روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

هدف این پژوهش تعیین نقش ابعاد هویت در حرمت خود و بهزیستی روان شناختی بود. بدین منظور 554 دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران (270 زن، 284 مرد) در سال تحصیلی 97-96 با روش چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس ابعاد تحول هویت (لویکس و دیگران، 2008)، سیاهه چندبعدی حرمت خود (اوبراین و اپستاین، 1988) و بهزیستی روان شناختی (ریف، 1989) پاسخ دادند. نتایج نشان داد که الف) ابعاد ایجاد تعهد و همانندسازی تعهد با حرمت خود کلی، صلاحیت، عشق پذیری و بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت معنادار، ب) اکتشاف نشخواری با حرمت خود کلی، صلاحیت و عشق پذیری رابطه منفی معنادار، ج) اکتشاف در گستره با حرمت خود کلی، صلاحیت و بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت معنادار، و د) اکتشاف در عمق با صلاحیت و بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری همزمان نیز نشان داد که ابعاد هویت توانایی تبیین 34 درصد از واریانس حرمت خود کلی، 21درصد از واریانس صلاحیت، 13درصد از واریانس عشق پذیری و 18درصد از واریانس بهزیستی روان شناختی دانشجویان را دارند. یافته ها بر لزوم بررسی فرایندهای هویت در بزرگسالی نوظهور تأکید دارد.

این پژوهش با هدف تعیین سهم معنا، صلح و ایمان به عنوان مؤلفه های سلامت معنوی در تبیین کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان انجام شد. نمونه برداری به روش غیرتصادفی هدفمند از میان بیماران در دسترس صورت گرفت و تعداد 125 بیمار از 3 بیمارستان شهر تهران در این پژوهش شرکت کردند. پس از حذف داده های ناقص، در نهایت تعداد 117 آزمودنی در تحلیل نهایی وارد شدند و به پرسشنامه اختصاصی کیفیت زندگی وابسته به سرطان پستان (بردی و دیگران، 1997) و مقیاس بهزیستی معنوی ارزیابی عملکرد در درمان بیماری های مزمن (پترمن و دیگران، 2002) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که تمامی جنبه های معنویت با ابعاد کیفیت زندگی رابطه مثبت معنادار دارند، به جز ایمان که با ابعاد اجتماعی، زیرمقیاس بازو و کیفیت زندگی اختصاصی سرطان پستان رابطه معنا دار نشان نداد. از میان این سه جنبه، صلح بالاترین میزان همبستگی را با پیامدها داشت، اگرچه معنا رابطه بیشتری را فقط با کیفیت زندگی اجتماعی نشان داد. در نهایت، صلح به تنهایی در پیش بینی کیفیت زندگی کلی نقش داشت و دو بعد دیگر قادر به پیش بینی معنادار کیفیت زندگی کلی نبودند. بر اساس یافته های این پژوهش، معنویت می تواند بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان اثر بگذارد. بنابراین، توجه به معنویت در مراقبت از این افراد، اهمیت بسیاری دارد؛ به ویژه توجه به بعد هیجانی آن یعنی صلح که می تواند هسته مداخله های روان شناختی با جهت گیری معنوی باشد.

این پژوهش با هدف ترکیب پژوهش های انجام شده در قلمرو اثربخشی راهبردهای یادگیری خودنظم جویی بر اهمال کاری تحصیلی دانش آموزان انجام شد. جامعه آماری دربرگیرنده پژوهش های مرتبط با موضوع است که در بین سال های 1370 تا 1396 در ایران منتشر شده بود. از میان یافته های کمّی، 21 پژوهش برگزیده شد و با استفاده از روش فراتحلیل، 48 اندازه اثر با توجه به ملاک های تعریف شده ورود وخروج به دست آمد. یافته ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی پژوهش های مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت 78/0- و برای اثرات تصادفی 85/0- است که هر دو در سطح 001/0 معنادار بود. با توجه به ناهمگونی اندازه های اثر، جنس، روش پژوهش و نوع آموزش به عنوان متغیرهای تعدیل کننده بررسی شدند. نتایج t مستقل نشان داد که اندازه اثر رابطه راهبردهای یادگیری خودنظم جویی با اهمال کاری تحصیلی دختران و پسران تفاوت معناداری وجود ندارد، اما اندازه های اثرهای پژوهش های تجربی به طور معناداری بیشتر از پژوهش های همبستگی است. همچنین اندازه اثر مربوط به راهبردهای فراشناختی بیشتر از راهبردهای شناختی و مدیریت منابع به دست آمده است. بر پایه اندازه اثرهای به دست آمده می توان دریافت که آموزش راهبردهای یادگیری خودنظم جویی تأثیر چشمگیری در کاهش اهمال کاری دانش آموزان دارد.

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه ای هیجان های اخلاقی در رابطه بین همدلی و رفتار جامعه پسند نوجوانان انجام شد. روش این پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی با روی آورد مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر و پسر دوره دوم متوسطه شهر شیراز در سال تحصیلی 1396-1395 بود. گروه نمونه شامل 508 دانش آموز (257 دختر، 251 پسر) بود که با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس همدلی اساسی (جولیف و فارینگتون، 2006)، مقیاس گرایش به گناه و شرم (کوهن، ولف، پانتر و اینسکو، 2011) و اندازه های گرایش های جامعه پسند (کارلو و راندال، 2002) پاسخ دادند. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که همدلی بر رفتار جامعه پسند و هیجان های گناه و شرم فرزندان، اثر مستقیم و مثبتی دارد. همچنین، هیجان های گناه و شرم بر رفتارهای جامعه پسند، اثر مستقیم و مثبتی نشان دادند. بر اساس یافته های پژوهش، هیجان های گناه و شرم در رابطه بین همدلی و رفتار جامعه پسند، نقش واسطه ای داشت. در کل، نتایج این پژوهش نشانگر اهمیت هیجان های اخلاقی در رفتار جامعه پسند بود.

این پژوهش با هدف آزمون نقش واسطه ای هیجا ن های پیشرفت در رابطه اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان انجام شد. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. 446 دانشجو (201 زن، 245 مرد) که به کمک روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند به نسخه کوتاه مقیاس هیجان های پیشرفت مربوط به کلاس درس (گراوند، ابوالمعالی، کیامنش و گنجی، 1395)، پرسشنامه سبک اسنادی (پیترسون و دیگران، 1982) و سیاهه فرسودگی تحصیلی (سالملا آرو، کیورو، لسکینن و نورمی، 2009) پاسخ دادند. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که نقش واسطه ای هیجان های پیشرفت مثبت و منفی در رابطه بین اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان با داده ها، برازش مطلوبی داشت. افزون بر آن، در مدل پیشنهادی واسطه گری نسبی هیجان های پیشرفت مثبت و منفی، تمامی وزن های رگرسیونی از لحاظ آماری معنادار بودند. همچنین، نتایج نشان داد که در مدل مفروض به ترتیب 57 و 60 درصد از نمره های هیجان های پیشرفت مثبت و منفی و 63 درصد از پراکندگی نمره های فرسودگی تحصیلی از طریق منابع تغییرپذیری منتخب توضیح داده می شوند. نتایج این پژوهش از نقش تعیین کننده اسنادهای علّی در پیش بینی فرسودگی تحصیلی فراگیران حمایت کرد. همچنین، نتایج نشان داد که بخشی از واریانس مشترک بین اسنادهای علّی و فرسودگی تحصیلی فراگیران، نتیجه تغییرپذیری در مقادیر عددی منتسب به نقش واسطه ای در مدل پیشنهادی بود.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه آموزشی غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی بر اسنادهای علّی، راهبردهای حل تعارض های بین فردی، راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و ادراک از روابط مثبت با دیگران در دانشجویان انجام شد. در این پژوهش تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و همراه با پیگیری، 72 دانشجو در دو گروه آزمایش (40 نفر) و کنترل (32 نفر) قبل و بعد از آموزش به پرسشنامه سبک اسنادی (پیترسون و دیگران، 1982)، سیاهه سبک حل تعارض (کاردک، 1994)، نسخه کوتاه پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2001) و مقیاس روابط مثبت با دیگران (ریف، 1989) پاسخ دادند. برنامه آموزشی غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی در 10 جلسه و هر جلسه یک ساعت به صورت گروهی برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج روش های آماری تحلیل کوواریانس تک متغیری و چندمتغیری نشان داد که در کوتاه مدت و بلندمدت برنامه آموزشی غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی در افزایش میزان اسنادهای علّی مثبت، راهبرد حل مسئله مثبت، راهبردهای انطباقی مقابله شناختی و ادراک از روابط مثبت و در کاهش نمره اسنادهای علّی منفی، راهبردهای غیرانطباقی حل تعارض های بین فردی و راهبردهای غیرانطباقی مقابله شناختی دانشجویان مؤثر است. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی غنی سازی مهارت های رابطه بین فردی از طریق تقویت راهبردهای تفکر مثبت، راهبردهای انطباقی مدیریت هیجان و همچنین پربارسازی مهارت های رابطه بین فردی، در تحقق ایده ایمن سازی روانی فراگیران به طور تجربی مؤثر واقع می شود.

این پژوهش با هدف تعیین تأثیر ساختار کلاس بر فرسودگی تحصیلی با واسطه گری انگیزش تحصیلی انجام شد. 720 دانش آموز از دبیرستان های شهر تهران در سال تحصیلی 96-1395 با روش نمونه برداری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و به سیاهه فرسودگی تحصیلی (برسو، سالانوا و شافلی، 2007)، مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند و دیگران، 1992) و پرسشنامه ساختار کلاس (الیوت و چرچ، 2001) پاسخ دادند. داده های این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی با داده های این پژوهش برازش مناسب و مطلوبی دارد. همچنین نتایج نشان داد که سخت گیری در ارزشیابی، تأثیر مثبت و مستقیم بر فرسودگی تحصیلی دارد. جذابیت تکلیف و تأکید بر ارزشیابی، تأثیر غیرمستقیم بر فرسودگی تحصیلی با واسطه گری انگیزش تحصیلی دارند. یافته های این پژوهش نشان داد که بهبود ساختار کلاس و به کارگیری مکانیزم های جدید در نظام انگیزشی می تواند موجب کاهش فرسودگی تحصیلی شود.

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه ای خودنظم جویی تحصیلی در رابطه بین امید به تحصیل و تحصیل گریزی بود. شرکت کنندگان پژوهش 265 نفر از دانش آموزان (170 دختر، 95 پسر) مقطع متوسطه دوم بودند که با روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس امید به تحصیل (خرمائی و کمری، 1396)، پرسشنامه خودنظم جویی تحصیلی (بوفارد، بویس ورت، وزیو و لاروچه، 1995) و پرسشنامه تحصیل گریزی (خرمائی و صالح اردستانی، 1395) پاسخ دادند. به منظور پاسخگویی به فرضیه های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که امید به تحصیل، هم به صورت مستقیم و هم به طور غیر مستقیم و از طریق خودنظم جویی تحصیلی بر تحصیل گریزی اثر منفی دارد. در مجموع، یافته های این پژوهش بیانگر اهمیت توجه به نقش امید به تحصیل و خودنظم جویی تحصیلی در کاهش تحصیل گریزی دانش آموزان است.