۱.
کلید واژه ها:
غدیر خُم انس بن مالک برص مناشده سید رضی نهج البلاغه امامت
ماجرای خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم در حجه الوداع، از مهمترین شواهدی است که به ولایت و وصایت علی7 دلالت دارد و علی7 در مواضع مختلف بدان استشهاد کرده اند. یکی از این موارد در نهج البلاغه و در حکمت ٣٠٣ ذکر گردیده است. در آن حکمت، علی7 انس بن مالک را مورد خطاب و عتاب قرار داده اند که چرا با وجود آنکه شاهد ماجرای غدیر بوده است، بدان شهادت نمی دهد؟ بسیاری از کتب معتبر تاریخی و حدیثی این شأن صدور را در توبیخ انس بن مالک ذکر کرده اند، اما متأسفانه سید رضی - رحمه الله - شأن صدور دیگری برای این حکمت ذکر کرده است. این مقاله نقد محققانه کلام اوست.
۲.
کلید واژه ها:
نظریه بطون تأویلات قرآن دروزه معیارهای بطن و تأویل
دَروَزه از مفسران اشعری مذهب اهل سنت، بیشتر احادیث منسوب به ائمه: را ساخته شیعیان و ناشی از تعصب دانسته و ذیل آیاتی که از نظر شیعه دالّ بر فضیلت اهل بیت :است، نظر شیعیان را مورد مناقشه قرار داده است. دَروَزه شیعه را به هواپرستی متهم کرده و حصر در مورد اهل بیت: ذیل آیاتی چون آیه مباهله را مخالف صریح قرآن دانسته است. بر این اساس در راستای پاسخ به این دیدگاه، با روش توصیفی- تحلیلی با تبیین مفهوم صحیح بطن و تأویل، به بررسی معیارهای صحّت بطن و تأویل از دیدگاه اهل سنت پرداخته شده است. بر اساس این پژوهش، تفاوت نگرش در تبیین ماهیت بطن و تأویل و عدم توجه به معیارهای صحت بطن و تأویل، موجب انتقادات دروزه شده است.
۳.
کلید واژه ها:
تاریخ حدیث شیعه امام باقر (ع) امام صادق (ع) اصحاب ابی تاریخ شیعه
انقلاب علمی و فرهنگی شیعه، در عصر امامت امام محمدباقر7، با مدیریت آن حضرت و توسط جمعی از شاگردان زبده و نخبه ایشان آغاز شد و جامعه شیعه را از فقر فرهنگی به مرحله شکوفایی و بالندگی رساند. این لایه از اصحاب الباقر7 را می توان با کلیدواژه «أَصْحَابُ أَبِی» در فرمایشات امام جعفر صادق7 بازشناخت. توصیه ویژه ای که امام باقر7 در آخرین لحظات عمر، به فرزندشان درباره یاران خود ابراز فرمودند، همچنین کارکردهای دین شناسانه و جامعه شناسانه ای که از سوی امام صادق7 در مواضع مختلف ایراد شده، ضرورت بازشناسی مصادیق و کارکردشناسی فرهنگی «أَصْحَابُ أَبِی» را بیش از پیش، هویدا می سازد. این نوشتار، با شیوه تحلیل متون حدیثی شیعه، به این دو مهم پرداخته است.
۴.
کلید واژه ها:
انا اصغر من ربی بسنتین آموزه های تصوف توضیح حدیث توحید تطبیقی سخنان سران صوفیه احادیث مرسل احادیث منسوب
نگارنده جمله «أنا اصغر من ربّی بسنتین» را، ابتدا از جهت گوینده آن، و آنگاه از جهت تأویل معنای آن بررسی می کند. از نظر گوینده منابع موجود، گاهی آن را به غیر معصومان که غالباً سران صوفیه اند، و گاه به معصومان، یعنی رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیه السلام نسبت داده اند. البته تمام این نسبت ها مرسل است و سند ندارد. در مقام توضیح و توجیه این جمله، به فرض قبول آن به عنوان حدیث، در برخی از منابع شیعی نظریاتی ارائه شده که در این مقاله به ترتیب زمانی منابع، بررسی و نقد می شود.
۵.
کلید واژه ها:
فهم حدیث اعتبار روش فهم پژوهش های بینارشته ای بهره برداری
این مقاله در مورد ضرورت روزآمدسازی روش های فهم متون راهبر (متون دینی) است که باید به مقتضای پیشرفت علوم، برداشت ما از متون مقدس هم متناسب و همگام با آن مطرح شود. در این مسیر، می توان با کمک ابزارهای مختلف و با ارائه مبانی فهم و سیر منطقی فهم سخن، به مقصود اصلی گوینده نزدیک شد و از شاخه های علوم مرتبط با آن مانند زبان و ادبیات، سبک شناسی، هرمنوتیک، اصول فقه نیز به شکلی منسجم یاری بگیریم تا برای یافتن سرشت متنی احادیث که یکی از محورهای اصلی فرهنگ ماست، کوششی دوباره نماییم. پژوهش حاضر سعی دارد با مرور روش های سنتی حدیث پژوهی و استمداد از علوم یاری گر آن که برخی قدیمی و برخی امروزی است، به نظامی در بررسی حدیث دست یابد که ما را در فهم روزآمد حدیث و برداشت از آن به روش بینارشته ای یاری رساند.
۶.
کلید واژه ها:
انگیزه های فرهنگی وضع حدیث تاریخ حدیث اهل سنت
منابع روایی اهل سنت مملو از روایاتی است که از جهت متن، سند یا هر دو، دچار آسیب شده و اکنون قابل استناد نیستند. انگیزه های جعل احادیث پیامبر6 متعدد و بسیارند که یکی از مهم ترین آنها انگیزه های فرهنگی بوده؛ چنانکه زمینه ساز بروز سایر عوامل سیاسی – اجتماعی شده است. اگر چه مطالعه و بررسی روایات موضوعه نشان می دهد که به جهت تفاوت مصادر حدیث نزد شیعه و اهل سنت برخی عوامل و انگیزه های جعل و وضع حدیث نیز میان فریقین تفاوت هایی دارد؛ اما انگیزه های فرهنگی تا حدود فراوانی یکسان می باشد؛ البته حجم احادیث موضوعه در منابع اهل سنت بسیار بوده که زاییده عواملی چون اعتماد به صحابه و همچنین جریان منع نگارش حدیث است. پژوهش حاضر با روشی نقادانه و تحلیلی به بررسی انگیزه های فرهنگی وضع حدیث در منابع اهل سنت پرداخته و پیامدهای آن را ارزیابی می کند. نتایجِ این پژوهش نشان می دهد روایاتی که با هدف استحاله فرهنگی مسلمانان وضع شده است، تأثیرات زیادی در تحولات سیاسی و تغییرات اجتماعی داشته است. بنابراین واضعان حدیث با تکیه بر انحرافات فرهنگی، کوشیده اند تا فاصله میان رفتار پیامبر6 با حاکمانِ دوره های بعد را توجیه کنند.
