کند. برای این منظور، طی هفت ماه نخست همه گیری کووید 19 تعداد 794 خبر درباره ویروس کرونا در چهار خبرگزاری نمونه این پژوهش با روش تحلیل چارچوب انتمن، تحلیل شده اند. یافته ها در وهله اول نشان دهنده غلبه راهبرد تک صدایی هستند و نشان می دهند که سه خبرگزاری فارس، مهر و ایرنا، اخبار را در دو چارچوب «حل مشکلات اقتصادی با اقدامات حمایتی» و «کرونای تهدیدآمیز اما مهارپذیر از راه پیشگیری/تدبیر دولت» پوشش داده اند. خبرگزاری ایلنا تنها از چارچوب اول استفاده کرده است. این نتایج حاکی از غلبه رویکرد تک صدایی در ارتباطات بحران خبرگزاری های مورد مطالعه هستند. ولی با بازگشت به مباحث نظری، مقاله حاضر نتیجه می گیرد که برای تشخیص راهبرد تک صدایی/چندصدایی باید به تفاوت های اجزاء چارچوب دقت کرد. این تحلیل آشکار می سازد که وابستگی سیاسی خبرگزاری ها موجب چندصدایی در معرفی عوامل حل مسئله شده اند و هیچ کدام از آن ها، عرصه بلاغی برای بلند کردن و شنیده شدن صدای شهروندان فراهم نساخته اند.

در تمام جوامع بشری، خانواده به منزله اصلی ترین نهاد اجتماعی، زیربنای جوامع و خاستگاه فرهنگ ها، تمدن ها و تاریخ بوده است این پژوهش باهدف عوامل مؤثر بر کاهش شب نشینی خانوادگی در زندگی امروزه شهری در بین خانواده های شهر اسلام آباد غرب انجام پذیرفته است. این پژوهش با رویکرد کمی و روش توصیفی از نوع پیمایشی انجام گرفت. داده های موردنیاز از راه پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل افراد ۲۰ تا ۶۰ سال ساکن شهر اسلام آباد غرب با 90559 نفر که با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 312 نفر مشخص و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و ساده موردمطالعه قرار گرفتند. برای روایی ابزار پژوهش از روایی صوری و برای برآورد پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده گردید که بیشتر متغیرها سطح آلفای بالای 75 /0 را داشتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS استفاده شده است. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد متغیرهایی مانند فناوری اطلاعات و دنیای مجازی (336 /0 = Beta)، فرزند محوری (240 /0 = Beta) و افزایش تورم و کاهش قدرت خرید (161 /0 = Beta) ازجمله عواملی هستند که در کاهش دورهمی خانوادگی و شب نشینی های سنتی تأثیرگذار بودند و آن ها را تقلیل دادند. نتایج نشان داد که کاهش روابط خویشاوندی در بین شهروندان اسلام آباد غرب تحت تأثیر سه مؤلفه فناوری اطلاعات و فرزند محوری و افزایش تورم و کاهش قدرت خرید است.