فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۲۴۱ تا ۶٬۲۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
منبع:
کلام حکمت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸
53 - 68
حوزه های تخصصی:
پرسش از تجرد و خلود نفس انسانی و معنای زندگی از جمله دغدغه های اصلی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است. باور به حیات پس از مرگ، اصالت روح، تجرد و جاودانگی نفس انسانی در نوع تفسیر انسان از زندگی و در معناداری یا بی معنایی آن نقش مهم و اساسی دارد. در تحقیق حاضر نظرات برخی از فلاسفه همچون علامه طباطبایی، میرداماد و بزرگان هر سه مکتب فلسفه اسلامی را در رابطه با جاودانگی نفس مورد بررسی قرار گرفته است۔ در اندیشه علامه طباطبایی جاودانگی انسان امری مسلّم و طبیعی است۔ او انسان را موجودی فناناپزیر می داند که مرگ هرگز نقطه پایانش نخواهد بود. میرداماد در رابطه نفس با مرگ می گوید: «نفس با مرگ تکامل می یابد، نه از بین می رود و نه چیزی از کمالاتش کم می ش ود ه مچون خورشیدی که می درخشد و آینه ت یره ف قط خ ود را از ان عکاس ن ور محروم می ک ند و این م مانعت چیزی از کمال خورشید نمی کاهد». در پایان با توجه به دیدگاه حکما این نتیجه به دست آمد که فلاسفه با دلایل و براهین مختلف جاودانگی نفس را به اثبات رسانده و ثابت نموده اند که نفس انسان با مرگ جسمانی هرگز نمی میرد و بعد از جدا شدن از بدن به مراتب بالا رسیده و در نهایت به لقاء الله می رسد.
تحلیل نکاح فرزند خوانده با سرپرست بر مبنای اصل حاکمیت اراده در انگاره اسلام و فرانسه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۳
39 - 68
حوزه های تخصصی:
امکان یا عدم امکان ازدواج با فرزندخوانده، یکی از مسائل چالشی در نظام حقوقی ایران و بسیاری از کشورهاست. بر خلاف سایر کشورهای اسلامی، کشور تونس تحت نفوذ قانون کشور فرانسه، قرابت ناشی از فرزندخواندگی و آثار آن از جمله ممنوعیت نکاح با سرپرست را پذیرفته است. نگارندگان با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر مناط حکم به جواز ازدواج با فرزندخوانده، ضمن نقد و بررسی دیدگاه علمای اسلام و حقوق کشورهای تونس و فرانسه معتقدند فقه اسلامی در این مسئله، مترقی تر از بسیاری نظام های حقوقی اندیشیده و مسئله را دائرمدار اراده و اختیار فرزندخوانده و فرزندپذیر مجتمعاً قرار داده و به آزادی اراده ایشان که از بدیهیات حقوق بشر است، احترام گذاشته است؛ حال آنکه نظام های حقوقی مذکور، بر خلاف این امر بدیهی قانون گذاری نموده اند. تحلیل حاضر به مثابه یک نظریه، انگاره مشهور فقیهان را از کمند اشکالات عدیده می رهاند و به نوعی قابل طرح به صورت یک کرسی نظریه پردازی نیز می باشد.
بررسی مقاله «عایشه»در دائره المعارف قرآن الیور لیمن (پیرامون ازدواج های پیامبر با حضرت خدیجه و عایشه)
حوزه های تخصصی:
دائره المعارف قرآن با سرویراستاری الیور لیمن یکی از جدیدترین پژوهش های قرآنی مستشرقان است. نوشتار حاضر بررسی مقاله «عایشه» نوشته الیورلیمن در دائره المعارف قرآن است. نویسنده در این مقاله بدون توجه به نظرات دیگر، در زمینه دوشیزه یا بیوه بودن عایشه و حضرت خدیجه هنگام ازدواج با پیامبر، مطالبی را بیان می دارد که بایسته است به بررسی نظرات مخالف در هر زمینه نیز پرداخته شود. وی عایشه را تنها همسر دوشیزه پیامبر می داند و به عقیده او حضرت خدیجه در حالیکه زنی 40 سالهبودند به عقد پیامبر 21 ساله درآمدند. او پس از آن به بررسی سن عایشه هنگام ازدواج با پیامبر با توجه به منابع اهل سنت پرداخته و عایشه را دختری 6 ساله می داند که به عقد پیامبر درآمد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی گرداوری شده است؛ هر یک از موارد دوشیزه بودن عایشه، مسن بودن حضرت خدیجه هنگام ازدواج با پیامبر و ازدواج پیامبر با کودک خردسال مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مستشرقان با مراجعه به منابع اهل سنت در زمینه ازدواج های پیامبر با حضرت خدیجه و عایشه، مسائلی که در آن اختلاف تاریخی وجود دارد را به قدری قوی میدانند که از نظر آنان دیگر جایی برای بحث در این زمینه وجود ندارد. حال آنکه نظرات مخالفی در این زمینه نیز وجود دارد که جا داشت نویسنده مقاله به ذکر آنها بپردازد.
فاعلیّه البرنامج الأدنویّ فی قصص "فقاقیع" القصیره جدًّا لجمال الدین الخضیری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یرتکز البرنامج الأدنوی المتشعّب من علم اللسانیات على فکره الإیجاز، وعدم الإطاله فی السرد، ویُعدُّ التطرّق إلى جوهر القصه دون الالتفات إلى الزخارف الکلامیه والاستعارات المنمّقه من أصوله؛ کما یمیل إلى محاکاه الواقع أکثر من مکوثه فی عالم الخیال. تُعتبر القصه القصیره جدًّا، من الأنواع الأدبیّه التی وظّفت العناصر الأدنویه بین سطورها القلیله وبذلک تفرّدت عن سائر النتاجات متّخذه إطارًا نصیًا متمیّزًا. هناک بعض القاصّین الذین بنوا کتاباتهم على أساس المنهج الأدنوی، ک القاص المغربی جمال الدین الخضیری والذی نحن بصدد دراسه مجموعه من قصصه القصیره جدًّا، تحت مسمّى "فقاقیع". تروم هذه الدراسه، وفقًا للمنهج الوصفی – التحلیلی، إلى معالجه هذا النوع الأدبی الموجز والبحث وراء العلّه التی أجازت شیوع مثل هذا البرنامج وتسلّله فی الأعمال السردیّه المستحدثه ولاسیّما المجموعه التی سنتطرّق إلیها؛ کما تسعى هذه الدراسه العلمیّه أن تردَّ على بعض وجهات النظر المعارضه للبرنامج الأدنوی عبر تسلیط الضوء على منهجیه هذا المفهوم اللسانی والإشاده بمیّزات توظیفه فی النص القصصی القصیر جدًّا. من هذا المنظار تندرجُ المحاور ضمن البحث عبر عنصریّ الکم والماهیّه؛ إلّا أنّ اقتصادیه الحجم، والشخوص، والفضاء الزمکانی، والحبکه تنضوی تحت محور الکمّیّه والقضایا المتعلّقه بالقضایا الإنسانیه، والاجتماعیه، والسیاسیه، والعصریه، تمثّل الماهیّه. أمّا أبرز النتائج الحاصله فهی أنّ الخضیری یعتبر القصه القصیره جدًّا لقطه مکثفه ومستجیبه لسرعه العصر والمیل إلى الاختصار والنص القصصی القصیر جدًّا یتمتّع فی مجموعه الخضیری، بالکثافه والتقتیر فی أرکان القصه؛ کما یتّسم بنهایات حیّه تنبض فی فکر القارئ إذ یتقاسم الکاتب النهایهَ مع قارئه بواسطه إعطائه دورًا دینامیکیًا بدل الإستاتیکیه المعتاده فی القراءه المحضه ممّا نلاحظ فاعلیه المتلقّی باعتباره العنصر الأخیر والمکمّل الذی ینسج نتیجه القصه المعتمده على تأملاته الاستنتاجیه. وتتسم قصص الخضیری أیضًا ببناء متناغم مع البرنامج الأدنوی وثیمات فلسفیه مکلّله بنزعات واقعیه تساهم فی فتح رؤى جدیده أمام القارئ تجاه الأمور.
جایگاه و عوامل آرامش درقرآن کریم و عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۸
327 - 348
حوزه های تخصصی:
آرامش تعادل روحی ونبودتشویش واظطراب است که برآیندآن برخورد درست بامسائل وگرفتاری ها ورسیدن به آرامش حقیقی است.آرامش دراقسام مختلف:طبیعی،روانی واعتقادی ازمولفه های سعادت است که به دوشکل آرامش روحی وامنیت اجتماعی ظهورمی یابد. براین اساس دانشمندان اسلامی به آرامش نگاهی قدسی افکنده وآن راپدیده ای الهی شمرده اندوبخش وسیعی ازآموزه های دینی به آن اختصاص یافته است. از طرفی عرفان طریقی است که با طی آن می توان به شناختی شهودی و حضوری از حقیقت و معرفت ناب به صورت بی واسطه نایل آمد و پاسخی قطعی به نیازهای اساسی و پرسش آدمی و ارامش و نشاط جاودانی حاصل از آن دست یافت. از طرفی باید توجه داشت که قرآن مجید بهترین دستورها را آورده و بهتر از همه، انسانها را به راز ورمز بندگی و سلوک آشنا می سازد.از این رو در مقاله حاضر به موضوع « جایگاه و عوامل آرامش درقرآن کریم و عرفان اسلامی » خواهیم پرداخت. در نوشتار حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی و با هدف تبیین و تشریح علمی جایگاه و عوامل آرامش در قرآن کریم و عرفان اسلامی به انجام رسیده این نتایج حاصل گردید که ایمان، تقوی و پرهیزگاری عامل اصلی آرامش و زمینه سازآرامش فردی و اجتماعی و همچنین آرامش روح وروان فردوجامعه می باشد. از سوی دیگر «عرفان» طریقی است که با طی آن می توان به شناختی شهودی و حضوری از حقیقت و معرفت ناب به صورت بی واسطه نایل آمد و به پاسخی قطعی به نیازهای اساسی و پرسش های آدمی و آرامش و نشاط جاودانی حاصل از آن دست یافت.
بررسی و نقد راه حل های غزالی در مسئله شرور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسائل در فلسفه دین و کلام جدید مسئله «شر» است که توجه جدی متفکران در همه ادیان و نحله ها را به خود جلب کرده است. این مسئله در کلام اسلامی صورت دیگری پیدا می کند و با عنوان «مسئله شرور» طرح می شود. تا جهان ماده باقی است، جدال با شر هم ادامه دارد و باور دینی نسبت به صفات عدالت، حکمت و رحمانیت خداوند در معرض هجوم غیرمتدینان واقع می شود، بدین روی مقاله حاضر می کوشد تا تقریر و تحلیلی از پاسخ های غزالی، عالم مسلمان اشعری که تلاش زیادی برای حل مسئله شرور نموده است، ارائه دهد. این نوشتار به شیوه «کتابخانه ای»، آثار این متکلم را بررسی کرد و ضمن تلاش برای فهم و ارائه پاسخ های وی، به توصیف و تحلیل رویکردها و مبانی آنها پرداخته است. شش پاسخ از میان آثار غزالی استخراج شد که از میان آنها، برتری خیرات نسبت به شرور، نظام احسن، شرور به مثابه عامل رشد و نظریه «جبران» قابل قبول تر به نظر می رسند.
بررسی تعالیم اخلاقی و رفتاری در اجتهاد (با نگاهی قرآن و روایی)
منبع:
پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم خرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۳
148 - 135
حوزه های تخصصی:
اجتهاد تلاشی علمی و روش مندی است که در جهت استنباط و استخراج حجت بر وظایف شرعی مربوط به موضوعات و پدیده های فرعی، اصول و قواعد و منابع شرعی و عقلی کاربرد دارد و بر همین اساس در تحقق اجتهاد و مطلوبیت اجتهاد، به خصوص در حکومت اسلامی شرایطی لازم است، بنابراین دغدغه ما از نوشتن این مقاله بررسی شرایط اخلاقی و رفتاری است که در اجتهاد مطلوب دخالت دارند. به نظر می رسد برای تحقق اجتهاد مطلوب لازم است مجتهد علاوه بر داشتن قوه قدسیه، دارای صفات و فضایل اخلاقی چون عدالت، تواضع علمی، ساده زیستی و به دور از تعصب و خودپسندی و ... باشد. برای پردازش این مقاله، از روش توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، و بیشتر از کتب و مقالاتی که به موضوع صفات اخلاقی مجتهد مربوط می شود، استفاده شده است که با بررسی ادله این کتب و مقالات به این نتیجه رسیدیم مجتهدی که دارای صفات اخلاقی چون عدالت، تواضع علمی، ساده زیستی است تاثیر بسزایی در مطلوبیت اجتهاد دارد چنانچه مجتهدی دارای صفت عدالت باشد، استنباطش موافق با واقعیت است نسبت به کسی که از روی تعصب فتوا داده است.
تحلیل جامعه شناختی جایگاه عقل گرایی و عاطفه گرایی در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام فروردین ۱۴۰۰ شماره ۲۸۰
89-100
حوزه های تخصصی:
چیستی و ماهیت مفاهیم عقل و عاطفه و مهم تر از آن جایگاه آنها در دین و دینداری همواره مورد توجه متفکران دین و معرفت شناسی دین بوده است. به طوری که برخی بر نقش عاطفه تأکید کرده و برخی بر نقش عقل. لذا هدف پژوهش حاضر شناخت جایگاه عقل و عاطفه در دین اسلام است. براین اساس برای گردآوری داده ها از روش تحلیل محتوای کیفی و مطالعه کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که یکجانبه نگری در این باره در دین اسلام وجود ندارد و محتوای متون دینی اسلام بخصوص قرآن، هر دو عقل و عاطفه در میدان دین ورزی حضور دارند. عقل گرایی بیشتر با ارائه یک بینش هستی شناختی در حوزه نظم حاکم بر جهان، عاقبت اندیشی، اثبات وجود خدا، روابط اجتماعی، قانون گذاری و اصولاً سطح کلان امر دینداری بر آن تأکید شده است. عاطفه گرایی نیز برانگیزاننده حالت ذهنی محبت و عشق به خالق هستی و همنوعان است و بیشتر در حوزه فردی و روابط شخصی انسان با خالق هستی مطرح است.
بررسی اندیشه تقدیرگرایی در تاریخ بیهقی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۴
87-95
حوزه های تخصصی:
یکی از مسائلی که در مکاتب گوناگون در تاریخ نگاری اسلامی مورد توجه مورخان مختلف قرار گرفته و سعی شده تا وقایع مختلف براساس آن تفسیر شود، مسئله تقدیرگرایی است. این پژوهش می کوشد با روش توصیفی تحلیلی، به این پرسش پاسخ دهد که اندیشه تقدیرگرایی در کتاب تاریخ بیهقی چگونه بوده است؟ نتایج بررسی از یک طرف حاکی از آن است که بیهقی در تاریخ نگاری خویش به رغم به کارگیری روش علمی و گاه خردورزی، علاوه بر اینکه به نوعی، دچار دوگانگی و تناقض در سطح ظاهری تاریخ نگاری خویش شده، عملاً نیز با نفی اراده انسان، تقدیر الهی را در پیدایش و شکل گیری حوادث، مهم ترین عامل معرفی می کند؛ که این اندیشه به ویژه در پیوند با مسائل سیاسی در تاریخ نگاری وی، بازتاب خاصی پیدا می کند. از سوی دیگر، نتایج بررسی نشان می دهد، عوامل مختلفی در بازتاب اندیشه تقدیرگرایی بیهقی نقش داشته اند.
خوانش معمای بی نیازی از دعا در بحران کرونا با رویکرد قرآنی
منبع:
مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۹ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۳۷
53 - 74
حوزه های تخصصی:
دعا نوعی عبادت است که در جهان بینی توحیدی، همواره تسکین دهنده آلام روحی و جسمی انسان به شمار می رود. دعا می تواند به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با بیماری کرونا مطرح باشد؛ اما در حال حاضر، با به حاشیه رفتن مسائل و مفاهیم دینی و پررنگ شدن راهکارهای پزشکی، این شبهه مطرح است که اگر با رعایت مسائل بهداشتی، به سلامتی جسمی می رسیم، پس چه نیازی به دعا و توصیه های معنوی وجود دارد؟ پژوهش حاضر به روش عقلی و نقلی، با ابزار کتابخانه ای و پردازش اطلاعات به صورت توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخ گویی به این چالش است. از دستاوردهای این تحقیق آنکه پنج دسته از آیات قرآن در مقام پاسخ گویی به این شبهه هستند. دسته اول: آیات دال بر رابطه علی و معلولی بین پدیده ها، که بر طبق آن، شرایط دعا به عنوان جزء العلّه و موانع استجابت دعا با عنوان نبود مانع در تحقق معلول تاثیرگذار هستند. دسته دوم: آیات دال بر تبیین مفهوم استجابت دعا است؛ با این توضیح که استجابتِ دعا، به معنای جواب دادن خدا به ما، قطعی است؛ اما این پاسخ، به معنای تحقق آنچه می خواهیم نیست. دسته سوم: آیات دال بر حکمت است؛ زیراکه بندگان خدا، که دلشان به نور ایمان و عمل صالح نورانی شده، حتی اگر علت عدم استجابت را ندانند، لب به ناشکری نمی گشایند؛ چرا که می دانند یکی از صفات خداوند متعال، حکیم است. دسته چهارم: آیات دال بر سنت آزمایش است تا انسان جایگاه واقعی خود را دریابد. دسته پنجم: آیات دال بر فقر ذاتی انسان است که بر اساس آنها، ادعای بی نیازی از خداوند متعال، مخالف با نص صریح این آیات است.
«قصاص بدون اذن حاکم» از منظر محقّق اردبیلی و قانون مجازات اسلامی مصوّب 1392(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲
677 - 708
حوزه های تخصصی:
فقها بنابر نص شارع مقدس، در خصوص حق قصاص برای ولیّ دم متفق القول اند، از موارد اختلافی آنان، مسئله مبادرت ولیّ دم در اجرای قصاص به اذن حاکم یا بدون اذن حاکم بوده است. در این خصوص فقها اقوالی ارائه کرده اند. مشهور فقها مانند شیخ طوسی، قائل به لزوم اذن حاکم در مرحله صدور حکم قصاص و مرحله اجرای آن شده اند. گروهی مانند محقق حلی فقط به لزوم اذن حاکم در مرحله صدور حکم قصاص رأی داده اند و معدودی چون محقق اردبیلی قائل به عدم لزوم اذن حاکم در هر دو مرحله بوده اند. این پژوهش که با روش تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای تدوین یافته، پس از طرح نظرهای فقها و دلایل هر کدام، در پی پاسخگویی به این پرسش است که آرای کدام گروه براساس ادله نقلی و عقلی، مقبول است و قانون مجازات اسلامی، مأخوذ از کدام قول است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که قول مشهور با توجه به ادله نقلی و عقلی، موجه و معتبر است و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مقتبس از آن است. همچنین می توان دریافت که آرای محقق اردبیلی در این موضوع از درجه اعتبار برخوردار نیست.
قوه خیال و تضعیف کارکرد آن در انعکاس معانی باطنی و گذار به ملکوت در عصر جدید(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
انسان پژوهی دینی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۵
97 - 114
حوزه های تخصصی:
انسان دارای شئون، مراتب و قوای مختلف است، دست خلقت برای هرکدام از این قوا در نظام آفرینش، کارکرد مشخص و محدودهای خاص تعیین کرده است که در صورت بهکارگیری هماهنگ و اعتدالی، سعادت انسان را تأمین خواهند کرد. قوه خیال از جمله قوای ادراکی انسان و دارای کارکردهای مختلف است. یکی از این کارکردها نقش دوسویه خیال در انعکاس معانی باطنی در صفحه نفس و گذار از طبیعت به ملکوت عالم است. قوه خیال در صورت بهکارگیری صحیح، این کارکرد فطری و آثار و فوائد مترتب بر آن را حفظ خواهد نمود. به نظر میرسد با تغییر سبک زندگی، رشد تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و توسعه فضاهای مجازی و خیالی، بستر مناسبی برای رشد افراطی خیال و تعدی و خروج از این کارکرد تکوینی و فطری فراهم شده است. در این مقاله به روش تحلیلی ضمن تبیین این کارکرد فطری با دو رویکرد فلسفی و عرفانی، تأثیر فضای جدید بر قوه خیال و انحراف آن را از مسیر کارکردهای الهی و توحیدی، در ساحت متوسط یعنی ترجمه و تصویر واردات قلبی و سطح متعالی یعنی عبور از ظاهر به باطن، بررسی و نشان دادهایم که چگونه سبک زندگی جدید به کارکرد فطری قوه خیال آسیب زده و انسان را از اهداف آفرینش از تعبیه این قوه در نهاد انسان دور کرده است.
حیات معقول در قرآن با تأکید بر آثار تفسیری علامه جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶
143-166
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به دنبال اثبات اصل حیات معقول از منظر قرآن، بیان چیستی حیات معقول و مرتبه نهایی آن، با تأکید بر آثار تفسیری علامه جوادی آملی است. ایشان معتقد است قرآن کریم برای انسان، غیر از حیات دنیوی مادی و حیات اخروی، حیات دیگری را مطرح کرده که اغلب از آن به حیات معقول یاد شده است. این حیات، غیر از حیات انسانی مصطلح؛ یعنی حیوان ناطق است. ایشان این حیات را، یک حیات آگاهانه و عاقلانه می داند که در آن از جهل علمی و جهالت عملی خبری نیست. حیاتی است که قوای ادراکی؛ قوّه حس، وهم و خیال کنترل و تعدیل و قوای تحریکی؛ شهوت و غضب، توسط عقل، عقال و تعدیل می گردد. بر پایه دیدگاه ایشان مرتبه حیات انسانی به سیر در حیات الهی و عالم ملکوت است که گاهی از آن به حیات متألّهانه نیز یاد می کند.
فلسفه و علّتِ تشویق به عزاداری در سیره معصومین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۱
77-94
حوزه های تخصصی:
دانستن«علّتِ»یک چیز، و«سؤال»کردن و«فهمیدنِ»عمقِ آن، سببِ افزایش اشتیاقِ انسان می شود. و با عشق، علاقه و اعتقاد کامل، قدم به میدان عمل میگذارد. گریه بر امام حسین«ریشه» در«اعتقادات»شیعه، و نیز«احساسات»و «عواطفِ» شیعیان و غیر شیعیان دارد. و اینجاست که نکته«مهمّ»و «اساسیِ»تشویقِ اهل بیت به گریه و عزاداری فهمیده می شود و آن اصل و ریشه، «سؤالِ» از «چراییِ» گریه بر امام حسین است که رهنمونِ انسانها به خیر و صلاح خواهد بود. ما در این نوشتار در پی آن هستیم تا با تکیه بر روایات اهل بیت، «فلسفه»و «علّتِ»تشویق اهل بیت به«عزاداری» را بررسی کنیم. و این موضوع را با روایاتی در مورد فضلیتِ گریه برای امام حسین و واژه شناسی کلمات«عَبَره»و «قَتِیل»، و«عللِ» تشویق ائمّه را دنبال کردیم.
یادی از استاد محمدرضا حکیمی
حوزه های تخصصی:
نقدی بر نقایص و اشتباهات کتاب فهرست نسخه های عهد ایلخانی با تکیه بر نسخ خطی کتابخانه آیت الله مرعشی
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱)
185 - 193
حوزه های تخصصی:
کتاب فهرست نسخه های عهد ایلخانی در کتابخانه های ایران تألیف علی بهرامیان، طرح مشترک مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ایران با آکادمی علوم مغولستان است که در سال 1396 ش. منتشر شد. هدف کتاب، شناسایی همه نسخه های خطی موجود در کتابخانه های ایران از هجوم چنگیز تا سقوط حکومت ایلخانی است. نویسنده در نوشتار حاضر به ارائه فهرستی از نقایص کتاب مذکور با تکیه بر نسخه های خطی موجود در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی همت گماشته است.
مبانی و کارکردهای سیاست همسایگی اروپا؛ درس هایی برای سیاست همسایگی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کشورها برای گزینش متحدین یا دوستان خود در گوشه و کنار جهان، حق انتخاب دارند؛ اما درمورد همسایگان خود از چنین حقی برخوردار نیستند؛ چراکه جغرافیا این امر را برای آن ها از قبل محتوم کرده است. ظهور مرزهای جغرافیایی و سیاسی و مفهومی بین کشورهای همسایه که به همسایگی آن ها رسمیت بخشیده، بستری برای همکارهای گسترده فرامرزی بین همسایگان فراهم کرده است. کشورها برای مدیریت روابط مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خود با همسایگان، چهارچوب هایی تدوین می کنند که به «سیاست همسایگی» معروف است. الگوهای مختلفی از سیاست همسایگی را می توان در جهان شناسایی کرد و با توجه به شباهت ها و تفاوت های آن ها، از آن در طراحی و پیشبرد سیاست همسایگی ایران بهره جست. یکی از این الگوها، سیاست همسایگی اروپاست. البته این الگو از جهاتی با الگوهای متعارف سیاست همسایگی تفاوت هایی دارد. در سیاست همسایگی اروپا روابط بین یک کشور با همسایگان مطرح نیست، بلکه روابط یک اتحادیه سیاسی اقتصادیِ متشکل از 27 کشوری که سعی کرده اند از طریق یکجا کردنِ حاکمیت و اختیارات در حوزه های مختلف به سیاست های مشترکی رسیده و در پرتو آن، روابط با همسایگان خود را سازمان دهی کنند، مطرح است. اتحادیه اروپا از طریق سیاست همسایگی اروپا، به عنوان سیاست مشترکی بین کشورهای عضو، سعی کرده تا در چهارچوب مبانی و اهداف این اتحادیه، از طریق سازوکارهای تعیین شده، روابط این اتحادیه با کشورهایی را که با آن مرز جغرافیاییِ بلافاصله دارد، تنظیم کند. ازآنجاکه سیاست های همسایگی در جهان به طور کامل از یکدیگر متفاوت نیست و اشتراکاتی می توان بین آن ها پیدا کرد، مطالعه سیاست همسایگی اروپا برای طراحی و اجرای یک سیاست همسایگی کارآمد، برای ایران می تواند مفید باشد. براین اساس، این مقاله درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که از مبانی و اهداف و کارکردهای سیاست همسایگی اروپا چه درس هایی را می توان برای طراحی و اجرای سیاست همسایگی ایران آموخت؟
تحلیل النموذج المبدئی لـ «التکبر» فی بناء نظره عالمیه سردیه؛ روایه الخطبه القاصعه من نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹)
63 - 75
حوزه های تخصصی:
لقد حلل الإمام علی (ع) موضوع "التکبر" بحذر شدید فی خطبته القاصعه فی نهج البلاغه. تهدف هذه المقاله إلى النظر فی أهمیه "التکبر " فی روایه خطبه القاصعه، والتی یتم التعبیر عنها جنباً إلى جنب مع روایه خلق آدم (علیه السلام) وإبلیس من منظور مقوِّمات السرد الأساسیه ونظریه دیفید هیرمان (2009) وتحلل توالی الأحداث فی بحث النموذج المبدئی ثم العولمه السردیه فی بحث العوالم المحتمله. تنطلق المقاله بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی من أنّ موضوع التکبر تتحوّل إلى نموذج مبدئی کان منذ بدایه خلق آدم (علیه السلام) إلى بعثه النبی محمد (صلى الله علیه وآله) وإمامه الإمام علی (علیه السلام) إحدى الروایات فوق السردیه المعرفیه للعقل البشری، وبصفتها روایه فوق سردیه فی عالم الکبریاء الإلهی، فإنها تبنی عالمین محتملین یُطلق علیهما العالم الخارق للإنسان والعالم اللخارق للشیطان. أخیراً، خلص المقال إلى أن الإمام علی (ع) من خلال إظهار الشیطان کمؤشر على التکبر فی مواجهه عالم الکبریاء الإلهی ثم من خلال تقدیم شخصیات متعجرفه ومتواضعه عبر التاریخ حتى عصره، یقدم مقوله نموذجیه معرفیه ویُظهر أخیراً مؤشر الإدراک الحسی المناسب للنسیج العقلی للإنسان فی هذا النموذج المعرفی من خلال تقدیم فرضیه الإنسان المثالی والذی یتمتع بالتشابه والتوافق مع عالم الکبریاء الإلهی.
غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن رشد(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
اخلاق سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۰ (پیاپی ۶۳)
43 - 72
حوزه های تخصصی:
ابن رشد در تلخیص بوطیقا به ابداعات و نوآوری هایی دست زده است؛ او در این کتاب بیشتر قوانین شعر را به گونه ای بیان می کند که مطابق طبع زبان عرب باشد. حال این پرسش مطرح می شود که مقصود ابن رشد از این ابداعات چیست. در این مقاله سعی شده است با بررسی یکی از ابداعات او در تلخیص بوطیقا به این پرسش پاسخ داده شود. در این مطالعه غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی ابن رشد ذیل دو موضوع بیان می شود: جایگاه اشعار و اسلوب ادبی در اخلاق و غایت اخلاقی شعر در گفتار شرعی. ابن رشد در این موضوعات اهداف اخلاقی را دنبال کرده است. او در عین ستایش بعضی از اشعار عربی از نظر زیبایی و اسلوب ادبی، اهداف موردنظر آن ها را به دلیل حقارت و بیهودگی مذمت کرده است؛ زیرا اشعار شاعران عرب به دور از تربیت اخلاقی اند و قادر به تربیت جوانان نیستند. از نظر ابن رشد، هر عملی با تشبیه و محاکات به سوی دو امر حسن و قبح یا فضیلت و رذیلت کشیده می شود. فضیلت اخلاقی در گفتار شرعی به ویژه در قصه حضرت یوسف (ع) به خوبی نشان داده می شود؛ شقاوت از جانب برادران بر یوسف موجب تغییرات در نفس او شد. به سخن دیگر، ترس از خدا و رحم به برادران موجب کسب فضایل بیشتر در او گردید. بدین ترتیب، یوسف (ع) به سعادت دست می یابد و جایگاه اخلاق را نشان می دهد. لذا غایت اخلاق در تلخیص بوطیقا با آیات قرآن و گفتار شرعی کامل می شود؛ زیرا ابزار کاملی برای تربیت انسانی فراهم می کند.
واکاوی چالش های اقتصادیِ مقاومت اسلامی و راهکارهای قرآنی آن
منبع:
مطالعات علوم قرآن سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۹)
170 - 192
حوزه های تخصصی:
واقعیات موجود در جامعه حاکی از این است که پدیده «مقاومت اسلامی» همانند دیگر پدیده های اجتماعی، با چالش های متنوعی مواجه است؛ با بررسی آثار مخرّب هریک از این چالش ها مشخص گردید که چالش اقتصادی، یکی از مهم ترین و خطرناک ترین آنها محسوب می شود. بی تردید، غفلت از هریک از این چالش ها و کوتاهی در مقابله با آنها، موجب فروریختن شالوده مقاومت اسلامی خواهد شد. نوشتار حاضر که با روش تحلیلی توصیفی تدوین یافته، ضمن دسته بندی چالش های گفته شده در سه بخش فردی، اجتماعی و سیاست گذاری، می کوشد از راهکارهای قرآنی در جهت رفع آنها بهره گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد قرآن کریم با ارائه راهکارهایی متناسب، از قبیل تقویت بُعد شناختی افراد، اصلاح گزاره های ارزشی دستگاه ارزیابی فردی، ارائه چارچوب های رفتاری مطلوب، برجسته سازی آثار فردی و اجتماعی رفتارهای نامطلوب اقتصادی و توصیه به جهت گیری های سیاستی متناسب با نتایج هدف گذاری شده، به مقابله با چالش های اقتصادی مربوط به عرصه مقاومت اقتصادی پرداخته است.