روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

هدف پژوهش حاضر شناخت الگوهای کنش وری خانواده به عنوان میانجی گر ادراک دلبستگی دوران کودکی به هر والد (ایمن و ناایمن) و مقابلة مذهبی بود. 870 دانشجو با روش خوشه ای چندمرحله ای از دانشگاه های تهران، مقیاس ارزشیابی انسجام و انعطاف پذیری خانواده (السون، جورال و تیزدل، 2004)، مقیاس مقابلة مذهبی (پارگامنت، کوئینگ و پرز، 2000) و مقیاس دلبستگی دوران کودکی نسبت به هر والد (هازن و شیور، 1986) را تکمیل کردند. برای تحلیل نتایج از روش مدل یابی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که 1) خانواده رهاشدة آشفته به طور کامل رابطة بین دلبستگی ناایمن به هر والد و مقابلة مذهبی مثبت را میانجی گری می کند، 2) خانوادة منسجم منعطف، میانجی گر رابطة بین دلبستگی ایمن به هر والد و مقابلة مذهبی منفی است،3) سبک دلبستگی ناایمن به پدر اثر مستقیم و غیرمستقیمی (از طریق انسجام و انعطاف پذیری خانواده) بر مقابلة مذهبی منفی دارد، و 4) ایمنی به پدر اثر مستقیمی بر مقابلة مذهبی مثبت دارد، اما دلبستگی به مادر نقش مستقیمی در پیش بینی مقابلة مذهبی ندارد. بدین ترتیب، نه تنها نقش تاریخچة دلبستگی در درک راهبردهای مذهبی حایز اهمیت است، بلکه کنش وری خانواده در این رابطه نقش مهمی ایفا می کند.

هدف پژوهش حاضر تعیین مهارت های بنیادی 103 دانش آموز پایة چهارم دارای ناتوانی ریاضی بر اساس آزمون ایران کی مت (هومن و محمداسماعیل، 1381) و ناتوانی توأم ریاضی و خواندن بر اساس خرده آزمون خواندن کلمه ها در آزمون خواندن ( کرمی نوری و مرادی، 1387) بود. نمونه متشکل بود از سه گروه که از لحاظ بهرة هوش همگن شده بودند: کودکان واجد ناتوانی ریاضی و توانایی متوسط در خواندن (24 نفر)، ناتوانی توأم در خواندن و ریاضی (24 نفر) و پیشرفت متوسط در ریاضی و خواندن (26 نفر). مهارت های بنیادی شامل پردازش آوایی، پردازش زمانی شنیداری و حافظة کوتاه مدت آوایی و حافظة کاری آوایی بودند. نتایج تحلیل واریانس تک متغیری و آزمون های تعقیبی (توکی) نشان دادند که کودکان دارای ناتوانی ریاضی نسبت به کودکان واجد پیشرفت متوسط در خواندن و ریاضی در پردازش زمانی شنیداری عملکرد ضعیف تری دارند. نتایج در کل نشان دادند که نارسایی در پردازش آوایی، پردازش زمانی شنیداری و حافظة کوتاه مدت آوایی در شکل گیری ناتوانی توأم خواندن و ریاضی نسبت به ناتوانی ریاضی، نقش بیشتری دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسة اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری و بازآموزی اسنادی بر حل مسئلة ریاضی دانش آموزان پسر دارای ناتوانی هوشی تحولی انجام شد. 45 دانش آموز پایة سوم راهنمایی به روش تصادفی خوشه ای از مدارس کم توان ذهنی استان تهران انتخاب و به تصادف در سه گروه 15 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) قرار داده شدند. طرح تحقیق از نوع طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. به هر یک از دو گروه آزمایش یکی از روش های راهبردهای یادگیری (بشاورد، 1379) و بازآموزی اسنادی (گلپرور، 1388) در هشت جلسة 45 دقیقه ای آموزش داده شد. از آزمون معلم ساختة ریاضی برای سنجش عملکرد حل مسئلة ریاضی و از آزمون هوش وکسلر (وکسلر، 1986) برای تعیین بهرة هوشی دانش آموزان استفاده شد. داده ها با روش تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که بین میانگین عملکرد ریاضی گروه های آزمایشی راهبردهای یادگیری و بازآموزی اسنادی، و گروه بازآموزی اسنادی و گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد. می توان نتیجه گرفت که روش آموزشی راهبردهای یادگیری بیش از بازآموزی اسنادی عملکرد دانش آموزان را در حل مسئلة ریاضی افزایش داده است.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی ناگویی خلقی بر پایة راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان و سلامت عمومی بود. 431 دانشجوی دانشگاه ارومیه (193 مرد، 238 زن) به عنوان نمونه به شیوة نمونه برداری تصادفی طبقه ای انتخاب و با پرسشنامه های راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان )گارنفسکی،کرایچ و اسپینهاون ،2002) پرسشنامة سلامت عمومی (گلد برگ و هیلر، 1979) و مقیاس فارسی ناگویی خلقی تورنتو (بگبی، پارکر و تیلور،1994) ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که ناگویی خلقی با تمام زیرمقیاس های سلامت عمومی رابطة مثبت معنا دار دارد. همچنین، ناگویی خلقی با ابعاد سرزنش دیگران، سرزنش خود و فاجعه آمیزپنداری، رابطة مثبت معنا دار، و با ابعاد توجه مثبت مجدد و پذیرش رابطة منفی معنا دار داشت. از بین متغیرهای پژوهش، نارساکنش وری اجتماعی، اضطراب، پذیرش، سرزنش خود و فاجعه آمیز پنداری، و سرزنش دیگران 25 درصد از واریانس ناگویی خلقی را تبیین کردند. هر چقدر ناگویی خلقی بالاتر باشد، سلامت عمومی پایین تر و کاربرد راهبردهای نظم دهی شناختی ناکارآمدترخواهد بود. نتایج این پژوهش ضرورت بازشناسی نقش راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان ها و سلامت عمومی را در پیش بینی ناگویی خلقی دانشجویان مورد تأکید قرار می دهند.

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی برنامة آموزش مدیریت رفتاری والدین درکاهش تنیدگی والدینی مادران کودکان درخودمانده بود. براساس یک طرح شبه تجربی، 30 مادر کودک درخودمانده انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه قرار داده شدند. گروه ها از نظر سن و جنس کودک، و سن و تحصیلات مادر همتا شدند. پرسشنامة تنیدگی والدینی (آبیدین، 1990) در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به دو گروه داده شد.‘گروه آزمایش، به مدت شش هفته (هر هفته یک جلسة دو ساعته) در جلسه های آموزش والدین شرکت کردند و گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. یافته های تحلیل واریانس با استفاده از اندازه های مکرر نشان دادند که این برنامه برکاهش تنیدگی والدینی اثر دارد و به افزایش توانایی مقابله با تنیدگی والدینی منجر می شود. استلزام های بالینی برای پیشگیری و درمان تنیدگی والدینی در مادران کودکان درخودمانده مورد بحث قرار گرفتند.

در این پژوهش میزان و عوامل ایجادکنندة فرسودگی شغلی دورة میانسالی و مشاغل خدمات انسانی مورد بررسی قرار گرفت. 1473 نفر از افراد میانسال شاغل در بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور از هشت استان به روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و پرسشنامة ویژگی های جمعیت شناختی، سیاهة فرسودگی شغلی مزلاچ (مزلاچ و جکسون، 1981) و سیاهة محقق ساختة عوامل فرسودگی شغلی را تکمیل کردند. نتایج نشان دادند که 47 درصد از نمونة پژوهش به فرسودگی شغلی بالا، 24 درصد به فرسودگی شغلی متوسط و 29 درصد فرسودگی شغلی پایین دارند. تفاوت بین سطوح مختلف فرسودگی شغلی افراد در تمامی عوامل فرسودگی شغلی معنادار بود. تفاوت بین افراد دارای سنوات خدمت زیاد و کم در زیرمقیاس های فرسودگی شغلی (خستگی هیجانی، شخصیت زدایی و فقدان تحقق شخصی) معنادار بود، اما در مقیاس کلی فرسودگی شغلی تفاوت معنادار وجود نداشت. از بین عوامل فرسودگی شغلی اثر اضافه بار شغل، مهارگری، پاداش ها و نظام ارزش ها بر میزان فرسودگی شغلی معنادار بود. تلویحات این یافته ها در رابطه با پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی میانسالی به منزلة یک رویداد بالقوه در خلال فرایند تحول روان شناختی در بافت های حرفه ای انسانی مورد بحث قرار گرفتند.

به منظور آزمون تغییرناپذیری ساختار عاملی سیاهة تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی (انگ و هوان، 2006)، 680 دانش آموز دبیرستانی (355 تیزهوش ، 325 غیرتیزهوش) به این سیاهه پاسخ دادند. برای بررسی روایی بین گروهی این سیاهه یا تغییرناپذیری ساختار عاملی آن در بین دانش آموزان تیزهوش و غیرتیزهوش از تحلیل عاملی تأییدی چندگروهی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی تک گروهی نشان دادند که در هر دو گروه تیزهوش و غیرتیزهوش، الگوی دو عاملی سیاهة تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی (عامل تنیدگی ناشی از انتظارهای خود و عامل تنیدگی ناشی از انتظارهای والدین/معلمان) برازش خوبی با داده ها دارد. نتایج تحلیل عامل تأییدی چندگروهی، تغییرناپذیری بین گروهی ساختار عاملی، بارهای عاملی، واریانس ها و کواریانس های بین عاملی سیاهة تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی را در دو گروه نوجوانان تیزهوش و غیرتیزهوش نشان داد. نتایج پژوهش حاضر با تأکید بر تغییرناپذیری ساختار عاملی این سیاهه در بین دانش آموزان تیزهوش و غیرتیزهوش نشان دادند که سیاهة تنیدگی ناشی از انتظارهای تحصیلی در دو گروه، از نظر مفهومی، سازة مشابهی را اندازه گیری می کند.

این پژوهش با هدف شناخت رابطة سبک های دلبستگی و والدگری با تجربیات معنوی و اعمال مذهبی اجرا شد. 333 دانشجوی پسر با (دامنة سنی 20 تا 30 سال) از دانشگاه علامه طباطبایی به روش نمونه برداری خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد بررسی از پرسشنامة اقتدار والدگری (بوری، 1991)، سیاهة سبک دلبستگی (بشارت، 1379) و سنجش چندبُعدی معنویت و دینداری (مؤسسه ملی سلامت، 1999) استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین سبک دلبستگی ایمن با تجربیات معنوی و اعمال مذهبی در بزرگسالی رابطة مثبت معنادار وجود دارد. همچنین، یافته ها مبین آن بود که بین سبک والدگری مقتدرانه و تجربیات معنوی و اعمال مذهبی رابطة مثبت معنادار وجود دارد. در مجموع، می توان نتیجه گرفت که شیوة والدگری مقتدرانه و سبک دلبستگی ایمن پیش بینی کنندة مناسب تجربیات معنوی و اعمال مذهبی در بزرگسالی هستند.