مدیریت سلامت

دسترسی و استفاده از اطلاعات سلامت نقش مهمی در ارتقای سطح سلامت جامعه دارد ]4-1[. به عبارت دیگر، اطلاعات سلامت می تواند در پیشگیری از بیماری ها، بهبود خدمات سلامت[5-2]. کاهش هزینه های درمان بیماران ]7-6 [، افزایش اعتماد به نفس بیماران در روند درمان و افزایش کیفیت مراقبت های پزشکی کمک شایانی نماید ]5[. با توجه به تأکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر دسترسی همگان به اطلاعات سلامت ]8[، لازم است، زیرساخت های لازم در این زمینه چه از بعد امکانات و تجهیزات و چه از بعد نیروی انسانی فراهم گردد. کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی به عنوان متخصصان اطلاعات سلامت، علاوه بر کمک به متخصصان حوزه سلامت ]9[، در ارتباط با خانواده ها نیز وظایف ویژه ای بر عهده دارند. امروزه در جامعه با وجود حجم عظیم اطلاعات در رسانه های مختلف، دسترسی خانواده ها به مواد خواندنی آسان فهم در حوزه سلامت و کمک به آن ها در درک این اطلاعات، از طرف هیچ انجمن یا سازمانی حمایت نمی شود. به نظر می رسد، راه اندازی کتابخانه تخصصی سلامت خانواده و یا مجموعه های تخصصی در کتابخانه های عمومی با اهداف و وظایف خاص می تواند این امر خطیر را محقق نماید. هدف اصلی از راه اندازی این کتابخانه ها یا مجموعه ها، فراهم نمودن امکان دسترسی خانواده ها به اطلاعات سلامت معتبر و موثق، متناسب با سطح سواد، فرهنگ وجنسیت آن ها و نیز توانمند ساختن آنان در درک و بکارگیری این اطلاعات در رفع نیازهای سلامت خود است. در این مقاله به کارکردهای این کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی و نیز نقش کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این کتابخانه ها پرداخته می شود. کارکردهای کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده دارای کارکردهای ذیل هستند: کمک به کاهش هزینه های درمانی بیماران با تجویز اطلاعات سلامت مناسب برای انجام خودمراقبتی و مدیریت فرایند درمان توسط بیمار؛ دسترسی مطمئن خانواده ها به انواع اطلاعات سلامت معتبر متناسب با نیاز واقعی، در اشکال و محمل های مختلف؛ استفاده خانواده ها از دانش و تجارب کتابداران پزشکی به عنوان مشاوران اطلاعات سلامت در انتخاب منابع اطلاعاتی مفید در حوزه سلامت؛ کمک به افزایش دانش سلامت خانواده ها و به تبع آن پیشگیری از بسیاری از بیماری ها؛ تغییر سبک زندگی کنونی خانواده ها به سبک زندگی اسلامی – ایرانی با استفاده از اطلاعات سلامت مبتنی بر آموزه های دینی؛ افزایش سواد سلامت خانواده ها و توانمندساختن آن ها در دریافت، ارزیابی و کاربرد اطلاعات سلامت؛ کمک به افزایش میزان مطالعه در سطح جامعه با معرفی سازمان ها، نهادها و مراکزمعتبر و فعال در حوزه سلامت به افراد مختلف به ویژه بیماران. وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این نوع کتابخانه وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی عبارتند از: شناسایی، تهیه و ارائه منابع اطلاعاتی سلامت، متناسب با نیاز های مختلف خانواده ها؛ معرفی رسانه های سلامت محور مجازی مانند وب سایت ها، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی برای پاسخگویی به نیازهای جدید خانواده ها؛ برگزاری کارگاه های آموزش سواد سلامت و سواد رسانه ای برای خانواده ها؛ استفاده از رسانه های گروهی مانند رادیو، تلویزیون و روزنامه ها برای تبلیغ خدمات کتابخانه های سلامت محور؛ تهیه بروشورها، جزوه ها و منابع اطلاعاتی آسان فهم به منظور ترویج پیام های بهداشتی برای کاربران کتابخانه ها؛ مشاوره اطلاعاتی به سایر کتابخانه ها (عمومی، آموزشگاهی و...) در تهیه منابع مفید در حوزه سلامت؛ ارائه خدمات اطلاعات سلامت متناسب با گروه های خاص ( معلولان، کودکان و نوجوانان، کهنسالان، زنان باردار و...)؛ مشاوره اطلاعاتی به خانواده ها و نیز، معرفی منابع در زمینه تأمین سلامت روحی، روانی و جسمی دانش آموزان در فرایند تحصیل. با توجه به نقش کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات اطلاعاتی به گروههای مختلف جامعه، لزوم توجه به ارائه خدمات اطلاعات سلامت به خانواده ها نیز امری ضروری به نظر می رسد. با توجه به توانمندی و قابلیت های ویژه کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در ارائه خدمات اطلاعات سلامت به افراد جامعه در فضای آلوده اطلاعات، به ویژه در حوزه بهداشت و سلامت، لزوم بهره گیری از خدمات این کتابداران در کتابخانه های تخصصی این حوزه احساس می شود. بنابراین، راه اندازی کتابخانه های تخصصی سلامت خانواده به صورت مستقل و یا به عنوان خدمتی تخصصی در کتابخانه های عمومی، با هدف تامین نیازهای اطلاعاتی خانواده ها در حوزه سلامت امری ضروری و ...

مقدمه: یکپارچه سازی ساختار سیستم های اطلاعات بهداشتی بر اساس یک زبان مشترک، به منظور تبادل اطلاعات با این سامانه ضروری است. هدف این پژوهش آن بوده است تا با ارائه مدل مفهومی از سیستم گزارش دهی بخش آزمایشگاه و با بهره گیری از زبان مدل سازی یکپارچه، مشکل یکپارچگی این سیستم اطلاعاتی با سامانه پرونده الکترونیک سلامت برطرف شود و توسعه دهندگان سیستم های اطلاعاتی بتوانند با استفاده از این مدل و طراحی سرویس بر اساس آن، به سپاس (سامانه پرونده الکترونیک ایران) متصل شوند و داده های مربوط به گزارش های آزمایشگاه را ارسال کنند. روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی _کاربردی است که به صورت مقطعی در نیمه اول سال 1394 انجام شده است. مطالعه بر روی 95 نفر از کارکنان آزمایشگاه مرکز قلب شهید رجایی تهران با روش نمونه گیری هدفمند انجام گردید. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بود. به منظور سنجش روایی آن از روش اعتبار محتوا و به منظور سنجش پایایی، از روش آزمون- بازآزمون استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و در محیط نرم افزار SPSS نسخه 21 صورت گرفت. در مرحله طراحی مدل مفهومی، نمودارها با استفاده ازنرم افزار ویژوال پارادایم رسم گردید. یافته ها: براساس نظرسنجی، داده های دموگرافیک، مدیریتی، بالینی، بیمه ای، بیهوشی و داده های اقدامات، مشاهدات و تفسیر آزمایشگاه، به عنوان مجموعه حداقل داده های گزارش های آزمایشگاه پیشنهاد شدند. همچنین پس از شناسایی نیازهای داده ای، براساس فرایندها و توصیفات کاربری، نمودار مورد کاربرد ترسیم و با استفاده از آن، طراحی سایر نمودارها انجام شد. نتیجه گیری: از آنجا که گزارشات آزمایشگاه موجود در سامانه پرونده الکترونیک سلامت نقش مهمی در تشخیص و مدیریت مشکلات بالینی بیمار دارند، ارائه مدل مفهومی سیستم گزارش دهی آزمایشگاه به منظور طراحی سیستماتیک آن می تواند مشکل تبادل اطلاعات بین این سیستم گزارش دهی و سامانه پرونده الکترونیک سلامت را برطرف کند.

مقدمه: صنعت گردش گری پزشکی امروزه از رو به رشد ترین بخش های صنعت گردش گری در جهان است و ایران با دارا بودن ظرفیت های بسیار و با استفاده مطلوب از این ظرفیت ها می تواند به یکی از قطب های گردش گری پزشکی آسیا تبدیل شود. این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی راهبرد های صنعت گردش گری پزشکی بر اساس عوامل سوات (قوت، ضعف، فرصت، تهدید) برای کمک به صنعت گردش گری پزشکی ایران انجام شده است تا علاوه بر شناسایی چالش های موجود، بتواند رهبری این صنعت را در منطقه کسب نماید. روش کار: در این پژوهش از مدل های ترکیبی تصمیم گیری چند معیاره فازی که شامل فرآیند تحلیل شبکه ای فازی بر اساس دیمتل فازی برای وزن دهی و اولویت بندی عوامل سوات است و از روش ویکور فازی برای رتبه بندی راهبرد استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی محتوای پرسش نامه ها و معیارها با نظرات اساتید و خبرگان و با غربال گری تأییدشد. نظرات 15 خبره به صورت چهره به چهره در مورد تأثیرات عوامل بر یکدیگر و میزان اهمیت آن ها در انتخاب راهبرد جمع آوری و با روش های فوق تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان دادکه صنعت گردش گری پزشکی ایران در عامل «پزشکان متبحر و بنام در سطح بین الملل» بر اساس نظرات خبرگان، دارای قوت و مهم ترین عامل برای انتخاب راهبرد پزشکی است و راهبرد «تدوین و اصلاح سیاست های جامع گردش گری پزشکی» رتبه اول را به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: به منظور موفق شدن در حوزه مدیریت گردش گری ایران بر اساس یافته های تحقیق، لازم است که سیاست های جامع گرش گری پزشکی اصلاح و دوباره تدوین گردند.

مقدمه: آموزش های کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی در سطوح مختلف، تعلیم نیروی انسانی را برای کار در کتابخانه های مختلف پزشکی دنبال می کنند. هدف این پژوهش، بررسی صلاحیت های موردنیاز کتابداران دانشگاه های علوم پزشکی کشور و میزان تطابق آن با سرفصل های رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی است. روش کار: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به شیوه پیمایشی در سال 1395 انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش، اعضای هیأت علمی گروه کتابداری پزشکی، مدیران کتابخانه ها و کتابداران شاغل در دانشگاه های علوم پزشکی کشور بودند که 240 نفر به شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ی محقق ساخته انجام گرفته است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد، از دیدگاه اعضای هیأت علمی صلاحیت های جستجوی اطلاعات، از دیدگاه مدیران کتابخانه ها صلاحیت های مدیریتی و از دیدگاه کتابداران صلاحیت های فردی و اخلاقی به عنوان صلاحیت های اصلی شناسایی شدند، از دیدگاه هر سه جامعه مورد بررسی، صلاحیت های پژوهش، به عنوان کم اهمیت ترین صلاحیت ها بیان شدند. هم چنین میزان انطباق صلاحیت های موردنیاز کتابداران با سرفصل های رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، در مقطع کارشناسی 60 درصد و در مقطع کارشناسی ارشد 66 درصد ارزیابی شد. نتیجه گیری: کتابداران پزشکی به منظور ارتقاء دانش و مهارت های حرفه ای خود لازم است از توانایی های حرفه ای برخوردار باشند و مجموعه صلاحیت های ارائه شده در این پژوهش می تواند برای حرفه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی مفید و موثر واقع شود.

مقدمه: برای دستیابی به «نظام سلامت مطلوب» در جامعه، دستیابی یکپارچه به سیستم های اطلاعاتی در مراحل مختلف تصمیم گیری، امری ضروری است. کتابخانه دیجیتال یکپارچه از به هم متصل شدن کتابخانه های دیجیتالی پراکنده و ارائه خدمات تحت یک شبکه واحد ایجاد می شود. هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور بوده است. روش کار: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت از نوع پژوهش های کتابخانه ای و دلفی است. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای، مجموعه عوامل مؤثر بر یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی شناسایی شدند. سپس با نظر اعضا هم اندیشی خبرگان، بررسی و نهایی شدند. اعضای هم اندیشی به تعداد 15 نفر، با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند و با استفاده از نرم افزار تاپسیس فازی وزن عوامل تعیین شد. یافته ها: عوامل مؤثر بر یکپارچه سازی کتابخانه های دیجیتالی به ترتیب تأثیرگذاری عبارتند از: عوامل راهبردی، فنی، دیجیتالی، سازمانی و انسانی. هر کدام از این عوامل شامل مجموعه ای از زیرعامل ها می باشند که اهمیت هر کدام از آن ها نیز به ترتیب اثرگذاری مشخص شده است. نتیجه گیری: عوامل مؤثر در اکثر موارد همان عواملی هستند که در یکپارچه سازی سیستم های اطلاعاتی و کتابخانه های دیجیتالی شناسایی شده اند. اما بر اساس نظرات ابراز شده از سوی هم اندیشی خبرگان در خصوص عوامل مؤثر بر یکپارچه سازی، مجموعه عوامل راهبردی در اولویت اول هستند.

مقدمه: در اقتصاد دانشی برخلاف اقتصاد صنعتی، دانش یا سرمایه فکری به عنوان عامل تولید ثروت در مقایسه با سایر دارایی ها، بر کسب مزیت رقابتی و پیشبرد اهداف سازمانی نقش بسزایی ایفا می کند. هدف این تحقیق بررسی تاثیر سرمایه فکری برفرایند های مدیریت دانش در دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران است. روش کار: جامعه آماری پژوهش 230 نفر شامل کلیه پرسنل این دانشگاه بودکه پس از توزیع، 183 پرسشنامه جمع آوری شد. پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی از نوع همبستگی است که برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سرمایه فکری بنتیس (42 سوال) و پرسشنامه مدیریت دانش لاوسون (24سوال) استفاده شد. روایی و پایایی پرسشنامه ها حاکی از آن بودند که ابزارهای اندازه گیری از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار هستند . یافته ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها بر اساس نرم افزار SMART PLS 3.2.4 و با استفاده از آماره آزمون (t) و ضرایب مسیر(ß) نشان داد که سرمایه فکری بر فرایندهای مدیریت دانش (دانش آفرینی، جذب دانش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش، انتشار دانش و بکارگیری دانش) تاثیرنسبتا قوی و معناداری داشته است. نتیجه گیری: سازمان ها به خوبی متوجه این امر شده اند که باید بیشتر به سرمایه های فکری و دانشی خود توجه کنند تا بتوانند بقا و اثربخشی عملکرد خود را تضمین نمایند، به بیان دیگر، شناسایی، بهبود و تقویت سرمایه فکری و ابعاد آن به عنوان یکی از قابلیت های مهم سازمان در خلق، تسهیم و کاربرد دانش سازمانی، می تواند باعث توسعه فعالیتهای دانش محور و استراتژی مدیریت دانش شود.

مقدمه: در حوزه خدمات سلامت، اعتلای کیفیت از اهمیت فراوانی برخوردار است و باعث افزایش رضایتمندی بیماران می شود. بهبود کیفیت خدمات بیمارستانی، نخست مستلزم ارزیابی انتظارات و ادراکات بیماران از کیفیت خدمات است. هدف از این مطالعه، تعیین انتظارات و ادراکات بیماران از کیفیت خدمات بخش های جراحی قلب بیمارستان های خصوصی مشهد بوده است. روش کار: این مطالعه مقطعی بر روی 136 بیمار بستری در بخش های جراحی قلب بیمارستان های خصوصی شهر مشهد انجام شده است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه استاندارد شده «سرویوس» (SERVUS) است. کیفیت خدمات در شش حیطه و در دو مقطع زمانی متفاوت (زمان پذیرش و ترخیص) ارزیابی و برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته ها: کیفیت خدمات در هر دو بخش انتظارات و ادراکات و در همه شش حیطه در حد رضایت بخش بود. این حیطه ها شامل: عوامل ملموس، قابلیت اعتماد، پاسخگویی، تضمین، همدلی و قابلیت استفاده بود. همچنین در هر شش حیطه و در کل شکاف منفی بین انتظارات و ادراکات وجود داشت، یعنی کیفیت خدمات دریافت شده، پایین تر از انتظارات بود. شکاف بین انتظارات و ادراکات کل برابر 0.73- بوده و از لحاظ آماری معنی دار بود. بین انتظارات کل با سن همبستگی معکوس معنی دار وجود داشت. همچنین بین انتظارات کل با رضایت بیمار همبستگی مستقیم معنی دار مشاهده گردید. نتیجه گیری: با توجه به شکاف منفی مشاهده شده در هر شش حیطه و ماهیت بیشتر این حیطه ها که به نوعی متاثر از نحوه تعامل بیمار و کارکنان هستند، اتخاذ تدابیری نظیر آموزش روابط بین فردی به کارکنان، می تواند در کاهش این شکاف موثر باشد.

مقدمه: یکی از انواع مقالات دارای اهمیت در حوزه علوم پزشکی، مقالات مروری نظام مند هستند. این مطالعات از طریق یکپارچه سازی شواهد موجود، اطلاعات لازم برای تصمیم گیری را فراهم می سازند. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت مقالات مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران، میزان استناد به آن ها و شناسایی عوامل موثر بر استنادها در این مقالات است. روش کار: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش علم سنجی و آزمون های آماری به بررسی وضعیت 382 مقاله مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران در پایگاه وب آو ساینس پرداخته است. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان دادکه حدود 60 درصد مقالات مروری نظام مند حوزه پزشکی ایران، طی سال های 2013 تا 2015 منتشرشده اند. گروه موضوعی پزشکی عمومی وداخلی بیش از 15 درصد مقالات مروری را منتشر کرده است. گروه موضوعی گوارش و کبد با متوسط 18 استناد به هر مقاله، در رده اول قرار دارد. بیشترین استناد دریافتی به یک مقاله 274 بار بوده است. از میان هفت عامل موثر بر استناد (طول مقاله، طول عنوان، طول چکیده، تعداد کلیدواژه، تعداد نویسندگان، تعداد منابع و ماخذ و میزان همکاری های بین المللی) تنها بین دو متغیرکشورهای مشارکت کننده و تعداد منابع و مآخذ مقاله با تعداد استنادهای آنها در مقالات مروری پزشکی ایران رابطه معنی داری وجود داشت و رابطه ای میان سایر عوامل بر استناد در این نوع مقالات وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، مقالاتی که به صورت بین المللی نوشته شده اند، استناد بیشتری دریافت کرده اند. بنابراین نگارش مقاله با نویسندگان بین المللی یکی از راهکارهای افزایش استناد به مقاله و رویت پذیری بیشتر آن است.

مقدمه: هدف این تحقیق، شناسایی و تحلیل مولفه های نابی در صنعت خدمات درمانی و ارائه پیشنهادهای کاربردی بر اساس نتایج میدانی پژوهش در راستای ارتقای عملکرد و بهره وری مدیریت سلامت می باشد. روش کار: این پژوهش با توجه به هدف، کاربردی و از نظرماهیت توصیفی- پیمایشی است. ابزار پژوهش، دو نوع پرسشنامه با طیف لیکرت و مقایسات زوجی بود. این پژوهش در سال های1394 و 1395 انجام شد و جامعه آماری آن کارکنان بیمارستان پیمانیه جهرم بودند. جهت بررسی دسته اول پرسش شوندگان، نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام و 196 نفر انتخاب شد و دسته دوم نمونه آماری شامل 15 نفر از خبرگان بودند. داده ها با آزمون تی تک نمونه ای توسط نرم افزار SPSS آزمون شدند. همچنین، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی برای رتبه بندی کلیه متغیر های تحقیق استفاده گردید. یافته ها: با توجه به فرضیه های اولیه تحقیق و کوچک تر بودن سطح معناداری (001/0) این آزمون از 05/0تمامی فرضیات در سطح خطای 05/0 رد شد و این بیانگر اینست که وضعیت کلیه معیارهای نابی در بیمارستان پیمانیه مطلوب است. سپس بر اساس تحلیل سلسله مراتبی فازی، معیار امکان ایجاد کشش در زنجیره ارزش با وزن292/0 بالاترین معیار و شاخص آن(تغییر سریع در خدمات) با وزن 286/0در بین سایرین بالاترین رتبه را کسب نمودند. نتیجه گیری: مولفه هایی که از اولویت بالاتری به صورت دوره ای برخوردارند بیشتر مورد توجه بیمارستان مورد مطالعه قرار بگیرند و تلاش ها در راستای مشخص نمودن مصادیق و ایجاد جریان ارزش و حذف اتلاف ها به صورت مداوم صورت گیرد.