روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

هدف این پژوهش پیش بینی شاخص های دلبستگی فرزندان براساس شاخص های دلبستگی والدین بود. بدین منظور 207 نفر از دانشجویان دانشگاه های شهر تهران (146 دختر، 56 پسر، 5 نامشخص) و والدین (207 پدر، 207 مادر) با استفاد از روش نمونه برداری دردسترس به عنوان گروه نمونه پژوهش انتخاب شدند. شرکت کنندگان درپژوهش مقیاس دلبستگی بزرگسال (AAI؛ بشارت، 1392، 2011) را تکمیل کردند. نتایج همبستگی نشان داد که بین شاخص های دلبستگی والدین و فرزندان رابطه معنادار وجود دارد. نتایج مدل تحلیل آمیخته نیز نشان داد که شاخص های دلبستگی والدین توان پیش بینی شاخص های دلبستگی فرزندان را دارد و سبک های دلبستگی به صورت بین نسلی از والدین به فرزندان منتقل می شود. دراین پژوهش هرسه سبک دلبستگی مادر (ایمن، اجتنابی، دوسوگرا) توان پیش بینی سبک های دلبستگی فرزند (ایمن، اجتنابی، دوسوگرا) را داشت اما نتایج درخصوص سبک های دلبستگی پدر نشان دادکه سبک دلبستگی اجتنابی پدران توان پیش بینی سبک دلبستگی فرزندان را ندارد. براساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که ویژگی های دلبستگی قابلیت انتقال از نسلی به نسل دیگر را دارد. با شناخت مکانیزم های انتقال بین نسلی علاوه بر پیش بینی ویژگی های دلبستگی نسل بعد، می توان در چهارچوب برنامه های آموزشی- مداخله ای از انتقال ویژگی های آسیب زا پیشگیری و ویژگی های مفید و سالم را تقویت کرد.

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی در رابطه میان محیط حامی خودپیروی و درگیری تحصیلی بود. نمونه پژوهش شامل 416 نفر (233 زن و 183 مرد) از دانشجویان دانشگاه شیراز و ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه درگیری تحصیلی (ریو، 2013)، مقیاس نیازهای بنیادین روان شناختی (گانیه، 2003)، پرسشنامه محیط حامی خودپیروی (آسور و دیگران، 2002؛ آسور 2012)، مقیاس هیجان امید (پکران و دیگران ، 2002)، پرسشنامه کنجکاوی (لیتمن و دیگران، 2010) و پرسشنامه همدلی (وسن و دیگران، 2016) بود. یافته ها نشان داد محیط حامی خودپیروی اثر مستقیم بر فرایندهای نظام خود و درگیری تحصیلی و اثر غیرمستقیم، به واسطه فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی، بر درگیری تحصیلی دارد. این متغیر، به واسطه فرایندهای نظام خود، اثر غیرمستقیم بر هیجان های تحصیلی داشت. فرایندهای نظام خود، اثر مستقیم بر هیجان های تحصیلی و درگیری تحصیلی و همچنین به واسطه هیجان های تحصیلی، اثر غیرمستقیم بر درگیری داشت. هیجان های تحصیلی نیز دارای اثری مثبت و معنادار بر درگیری تحصیلی بود. بر این اساس، فرایندهای نظام خود و هیجان های تحصیلی نقش واسطه ای بین محیط حامی خودپیروی و درگیری تحصیلی ایفا می کند

در این پژوهش در چهارچوب مدلی علّی، نقش پیش آیندی سبک های هویت در ابراز وجود با واسطه ای خود نظم جویی رفتاری بررسی شد. بدین منظور 265 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهر ابرکوه (121 دختر ، 144 پسر) به شیوه خوشه ای تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از سیاهه تجدید نظرشده سبک های هویت برزونسکی (وایت و دیگران، 1998)، پرسشنامه خود نظم جویی رفتاری (براون، میلر، و لواندوسکی، 1999) و پرسشنامه ابراز وجود (گمبریل و ریجی، 1975) استفاده شد. مدل پیشنهادی پژوهش با استفاده از تحلیل مسیر آزمون شد و برای سنجش معناداری اثرات غیرمستقیم متغیرهای رابطه ای، روش نمونه برداری های مکرر خودراه انداز به کار رفت. نتایج حاکی از تأیید نقش واسطه ای خود نظم جویی رفتاری بود. یافته ها نشان دادند که سبک اطلاعاتی به صورت مستقیم و غیر مستقیم و تعهد هویت به صورت غیر مستقیم با نقش واسطه ای خود نظم جویی رفتاری پیش بینی کننده مثبت و معنادار ابراز وجود و سبک سردرگم- اجتنابی با نقش واسطه ای خود نظم جویی رفتاری پیش بینی کننده منفی و غیر مستقیم ابراز وجود است. خود نظم جویی رفتاری نیز به صورت مثبت و معنا دار ابراز وجود را پیش بینی کرد. یافته ها بر مبنای کاربردها در آموزش والدین و افزایش امکان ابراز وجود در دانش آموزان بحث شد.

هدف این پژوهش تبیین خردمندی بر اساس هوش موفق و خودکارآمدی مقابله بود. بدین منظور 320 نفر(193زن، 127مرد) از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شیراز در سال تحصیلی95-94 به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و مقیاس های خودسنجی خردمندی وبستر (2003)، هوش موفق استرنبرگ و گریکورنکو (2002) و خودکارآمدی مقابله چسنی و دیگران (2006) را تکمیل کردند. داده های پژوهش با بهره گیری از روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که مدل پیشنهادی با داده های پژوهش برازش مناسب دارد و اثر مستقیم هوش موفق بر خردمندی و خودکارآمدی مقابله و همچنین اثرخودکارآمدی مقابله بر خردمندی تأیید شد. این مدل همچنین نشان داد که خودکارآمدی مقابله نقش واسطه بین هوش موفق و خردمندی دارد. این نتایج نشان می دهد که هوش موفق با افزایش باورهای خودکارآمدی در مقابله با رویدادهای تنیدگی زا به افزایش خردمندی در دانشجویان منجر می شود. بر اساس نتایج این پژوهش پیشنهاد می شود در محیط های آموزشی به جای هوش سنتی بر آموزش هوش موفق تاکید شود تا از طریق ایجاد محیط های آموزشی غنی با افزایش باورهای خودکارآمدی مقابله بتوان افراد خردمند را وارد بازار کار و جامعه کرد.

این پژوهش با هدف تعیین تأثیر آموزش مهارت های ارتباطی به مادران کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی بر ارتقای تعامل والد-کودکانجام شد. در این بررسی 26 مادر که فرزندان 6 تا 12 ساله با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی داشتند، ابتدا به صورت غیر تصادفی (هدفمند) انتخاب و سپس به صورت تصادفی در دو گروه 13 نفری آزمایشی و گواه قرار داده شدند. ابزار پژوهش مقیاس تعامل والد-کودک پیانتا (1994) بود. گروه آزمایشی طی هشت جلسه برنامه آموزشی مهارت های ارتباطی دریافت کرد. نتایج حاکی از آن بود که آموزش مهارت های ارتباطی تأثیر معنادار بر ارتقای تعامل والد-کودک بین مادران شرکت کننده در گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه دارد و موجب کاهش مؤلفه های تعارض و وابستگی و افزایش مؤلفه نزدیکی شده است. با توجه به اهمیت آموزش والدین به ویژه مادران در تربیت فرزند و تأثیر شیوه برقراری ارتباط و تعامل های آنان در به وجود آمدن نوع رفتار کودک دارای اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی، آموزش مهارت های ارتباطی به والدین برای هر چه بهتر برخورد کردن آنان با فرزند خود و همچنین ارتقای سطح تعامل والد-کودک ضرورت دارد.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی ترسیم گری گروهی بر کاهش پرخاشگری دانش آموزان پسر دارای اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی و با طرح آزمایشی دوگروهی با پیش آزمون و پس آزمون انجام شد. 24 دانش آموز به صورت نمونه برداری چندمرحله ای از بین کل دانش آموزان فزون کنش-پرخاشگر مدارس ابتدایی ناحیه 3 شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 94-93 به عنوان گروه نمونه انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش وکنترل گمارش شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس کانرز معلمان (کانرز، 1997) و مقیاس پرخاشگری رابطه ای و آشکارکودکان دبستانی (شهیم، 1385) بود. برنامه مداخله براساس پروتکل مارتین (2009) در 9 جلسه 60-45 دقیقه ای و دو بار در هفته اجرا شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد ترسیم گری گروهی پرخاشگری جسمانی، رابطه ای، و واکنشی کلامی- فزون کنشی دانش آموزان مبتلا به اختلال فزون کنشی را کاهش می دهد. بنابراین می توان از ترسیم گری گروهی برای کاهش پرخاشگری دانش آموزان فزون کنش- پرخاشگر در همه سطوح بهره گرفت.

هدف این پژوهش تعیین رابطه پنج رگه بزرگ شخصیت و بهزیستی روان شناختی با توجّه به نقش واسطه گری حرمت خود بود. 327دانشجوی کارشناسی (148 پسر، 179 دختر) دانشگاه شهید چمران اهواز به روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس پنج عامل بزرگ شخصیت (گلدبرگ، 1999)، مقیاس حرمت خود (روزنبرگ، 1965) و مقیاس بهزیستی روان شناختی (ریف، 1989) را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که رگه های برون گردی، گشودگی به تجربه، توافق جویی و وظیفه شناسی اثر مستقیم مثبت و نوروزگرایی اثر مستقیم منفی بر بهزیستی روان شناختی دارد. همچنین نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد پنج عامل بزرگ شخصیت به طور غیرمستقیم و از طریق حرمت خود به افزایش بهزیستی روان شناختی منجر شده است. براین اساس می توان گفت که حرمت خود نقش واسطه ای در رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت با بهزیستی روان شناختی دارد. این یافته ها بر اهمیت رگه های بزرگ شخصیت در ارتقای نقش حرمت خود در افزایش بهزیستی روان شناختی دانشجویان تأکید می کند

هدف این پژوهش تعیین میزان تأثیر آموزش حافظه کاری هیجانی در کنش های اجرایی نوجوانان مبتلا به اختلال تنیدگی پس ضربه ای بود. بدین منظور، در چهارچوب طرح تجربی تک آزمودنی خطوط پایه چندگانه با ورود پلکانی، 3 نوجوان (2 دختر و 1 پسر) از مراکز آموزش کودکان کار شهر کرج با استفاده از ابزارهای تشخیصی (مصاحبه بالینی ساختاریافته و مقیاس تأثیر رویداد) به صورت نمونه برداری دردسترس انتخاب شدند. افراد انتخاب شده به صورت تکی، طی 20 جلسه تحت آموزش حافظه کاری هیجانی قرار گرفتند و همه افراد در سه مرحله (قبل از آموزش، مراحل آموزش و دو ماه پیگیری) به وسیله پاره تست فراخنای ارقام وکسلر(مستقیم و معکوس) و آزمون برو/نرو ارزیابی شدند. به منظور تحلیل داده ها از شاخص های تغییر روند، شیب، بازبینی نمودارها و برای تعیین معناداری بالینی از شاخص کوهن، درصد بهبودی و اندازه اثر استفاده شد. نتایج نشان داد آموزش حافظه کاری هیجانی به افزایش توانایی شرکت کنندگان در توانایی حافظه کاری و بازداری از مرحله پیش از آموزش تا پیگیری منجر شده است. با توجه به نتایج پژوهش، می توان گفت آموزش حافظه کاری هیجانی، گزینه مناسبی برای افزایش توانایی کنش های اجرایی نوجوانان مبتلابه اختلال تنیدگی پس ضربه ای است.

اسپکتور و جکس در سال 1998 اندازه های عوامل تنیدگی زای شغلی 1 (MJS) را تدوین کردند. این آزمون 20 مادّه دارد و سه حیطه اصلی تنیدگی شغلی را می سنجد. مقیاس تعارض بین فردی در محیط کار 2 (ICAWS)، با 4 مادّه به ارزشیابی تعارض های بین فردی در محل کار به عنوان مهم ترین منبع تنیدگی زای شغلی می پردازد. این تعارض ها از مخالفت تا حمله بدنی به همکاران متفاوت و به شکل آشکار (مانند بی ادبی با همکار) یا ناآشکار (مانند شایعه سازی در مورد همکار) است. مقیاس محدودیت های سازمانی 3 (OCS) با11مادّه ابزار ارزیابی محدودیت هایی است که با عملکرد شغلی تداخل دارد. محدودیت های موقعیتی متداول در سازمان ها شامل تجهیزات معیوب، اطلاعات نارسا یا مزاحمت های دیگران است. سیاهه بار کمّی کار 4 (QWI) با 5 مادّه مقدار یا کمّیت کار در حرفه را اندازه گیری می کند. این آزمون را می توان به صورت گروهی یا فردی اجرا کرد و محدودیت زمانی برای پاسخ دادن به آن وجود ندارد. ویژگی های روان سنجی اندازه های عوامل تنیدگی زای شغلی در نمونه هایی از فرهنگ های متفاوت با مشاغل مختلف (اسپکتور و جکس، 1998؛ اسپکتور، چن و اکونل، 2000؛ باکا و بازینسکا، 2016؛ فاکس، اسپکتور و مایلز، 2000؛ کوفی، داگدیل و تاترسال، 2004؛ مکیکانگس و کیننونن، 2003؛ نعمت طاوسی، 1389، 1392، 1393) تأیید شده است.