مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان

طلاق پدیده ای است که به  سرعت وضعیت اجتماعی- اقتصادی افراد را دست   خوش تغییر قرار می دهد. چگونگی مواجه با شرایط پس از طلاق در میان زنان و مردان متفاوت است. از آنجا که زنان آسیب پذیر تر از مردان هستند، در مواجه با شرایط پس از طلاق و پیامدهای آن، مشکلات بیشتری تجربه می کنند. هدف از این تحقیق بررسی دغدغه های زنان و برخی عوامل مرتبط با آن پس از تجربه ی طلاق می باشد. برای انجام این پژوهش از روش ترکیبی استفاده کردیم. به این ترتیب که ابتدا با 20 نفر از زنان مطلقه مصاحبه ی عمیق به  عمل آمد. در گام بعدی از خلال گفته های آنان پرسشنامه ای تنظیم شد و از روش پیمایش استفاده شد. یافته ها نشان داد که هیچ یک از متغیرهای مرتبط با خانواده ی آنها تأثیر معنی داری بر کاهش نگرانی های اجتماعی آنان نداشته است. از دیگر سو، نگرانی های اقتصادی زنان تحت تأثیر ویژگی های خانواده ی آنان است و تحصیلات پدر و مادر، تعداد فرزندان زنان، و نحوه ی دریافت نفقه، رابطه ی معنی دار و کاهنده ای با نگرانی های اقتصادی آنان دارد. بدین ترتیب، می توان گفت وجوه اجتماعیِ نگرانی  ها، ابعاد عمیق تری دارد. بررسی عوامل مرتبط با نگرانی های اجتماعی و اقتصادی نشان داد که نقش خانواده در کاهش نگرانی های اقتصادی زنان می تواند مهم باشد، اما نگرانی های اجتماعیِ زنان را تخفیف  نمی دهد. به  عبارت دیگر، نگرانی های اجتماعی زنان ابعاد ساختاری دارد و از حوزه ی عاملیت زنان و خانواده ی آنان فراتر می رود.

استفاده از فناوری های نوین از جمله اینترنت را باید هم فرصت و نیز تهدید تلقی نمود. صرف نظر از فرصت های فراهم شده، این ابزار ارتباطی می تواند کارکردی سالم و یا این که سلامت روانی و جسمانی کاربران از جمله دانشجویان را با تهدید روبه رو سازد. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت اعتیاد به اینترنت و نقش پیش بینی کننده آن در سلامت اجتماعی در دانشجویان دانشگاه بیرجند است. روش پژوهش توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه بیرجند مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 95 -96  است که از میان آنها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، تعداد 300 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش، دو پرسشنامه استاندارد اعتیاد به اینترنت یانگ IAT (1996) و پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز (1998) می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله آزمون آماری تی تک نمونه ای، واریانس یک طرفه، همبستگی، تی مستقل و رگرسیون در سطح معنادار  P=<0/05 بررسی شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و سلامت اجتماعی دانشجویان رابطه معنادار منفی وجود دارد و از زیرمقیاس های سلامت اجتماعی، زیرمقیاس های پذیرش اجتماعی، یکپارچگی اجتماعی و انطباق اجتماعی با استفاده از اینترنت، رابطه معناداری در جهت معکوس نشان دادند. هم چنین بین اعتیاد به اینترنت و سلامت اجتماعی دختران و پسران، تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به نتایج می توان گفت اعتیاد به اینترنت، قادر به پیش بینی سلامت اجتماعی دانشجویان می باشد. هم چنین می توان گفت پدیده اعتیاد به اینترنت یک معضل برای سلامتی است که گریبان گیر افراد جامعه شده است، لذا مسؤولین دانشگاه باید در امر سلامت دانشجویان مخصوصاً سلامت اجتماعی آنان تلاش کرده و در زمینه  فرهنگ سازی مناسب و آموزش صحیح استفاده از اینترنت و شبکه ها برنامه ریزی کنند.کلید واژه: اعتیاد به اینترنت، سلامت اجتماعی، دانشجویان

در ادبیات ایران، مهدی اخوان ثالث (م. امید، 1307 1369) یکی از شاعران سیاسی و متعهد معاصر ایرانی است که نمود این تعهد اجتماعی و سیاسی در بسیاری از اشعار او به روشنی قابل مشاهده است. این شاعر خراسانی، همواره به جامعه و زندگی مردم و مشکلات آنان توجه ویژه داشته است. در پی رخداد کودتای 28 مرداد 1332 که بر افکار و عمق احساسات عمومی ایرانیان تأثیر گذاشت و درون مایه ای از احساسات نومیدانه و سرخوردگی را به ارمغان آورد، ظلم ستیزی و آزادی خواهی به صورت یکی ازدغدغه های اصلی اخوان در سروده هایش نمود یافت. این نوشتار پس از بررسی آثار شاعر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از شیوه تحلیل محتوای سروده های او، به این نتیجه می رسد که اخوان- برخلاف آنچه بسیاری گمان برده اند- هیچ گاه نخواسته و نتوانسته دست از امید و تلاش بشوید و یأسی که در اشعار او جای جای رخ می نماید به سبب نارضایتی او از وضع خود و وضعیت مردم و بروز موانع می باشد. وی متعهد در بهبود اوضاع اجتماعی و سیاسی است و مأیوس نمی گردد. مطالعه حاضر نشان می دهد که واقع نگری، پردازش رخدادهای اجتماعی، امید و مبارزه و نمادگرایی از مهم ترین شاخصه های شعری اوست.

صخره نگاره ها، هنر صخره ای و یا به مفهوم رایج و متداول در میان باستان شناسان، "باستان شناسی هنر صخره ای" از جمله شواهد فوق العاده در حوزه مطالعات باستا شناختی و رشته ها و دانش های خویشاوند دیگر است. این گنجینه های عظیم اطلاعات متنوع به هر میزان که گسترده تر و شناسایی، کشف و مطالعه شده اند، اطلاعات و آگاهی ما از چگونگی فرآیند فرهنگ و حیات اجتماعی اعم از نوع اقتصاد و معیشت و شیوه های دادوستد و نظام های ارزشی و باورهای جمعیت های انسانی در گذشته غنی تر، ژرف تر و مطمئن تر شده است. میلیون ها جایگاه هنر صخره ای در سراسر جهان شاهدی بر خلاقیت بشر در دورانی است که بیش از ده هزاره به اعماق ماقبلِ تاریخ باز می گردد. این هنر دارای ابعاد جغرافیایی وسیعی است که در بسیاری از نقاط دنیا بدست آمده است. در چند دهه اخیر در ایران تحقیقات فراوان در این زمینه صورت گرفته است. این پژوهش به بررسی نقوش انسانی در سنگ نگاره های استان خراسان جنوبی پرداخته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای و روش میدانی است. اهداف پژوهش عبارتند از بررسی و معرفی نقوش انسانی، طبقه بندی نقوش انسانی، مقایسه تطبیقی نقوش با دیگر سنگ نگاره های ایران، نمادشناسی نقش مایه های انسانی و ارتباط نقوش با عقاید و فرهنگ زندگی مردمان گذشته. نتایج حاکی از این است که مضمون نقوش انسانی در شش دسته ی منفرد، در مراسم (آیینی، رقص)، در حال نبرد، در مراسم نمایشی (مسابقه، سوارکاری)، در چراگاه یا دامداری و همراه با نقوش نمادین می باشد. این نقش مایه ها، زندگی گذشته انسان هایی را به ما معرفی می کنند که با اعتقادات خود، زندگی را باور داشته اند و نشان و کلامی از زوایای تاریک دنیای باستان را برای ما روشن می سازد.

خراسان بزرگ، مهد علم و ادب ایران، مشاهیر برجسته ای را در خود پرورش داده که عالم دانش و ادب را با آثار سترگ خود دگرگون کرده و تحولی چشمگیر در عرصه ی شعر و نثر به وجود آورده اند. از میان این مشاهیر گران سنگ، شاعر شهیر معاصر، محمدتقی بهار، به دلیل احاطه ی همه جانبه بر ابعاد مختلف علمی و ادبی، بسیاری از محققان معاصر را به اظهار نظر درباره ی خود و نقد و تحلیل آثار و اشعارش واداشته است. درباره ی بهار سخن بسیار گفته شده است، اما در این مجال هدف آن است که از خلال اندوهیادهای سروده شده برای او، به چگونگی رابطه اش با شاعران معاصر-اعم از دوستی ها، همکاری ها و رقابت ها- و نظر آنها درباره ی او، شخصیت و فضای فکری اش، ویژگی های آثار و بویژه اشعار او پی برده شود. برای دستیابی به این مهم، پس از جمع آوری اشعار سروده شده در سوگ بهار، این اشعار از جنبه های مختلف بررسی گردید و این نتیجه حاصل شد که انجمن های ادبی و کانون ها، نقش مهم و مؤثری در شکل گیری روابط شاعران معاصر با بهار داشته است که همکار و یا هم فکر بودن آنها با یکدیگر نیز در این زمینه قابل توجه است. باید گفت که همگان به فضل و برتری بهار در زمینه های مختلف اقرار کرده و مقام استادی او را پذیرفته اند. هم چنین، بررسی این اشعار، خصوصیات اخلاقی، فضای فکری و ویژگی های اشعار او را پیش روی خوانندگان و محققان قرار می دهد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نابرابری های آموزشی در شهرستان های استان خراسان جنوبی انجام گردید. این مطالعه به لحاظ ماهیت یک پژوهش کاربردی و از منظر روش شناسی در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی قرار می گیرد. شیوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ایی و ابزار جمع آوری داده ها با توجه به اهداف پژوهش، مبتنی بر ابزارهای استاندارد شده در قالب جداول و فرم های رایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن (بویژه سالنامه  آماری سال 1393 استان خراسان جنوبی) بوده است. شایان ذکر است که جامعه آماری پژوهش 11 شهرستان  واقع در استان خراسان جنوبی بوده است که جهت سنجش سطح توسعه آموزشی، 26 مؤلفه در قالب شاخص های آموزشی، از آمارنامه رسمی استان استخراج و با استفاده از روش تاپسیس فازی و تحلیل مؤلفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل یافته های پژوهش ضمن تأیید وجود شکاف عمیق در توزیع و تخصیص فرصت های آموزشی بین شهرستان های استان خراسان جنوبی، حاکی از آن است که در مجموع شاخص ها، شهرستان  بیرجند با ضریب 32/0 دارای بالاترین سطح توسعه یافتگی و شهرستان نهبندان با ضریب 15/0 دارای کمترین میزان توسعه یافتگی به لحاظ آموزشی بوده اند. نتایج سطح بندی شهرستان ها نیز نشان داد به لحاظ میزان توسعه آموزشی، یک محرومیت کلی بر فضای استان خراسان جنوبی حکم فرماست.