روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی سال شانزدهم پاییز 1399 شماره 65 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نظام های مغزی-رفتاری و احساس تنهایی: نقش واسطه ای اضطراب اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: احساس تنهایی اضطراب اجتماعی نظام های مغزی رفتاری نظام بازداری رفتاری نظام فعال سازی رفتاری نظام جنگ گریز بهت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 135 تعداد دانلود : 568
این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه ای اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام های مغزی رفتاری و احساس تنهایی با طرح همبستگی انجام شد. 479 دانشجوی کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران (293 زن، 186 مرد) با روش نمونه برداری چندمرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه احساس تنهایی ایرانی (رحیم زاده، 1390)، سیاهه هراس اجتماعی (کانر و دیگران، 2000) و مقیاس های نظام بازداری رفتاری/ فعال سازی رفتاری (کارور و وایت، 1994) پاسخ دادند. نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد اثر مستقیم نظام های بازداری رفتاری و جنگ گریز بهت به صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال سازی رفتاری به صورت منفی بر اضطراب اجتماعی، اثر مستقیم اضطراب اجتماعی و نظام جنگ گریز بهت به صورت مثبت و اثر مستقیم نظام فعال سازی رفتاری به صورت منفی بر احساس تنهایی معنادار است، اما اثر مستقیم نظام بازداری رفتاری بر احساس تنهایی معنادار نیست. همچنین، اثر غیرمستقیم نظام بازداری رفتاری و نظام جنگ گریز بهت به صورت مثبت و اثر غیرمستقیم نظام فعال سازی رفتاری به صورت منفی بر احساس تنهایی با واسطه اضطراب اجتماعی معنادار بود. افزون بر آن، نتایج آشکار کرد اضطراب اجتماعی در رابطه بین نظام های مغزی رفتاری و احساس تنهایی نقش واسطه ای دارد و 21 درصد از واریانس اضطراب اجتماعی از طریق نظام های مغزی رفتاری، و 27 درصد از واریانس احساس تنهایی از طریق نظام های مغزی رفتاری و اضطراب اجتماعی تبیین پذیر است. بر اساس این یافته ها می توان نتیجه گرفت با کاهش اضطراب اجتماعی در افرادی که از حساسیت بیشتر نظام بازداری رفتاری برخوردارند، تجربه احساس تنهایی کاهش می یابد.
۲.

اثربخشی برنامه آموزشی تحول مثبت نوجوانی بر شاخص های تحول مثبت در نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه تحول مثبت نوجوانی روان شناسی مثبت نوجوانان شاخص های تحول مثبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 192 تعداد دانلود : 968
هدف این پژوهش تعیین اثربخشی برنامه تحول مثبت نوجوانی بر شاخص های تحول مثبت بود. بدین منظور در یک طرح شبه تجربی با روش پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و همراه با پیگیری، 48 دانش آموز دختر به صورت نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای در دو گروه آزمایش (23 نفر) و گواه (25 نفر) از دانش آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه نهم دبیرستان های دوره اول متوسطه دولتی شهر اراک در سال تحصیلی 97-1396 انتخاب شدند. برنامه آموزشی تحول مثبت نوجوانی طی 24 جلسه یک ساعته برای گروه آزمایش اجرا شد. سپس هر دو گروه قبل و بعد از آموزش، همچنین دو ماه پس از پایان برنامه، به منظور پیگیری به پرسشنامه تحول مثبت نوجوانی (آرنولد، نات و مینهولد، 2014) پاسخ دادند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که در کوتاه مدت و بلندمدت، برنامه تحول مثبت نوجوانی بر شاخص های تحول مثبت (صلاحیت، اطمینان، ارتباط، منش، مراقبت و همکاری) در دانش آموزان مؤثر است. نتایج پژوهش نشان داد برنامه تحول مثبت نوجوانی می تواند برنامه عملی مناسبی برای افزایش شاخص های تحول مثبت و ورود نوجوانان به بزرگسالی مطلوب باشد.
۳.

درگیری هیجانی خانواده و کیفیت رابطه با همسالان در نوجوانان: نقش واسطه ای کیفیت تعامل های والد-فرزندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رابطه با همسالان ارتباط والد فرزندی درگیری هیجانی سرزنش ادراک شده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 825 تعداد دانلود : 385
هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای کیفیت تعامل های والد فرزندی در رابطه بین درگیری هیجانی خانواده و کیفیت رابطه با همسالان در نوجوانان شهر کرمانشاه بود. روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری آن 55 هزار نفر از دانش آموزان شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 96-1395 بودند. از جامعه فوق، تعداد 240 نفر از دانش آموزان با روش خوشه ای چندمرحله ای برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند و به مقیاس درگیری هیجان های خانوادگی و سرزنش ادراک شده (شیلدز، فرانکز، هارپ، کمپبل و مک دانیل، 1994)، شاخص رابطه با همسالان (هادسون، نوریوس، دالی و نیوسام، 1990) و مقیاس والد نوجوان (بارنس و اولسون، 1982) پاسخ دادند. داده ها با روش تحلیل مسیر، تحلیل شد و نتایج نشان داد که از بین مسیرهای مستقیم، تنها ضریب مسیر شدت درگیری هیجانی به رابطه با همسالان معنادار نیست. همچنین نتایج نشان داد که متغیر کیفیت ارتباط والد فرزندی در رابطه بین شدت درگیری هیجانی و سرزنش ادراک شده با کیفیت ارتباط با همسالان، نقش واسطه ای ایفا می کند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که با تقویت تبادلات باز و ابراز هیجان ها در فضای خانواده می توان به بهبود کیفیت رابطه نوجوانان با همسالانشان کمک کرد.
۴.

خودمهارگری و رضایت از زندگی در بزرگسالی در حال ظهور: نقش واسطه ای هیجان های هشیار شرم و گناه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بزرگسالی در حال ظهور خودمهارگری رضایت از زندگی شرم گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 708 تعداد دانلود : 403
هدف این پژوهش تعیین رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی با نقش واسطه ای هیجان های خودآگاه شرم و گناه در بزرگسالی در حال ظهور بود. نمونه پژوهش شامل 257 دانشجوی کارشناسی (161 زن و 96 مرد) بود که با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند و مقیاس خودمهارگری (تانجنی، باومیستر و بون، 2004)، مقیاس شرم و گناه (تامپسون، شارپ و الکساندر، 2008) و مقیاس رضایت از زندگی (داینر، ایمونز، لارسن و گریفین، 1985) را تکمیل کردند. تحلیل داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج نشان داد که خودمهارگری به طور مستقیم و مثبت رضایت از زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. اثر خودمهارگری بر هیجان شرم، منفی معنادار و بر گناه، مثبت معنا دار بود. همچنین، هیجان شرم اثر منفی معنا دار بر رضایت از زندگی نشان داد، اما هیجان گناه نتوانست به طور معنا دار رضایت از زندگی را پیش بینی کند. آزمون بوت استراپ نقش واسطه ای هیجان شرم در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی را مورد تأیید قرار داد. درواقع با افزایش خودمهارگری، هیجان شرم، کاهش یافته و از این طریق، رضایت از زندگی بهبود یافته است. این پژوهش الگوی متفاوتی از نقش واسطه ای دو هیجان شرم و گناه در رابطه بین خودمهارگری و رضایت از زندگی بزرگسالی در حال ظهور را آشکار ساخته است.
۵.

معنای زندگی در دانشجویان ایرانی: یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معنای زندگی دانشجویان پدیدارنگری هدف زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 229 تعداد دانلود : 207
هدف این پژوهش واکاوی ادراک معنای زندگی دانشجویان ایرانی در مورد معنای زندگی با روش پدیدارنگری بود. جامعه پژوهش، دانشجویان جوان (18 تا 28 سال) دانشگاه های تهران و گروه نمونه متشکل از 40 نفر بود که با روش داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند و به صورت تصادفی در 4 گروه کانونی 10 نفره قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده های کیفی، مصاحبه کانونی با شیوه عمیق و نیمه ساختاریافته بود. هر گروه کانونی از 10 نفر نمونه به همراه 3 نفر از اعضای تیم پژوهشی به عنوان گرداننده گروه، ثبت کننده اطلاعات و خلاصه کننده تشکیل شد. داده ها با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شد. تحلیل ادراک شرکت کنندگان منجر به شناسایی 117 کد اولیه، 23 زیرمضمون، مقوله یا درون مایه فرعی و 8 مضمون اصلی شامل آرامش و رضایت، پیشرفت و موفقیت، معنویت، امید به زندگی، ارتباط با دیگران، نوع دوستی، بهره مندی از فضایل اخلاقی و عدم وجود معنا شد. نتایج نشان داد از میان منابع معنای زندگی در میان شرکت کنندگان این پژوهش، منابع فردگرایانه (مانند پیشرفت خود و یادگیری) بیش از منابع جمع گرایانه (مانند نوع دوستی) مورد تأکید بوده اند.
۶.

رابطه دلبستگی مادر-کودک با مشکلات خوردن: نقش واسطه ای خودنظم جویی کودک در خوردن و مراقبت تغذیه ای والدین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودنظم جویی در خوردن دلبستگی مادر کودک مشکلات غذاخوردن مراقبت تغذیه ای والدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 554 تعداد دانلود : 691
هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای خودنظم جویی کودک در خوردن و مراقبت تغذیه ای والدین در رابطه بین دلبستگی مادر کودک با مشکلات خوردن بود. 248 نفر از مادران کودکان 2 تا 4 سال شهر شهرکرد با روش نمونه برداری دردسترس انتخاب شدند و مقیاس دلبستگی پس از تولد (کاندون و کورکیندال، 1998)، مقیاس مشکلات خوردن کودک (لوینسون، 2005)، پرسشنامه خودنظم جویی در خوردن (شری و دیگران، 2004) و پرسشنامه ساختار و شیوه های تغذیه (جانسن، ویلیامز، مالان، نیکولسون و دنیلز، 2014) را تکمیل کردند. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی با روی آورد مدل یابی معادلات ساختاری بود. یافته ها نشان داد مراقبت تغذیه ای والدین در رابطه بین دلبستگی مادر کودک و مشکلات خوردن نقش واسطه ای دارد. تأثیر دلبستگی مادر کودک از طریق مراقبت تغذیه ای والدین بر کاهش مشکلات خوردن کودک برابر 26/0 بود. همچنین دلبستگی مادر کودک با خودنظم جویی در خوردن، رابطه مثبت معناداری داشت اما نقش واسطه ای خودنظم جویی در خوردن در رابطه بین دلبستگی مادر کودک و مشکلات خوردن تأیید نشد. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود متخصصان قلمرو تربیت، به اهمیت و ضرورت ارتباط مادر و کودک به عنوان عامل تعیین کننده در سلامت روانی و پیشگیری از بروز مشکلات رفتاری و تغدیه ای کودکان، توجه ویژه ای داشته باشند.
۷.

اثربخشی آموزش مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران دارای فرزند با نشانه های تضادورزی گستاخانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد افسردگی اضطراب تنیدگی نشانه های تضادورزی گستاخانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 690 تعداد دانلود : 939
هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش گروهی با روش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران دارای فرزند با نشانه های تضادورزی گستاخانه بود. روش این پژوهش شبه تجربی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. 4 مدرسه ابتدایی پسرانه دولتی با روش خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند، سپس با روش غربالگری بر اساس سیاهه نشانه های مرضی کودک فرم های معلم و والدین (اسپرافکین، گادو، سالیسبری، اشنایدر و لانی، 2002)، 40 مادر دارای فرزند با نشانه های تضادورزی گستاخانه، نمونه پژوهش را تشکیل دادند و به صورت تصادفی در دو گروه 20 نفری جایگزین شدند. گروه ها به تصادف به دو گروه مداخله و گواه نامگذاری شدند. گروه مداخله، آموزش مدل شش وجهی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کرد. شرکت کنندگان در سه مرحله سیاهه نشانه های مرضی کودک (اسپرافکین و دیگران، 2002) و مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (لاویباند و لاویباند، 1995) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که در گروه مداخله، نشانه های افسردگی، اضطراب، و تنیدگی به طور معناداری کاهش یافته است. نتایج تحلیل کواریانس برای نشانه های تضادورزی گستاخانه فرزندان نیز نشان دهنده کاهش این نشانه ها در فرزندان بود. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که آموزش مدل شش وجهی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد، افسردگی، اضطراب و تنیدگی مادران و نشانه های تضادورزی گستاخانه فرزندان را کاهش می دهد. بنابراین، درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر متغیرهای مرتبط با سلامت مادران و فرزندان آن ها تأثیرگذار است.
۸.

رابطه سلامت اجتماعی و سرمایه روان شناختی والدین با رفتار جامعه پسند نوجوانان: نقش واسطه ای همدلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رفتار جامعه پسند سرمایه روان شناختی سلامت اجتماعی نوجوانان همدلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 820 تعداد دانلود : 262
هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای همدلی در رابطه سلامت اجتماعی و سرمایه روان شناختی والدین با رفتار جامعه پسند در نوجوانان بود. بر اساس یک طرح همبستگی، 369 نوجوان دبیرستان دوره دوم (15 تا 18 سال) شهر تهران (189 پسر و 180 دختر) با روش نمونه برداری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به مقیاس رفتار جامعه پسند (پنر، فریتشی، کرایگر و فریفیلد، 1995) و مقیاس همدلی (بریانت، 1982) پاسخ دادند. والدین آن ها (158 پدر و 211 مادر) نیز مقیاس سرمایه روان شناختی (لوتانز، اوالیو، آوی و نورمن، 2007) و مقیاس سلامت اجتماعی (کییز، 1998) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد سطح بالای همدلی نوجوانان و سطوح بالای سلامت اجتماعی و سرمایه روان شناختی والدین، افزایش رفتار جامعه پسند در نوجوانان را پیش بینی می کند. همچنین همدلی در رابطه بین سلامت اجتماعی و سرمایه روان شناختی والدین و رفتار جامعه پسند نوجوانان، نقش واسطه ای دارد. یافته ها اهمیت ایجاد برنامه های آموزشی جهت ارتقای همدلی و توجه به نقش مهم والدین به عنوان عوامل تأثیرگذار بر نوجوانان به منظور افزایش رفتار جامعه پسند در آن ها را نشان می دهد که در کاهش مشکلات بعدی نوجوانی مانند رفتار ضد اجتماعی و بزهکاری نقش تعیین کننده دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۴