حسینعلی حسن پور

مقاله حاضر با هدف ارائه الگوی تحلیل اختلالات و تاب آوری زنجیره تامین مواد غذایی انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی-توسعه ای و از نظر روش و بازه زمانی گردآوری داده ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی است. در راستای دستیابی به هدف پژوهش از طرح پژوهش آمیخته اکتشافی استفاده شد. جامعه مشارکت کنندگان بخش کیفی شامل مدیران آماد و پشتیبانی سپاه است که 17 نفر به شیوه هدفمند و تا دستیابی به اشباع نظری انتخاب شدند. در بخش کمی نیز از دیدگاه 148 نفر از مدیران و کارشناسان مواد غذایی آماد و پشتیبانی سپاه استفاده شد. نمونه گیری بخش کمی با روش خوشه ای-تصادفی انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیم ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بود که با روش روایی سازه، روایی همگرا و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد. برای شناسایی ابعاد و مولفه های تحلیل اختلالات و تاب آوری زنجیره تامین مواد غذایی از روش تحلیل کیفی مضمون، تعیین روابط عناصر از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری و اعتبارسنجی الگوی زنجیره تامین تاب آور از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته ها نشان داد مدیریت منابع انسانی، اختلال طبیعی، آگاهی و اختلال اقتصادی بر امنیت و اختلال عملیاتی تاثیر می گذارند. امنیت و اختلال عملیاتی بر استواری، شفافیت و اختلال ساختگی اثرگذاشته و به همین ترتیب بر افزونگی و همکاری تاثیر می گذارند. افزونگی و همکاری نیز بر چابکی و انعطاف پذیری اثر می گذارند و این عوامل نیز در نهایت منجر به ایجاد اعتماد در بازار و موقعیت بازار می شوند.

مسئله اساسی در پژوهش کنونی، انتخاب و اولویت بندی پروژه های سبد فناوری های نوین و طب دفاعی در یک سازمان تحقیقات صنعتی براساس استاندارد مدیریت سبد پروژه هاست. با مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان، معیارهای انتخاب و اولویت بندی این پروژه ها در قالب پنج معیار اصلی (شامل فنی، منابع، راهبردی، اجتماعی- سیاسی و خاص زیست و طب دفاعی) و 22 زیرمعیار احصاء شد. جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان پروژه های زیست فناوری یک سازمان تحقیقات صنعتی دفاعی و دو دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) و مراکز تحقیقاتی وابسته به آنها می باشند. با راهبرد نمونه گیری هدفمند از بین متخصصان و خبرگان دردسترس، افرادی که نسبت به حوزه فناوری های نوین و طب دفاعی، مأموریت ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط با این حوزه تخصصی آشنایی بیشتری دارند و همچنین نسبت به موارد مرتبط با مدیریت سبد پروژه، شناخت دارند، برای پاسخگویی به پرسش نامه انتخاب شدند که نمونه تحقیق به تعداد 55 نفر انتخاب شد. با توزیع پرسش نامه در بین افراد نمونه، 47 مورد دریافت شد. برای بررسی روایی تحقیق از فرمول لاوشه و برای بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای بررسی آزمون های فرضیه، از آزمون t تک نمونه ای و برای تعیین وزن معیارهای اصلی و زیرمعیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. در پایان از روش ویکور برای رتبه بندی و انتخاب پروژه ها استفاده شد که پروژه سیستم بیولوژی، رتبه اول را در بین شش پروژه فناوری های نوین و طب دفاعی، کسب کرد.

هدف: ریسک در زنجیره تأمین به رویدادهای نامشخص یا غیر قابل پیش بینی اشاره دارد که می تواند در هر نقطه از زنجیره تأمین رخ دهد و بر عملکرد یا سودآوری زنجیره تأمین تأثیر منفی بگذارد. زنجیره تأمین مواد غذایی یکی از نیازهای اساسی کارکنان شاغل در سازمان های دفاعی است؛ به همین دلیل سازمان به نوعی مجبور به تأمین مواد غذایی می باشد. تأثیر ریسک های زنجیره تأمین اقلام غذایی در شرایط حال حاضر کشور یعنی شرایط تحریمی، بحران اقتصادی و تهدیدات خارجی بیش از پیش برجسته می شود. روش : در این تحقیق ابتدا به وسیله مطالعات کتابخانه ای 92 ریسک شناسایی شد و سپس با انجام مصاحبه و برگزاری جلسه طوفان فکری با خبرگان در حوزه مدیریت ریسک زنجیره تأمین اقلام غذایی به 27 ریسک کاهش پیدا کرد، علاوه بر ریسک ها معیارهای اندازه گیری آن ها نیز به همین روش مشخص گردید. سپس نظرات خبرگان به کمک پرسشنامه جمع آوری شده و نهایتاَ رتبه بندی ریسک ها با روش فرآیند تحلیل شبکه ای فازی (FANP) انجام شده است. یافته ها: سازمان به خودی خود به دنبال کاهش هزینه های زنجیره، بهینه کردن و پاسخگویی به نیاز زنجیره می باشد. عدم شناسایی و پاسخگویی مناسب به ریسک های موثر مانع رسیدن سازمان به اهداف زنجیره می شود و اعمال هزینه بیشتری را در پی خواهد داشت. نتیجه گیری: ده ریسک اول در تحقیق جاری به ترتیب شامل موارد: کیفیت پایین اقلام تولید شده، وجود تحریم ها، اتخاذ تصمیمات نادرست، تاخیر زمانی در تحویل محصول، خطرات، مشکلات بهداشتی کشتارگاه، تورم و ریسک نرخ بهره، افزایش هزینه های حمل ونقل، فاسدشدن اقلام، بیماری های مسری و واگیردار و بیوتروریسم به عنوان ریسک های مهم و برتر مشخص شدند. و به منظور اتخاذ راهبرد مناسب در اختیار مدیران قرار گرفت.

در این پژوهش، مدل ریاضی مسئله مسیریابی وسایل نقلیه برای پشتیبانی از یگان های نظامی، ارائه و حل می شود. برای ارائه این مدل، ابتدا معیارهای مختلف از پیشینه پژوهش مسائل مسیریابی وسایل نقلیه در حوزه نظامی، جنگ و بحران بررسی خواهد شد؛ سپس معیارهایی که برای پشتیبانی از یگان های نظامی مورد مطالعه مهم هستند، معرفی و مدل ریاضی مسئله بر پایه این معیارها ارائه می شود. از ویژگی های برجسته پژوهش جاری نسبت به پژوهش های مشابه، ملاحظه هم زمان پنج معیار مؤثر در پشتیبانی از یگان های این سازمان است که شامل «پنجره زمانی تحویل کالا به یگان ها، قابلیت برداشت و تحویل کالا در مسیر حمل ونقل جاده ای، ناهمگن بودن ناوگان وسایل نقلیه جاده ای، ضرورت ارسال کالا از چندین قرارگاه پشتیبانی و ضرورت حمل چند نوع کالا» است. ازآنجاکه این مسئله جزو مسائل بهینه سازی در خانواده مسائل NP-hard محسوب می شود، برای حل مدل از الگوریتم های GA، PSO و SA استفاده شد. به منظور اعتبارسنجی نیز نتایج این الگوریتم ها با نتایج حل دقیق با نرم افزار گمز مقایسه شدند که با مقایسه جواب ها و زمان حل، عملکرد مناسب الگوریتم ژنتیک پیشنهادی نشان داده شد؛ همچنین با تحلیل حساسیت پارامتر هزینه حمل ونقل و پارامتر تقاضای یگان ها میزان تأثیر آن ها در جواب نهایی بررسی شد.

انجام فعالیت های پروژه مطابق برنامه زمان بندی یکی از مسائل مورد توجه دست اندرکاران پروژه ها به ویژه مدیران پروژه ها می باشد. همچنین ماهیت بسیار دشوار این مسئله، علت دیگری برای توجه زیاد محققین به آن می باشد. بنابراین تکنیک ها و روش های خاصی برای حل این مسائل مطرح شده اند. از اینرو توجه بیشتر به پایداری زمانبندی پروژه برای مدیران پروژه موضوعیت دارد. در این مقاله برای یک مسئله واقعی زمانبندی پروژه پالایشگاهی ابتدا مدل زمانبندی پایدار ارائه شده و به دلیل اینکه زمانبندی پروژه با محدودیت منابع از جمله مسائل NP-Hard است، الگوریتم فرا ابتکاری بهینه سازی انبوه ذرات برای حل این مسئله پیشنهاد شده است. به منظور اعتبارسنجی مدل نیز 4 مسئله با ابعاد کوچک انتخاب و جواب های به دست آمده از الگوریتم های پیشنهادی با جواب دقیق به دست آمده حاصل از نرم افزار Lingo مقایسه گردیده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد الگوریتم پیشنهادی کارا و همگرا به جواب بهینه می باشند.

گزینه های انتخابی برای زمان بندی ترتیب فعالیت های پروژه برای اتمام پروژه، جواب منحصربه فرد ندارد، بلکه مجموعه ای از جواب ها را شامل می شود که هیچ کدام بر دیگری ترجیح ندارند؛ بنابراین، انتخاب بهترین گزینه برای انجام دادن فعالیت ها مهم است، به طوری که هزینه و زمان انجام دادن پروژه، متناسب با دیدگاه پیمانکار یا کارفرما باشد. درنتیجه، در این تحقیق فعالیت های بخشی از پروژه احداث پالایشگاه میعانات گازی بندرعباس شامل 35 فعالیت و دارای دو منابع تجدیدپذیر شامل نیروی انسانی و ماشین آلات به عنوان مسئله نمونه انتخاب شد و برای حل آن یک مدل ریاضی زمان بندی پروژه با اهداف چندگانه بر مبنای الگوهای پرداخت هزینه و ملاحظه محدودیت منابع ارائه شد. از آنجاکه این مسئله از جمله مسائل بهینه سازی ترکیبی در خانواده مسائل  NP-hardمحسوب می شود، برای حل مدل پیشنهادی از الگوریتم های تکاملی چندهدفه NSGA-II و MOPSO برای زمان بندی پروژه استفاده شد و عملکرد الگوریتم ها با استفاده از شاخص های مقایسه ای مقایسه شدند. درنهایت، برای اعتبارسنجی، جواب های الگوریتم پیشنهادی با جواب های دقیق از نرم افزار GAMS مقایسه شد که نتایج نشان می دهد الگوریتم پیشنهادی کارا و همگرا به جواب بهینه است.

در سال های اخیر توجه به لجستیک معکوس و خصوصاً یکپارچگی آن با لجستیک مستقیم امری مهم در کاهش هزینه های زنجیره تأمین به حساب آمده است. در این مقاله یک زنجیره تأمین بسته طراحی شده است که به صورت چندهدفه، چندمحصولی و چنددوره ای می باشد. توابع هدف شامل حداقل سازی هزینه های حمل ونقل بین مراکز و هزینه پردازش داخل مراکز و مراکز ساخته شده و همچنین حداقل سازی کربن دی اکسید منتشر شده در داخل مراکز و کربن دی اکسید منتشر شده در اثر حمل ونقل بین مراکز می باشد. برای این منظور از یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط استفاده شده است و مسئله جزء مسائل NP Hard می باشد. برتری این مدل نسبت به مدل های گذشته در نظر گرفتن چند محصول و چند دوره در دو هدف مربوطه می باشد همچنین مدل مربوطه محدودیت تولید کربن دی اکسید را در بین مراکز و داخل مراکز در نظر می گیرد. در راستای یکپارچه سازی مدل ابتدا دو هدف هم فاز شده و با استفاده از روش برنامه ریزی چندهدفه به یک هدف تبدیل می شوند. در راستای اعتبارسنجی مدل و تأثیر اوزان توابع هدف چند مسئله طراحی شده و با CPLEX 12.3 حل شده است و در پایان، نتایج مورد تحلیل قرار گرفته است.

این مقاله، مساله زمان بندی پروژه تحت محدودیت منابع (RCPSP) را در بخشی از یک پروژه احداث پالایشگاه در دنیای واقعی بررسی می کند. در فعالیت های دنیای واقعی، اکثر فعالیت ها جدید بوده و با عدم قطعیت در زمان انجام این فعالیت ها مواجه هستیم که این امر منجر به تغییرات زیادی در زمان اتمام پروژه می شود. در این تحقیق، به دلیل NP-hard بودن مساله RCPS، یک روش بهینه سازی بر مبنای الگوریتم شبیه سازی تبرید برای حل مساله زمان بندی پروژه تحت محدودیت منابع در شرایط عدم قطعیت زمان فعالیت ها ارائه می شود. برای نمایش این عدم قطعیت از نظریه مجموعه های فازی استفاده شده است. برنامه تولید زمان بندی به کار رفته در الگوریتم شبیه سازی تبرید پیشنهادی، روش تولید زمان بندی موازی فازی می باشد. الگوریتم پیشنهادی، حداقل زمان تکمیل پروژه را با در نظر گرفتن محدودیت منابع تجدیدپذیر و محدودیت روابط پیشنیازی فعالیت ها تولید می کند و این قابلیت را دارد که دقیقا با اعداد فازی اجرا شده و جزئیات پروژه شامل زمان شروع، زمان پایان فعالیت ها و زمان تکمیل پروژه را به صورت اعداد فازی ارائه کند. در نهایت اعتبارسنجی الگوریتم مورد سنجش قرار خواهد گرفت و نشان می دهیم الگوریتم پیشنهادی، الگوریتمی کارا بوده و بسادگی قابل استفاده توسط مدیران و برنامه ریزان پروژه در پروژه های واقعی است

زمان بندی سهم به سزایی در پیشبرد و موفقیت پروژه دارد. این موضوع همواره یکی از مسائل مورد توجه محققان علوم مدیریت و تحقیق در عملیات بوده است. همچنین ماهیت بسیار دشوار این مسئله، علت دیگری برای توجه زیاد محققان به آن می باشد. بنابراین تکنیک ها و روش های خاصی برای حل این مسائل مطرح شده اند. از سوی دیگر تشدید تحریم ها از سوی بیگانگان به منظور به تأخیر انداختن زمان انجام پروژه ها اهمیت اتمام به موقع پروژه ها دوچندان شده است. از این رو توجه بیشتر به استواری پروژه برای مدیران پروژه موضوعیت دارد. در این مقاله برای یک مسئله واقعی زمان بندی پروژه پالایشگاهی نخست مدل زمان بندی مقاوم ارائه شده و به دلیل اینکه زمان بندی پروژه با محدودیت منابع از جمله مسائل NP-Hard است، الگوریتم فرا ابتکاری شبیه سازی تبرید برای حل این مسئله پیشنهاد شد. به منظور اعتبارسنجی مدل نیز چهار مسئله با ابعاد کوچک انتخاب و جواب های به دست آمده از الگوریتم های پیشنهادی با جواب دقیق به دست آمده حاصل از نرم افزار Lingo مقایسه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که الگوریتم پیشنهادی کارا و همگرا به جواب بهینه می باشند.

برای پیاده سازی موفق پروژه ی مدیریت دانش در سازمان ها، شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت اجرای این پروژه، ضروری است؛ زیرا شناخت این عوامل می تواند به سازمان ها در طراحی، آمادگی سنجی، برنامه ریزی و پیاده سازی مدیریت دانش یاری دهد؛ اما این عوامل اولویت یکسانی ندارند و هم چنین مستقل از هم نیستند و دارای وابستگی های درونی هستند. ازطرفی دانشگاه ها نیز به عنوان یکی از سازمان های دانش محور، نیازمند پیاده سازی مدیریت دانش هستند. بنابراین، هدف این پژوهش، شناسایی، یافتن روابط علّی و اولویت بندی عوامل مؤثر در پیاده سازی موفق مدیریت دانش در دانشگاه ها، با روی کرد تصمیم گیری چندمعیاره ای است که وابستگی های موجود میان عوامل را نیز، در نظر می گیرد. به این منظور از روی کرد ترکیبی DEMATEL و ANP استفاده می شود. بر این اساس، این تحقیق از سه بخش اصلی شکل گرفته است. در گام اول، عوامل مؤثر در موفقیت مدیریت دانش، از ادبیات موضوع و محیط تحقیق استخراج می شود. پس از تأیید این عوامل توسط خبرگان تحقیق، در گام دوم، وابستگی های درونی عوامل، با استفاده از روش DEMATEL محاسبه می شود و در گام سوم، به وزن دهی عوامل با استفاده از روش ANP پرداخته می شود. از نتایج مهم این تحقیق شناسایی عوامل علّی و تعیین عوامل بحرانی مؤثر در پیاده سازی موفق مدیریت دانش در محیط های دانشگاهی است.