رشد و یادگیری حرکتی - ورزشی

قید شناختی از جمله قیود فردی است که می توان آن را با تصویرسازی ایجاد کرد و در بسیاری از تکالیف به عنوان عاملی اثرگذار بر عملکرد بررسی می شود. ازاین رو هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر قید شناختی بر مهارت پاس دقت و سرعت بود. بدین منظور 44 نفر از دانشجویان دختر دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران (با میانگین سنی 3/2±45/22 سال) به صورت در دسترس انتخاب شدند و در این تحقیق شرکت کردند. آزمودنی ها پس از اجرای پیش آزمون به صورت دو بلوک 10 کوششی از پاس دقت و سرعت بسکتبال، به صورت همگن در یکی از چهار گروه تصویرسازی پاس دقت، پاس سرعت، گروه کنترل دقت و سرعت قرار گرفتند. دو گروه تصویرسازی فایل صوتی تصویرسازی را سه روز به مدت 8 دقیقه گوش دادند؛ پس از آن پس آزمون و آزمون های یادداری، انتقال از آزمودنی ها گرفته شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس مرکب و در صورت مشاهده معناداری از آزمون تی مستقل برای مقایسه بین گروهی، همچنین آزمون تحلیل واریانس با اندازه های تکراری برای مقایسه درون گروهی و سنجش میزان پیشرفت آزمودنی ها در سطح معناداری (05/0=α) استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس تفاوت معناداری را در پیش آزمون گروه های تصویرسازی و کنترل نشان نداد. اما بین گروه های تصویرسازی و گروه کنترل در پس آزمون، یادداری و انتقال تفاوت معناداری مشاهده شد (05/0≥p ). همچنین تصویرسازی پتلپ پاس دقت و سرعت، به بهبود اجرای پاس دقت و سرعت آزمودنی ها از پیش آزمون تا یادداری منجر شد؛ اما این روند در آزمون انتقال دیده نشد (05/0≤p ).

تمرکز یا توانایی تمرکز بر روی تکلیف در دست درحالی که حواس پرتی ها نادیده گرفته شوند، عامل حیاتی برای عملکرد موفق در ورزش است. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه اثر تمرینات نوروفیدبک و ذهن آگاهی بر عملکرد پیوسته دیداری ورزشکاران جوان بود. بدین منظور، تعداد 45 ورزشکار رشته فوتبال 16 تا 20 ساله حاضر در لیگ های کشوری در سال 1396 در سه گروه مداخله تمرینات نوروفیدبک پروتکل آلفا/تتا، مداخله تمرینات ذهن آگاهی و کنترل قرار گرفتند. ورزشکاران گروه نوروفیدبک، 12 جلسه (6 هفته 2 جلسه ای) 30 دقیقه ای تمرین نوروفیدبک با پروتکل کاهش موج آلفا و افزایش موج تتا و گروه ذهن آگاهی، 12 جلسه (6 هفته 2 جلسه ای) 30 دقیقه ای تمرینات ذهن آگاهی برای ورزشکاران را دریافت کردند. قبل و بعد از مداخله آزمون از عملکرد پیوسته دیداری استفاده شد. در گروه کنترل هیچ مداخله ای انجام نگرفت. نتایج حاصل از تحلیل واریانس مختلط و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر که در سطح معناداری 05/0 انجام گرفت، بیانگر بهبودی معنادار در همه ابعاد آزمون عملکرد پیوسته دیداری (خطای حذف، خطای ارائه و زمان واکنش) در گروه نوروفیدبک و ذهن آگاهی نسبت به گروه کنترل بود. همچنین نتایج بیانگر آن است که تفاوت معناداری بین دو گروه نوروفیدبک و ذهن آگاهی در ابعاد آزمون عملکرد پیوسته دیداری وجود ندارد. نتایج این تحقیق حاکی از کارایی تمرینات نوروفیدبک آلفا/تتا و تمرینات ذهن آگاهی به عنوان تمرینات بهبود عملکرد پیوسته دیداری در مقایسه با گروه کنترل در ورزشکاران جوان است.

مطالعه حاضر با هدف مقایسه اثر تحریک الکتریکی مستقیم مغز از قشر بینایی و حرکتی بر یادگیری مهارت پرتاب آزاد بسکتبال انجام گرفت. در این مطالعه نیمه تجربی با طرح تحقیق اندازه گیری تکراری، 45 دانشجوی دختر مبتدی در پرتاب آزاد بسکتبال به صورت هدفمند انتخاب شدند، و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفری تمرینات تحریک الکتریکی مغز از قشر حرکتی، تحریک الکتریکی مغز از قشر بینایی و تحریک ساختگی قرار گرفتند. شرکت کنندگان در پیش آزمون به اجرای 15 پرتاب آزاد بسکتبال پرداختند. مرحله مداخله در شش روز متوالی انجام گرفت که در هر روز ابتدا تحریک الکتریکی مغز از قشر حرکتی (آندC3 وکاتدFp2)، قشر بینایی (آندOz وکاتدCz) و تحریک ساختگی انجام می گرفت و سپس شرکت کنندگان به اجرای 15 پرتاب آزاد بسکتبال می پرداختند. در آخرین جلسه پس آزمون اجرا شد. یک هفته و 21 روز بعد از مرحله پس آزمون، به ترتیب مرحله یادداری کوتاه مدت و بلندمدت انجام گرفت. داده ها به روش تحلیل واریانس مرکب تحلیل شد. نتایج نشان داد که تحریک الکتریکی مغز از قشر حرکتی (547/0= η2،0001/0=sig، 908/16=F) و قشر بینایی (346/0= η2،001/0=sig، 410/7=F) موجب بهبود پرتاب آزاد بسکتبال شد. دیگر نتایج نشان داد که تحریک الکتریکی مغز از قشر حرکتی در مقایسه با قشر بینایی موجب بهبود بهتر پرتاب آزاد بسکتبال شد (05/0 p <). به طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که تحریک الکتریکی مستقیم جمجمه ای از قشر حرکتی در موارد مقتضیات زمانی می تواند به عنوان روش تمرینی جدید در کنار تمرین بدنی در بهبود بهتر مهارت پرتاب آزاد بسکتبال مؤثر باشد.

یکی از شاخص های مهم برای استنباط یادگیری مهارت های حرکتی، یادداری است. اختلاف نظرهایی در خصوص مفهوم سنجش یادداری در بین متخصصان و پژوهشگران حوزه یادگیری حرکتی وجود دارد. ازاین رو، هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای کیفی مفهوم سنجش یادداری مهارت های حرکتی در مقالات علمی- پژوهشی فارسی از سال 1388 تا 1398 بود. پژوهش حاضر از نوع توسعه ای و روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بود. تعداد 143 مقاله از نشریات علمی- پژوهشی فارسی که به مفهوم یادداری اشاره داشتند، بررسی شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ان ویوو 10 انجام گرفت. یافته ها نشان داد که 47 مقوله فرعی و شش مقوله اصلی شامل روش سنجش مفهوم یادداری، تعداد و مدت زمان کوشش ها در آزمون یادداری، تعداد و مدت زمان کوشش ها در مرحله اکتساب، تعداد کوشش های مربوط به افت گرم کردن، نوع تکلیف و طول دوره بی تمرینی در خصوص مفهوم سنجش یادداری وجود دارد. همچنین نتایج گویای این مطلب است که هیچ اجماع نظر و توافقی در خصوص شیوه ارزیابی مفهوم یادداری و موضوعات مرتبط با آن در بین متخصصان وجود ندارد. این موضوع نه تنها می تواند موجب سردرگمی پژوهشگران در خصوص چگونگی سنجش مفهوم یادداری در حوزه رفتار حرکتی شود، بلکه امکان مقایسه نتایج تحقیقات مختلف با یکدیگر را محدود کرده و تصمیم گیری در خصوص راهکارها و روش های تمرینی بهینه را دشوار می سازد. ازاین رو، نیاز است با برگزاری کرسی های هم اندیشی با حضور متخصصان حوزه رفتار حرکتی، در این خصوص تصمیمات مشخصی گرفته شود.

روش های بسیاری با هدف ارتقای عملکرد ورزشی پدید آمده است که امروزه مورد استفاده ورزشکاران رشته های مختلف قرار می گیرد. در میان این تکنیک ها نوروفیدبک، به عنوان رویکرد مغزی غیرتهاجمی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. مقاله حاضر با هدف گزارش نتایج پژوهش های انجام گرفته در زمینه مهارت های مجرد ورزشکاران به صورت نمونه گیری در دسترس، صورت پذیرفت. با هدف جمع آوری داده، ابتدا مقالات لاتین با استفاده از کلیدواژه های Neurofeedback، EEG Biofeedback، Sport performance، Athletic performance، Shooting performance، Archery، putting performance و Golf مورد جست وجو قرار گرفت. از پایگاه های PsycINFO، PubMed، Web of science، EBSCO  و Google Scholar استفاده شد. بازه زمانی جست وجو از سال 1990 تا 2018 تعیین شد. مقالات فارسی با کلیدواژه های «نوروفیدبک»، «عملکرد ورزشی»، «تیراندازی»، «پرتاب»، «نشانه گیری» یا «گلف» در پایگاه های جهاد دانشگاهی (SID)، مجلات تخصصی نور (Noormags)، بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) و پایگاه اطلاعات علمی ایران (Irandoc) جست وجو شدند. بازه زمانی انتشار مقالات از 1380 تا 1398 تعیین شد. تعداد 16 مقاله با ملاک های استاندارد و تعیین شده همخوانی داشتند و انتخاب شدند. سپس با استفاده از یک چک لیست مشخص، اطلاعات مربوط به مقالات توسط هر پژوهشگر مستقل استخراج و در یافته ها گزارش شد. نتایج نشان داد که پروتکل های نورورفیدبکی به کارگرفته شده در هر پژوهش می تواند نتیجه مداخله را تحت تأثیر قرار دهد و لازم است تا در استفاده از این روش در ورزشکاران به آن توجه داشت. براساس یافته های پژوهش تمرینات نوروفیدبک در ورزشکاران اثربخشی مثبت در ارتقای عملکرد ورزشی دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش ورزش تیراندازی با تفنگ بادی بر پرخاشگری دختران نوجوان بود. برای انجام پژوهش از طرح نیمه تجربی با گروه کنترل و پیش آزمون – پس آزمون استفاده شد. بدین منظور تعداد 30 دانش آموز دختر پرخاشگر (1/1±16 سال) به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در این مطالعه از پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992) به عنوان ابزار سنجش پرخاشگری استفاده شد. گروه آزمایش به مدت 12 جلسه (هر جلسه 60 دقیقه) تحت نظر مربی آموزش تیراندازی دیدند. در پایان جلسات از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. نتایج آزمون تحلیل واریانس مرکب دوعاملی نشان داد آموزش تیراندازی به کاهش معنادار پرخاشگری، پرخاشگری کلامی، خصومت و خشم دختران نوجوان منجر شد؛ اما آموزش تیراندازی بر پرخاشگری بدنی دختران نوجوان اثر معناداری نداشت. به نظر می رسد جو و ویژگی های ورزش تیراندازی با تفنگ می تواند نقش مهمی در ایجاد احساس آرامش و کاهش پرخاشگری داشته باشد.

هدف کلی تحقیق بررسی تأثیر توانمندسازی شناختی بر حافظه کاری و یادگیری مشاهده ای مهارت پرتاب دارت کودکان بود. 40 دانش آموز 11-10 ساله به صورت در دسترس انتخاب شدند. در مرحله اول توانمندسازی شناختی و در مرحله دوم یادگیری مشاهده ای پرتاب دارت انجام گرفت. در مرحله اول، ابتدا پیش آزمون شناختی گرفته شد، براساس سن و نمرات پیش آزمون افراد به دو گروه 20 نفره همگن تمرین شناختی و بدون تمرین شناختی تقسیم شدند. به گروه شناختی 8 جلسه 45 دقیقه ای تمرینات توانمندسازی شناختی داده شد. سپس افراد در پس آزمون شناختی شرکت کردند. آزمون شناختی با استفاده از نرم افزار کرسی بلک (حافظه کاری) انجام گرفت. در مرحله دوم، هر کدام از گروه های مرحله اول به دو گروه 10 نفری مشاهده ای+بدنی و بدنی تقسیم شدند. پس از شرکت در پیش آزمون پرتاب دارت، مرحله تمرین دارت (سه جلسه 20 پرتابی) به صورت مشاهده ای و بدنی بود. گروه مشاهده ای+بدنی علاوه بر پرتاب ویدئو مدل ماهر پرتاب دارت را مشاهده کردند. پس آزمون شناختی در انتها گرفته شد. از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری تکراری2*3 و 2*4 استفاده شد. نتایج نشان داد که حافظه کاری گروه شناختی به طور معناداری بهتر از گروه غیرشناختی بود. گروه شناختی+ مشاهده ای+ بدنی در پس آزمون دارت به طور معناداری بهتر از سایر گروه ها عمل کرد. به نظر می رسد که توانمندسازی شناختی موجب تسهیل یادگیری از طریق مشاهده می شود.

کودکان با اختلال طیف اوتیسم به دلیل نداشتن فعالیت و درخودمانده بودن مستعد ضعف در تعادل، ثبات وضعیتی و ناهنجاری های وضعیتی اند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر یک دوره تمرینات کانگوجامپ بر عملکرد تعادلی کودکان با اختلال طیف اوتیسم با سطح عملکردی بالا بود. روش انجام تحقیق از نوع نیمه تجربی بود. از بین کودکان با اختلال طیف اوتیسم در انجمن اوتیسم و مدارس اوتیسم شهر تهران، 20 نفر با استفاده از آزمون های غربالگری انتخاب و پس از سنجش عملکرد تعادلی به عنوان پیش آزمون، به صورت تصادفی به دو گروه (مداخله و کنترل) تقسیم شدند. در ادامه گروه تجربی، تمرینات کانگوجامپ را به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه انجام دادند و پس از اتمام مداخله از تمامی افراد از طریق اندازه گیری آزمون لک لک، عملکرد تعادلی پس آزمون به عمل آمد. به منظور بررسی آزمون تحقیق از آزمون تحلیل واریانس مختلط دوعاملی استفاده شد. یافته های تحقیق حاضر نشان داد که انجام تمرینات کانگوجامپ در گروه مداخله به طور معنا داری موجب بهبود عملکرد تعادلی در کودکان با اختلال طیف اوتیسم شد. همچنین نتایج نشان داد که تفاوت معنا داری بین نتایج گروه کنترل و گروه تجربی در مرحله پس آزمون وجود دارد. براساس نتایج به دست آمده، تمرینات کانگوجامپ می تواند برای بهبود عملکرد تعادلی کودکان با اختلال طیف اوتیسم مفید و سودمند باشد. ازاین رو استفاده از این نوع فعالیت ورزشی به عنوان روش مداخله ای مناسب برای کودکان با اختلال طیف اوتیسم پیشنهاد می شود.