دانش حسابداری

هدف: سودمندی اطلاعات حسابداری به عنوان هدف اصلی گزارشگری مالی اخیراً مورد تردید قرار گرفته است. برخی از تحقیقات روند رو به افول سودمندی اطلاعات را مستند کرده اند. با توجه به اهمیت این موضوع، در این پژوهش روند سودمندی اطلاعات از منظر ارتباط اطلاعات حسابداری با ارزش بازار شرکت ها مورد بررسی قرار گرفته است.   روش: برای بررسی روند سودمندی اطلاعات حسابداری، داده های حاصل از 1210 مشاهده از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران جمع آوری شد که بر مبنای برآورد مدل های رگرسیون مقطعی مورد تحلیل قرار گرفت.   یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد اگرچه اطلاعات حسابداری شامل خالص ارزش دفتری و سود هر سهم همچنان از منظر ارتباط ارزشی سودمند است اما این سودمندی در طی زمان به شکل معناداری کاهش یافته و نقش آن در تبیین و توضیح ارزش بازار سهام شرکت ها کمرنگ شده و رو به افول نهاده است.   نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نگرانی در باب کاهش سودمندی اطلاعات حسابداری را پررنگ نموده و بینشی ایجاد می کند تا تدوین کنندگان مقررات و پژوهشگران به ریشه یابی علل کاهش سودمندی اطلاعات بپردازند و در صورت لزوم مقررات فعلی حاکم بر گزارشگری مالی مورد تجدید نظر قرار گیرد.

هدف: در این پژوهش به بررسی ضرورت اعمال تعدیلات در الزامات شناخت و اندازه گیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی واحدهای کوچک و متوسط بر اساس شرایط این واحدهای تجاری در ایران پرداخته شده است.   روش: در این پژوهش از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است. برای تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در این راستا با 19 نفر از مدیران و شرکای مؤسسات حسابرسی و اعضاء کمیته تدوین استاندارد سازمان حسابرسی که به روش گلوله برفی انتخاب شده اند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گردید. برای تحلیل داده های کمی از آزمون دوجمله ای و فریدمن استفاده شده است. در این راستا از طریق روش نمونه گیری طبقه ای، 315 نفر نمونه از میان حسابداران رسمی انتخاب و پرسشنامه میان آنها توزیع گردید.   یافته ها : یافته های پژوهش حاکی از آن است که استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی واحدهای کوچک و متوسط باید در پنج حوزه تعدیل گردد. در استاندارد صورت جریان وجوه نقد، باید ارائه برخی جریان های نقدی به روش خالص مجاز باشد. در استاندارد دارایی های نامشهود، دارایی نامشهود ایجاد شده در مرحله توسعه، تحت شرایطی باید سرمایه ای گردد. در استاندارد ترکیب های تجاری، واحد تحصیل کننده باید مخارج مرتبط با تحصیل را در دوره تحمل به عنوان هزینه به حساب منظور کند. در استاندارد سرمایه گذاری در واحدهای تجاری وابسته، حسابداری سرمایه گذاری در واحد تجاری وابسته باید به روش ارزش ویژه انجام گیرد و در نهایت در استاندارد مخارج تأمین مالی، مخارج تأمین مالی دارایی های واجد شرایط باید سرمایه ای گردد.   نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که بهترین استراتژی در بکارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی واحدهای کوچک و متوسط، استراتژی تعدیل در برخی الزامات شناخت و اندازه گیری بر اساس شرایط این واحدهای تجاری در ایران است.

هدف : عوامل متعددی بر تصمیم تهیه کنندگان صورت های مالی در جهت مدیریت سود مؤثر است. یکی از این عوامل مطابق تئوری های مطرح شده، شخصیت تاریک مدیریت است که میزان اثرگذاری آن در موقعیت های مختلف متفاوت است. به گونه ای که در یک جو اخلاقی، احتمالاً مدیریت موفقیت چندانی در مدیریت فرصت طلبانه سود نداشته و سبک رهبری اخلاقی، باعث کاهش رفتارهای غیراخلاقی ناشی از ابعاد تاریک شخصیت خواهد شد. لذا، در این پژوهش با توجه به عدم بررسی موارد عنوان شده در ایران، اثر سبک رهبری اخلاقی بر کاهش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود بررسی گردید.   روش : جامعه آماری پژوهش حاضر در برگیرنده شرکت کارگزاری ثبت شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار است که در نهایت 80 شرکت کارگزاری با استفاده از نمونه گیری حذفی انتخاب شدند. اندازه گیری مدیریت سود براساس داده های صورت های مالی در بازه زمانی 1390 تا 1398 انجام شد. به منظور سنجش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود و سبک رهبری اخلاقی از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون خطی و رویکرد معادلات ساختاری استفاده شد.   یافته ها : نتایج نشان داد اغلب افراد درگیر در مدیریت سود، مدیران عامل شرکت های کارگزاری هستند. همچنین نتایج بیانگر وجود رابطه منفی و معنا دار بین رهبری اخلاقی و ماکیاولیسم، خودبرتربینی و روان پریشی و به طورکلی نشان دهنده تأثیر منفی رهبری اخلاقی بر کاهش ابعاد شخصیت تاریک افراد درگیر در مدیریت سود است که تأییدکننده نظریه دوسویه مبادله رهبر- پیرو است.   نتیجه گیری : یافته ها بیانگر آن است در شرکت های کارگزاری رهبری اخلاقی از طریق برقراری ارتباطات اخلاقی، تشویق و ترغیب رفتارهای اخلاقی می تواند بر جو اخلاقی محیط کار موثر باشد و نهایتاً موجب کاهش بروز ویژگی های تاریک شخصیت از سوی افراد درگیر در مدیریت سود در این شرکت ها شود. این نتایج نقش نظارت های تشکل های خودانتظام بر عملکرد شرکت های کارگزاری را برجسته می نماید.    

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثربخشی روش های نوین تدریس در شرایط آموزش مجازی بر یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان حسابداری است.   روش : روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری، تمامی دانشجویان حسابداری مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ است. نمونه آماری تحقیق شامل 5۰ دانشجو ( 25 نفر گروه آزمایش با روش های نوین آموزش و 25 نفر گروه کنترل با روش سنتی آموزش) است . روش های نوین آموزش مشارکتی، آموزش معکوس و یادگیری با کمک نقشه ذهنی در فضای مجازی با استفاده از پیام رسان ها و سامانه های آموزشی دانشگاه اجراشده است.   یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس (آنکوا) نشان می دهد روش مشارکتی بر یادگیری و یادداری دانشجویان مؤثر بوده ولی اثربخشی روش های معکوس و یادگیری با نقشه ذهنی در فضای مجازی بر متغیرهای یادگیری و یادداری معنی دار نبوده است؛ اما درمجموع به کارگیری این روش های نوین و فعال منجر به بهبود انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشجویان شده است.   نتیجه گیری: آموزش مشارکتی باعث می شود تا فراگیران از لحاظ شناختی بیشتر با موضوع درگیر شوند، اطلاعات با طبقه بندی بهتری در حافظه بلندمدت یادگیرندگان جای گیرد و ضروری است در کلاس های مجازی توجه ویژه ای به استفاده از آن شود. همچنین روش های فعال آموزشی در شرایط همه گیری کرونا، با فراهم نمودن بستری متفاوت، توانسته است بر انگیزه دانشجویان در کلاس حسابداری که به زعم اغلب دانشجویان خشک و خسته کننده است، اثربخش باشد و استفاده ترکیبی از آن ها در کلاس مجازی حسابداری توصیه می گردد.

هدف: ارائه الگوی رفتار ناکارآمد حسابرسی با توجه به ویژگی های محیطی و شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی کشور است.   روش: از آنجا که نظریه ای در زمینه رفتار ناکارآمد وجود نداشته و در کشور ما نیز پژوهش جامعی در این زمینه صورت نگرفته است و همچنین با توجه به اینکه حرفه حسابرسی در ایران از منظر اندازه مؤسسات حسابرسی، سازوکار نظارتی، سازوکار انتخاب و تعویض حسابرس و اجرای فرایندهای حسابرسی دارای ویژگی های خاص خود است، می توان از روش نظریه پردازی داده بنیان استفاده نمود. به جهت سرعت و بالابردن دقت در انجام تحلیل از نرم افزار مکس کیودی ای استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش شامل شرکا و مدیران مؤسسات حسابرسی، مدیران سازمان حسابرسی، مدیران نهاد های ناظر بر حرفه حسابرسی و سایر صاحب نظران در زمینه کیفیت حسابرسی است. با توجه به هدف پژوهش، از روش نمونه گیری گلوله برفی برای مصاحبه عمیق استفاده شده است.   یافته ها: یافته ها حاکی از ارائة الگوی یکپارچه و مناسب برای شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی ایران است. این الگو شامل شرایط علی، عوامل مداخله گر، شرایط زمینه ای و راهبردهای مربوط به رفتار ناکارآمد حسابرسی و پیامدهای آن است.   نتیجه گیری: مطابق نتایج پژوهش، شرایط علی اثرگذار بر رفتار ناکارآمد حسابرسی عبارت بودند از: اخلاق حرفه ای شرکا و مدیران مسئول، دانش و تجربه شرکا و مدیران مسئول و برنامه ریزی، نظارت و سرپرستی. شرایط مداخله گر عبارت بودند از: پاسخ خواهی اثربخش از حسابرسان، کنترل کیفیت جامعه، تناسب بازار کار، فشار اقتصادی، ساختاریافتگی مؤسسه، ماندگاری در حرفه و فشار زمانی. عوامل زمینه ای نیز شامل دولتی یا خصوصی بودن اقتصاد ، فرهنگ مشارکت و توسعه یافتگی حرفه حسابرسی بودند.

هدف: امروزه به دلیل صنعتی شدن و افزایش آلودگی های زیست محیطی یکی از دغدغه های اصلی دولت ها و سازمان های حفاظت از محیط زیست کنترل و کاهش آلاینده ها است. مالیات های زیست محیطی به عنوان یک سیاست بازدارنده می تواند نقش مهمی در کاهش اثرات گازهای گلخانه ای داشته باشد ؛ اما کشورهای در حال توسعه مانند ایران، به دلیل عدم آگاهی از مزایای این سیاست و همچنین وجود مشکلات اجرایی ، توجه چندانی به آن ندارند. بنابراین، این تحقیق قصد دارد مدلی برای اجرای مالیات های زیست محیطی ارائه دهد.   روش: این مطالعه از روش تحقیق ترکیبی کمی- کیفی برای دستیابی به نتایج بهره می برد. در مرحله اول 22 عامل موثر بر اجرای مالیات های زیست محیطی از تحقیقات موجود شناسایی و در 6 بُعد دسته بندی شدند. روش تحقیق در این مرحله توصیفی پیمایشی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته است که پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ 6/94 % به دست آمد. حجم نمونه این مرحله از طریق فرمول کوکران ۱۹۶ بدست آمد. در مرحله دوم با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) ، مدلی برای اجرای مالیات های زیست محیطی ، با استفاده از ابعاد تایید شده در مرحله قبل، تدوین می شود.   یافته ها: در مرحله اول تمامی 6 بُعد و 22 عامل موثر بر اجرای مالیات های زیست محیطی توسط 198 خبره مورد تایید قرار گرفت. خبرگان مرحله اول شامل مدیران ارشد و کارشناسان ادارات دارایی و مالیات استان های تهران، کرمان و شیراز بودند. مرحله دوم (روش ISM ) نیز با استفاده از نظرات 24 استاد دانشگاهی و خبره پژوهشی انجام شد و نتایج نشان داد که در بین 6 بُعد، ابعاد اجتماعی و زیست محیطی مهم ترین ابعاد در مدل اجرای مالیات زیست محیطی بوده و در ادامه بُعد قانونی از اهمیت بالایی برخوردار است. این تحقیق در نیمه اول سال 1400 انجام شده است.   نتیجه گیری: با توجه به یافته های مدل می توان بیان کرد بررسی گام به گام این ابعاد، راه حل کلیدی برای اجرای مدل مالیات های زیست محیطی می باشد. در این صورت دولت ها می توانند هم به عمکرد اقتصادی بهتری دست یابند و هم از آسیب های زیست محیطی پیشگیری کنند.

هدف : سبک های یادگیری، توانمندی فردی و اولویت هایی هستند که نحوه درک، گردآوری و پردازش اطلاعات را تحت تأثیر قرار می دهن د. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر سبک های یادگیری با رویکرد مدل چندوجهی توانایی های میانجی بر عملکرد حسابرس است.   روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی و از منظر هدف نیز، از نوع کاربردی می باشد که از ابزار پرس ش نامه اس تاندارد اس تفاده شده است. نمونه پژوهش 517 نفر حسابرسان مشغول به کار در سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در سال 1399 است که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. هم چنین، فرضیه های پژوهش از طریق مدل س ازی مع ادلات س اخ تاری با به کارگی ری نرم افزار پی ال اس، مورد آزمون قرار گرف ت.   یافته ها: یافته های پژوهش حاضر، نشان می دهد که سبک های یادگیری با رویکرد مدل چندوجهی توانایی های میانجی بر عملکرد حسابرس تأثیر معنادار دارند. همچنین، سبک های یادگیری مفهوم سازی انتزاعی ترتیبی، تجربه عینی ترتیبی، مفهوم سازی انتزاعی پیشامدی و تجربه عینی پیشامدی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عملکرد حس ابرس دارند.   نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد سبک های یادگیری، عملکرد حسابرس را تحت تأثیر قرار می دهد. لذا، نتایج پژوهش می تواند موجب بهبود تصمیم گیری و قضاوت حرفه ای حسابرس گردد و مفاهیم نظریه یادگیری بر پایه مدل چندوجهی توانایی های میانجی را وارد متون تحقیقات رفتاری در حسابرسی نماید.

هدف: هدف پژوهش حاضر بکارگیری رویکرد فراتحلیل در جهت ترکیب و تحلیل یافته های متناقض حاصل از پژوهش های مختلف در زمینه بررسی تأثیر ویژگی ها و معیارهای پیچیدگی شرکت صاحبکار بر تأخیر ارائه گزارش حسابرسی است. روش: جهت دست یافتن به هدف پژوهش با استفاده از روش لیپسی و ویلسون ( 2001 ) و آزمون های Q کوکران و اِگر، تعداد 77 پژوهش ( 20 پژوهش داخلی از سال 1389 تا 1398 و 57 پژوهش خارجی از سال 1989 تا 2019) مورد بررسی قرار گرفتند. این پژوهش ها تأخیر گزارش حسابرسی و معیارهای پیچیدگی شرکت به ترتیب به عنوان متغیرهای وابسته و مستقل در نظر گرفته بودند. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که میان اندازه شرکت صاحبکار و تأخیر گزارش حسابرسی ارتباط منفی وجود دارد، در حالیکه اقلام غیرمترقبه، شرکت فرعی، ادغام یا تحصیل، فروش خارجی، تجدید ارائه صورت های مالی و بخش های تجاری شرکت، با تأخیر گزارش حسابرسی رابطه مثبت دارند. نتیجه گیری: نتایج فراتحلیل حاضر نشان داد یکی از معیارهای پیچیدگی که در اکثر پژوهش ها استفاده شده است بزرگی و اندازه شرکت صاحبکار است. شرکت های بزرگتر با در اختیار داشتن منابع و امکانات بیشتر، خواستار حسابرسی سریع تر و کاهش تأخیر در گزارش حسابرس هستند، همچنین می توان بیان نمود که وجود سایر معیارهای مرتبط با پیچیدگی شرکت، گسترش فرآیند حسابرسی و افزایش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی را در پی خواهند داشت.