سیاست جهانی

روابط آمریکا و چین مهمترین و در عین حال پیچیده ترین روابط در آسیا است. با توجه به رشد سریع چین و تلاش امریکا برای حفظ قدرت خود در منطقه، دو کشور در کشمکش فزاینده ای برای کسب قدرت و نفوذ بیشتر در آسیا قرار گرفته اند و سطوح مختلف تعامل و رقابت را در برابر یکدیگر تجربه می نمایند. پرسش این است که با عنایت به اهمیت آسیا در استراتژی های کلان ایالات متحده، واشنگتن چه راهبردی را در مقابل ظهور پکن در منطقه دنبال می نماید؟ فرضیه پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته آن است که واشنگتن به دلیل نگرانی از پیامدهای غیرقابل پیش بینی رقابت با چین که ممکن است به منازعه نظامی دو کشور منجر شود؛ سعی نموده است طیفی از استراتژی مصون سازی(مثبت تا منفی) را متناسب با ارزیابی این کشور از تاثیر خیزش چین بر هژمونی آمریکا در دستور کار قرار دهد تا ضمن مهار چین از رویارویی مستقیم با این کشور جلوگیری نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد که ایالات متحده در برخورد با رقبا، استراتژی های متنوعی را به صورت هوشمند متناسب با شرایط ژئوپلتیک منطقه و فضای عمومی بین المللی به کار برده است.

کمتر از 150 سال پیش، تمامی حوضه ی آبریز هیرمند-هامون در قلمرو سرزمینی ایران واقع شده بود. اما در پی جدایی ایالت و شهر هرات از ایران، حاکمیت ایالت مذکور به دولت جدیدالتأسیس افغانستان واگذار گردید و سرچشمه و آبخیزهای هیرمند در قلمرو سرزمینی این دولت قرار گرفتند؛ رخدادی که به دو پاره شدن حوضه ی آبریز رودخانه و در نتیجه طی یک قرن گذشته به بروز مناقشاتی جدی میان ساکنان دو سوی مرز منجر شده است. به رغم چندین دوره ی طولانی مذاکره در یکصد سال گذشته، تعارضات میان دو کشور بر سر رودخانه ی هیرمند همچنان ناگشوده مانده و شکافی جدی در تحکیم و افزایش سطح روابط میان آن ها ایجاد کرده است. پرسش اصلی نوشته ی حاضر این بود که در قالب دیپلماسی زیست محیطی می توان چه راهکارهایی را برای رفع این مشکلات و در نتیجه افزایش سطح همگرایی با دولت افغانستان ارائه کرد؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا مدلی مفهومی برای عملیاتی سازی دیپلماسی زیست محیطی و دیپلماسی آب های فرامرزی ارائه شد. سپس براساس این مدل، 4 گونه مخاطره ی بوم-شناختی در حوضه ی آبریز شناسایی گردید که مسبب مناقشه ی میان طرفین شده اند. در آخر نیز براساس تجارب موجود در دیپلماسی زیست محیطی معاصر، پنج محور دیپلماتیک شامل تدوین پیمان جامع «زیست منطقه ی فرامرزی سیستان» و چهار پروتکل ملحق به آن برای حل وفصل مسالمت آمیز این اختلافات پیشنهاد گردید. در این نوشته از رویکرد نظریه ی سبز روابط بین الملل و روش مدلسازی مفهومی-عقلانی بهره گرفته ایم.

همانگونه که هویت مشترک، نقش مهمی در شکل دهی و تسهیل تعاملات اقتصادی میان کشورها دارد، چالش های اجتماعی و هویتی نظیر تمایز در سبک زندگی اقتصادی، شکاف های قومی، نژادی، ایدئولوژیک، تفاوت های زبانی و همچنین احساس بیگانگی مردم کشور هدف، همکاری های اقتصادی میان آن ها را آسیب پذیر می نماید. در عین حال دیپلماسی عمومی، از جمله ابزارهای سیاست خارجی است که تأثیر مهمی بر هویت مخاطبین و تبدیل آن ها به دوستانی شایسته برای کشور مجری دارد؛ این در حالی است که این نوع دیپلماسی عمدتاً در جهت دستیابی به اهداف سیاسی مفهوم سازی شده است. بنابراین در این تحقیق سئوال اصلی این بود که «دیپلماسی عمومی چه نقشی در همکاری های اقتصادی با کشور هدف ایفا می نماید؟» متعاقباً فرضیه نیز این بود که «با توجه به نقش اشتراکات هویتی در تعاملات اقتصادی خارجی و همچنین نقش هویت ساز دیپلماسی عمومی، کاربست این نوع دیپلماسی در جهت کاهش انگاره های متفاوت تأثیرگذار بر همکاری های اقتصادی با کشور هدف، می تواند نقش مهمی در حفظ و گسترش همکاری های مذکور داشته باشد.» بر این اساس حفظ و توسعه همکاری های اقتصادی از طریق کاهش انگاره های متفاوت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی نظیر کاهش تفاوت در مکتب اقتصادی، سبک زندگی اقتصادی در کشور هدف، کاهش تأثیرگذاری شکاف های قومی، مذهبی و تفاوت های زبانی، و همچنین کاهش تأثیرگذاری شکاف های هویتی سیاسی مانند احساس بیگانگی مردم کشور هدف نسبت به کشور مجری، بر تعاملات اقتصادی دوجانبه، از جمله نتایج این تحقیق است. تحقیق حاضر، از نوع کیفی بوده و روش تحقیق نیز توصیفی-تحلیلی است. همچنین از نظریه سازه انگاری بعنوان چارچوب نظری استفاده شده است.

در طول تاریخ روابط بین الملل و بررسی های کارشناسی می توان به این نکته رسید که بازیگران ، که دولتها اصلی ترین آنها می باشند، همواره به ایفای نقش پرداخته اند. نظام بین المللی نیز به عنوان ساختاری جهانی معمولاً از اقدامات بازیگران در این عرصه متاثر شده است. میزان و چگونگی تاثیر نیز بستگی به میزان قدرت بازیگران در عرصه بین المللی دارد. این تاثیرات در جریان رقابت بازیگران افزایش می یابد و سایر کشورها و همچنین نظامات بین المللی را متاثر می نماید. بررسی دوران جنگ سرد و نظام دو قطبی این مهم را در اذهان تداعی می نماید. ایالات متحده آمریکا و چین به عنوان دو قدرت تاثیرگذار در عرصه بین المللی رقابتی تنگا تنگ در حوزه های سیاسی، اقتصادی و ... دارند. ناگزیر رقابت این دو قدرت جهانی بر تحولات نظام بین الملل به خصوص در عرصه های سیاسی و اقتصادی موثر خواهد بود. در این پژوهش در پی یافتن میزان و چگونگی تاثیر این رقابت بر تحولات بین المللی هستیم. پژوهشگر همانطور که اصل تاثیر را مفروض می داند، در پی یافتن میزان تاثیر و همچنین حوزه های تاثیر می باشد. پژوهش حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام گرفته است.

گستره وسیع فضای مجازی و رونق روزافزون کسب وکارهای دایر در این فضا از یک سو و توسعه یافتگی و گرایش جوامع به شیوه های نوین تأمین کالا به منظور پرهیز از اتلاف وقت و انرژی و هزینه ها از سوی دیگر منجر به افزایش چشمگیر استفاده از تسهیلات الکترونیکی برای رفع احتیاجات و نیازهای اشخاص گردیده و اخیراً شیوع بیماری کرونا و ویروس کووید 19 نیز مزید بر علت شده است. به تبع افزایش کسب وکارهای مجازی شاهد افزایش تخلفات صنفی کسب وکارهای دایر در این فضا بوده و در نتیجه مطالبه گری مردم و مسئولین نیز به ویژه در این برهه حساس، فزونی یافته است. مبارزه با تخلفات صنفی در فضای مجازی، موضوعی است که در سال های اخیر به دلیل توسعه ی فضای تجارت الکترونیکی مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق روش کتابخانه ای است که به شکل متن خوانی و فیش برداری از داده های اصیل و دست اولی چون کتب علمی و مقالات علمی-پژوهشی فراهم شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اگرچه قانون گذار در قانون اصلاح قانون نظام صنفی نگاه ویژه ای به این قبیل فعالیت ها کرده است. اما با توجه به گستردگی این فضا در تمامی ابعاد، با کم وکاستی های فراوانی روبرو هستیم که نیازمند اصلاح مقررات در این زمینه هستیم.

هدف این پژوهش بررسی و تشریح چالش توأمان دیپلماسی انگلستان با دیگر قدرت های جهانی و با جنبش اجتماعی جنگل در ایران است. در این بررسی بر تعارضات گفتمانی و سیاسی بین انگلستان و دیگر قدرت های درگیر در ایران در دو دهه نخست سدهِ بیست تمرکز شده است. سپهر سیاست در آن شرایط شاهد نقش آفرینیِ: انگلستان، روسیه سپس شوروی، آلمان و عثمانی و نیز کشمکش های جنبش های اجتماعی با آن ها در دایره ی زنجیره هایی از تفاوت و هم ارزی و اعتبار بخشی یا اعتبار زدایی، مفصل بندی می شد. در آن حال جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی با برخورداری از گفتمان سیاسی نوین به ارائه نظام معنایی جدید مبادرت ورزید و با مفصل بندی منحصربه فرد به غیریت سازی پرداخت و با ایجاد هژمون و سلطه ی منطقه ای خواستار استیلای نظام جمهوری در ایران گشت. در این راستا سؤال اساسی پژوهش این است که دیپلماسی انگلستان در تعارض هم زمان با آلمان و عثمانی چگونه گفتمان سیاسی جنبش جنگل را به چالش کشانده و نظام معنایی آن را دچار انسداد و توقف ساخته است؟ یافته ی پژوهش نشان می دهد رهبران جنبش جنگل گفتمان خود را با به حاشیه راندن متن و معنای گفتمانی رقیب و برجسته سازی عناصر و معانی گفتمانیِ خود و بر اساس غیریت سازی و تضاد با دو گفتمان: پادشاهی- سلطنتی و مارکسیسم- لنینیسم، مفصل بندی نمودند؛ اما در وقته ی طبیعی شدگی با تضاد حوزه ی گفتمانی و سیاسیِ انگلستان مواجه گردیدند، درنتیجهِ تفوق آن ها دچار گسست و واژگونی شدند. چارچوب نظریِ این پژوهش نظریه گفتمانی لاکلائو و موفه بوده و با روش کیفی نگارش شده و ماهیت روش پژوهش، تحلیلی- توصیفی است.

از زمان خروج بریتانیا از خلیج فارس در دهه 1970، ایالات متحده در فضای جنگ سرد به عنوان . یکی از دو ابرقدرت جهانی نقش ویزه ای در شکل گیری ترتیبات امنیتی در خاورمیانه و بخصوص خلیج فارس داشته است. آنها برای تسلط بر منطقه و جلوگیری از انجام اقدامات علیه منافع خود مجبور بودند نظم امنیتی ویژه ای را بر منطقه حاکم کرده تا استراتژی نظامی خود را اجرا کنند .براین اساس، اهمیت خاص تنگه هرمز و خلیج فارس به واسطه ذخایری مهمی از جمله نفت و گاز اهمیت راهبردی است و ایران با طولانی ترین خط ساحلی یکی از بازیگران اصلی در این حوزه محسوب می شود .نظر به اهمیت بالای خلیج فارس، عواملی به عنوان تهدید از جمله حضور قدرت های فرامنطقه ای چون آمریکا امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تهدید می کند. قدرت های فرامنطقه ای به دنبال رفع نیازهای خود می باشند که ماهیت آن اقتصادی است اما بیشتر تفسیر امنیتی از آن را نشان می دهند. این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که نقش محوری ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران از سال 2003 تاکنون به چه صورت بوده است.

به دنبال مذاکرات صورت گرفته میان ایران و گروه 1+5 در راستای دست یابی به توافق هسته ای که از سوم آذر 1392 به طور رسمی آغاز شد و نهایتاً در 23 تیر 1394 منجر به توافق هسته ای میان ایران و 1+5 شد، تصور اولیه این بود که رویکردهای تقابل آمیز میان ایران و طرفین توافق به خصوص امریکا کاهش خواهد یافت. اما در ادامه شرایط به گونه ای پیش رفت که در بسیاری از حوزه ها نه تنها شاهد کاهش تنش میان ایران و امریکا نبوده ایم بلکه شاهد افزایش تنش در سایر حوزه ها میان دو کشور بوده ایم.. در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد با بررسی راهبرد تقابل آمیز امریکا در برابر ایران، رویکرد ایران در برابر راهبرد تقابل آمیز امریکا پس از برجام مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. بر اساس هدف پژوهش حاضر پرسش اصلی مقاله این است که؛ رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از توافق هسته ای در خصوص راهبرد تهاجمی و تقابل آمیز امریکا چگونه قابل تحلیل و ارزیابی می باشد؟ فرضیه پژوهش به دنبال مطالعه و بررسی واقعیت های مسلم این گونه تنظیم شده است که؛ رویکرد سیاست خارجی ایران پس از توافق هسته ای در برابر راهبرد تهاجمی و تقابل آمیز امریکا در قالب بازدارندگی بر مبنای مولفه هایی نظیر گسترش روابط با کشورهای همسایه، تقویت محور مقاومت در راستای کاهش هزینه و افزایش منافع ملی ایران قابل تحلیل و ارزیابی می باشد. شیوه گردآوری منابع در مقاله حاضر کتابخانه ای بوده و از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی، تجزیه و تحلیل مطالب استفاده شده است.

فضای سایبری با فراهم آوردن سطوح بالایی از اطلاعات و ارتباطات و سرگرمی ها، بخش جدایی ناپذیر زندگی اطفال می باشد. حق اطفال به دسترسی به فضای سایبر در جهت برخورداری از حقوق اساسی خود مانند حق بر آموزش، حق بر آزادی بیان و اطلاعات، حق بر تفریح و سرگرمی و حق بر شرکت در اجتماعات، بی تردید نیازمند محیطی امن و مطلوب می باشد. فضای سایبر با وجود منافع بیشمار، به واسطه جرایم گسترده و پیچیده و عدم آگاهی و نبود بستر قانونی منجر به آسیب های زیادی برای اطفال بوده، که امنیت روانی و اخلاقی اطفال را به عنوان سرمایه های انسانی جوامع در خطر قرارداده است. با توجه به یافته های این پژوهش خشونت علیه اطفال بطور گسترده در فضای سایبری در تمام جهان در جریان بوده است و بنا به اسناد و گزارشات بین المللی، ضروری است که دولت ها بر اساس تعهدات خود راهکارهایی را در حمایت از اطفال در جهت مقابله و پیشگیری از این آسیب ها و جرایم بکار گیرند. از جمله به وسیله، همکاری بین المللی و پیوستن به کنوانسیون ها و راهکارهای جهانی، پایندی به اجرای حقوق اطفال، قانونگذاری در حمایت از اطفال، استفاده از نرم افزارهای فیلترینگ، و گسترش و تقویت سواد راسانه ای شهروندان، فضای سایبری را تا حدود زیادی به مکانی امن برای استفاده اطفال بدل نمود. شیوه گردآوری داده ها در مقاله حاضر کتابخانه ای بوده و از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی، تجزیه و تحلیل داده ها و شواهد استفاده شده است.