رشد و یادگیری حرکتی - ورزشی

هدف این مطالعه بررسی تأثیر رشته مختلف ورزشی و سطوح مختلف تمرین و اثر تعاملی آنها بر شاخص های نمو و بالیدگی جنسی دختران ورزشکار نوجوان بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه دختران ورزشکار نوجوان 17-9 ساله سه رشته ژیمناستیک، والیبال و تنیس روی میز شهر اراک بودند و نمونه شامل 49 ژیمناست، 82 والیبالیست و 38 بازیکن تنیس روی میز بود که به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه ارزیابی فعالیت بدنی نوجوانان، جدول تانر و روش مقاومت بیوالکتریکی بود. برای بررسی و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس (در سطح معنا داری 5 0/0≥P) استفاده شد. نتایج نشان داد رشته های مختلف ورزشی تأثیر معنا داری بر شاخص های قد، طول پا و چربی داشت (05/0>P). سطوح مختلف تمرین بر شاخص های چربی تأثیر معنا داری داشت (5 0/0≥P). اثر تعاملی رشته مختلف ورزشی و سطوح مختلف تمرین بر شاخص های نمو و بالیدگی جنسی تأثیر معنا داری نداشت (5 0/0≤P). نتیجه اینکه ورزشکاران در حالی در این سه رشته وارد می شوند که ویژگی های نموی شان متناسب با نیاز آن رشته ورزشی باشد. همچنین حداکثر 10 ساعت تمرین ورزشی در هفته بر شاخص های نمو و بالیدگی جنسی ورزشکاران اثر معکوسی به جای نمی گذارد.

انگیزش یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار بر موفقیت و کیفیت مطلوب عملکرد ورزشکاران است. این در حالی است که تحقیقات محدودی درباره تعیین صفات انگیزشی در ورزشکاران ایران انجام گرفته است. هدف از این تحقیق، توصیف صفات انگیزشی در ورزشکاران ماهر و مبتدی، رشته های تیمی و انفرادی در چند رشته ورزشی منتخب بود. بدین منظور به صورت هدفمند بازیکنان تیم های ملی در رشته های انفرادی کاراته، تکواندو، شمشیربازی، بدمینتون، قایقرانی و در رشته های تیمی بسکتبال، والیبال، دراگون بوت، هندبال و فوتسال به عنوان جامعه آماری ورزشکاران ماهر و 60 نفر به صورت تصادفی در تمام رشته های ورزشی منتخب مذکور از چند استان منتخب کشور به عنوان نمونه آماری ورزشکاران مبتدی در نظر گرفته شد. داده های حاصل از پرسشنامه نگرش ورزشی (SAI) براساس رشته تیمی و انفرادی و ورزشکاران براساس مبتدی و ماهر گروه بندی شدند و با استفاده از آمار توصیفی تجزیه وتحلیل شد. نتایج آمار استنباطی آزمون تحلیل واریانس نشان داد انگیزه رقابت در ورزشکاران ماهر و مبتدی رشته های انفرادی به صورت معناداری بیشتر از رشته های تیمی و در ورزشکاران ماهر بیشتر از ورزشکاران مبتدی بود (P<0/05).

فرایند تصمیم گیری، نقش بسیار مهمی در فعالیت های ورزشی داشته و با شکست یا موفقیت ورزشی ارتباط مستقیم دارد. از سوی دیگر، یکی از موضوعات مهم در روان شناسی ورزش و علوم رفتاری، جهت گیری در ورزش است. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه جهت گیری کنشی و حالتی با رفتار تصمیم گیری فوتبالیست های ماهر زن بود. شرکت کنندگان در پژوهش 27 بازیکن با سابقه حداقل 8 سال شرکت در مسابقات بودند. به منظور تعیین جهت گیری کنشی یا حالتی بازیکنان از پرسشنامه مقیاس کنترل عملکردی-90 و برای ارزیابی عملکرد تصمیم گیری بازیکنان از تصاویر موقعیت های واقعی بازی فوتبال استفاده شد. بازیکنان باید از بین گزینه های موجود (شوت، دریبل و پاس) به یکی از آنها پاسخ صحیح می دادند. پس از بررسی طبیعی بودن توزیع داده ها از طریق آزمون کولموگروف اسمیرنوف، برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه در سطح معنا داری 05/0استفاده شد. نتایج همبستگی معنا داری را بین جهت گیری کنشی با دقت و رفتار تصمیم گیری بازیکنان کنشی نشان داد (05/0P<)، اما این همبستگی در مورد رابطه بین جهت گیری کنشی با سرعت تصمیم گیری بازیکنان کنشی معنا دار نبود (05/0P>). همچنین رابطه معنا داری بین جهت گیری حالتی با هیچ یک از متغیرها (دقت، سرعت و رفتار تصمیم گیری بازیکنان جهت گیر حالتی) مشاهده نشد (05/0P>). در نهایت می توان گفت که برخورداری از ویژگی کنشی در بازیکنان ماهر، با دقت تصمیم گیری و انتخاب مخاطره پذیر آنها همبستگی دارد و این نوع جهت گیری افراد را در رسیدن به اهدافشان کمک خواهد کرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر بازی های بومی بر رشد حرکتی و رفتار پرخاشگرانه کودکان پیش دبستانی بود. در یک پژوهش نیمه تجربی 40 کودک شش ساله پیش-دبستانی از بین مراکز پیش دبستانی شهر اهواز به صورت تصادفی انتخاب شدند. پیش آزمون با استفاده از آزمون مهارت های حرکتی اولریخ و مقیاس اندازه گیری پرخاشگری به عمل آمد. آزمودنی ها براساس نمره های پیش آزمون در قالب دو گروه یکسان بازی های بومی و فعالیت های رایج مراکز پیش دبستانی قرار گرفتند. گروه بازی های بومی فعالیت های خود را به مدت 8 هفته، هر هفته 3 جلسه یک ساعته انجام دادند و گروه دوم در این مدت به فعالیت های رایج مراکز پیش دبستانی مشغول بودند. سپس از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. پس از اطمینان از توزیع طبیعی داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، از آزمون tهمبسته و مستقل برای مقایسه های بین گروهی و درون گروهی استفاده شد. نتایج t همبسته حاکی از اثر معنادار هر دو برنامه بر رشد حرکتی و کاهش پرخاشگری کودکان پیش دبستانی بود. اما مقایسة بین گروهی حاکی از برتری گروه بازی بومی نسبت به فعالیت های رایج در مهدکودک بر مؤلفه های مذکور بود (001/0P=). با توجه نتایج پیشنهاد می شود مراکز پیش دبستانی از بازی های بومی به منظور بهبود رشد حرکتی و کاهش پرخاشگری کودکان استفاده کنند.

هدف از پژوهش حاضر تعیین روایی و پایایی نسخه فارسی مقیاس نیازهای روان شناختی پایه در تمرین بود. پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی بود. جامعه آماری شامل ورزشکاران مرد و زن بالای 16سال بود که به طور ساختاریافته در تمرین شرکت کردند. نمونه 256 ورزشکار مرد و زن (04/4 ± 03/23M=) بود که به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار مقیاس 12سؤالی نیازهای روان شناختی پایه در تمرین بود که ابتدا ترجمه (به روش ترجمه-ترجمه مجدد) و سپس روایی صوری و محتوای آن تأیید شد. پس از پایلوت اولیه و اصلاحات لازم، برای بررسی روایی سازه این مقیاس از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. همسانی درونی مقیاس و پایایی زمانی گویه ها نیز با محاسبه آلفای کرونباخ و نیز ضریب همبستگی درون گروهی (ICC)به روش آزمون-آزمون مجدد با فاصله 4-2 هفته برای خرده مقیاس ها و مقیاس کلی بررسی شد. نتایج نشان داد که مدل تأییدی مرتبه دوم مقیاس نیازهای روان شناختی پایه در تمرین از شاخص های برازندگی ( 98/0 = CFI، 07/0= RMSEA)، همسانی درونی(ارزش آلفا: ارتباط 87/0، شایستگی80/0، و استقلال 82/0 و کل پرسشنامه 88/0)، و پایایی زمانی (ارتباط 88/0، شایستگی 83/0، استقلال 83/0 و کل پرسشنامه 90/0) قابل قبول و مطلوبی برخوردار است. بنابراین این مقیاس بر روی جامعه پژوهش در ایران قابل استفاده است.

تمرینات بینایی شامل تمرینات ویژه ای است که موجب ارتقای عملکرد چشم در کنترل و هماهنگی می شود و به منظور بهبود کارکرد بینایی در اجراهای ورزشی به کار می رود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر یک دوره تمرینات بینایی بر مهارت دریافت سرویس والیبال بود. به این منظور، 40 دانش آموز متوسطه (17 تا 19 ساله) به صورت تصادفی ساده انتخاب و به چهار گروه تمرین بینایی، مهارتی، ترکیبی و کنترل تقسیم شدند. گروه تمرین بینایی به مدت هشت جلسه در تمرینات بینایی و گروه مهارتی، هشت جلسه در تمرینات مهارتی دریافت سرویس شرکت کردند. گروه ترکیبی نیز در طول هشت جلسه تمرینی در هر دو برنامه تمرینی بینایی و مهارتی شرکت کردند. گروه کنترل در طول این مدت در هیچ گونه فعالیت مرتبطی شرکت نکردند و به کارهای عادی روزمره خود پرداختند. پیش و پس از شرکت آزمودنی ها در این جلسات تمرینی، به وسیله «آزمون دریافت سرویس والیبال در پنج منطقه» پیش آزمون و پس آزمون به عمل آمد. نتایج آزمون t همبسته برای مقایسه نمره های پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که دو گروه تمرین ترکیبی و مهارتی پیشرفت معناداری در مهارت دریافت سرویس داشتند (05/0P<)، درحالی که پیشرفت دو گروه بینایی و کنترل از نظر آماری معنادار نبود (05/0P>). نتایج آزمون تحلیل واریانس یکراهه نیز نشان داد که تفاوت بین چهار گروه معنادار بود (001/0P=) و آزمون تعقیبی توکی نشان داد که عملکرد گروه ترکیبی بالاتر از سایر گروه ها بود. گروه تمرین مهارتی نیز بالاتر از دو گروه تمرین بینایی و کنترل بود (05/0P<). نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تمرین ترکیبی به بهترین نتیجه در مهارت دریافت سرویس والیبال منجر شد.

مهارت های ادراکی-حرکتی در بسیاری از تکالیف روزمره زندگی و مهارت های ورزشی نقش بسزایی دارند. سنجش توانایی زمان بندی پیش بین انطباقی روشی برای اندازه گیری مهارت های ادراکی و ادراکی-حرکتی افراد است. بنابراین هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش قیود مختلف فرد، تکلیف و محیط در دقت زمان بندی پیش بین انطباقی بود. بدین منظور 30 زن نوجوان (17-15 سال)، جوان (40-20 سال) و سالمند (80-60 سال) در چهار آزمون زمان بندی پیش بین انطباقی شرکت کردند. آزمون ها شامل اجرای یک تکلیف زمان بندی پیش بین انطباقی با رنگ های متفاوت پس زمینه سبز (1)، آبی (2) و قرمز (3) و اضافه شدن یک قید محیطی (4) بود و شرکت کنندگان باید همزمان با ورود محرک به نقطه هدف کلید مربوطه را فشار می دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس مرکب (3*4)، 4 تحلیل واریانس یکطرفه و 3 تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری با استفاده از تعدیل بونفرونی برای هر گروه استفاده شد. آزمون های آماری تفاوت معناداری را در آزمون 1، 3 و 4 نشان دادند (0125/0≥P). تمامی گروه ها نیز با تغییر رنگ از پس زمینه سبز به قرمز و اضافه شدن تکلیف ثانویه کاهش معنادار عملکرد را نشان دادند (017/0≥P). به علاوه نتایج بیانگر ضعیف ترین اجرا برای گروه سنی سالمند نسبت به دو گروه جوان و نوجوان بود که علت احتمالی آن ضعف سیستم های ادراکی-حرکتی مرتبط با افزایش سن معرفی شد. در پایان برنامه های تمرینی مختلف تکالیف زمان بندی انطباقی برای افراد ورزشکار، سالمند و بیماران دارای نقصان سیستم ادراکی- حرکتی پیشنهاد شد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی آثار تعداد جلسات تمرین در هفته بر عوامل روان شناختی و حافظه سالمندان کم تحرک بود. به این منظور، 45 مرد سالمند کم تحرک با میانگین سنی 54/6±15/73 سال، قد 10/3±5/166 سانتی متر، وزن 06/4±45/64 کیلوگرم و نمایه توده بدنی (BMI) 51/1±49/23 کیلوگرم بر متر مربع داوطلبانه انتخاب شدند و با تمایل خود در دو گروه تمرین و یک گروه کنترل جای گرفتند. برنامه تمرینی هشت هفته ای در گروه دوجلسه ای، شامل دویدن با شدت 55-40 درصد حداکثر ضربان قلب به مدت هفته ای دو جلسه بود. آزمودنی های گروه چهارجلسه ای نیز از برنامه تمرینی با همان شدت برنامه تمرین گروه دوجلسه ای؛ هفته ای چهار جلسه استفاده کردند. به منظور بررسی افسردگی، اضطراب، شادکامی و وضع حافظه آزمودنی ها از آزمون های افسردگی بک، اضطراب بک، شادکامی آکسفورد و حافظه وکسلر استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون آماری تی زوجی و آنالیز واریانس یکطرفه استفاده شد (05/0P<). نتایج مطالعه، بهبود معناداری را در فاکتورهای روان شناختی و حافظه در گروه های تجربی نسبت به گروه کنترل نشان داد (05/0P<). افرادی که چهار جلسه در هفته تمرین کرده بودند، از نظر فاکتورهای افسردگی، اضطراب، شادکامی و برخی از فاکتورهای حافظه بهبود بیشتری را نشان دادند. به طور کلی می توان گفت که اجرای هر دو برنامه تمرینی، سازگاری مفیدی را در پی داشته است و افزایش تعداد جلسات تمرین در بهبود فاکتورهای روان شناختی و حافظه سالمندان، تأثیر بیشتری دارد.

انطباق ویژگی های صفتی شاگردان با شیوه های آموزش و تمرین مهارت های ورزشی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تعامل خودپنداره بدنی با تمرین به روش مربی مدار و خودتنظیم در اکتساب، یادداری و انتقال سرویس والیبال در دختران سنین دانشگاهی بود. شرکت کنندگان 50 دانشجوی دختر 25- 18 سال بودند که در گروه های خودپنداره بدنی بالا و پایین قرار گرفتند و سپس هر کدام از این دو گروه به زیرگروه ها شامل گروه تمرین کننده به روش مربی مدار یا خودتنظیم تقسیم شدند. شرکت کنندگان در محیط تمرینی ویژه خود به مدت شش هفته به صورت هفته ای چهار جلسه به تمرین مهارت ملاک پرداختند. از آزمون های سرویس والیبال ایفرد و پرسشنامه خودپنداره بدنی برای گردآوری داده ها استفاده شد. آزمون های اکتساب در هر هفته، آزمون یادداری پس از سه روز از آخرین جلسه تمرین و آزمون انتقال به فاصله یک ساعت پس از آزمون یادداری اخذ شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه های تکراری و تحلیل واریانس تحلیل شد. یافته ها نشان داد گروه خودپنداره بالا با روش تمرینی خودتنظیم بیشترین پیشرفت را در مراحل اکتساب، یادداری و انتقال نشان دادند و سایر گروه ها عملکرد نسبتاً مشابهی داشتند. یافته ها به وضوح بیان می کنند فراگیران مهارت سرویس والیبال با داشتن خودپنداره بدنی بالا و انجام تمرین به روش خودتنظیم بیشترین میزان اکتساب و یادگیری مهارت را خواهند داشت.

هدف از تحقیق حاضر تعیین ویژگی های روان سنجی و هنجار یابی نسخه فارسی پرسشنامه خودگفتاری بود. به این منظور، 384 ورزشکار مرد و زن در سه سطح مهارتی و در 10 رشته ورزشی (تیمی و انفرادی)، انتخاب شدند و نسخه فارسی پرسشنامه خودگفتاری را تکمیل کردند. با استفاده از روش باز ترجمه، صحت ترجمه ابزار مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی و برای بررسی همسانی درونی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ و برای بررسی پایایی زمانی از ضریب همبستگی درون طبقه ای استفاده شد. نتایج تحقیق نشان دهنده برازش مطلوب مدل 11 سؤالی پرسشنامه های خودگفتاری است. به طوری که شاخص های برازندگی (رمزی، 07/0؛ سی.اِف.آی، 98/0 و تی.اِل.آی 97/0)، همسانی درونی (انگیزشی 70/0 و شناختی 70/0 و کل پرسشنامه 73/0) و پایایی زمانی (انگیزشی 89/0 و شناختی 92/0 و کل پرسشنامه 89/0) بیانگر روایی و پایایی مطلوب نسخة فارسی پرسشنامه خودگفتاری است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که نسخه فارسی پرسشنامه خودگفتاری از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است. بنابراین از نسخه فارسی پرسشنامه خودگفتاری می توان به عنوان ابزار مناسبی برای مطالعه و ارزیابی خودگفتاری زنان و مردان ورزشکار ایرانی استفاده کرد.