درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: دانستن اینکه اعضای هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان چه وقت در تألیفات، گزارش های پژوهشی و تدریس روش تحقیق به آثار دیگران استناد می کنند. روش/ رویکرد پژوهش: دیدگاه همه اعضای هیأت علمی دانشگاه با استفاده از سیاهه وارسی برگرفته از مقاله گارفیلد (1996) بررسی شده است. یافته ها: ارائه منابع برای مطالعه بیشتر، اثبات ادعاها، اعتباربخشی به داده ها و قسمتی از واقعیت اثبات های فیزیکی و غیره، روش شناسی، اثبات روایی ابزارهای مورد مطالعه، و غیره از مهم ترین دلایل استناد ارزیابی شده اند.

مقدمه: وب سایت هایکتابخانه ای دانشگاهی نقش مهمی در برقراری ارتباط دو سویه با کاربران و ارائه خدمات مطلوب تر به آنان دارند. پشتیبانی و روزآمدسازی مستمر این نوع وب سایت هانیز راهکاری مهم برای ارائه چهره ای پویاوفعالاز کتابخانه در محیط مجازی است. هدف این پژوهش ارزیابی کیفیت محتوایی درونی و بیرونی، و پشتیبانی وب سایت های کتابخانه ایدانشگاه های علوم پزشکی ایران است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی توصیفی و نوع مطالعه کاربردی بوده است. ابزار گردآوری داده ها عبارت است از سیاهه ی ارزیابی معتبری که روایی و پایایی آن از طریق بررسی متون و پژوهش های مشابه، مشورت با صاحب نظران و مقایسه با وب سایت های کتابخانه ای5 دانشگاه خارجی سنجیده شد. جامعه ی پژوهش حاضر شامل وب سایت های کتابخانه ایدانشگاه های علوم پزشکی ایران در خرداد و تیر ماه 1392خورشیدی می باشد. از میان 49 دانشگاه، 43 دانشگاه دارای وب سایت کتابخانه هستند که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. امتیازات عناصر و ویژگی های وب سایت های مورد بررسی از نظر وجود (بله= 1) و عدم وجود (خیر=0) عناصر، مورد بررسی قرار گرفت.در پایان هر یک از وب سایت های مورد بررسی بر اساس امتیازی که بدین ترتیب در هر معیار به دست آورده اند، رتبه بندی گردیده و مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و میانگین) و نرم افزار Excel صورت پذیرفته است. یافته ها: وب سایت های کتابخانه ایدانشگاه های علوم پزشکی ایران در کل 04/34 درصد معیار های محتوای درونی، 40/45 درصد معیار های محتوای بیرونی و 52/52 درصد معیار های پشتیبانی و در مجموع 88/39 درصد معیارهای وب سایت کتابخانه را رعایت کرده اند. به طور کلی، فقطدانشگاه علوم پزشکی شاهد بیش از 50 درصد معیارهای موجود در سیاهه ی بررسی (شامل معیارهای محتوای درونی، محتوای بیرونی و پشتیبانی) را در طراحی خود لحاظ کرده بود. وب سایت های کتابخانه ایدانشگاه های علوم پزشکی شاهد (55)، مشهد (47)، و شهید بهشتی (45) به ترتیب رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند. همچنین وب سایت کتابخانه دانشگاه های علوم پزشکی بابل (18)، ارتش (17) و ارومیه (16) رتبه های 41 تا 43 را به خود اختصاص دادند. نتیجه گیری: در مجموع وب سایت های کتابخانه ایدانشگاه های علوم پزشکی ایران بررسی شده از لحاظ کیفیت درونی و بیرونی و پشتیبانی کمتر از حد متوسط قرار داشتند.

""نیازسنجی اطلاعات"" در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از کارآمدترین امور به منظور تحقق هدفها و ارائه خدمات مناسب به کاربران در جهت تامین رضایت آنها است. با توجه به آنکه، کمتر پژوهشی به بررسی چگونگی اجرای برنامه های نیازسنجی پرداخته است، در این پژوهش با روش پیماشی، به بررسی وضعیت این مسئله در کتابخانه های دانشگاهی کشور و شناسایی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده آن، پرداخته است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 190 نفر از مدیران و مسئولان کتابخانه های مرکزی 29 دانشگاه جامع پزشکی و غیر پزشکی است، که به صورت سرشماری مورد پیمایش قرار گرفتند. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که قریب 70% کتابخانه ها برنامه ای مدون برای نیازسنجی اطلاعاتی نداشتند. احساس مسئولیت حرفه ای کتابداران در شناسایی نیاز اطلاعاتی کاربران، احساس تعهد مدیران در برابر درک مشکلات کاربران و لزوم شناخت روزآمد از نیازهای اطلاعاتی کاربران از مهم ترین عوامل تسهیل و تسریع کننده، و در مقابل بدیهی انگاری نیاز اطلاعاتی کاربران، مقاومت در برابر تغییرات و عدم توجه به واقعیت و سیاست ها و برنامه های اجرایی از جمله مهم ترین عوامل بازدارنده نیازسنجی اطلاعات در جامعه پژوهش بوده است. نگرش پاسخگویان بر اساس نوع مدرک و عوامل جمعیت شناختی درباره عوامل تسهیل کننده معنی دار بود؛ اما درباره عوامل بازدارنده تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین مدیران درباره عوامل بازدارنده نگاهی به نسبت یکسان داشته اند.

نوشتار حاضر به منظور ارائه تصویری روشن، علمی و واقعی از وضعیت رفتار اطلاع یابی در ایران، با رویکردی تحلیلی و کیفی در دو بخش، متون منتشر شده در باب مباحث و بنیان های نظری و پژوهش های انجام شده در حوزه رفتار اطلاع یابی را در ایران بررسی کرده است. بر این اساس کلیه متون چاپی اعم از کتاب ها، مقالات، پایان نامه ها و طرح های پژوهشی که در حوزه رفتار اطلاع یابی در ایران چاپ و انتشار یافته و در پیشبرد این حوزه مؤثر واقع شده اند، مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی ها مبین آن است که در طی 17 سالی که از طرح بحث رفتار اطلاع یابی در ایران می گذرد، روند رو به رشدی هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی در انتشار منابع به چشم می خورد. کمتر از 4 درصد از متون منتشر شده در حوزه رفتار اطلاع یابی، ترجمه شده اند. عمده منابع این حوزه در قالب پژوهش به بررسی رفتار اطلاع یابی افراد پرداخته اند. در بیشترین پژوهش های انجام یافته (در حدود 34 درصد کل پژوهش ها) رفتار اطلاع یابی اعضاء هیأت علمی مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از آن رفتار اطلاع یابی دانشجویان (در حدود 17 درصد) و سپس پژوهشگران (در حدود 14 درصد) بررسی شده است. کمترین میزان توجه به سنجش رفتار اطلاع یابی عامه مردم از جمله مراجعان و اعضاء کتابخانه های عمومی صورت گرفته است. بررسی ها بیانگر آن است که بیشترین پژوهش های رفتار اطلاع یابی در دانشگاه های آزاد اسلامی به ویژه واحد علوم و تحقیقات تهران و واحد علوم و تحقیقات اهواز انجام شده است. بر اساس تحلیل صورت گرفته، بیشترین مقالات به ترتیب در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و اطلاع رسانی (فصلنامه کتاب سابق)، فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی منتشر شده است. این حوزه مورد توجه کتابداران و تا حدودی متخصصان رشته های کشاورزی، علوم ارتباطات اجتماعی، برنامه ریزی درسی و مدیریت دولتی قرار گرفته است.

در این نوشتار ضمن طرح ایده داده های پیوندی، رویکرد انتشار، اشتراک و برقراری پیوند میان پاره های داده ، اطلاعات و دانش در وب معنایی، بخشی از اشکالات احتمالی در تبدیل رکوردهای مستند سرعنوانهای موضوعی فارسی به داده های پیوندی با روش پیمایشی شناسایی شد. 11233 رکورد مستند موضوع فارسی در سه نظام – فهرست پیوسته کتابخانه ملی ایران، فهرست پیوسته کتابخانه کنگره و گنجینه کتاب های نوسا – مورد کاوش قرار گرفت و چگونگی برقراری پیوند میان موضوعات فارسی و انگلیسی در 9519 رکورد مشترک در فارسی و کنگره، ثبت گردید. نتایج نشانگر آن است که برقراری پیوند میان موضوعات فارسی و انگلیسی در 20 درصد رکوردها با خطا مواجه می شود. بیش ترین بروز خطا مربوط به نامشخص بودن نظام موضوعی (6/7%) در پایگاه مستند موضوعی کتابخانه ملی ایران است. پیشنهاد می شود جهت تبدیل صحیح و فراهم ساختن امکان پیوند میان موضوعات فارسی و انگلیسی، قبل از تبدیل رکوردهای مستند موضوع به داده های پیوندی، خطاهای موجود در جریان پیش پردازش ها شناسایی و برطرف گردد.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی زیرساخت های مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز است. روش: روش پژوهش پیمایشی، از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری آن را کلیه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تشکیل می دهند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده، نمونه ای شامل 54 نفر از آن ها انتخاب و پرسشنامه پژوهش توسط آن ها تکمیل گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه زیرساخت های مدیریت ارتباط با مشتری کین کید (2003) است. فرضیه های پژوهش با استفاده از آزمون t استیودنت و آزمون فریدمن مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در فرآیند بررسی و رتبه بندی زیرساخت های مدیریت ارتباط با مشتری بالاترین امتیاز به «فرایند» و پایین ترین امتیاز به «افراد» اختصاص دارد. برای موفقیت در استقرار زیرساخت های مدیریت ارتباط با مشتری، کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز باید به «افراد» توجّه جدی کنند.

هدف: حضور وب سایت های تخصصی و دانشگاهی در محیط وب دلیلی بر اعتبار این گونه وب سایت ها در محیط وب است . هدف اصلی این پژوهش تحلیل میزان حضور دانشگاه های پایتخت های کشورهای جهان اسلام در محیط وب می باشد. روش: روش پژوهش حاضر، روش تحلیل پیوندها است که یکی از روش های وب سنجی محسوب می شود. در این مقاله خود پیوندی، مجموع پیوندها، و مجموعه صفحات نمایه شده در موتور کاوش جهت بررسی حضور وب سایت های دانشگاه های پایتخت های جهان اسلام در محیط وب بررسی گردید. جامعه پ ژوهش حاضر 204 وب سایت بود که به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات برخی از آن ها فقط 173 وب سایت مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: پس از بررسی شاخص های وب سنجی مورد نظر، بررسی یافته ها نشان داد که وب سایت دانشگاه های کشور ترکیه (آنکارا)، با توجه به شاخص های مطالعه شده در این مقاله بیش ترین حضور را در بین 10 وب سایت برتر دانشگاه های مورد مطالعه داشته اند. بررسی نتایج همچنین نشان داد که میزان حضور دانشگاه های ایران میان دانشگاه های برتر کشورهای اسلامی در محیط وب کمرنگ است

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی سطح کیفیت درگاه پیوسته اداره کل کتابخانه های عمومی استان های خراسان رضوی و جنوبی به شیوه ی پیمایشی و ارزیابانه، می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و در شیوه ی اول به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه ای کوال انجام شده است. در شیوه ی دوم به روش ارزیابانه و بوسیله ی سیاهه ی وارسی محقق ساخته،کیفیت درگاه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی دو استان خراسان رضوی و جنوبی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اس پی اس اس و آزمون های تی جفتی و ویل کاکسون استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که در بررسی ابعاد ای کوال (کیفیت محتوا، کیفیت و امنیت مبادلات الکترونیکی، کاربردپذیری و کیفیت تعامل خدمات) در دو درگاه از دیدگاه کاربران بین کیفیت موجود و کیفیت مورد انتظار تفاوت معنی دار وجود دارد و کیفیت از سطح مطلوب فاصله دارد. بررسی ابعاد کیفیت سیاهه ی وارسی( نوشتار، جذابیت و انعطاف پذیری) نیز نشان می دهد که در هر دو درگاه ابعاد نوشتار و جذابیت در سطح خوب و بعد انعطاف پذیری در سطح متوسط قرار دارد. اصالت/ارزشیابی: یافته های این پژوهش می تواند مدیران و طراحان درگاه ها را با نیازها و نظرات کاربران و همچنین نقاط قوت و ضعف درگاه ها آشنا سازد، بدین ترتیب در جهت اصلاح نواقص و تقویت نقاط قوت خویش با هدف افزایش کیفیت خدمات و رضایتمندی کاربران گام بردارند.

هدف: بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و اشتراک دانش درون و برون سازمانی در میان اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی رشته پزشکی. روش/رویکرد پژوهش: داده های این پیمایش را 423 نفر عضو هیأت علمی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی علوم پزشکی کشور با پرکردن پرسشنامه تأمین کرده اند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS15 و Amos Graphics و آزمون ضریب همبستگی پیرسون انجام شده است. یافته ها: حدود 13 درصد از پاسخگویان فرهن گ سازمانی را مناسب و 48 درصد تاحدودی مناسب ارزیابی کردند. نتیجه گیری: فرهنگ سازمانی با اشتراک دانش درون و برون سازمانی رابطه معنادار قطعی دارد.

افزایش تعداد آسیب پذیری ها و پیچیدگی آنها در حوزه تبادل داده و اطلاعات، اهمیت مسئله کمی سازی آسیب پذیری ها را هم به جهت تعیین میزان آن و هم از نظر اولویت دهی و مدیریت منابع، بیش از پیش حائز اهمیت ساخته است. شبکه های رایانه ای به دلیل داشتن جایگاه پر اهمیت در زیر ساخت ارتباطی و تبادل داده ها و اطلاعات همواره در معرض آسیب پذیری های متعددی قرار داشته اند و این مسئله لزوم محاسبه کمی میزان آسیب پذیری ها را به منظور امکان دستیابی به شبکه هایی امن، بیش از پیش معطوف نظر محققان ساخته است. در این مقاله تلاش شده به منظور محاسبه کمی آسیب پذیری های شبکه، یک روش توسعه یافته بر پایه معماری امنیت 805 ITU-TX-و بر پایه ویرایش دوم سیستم امتیاز دهی آسیب پذیری متعارف (CVSS) پیشنهاد گردد. هدف روش پیشنهادی در این تحقیق، فراهم آوردن یک ساختار کمی سازی به منظور امکان شناسایی میزان آسیب پذیری ها و مدیریت مؤثر آنها می باشد.

هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل موفقیت تسهیم دانش 2 (تسهیم دانش اجتماعی) در سازمان ها می باشد.در این پژوهش از یک استراتژی سه مرحله ای، بدین شرح استفاده شده است: در مرحله اول شناسایی نرم افزارهای اجتماعی و استخراج عوامل موثر بر موفقیت هر یک جهت تسهیم دانش، از مرور ادبیات پژوهش صورت گرفت؛ درمرحله دوم اجرای روش دلفی و شناسایی عوامل کلیدی موفقیت انجام پذیرفت، و در مرحله سوم، مدل موفقیت بر اساس نتایج حاصله ایجاد و ارائه گردید. طبق نتایج بدست آمده از این پژوهش، مهمترین نرم افزار های اجتماعی به ترتیب اهمیتشان جهت تسهیم دانش به همراه مهم ترین عامل کلیدی موفقیت هر یک در تسهیم دانش، بدین شرح می باشند: نرم افزار شبکه اجتماعی (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: حضور فعّال خبرگان و افراد تأثیرگذار در حوزه دانشی مورد نظر در شبکه اجتماعی)، نرم افزار وبلاگ (مهمترین عامل کلیدی موفقیت :کیفیت اطلاعات موجود در وبلاگ)، نرم افزار ویکی (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: پیکربندی ویکی بر اساس حوزه های کلیدی دانش در سازمان)، نرم افزار پادکست (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: میزان کاربردی و اجرایی بودن مطالب پادکست)، نرم افزار ماشاپ (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: کیفیت اطلاعات منابع مادر ماشاپ ها)، نرم افزار تگ (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: به روز رسانی منظم و هوشمند) و نرم افزار آر.اس.اس (مهمترین عامل کلیدی موفقیت: به روز رسانی دائم - 24×7). بر اساس اطلاعات در دسترس محققین، این پژوهش از دو منظر اصالت و نوآوری دارد؛ اولاً ارائه عوامل کلیدی موفقیت نرم افزار های اجتماعی جهت تسهیم دانش در کنار هم، ثانیاً ارائه مدل موفقیت تسهیم دانش2. مدل ارائه شده می تواند به عنوان ابزاری مناسب جهت ارزیابی موفقیت، سنجش وضعیت، پیش بینی و آسیب شناسی های مرتبط با استقرار تسهیم دانش 2 در سازمان ها، مورد بهره برداری قرار گیرد.

در این پژوهش از یک استراتژی سه مرحله ای (کیفی-کمی-کمی) استفاده شده است. در بخش اول، با استفاده از مرور و تحلیل پژوهش های مرتبط، به خصوص بررسی موشکافانه اسناد مربوط به مدل استقرار مدیریت دانش ""مرکز کیفیت و بهره وری آمریکا""، اصول راهنمای پیشنهادی برای هریک از مراحل مدل تدوین شده است. در مرحله دوم، اعتبار اصول استخراج شده به نظرسنجی خبرگان قرار داده شد و درنتیجه این اصول به لحاظ اهمیت، رتبه بندی گردید. براساس نتایج این نظرسنجی، در مجموع، 42 اصل راهنما مورد تایید خبرگان قرار گرفته و رتبه دهی شد. سه مورد از مهمترین اصول راهنما از نظر خبرگان « اشتباه نکنید! دانش تنها در بخش تحقیق و توسعه سازمان خلق نمی شود، بلکه دانش در هر زمانی در هر یک از فرآیندهای روزمره نیز می تواند خلق شود»، « استراتژی مدیریت دانش می بایست با اهداف کلی سازمان همراستا باشد.» و«تنها یک بهترین مکانیزم وجود ندارد، بلکه باید سبدی از مکانیزم های مدیریت دانش را مورد استفاده قرار داد.» می باشد. در مرحله سوم پژوهش نیز، میزان کاربرد و توجه به این اصول راهنما در پروژه های مدیریت دانش شرکت مگفا مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی این مرحله نشان می دهد 36 اصل راهنما (از مجموع 42 اصل تایید شده توسط خبرگان)، مورد توجه بخش مدیریت دانش شرکت مگفا می باشد. دو مورد از پرکاربردترین این اصول در شرکت مگفا «استراتژی مدیریت دانش می بایست با اهداف کلی سازمان همراستا باشد.» و «از جزیره ای شدن پروژه های مدیریت دانش بپرهیزید. برنامه های مدیریت دانش موجود را به هم متصل کرده و اهرم یکدیگر قرار دهید.» می باشد.

انتخاب استراتژی مناسب مدیریت دانش به عنوان یکی از مهمترین عوامل موفقیت پیاده سازی مدیریت دانش یاد شده است. انتخاب استراتژی مدیریت دانش یک مسئله تصمیم گیری است که نیاز به ملاحظه تعدادی عوامل پیچیده دارد. در ارزیابی و انتخاب استراتژی مناسب مدیریت دانش ، عوامل مختلفی در سازمان باید مورد توجه قرار بگیرند. این در حالی است که عوامل شناسایی شده و نحوه تاثیر آنها بر استراتژی مدیریت دانش در ذات خود دارای ابهام می باشند. در این پژوهش ابتدا مروری بر مبانی نظری تحقیق در ارتباط با استراتژی های مختلف مدیریت دانش شده و عوامل تاثیر گذار بر انتخاب استراتژی مدیریت دانش سازمانی از چارچوب ها و مدل های مفهومی موجود استخراج شده اند. نحوه تاثیر این عوامل بر انتخاب استراتژی مدیریت دانش از طریق دلفی فازی استخراج شده است. سپس یک سیستم خبره فازی جهت انتخاب استراتژی مناسب مدیریت دانش با توجه به عواملی که بر استراتژی مدیریت دانش تاثیر دارند ، طراحی شده است. عواملی که در این سیستم بر انتخاب استراتژی مدیریت دانش در سازمان تاثیر گذار هستند شامل موارد : استراتژی عمومی کسب و کار، ساختار سازمانی ، عوامل فرهنگی ، استراتژی های فناوری اطلاعات ، استراتژی های مدیریت منابع انسانی، سطح اجتماعی سازی، انواع دانش و فرآیندهای خلق و انتشار آن می باشند. با توجه به عوامل تاثیر گذار شناسایی شده بر استراتژی های مدیریت دانش ، استراتژی نهایی بر اساس طیفی از انسان گرایی تا سیستم گرایی و با هدف حفظ توازن سطح دانش آشکار و ضمنی سازمان پیشنهاد می شود. عملکرد سیستم طراحی شده با اطلاعات مربوط به سه سازمان ایرانی مورد تست و ارزیابی قرار گرفته است.

بر اساس روش تجزیه و تحلیل هم رخدادی واژگان می توان موضوعات علمی را استخراج و ارتباط میان آنها را به صورت مستقیم از محتوای موضوعی کشف کرد. با این دیدگاه این پژوهش در صدد است با استفاده از روش هم واژگانی به این مسئله که دانش اطلاع سنجی از چه زیرحوزه های موضوعی تشکیل شده است و ارتباط این زیرحوزه ها با یکدیگر چگونه است؟ پاسخ داده و بدین ترتیب کاربرد این روش و میزان کارآیی آن را در ترسیم ساختار حوزه های علمی بررسی نماید. این پژوهش از نظر نوع کاربردی است و در آن از روش های مختلف علم سنجی، تحلیل هم واژگانی و تحلیل شبکه استفاده می شود. به منظور احصای مفاهیم اصلی حوزه اطلاع سنجی و جنبه های مختلف موضوعی آن، پس از استخراج کلیه مقالات علمی محققان حوزه اطلاع سنجی در عرصه بین المللی (نمایه شده در پایگاه «وب آو ساینس» از سال 1991 تا 2012 شامل 7375 رکورد) و انجام پالایش های لازم بر روی کلیدواژه های این مقالات واستانداردسازی آنها، فهرست منتخبی از واژه ها تهیه شد. با استفاده از نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا روند رشد انتشارات در حوزه اطلاع سنجی و هریک از زیرحوزه های آن شناسایی شد. سپس با ترسیم نقشه موضوعی این حوزه به کمک نرم افزارهای Vosviewer و Nodexl ، کار تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از نقشه ها، ساختار و خوشه های تشکیل شده و روابط درونی آنها و نیز پردازش هایی برای رسیدن به نقشه های مطلوب تر، انجام شد. بر اساس نقشه های حاصل شده از تحلیل مدارک مورد مطالعه، مفاهیمی از قبیل: علم اطلاعات، کتابخانه، تحلیل کتاب سنجی، نوآوری و متن کاوی از جمله پرکاربردترین موضوعات در حوزه اطلاع سنجی در سطح بین المللی بشمار می روند. ترسیم نقشه های هم واژگانی در مقاطع زمانی مختلف مورد بررسی، تغییرات و پایداری هایی را در مفاهیم و واژه های مرتبط با حوزه اطلاع سنجی نشان می دهد. برخی از واژه ها نظیر «تحلیل کتاب سنجی» در تمامی سال های مورد مطالعه حضور دارند درحالی که برخی دیگر در طول زمان ناپدید می شوند. مفاهیم جدید بعنوان بازترکیبی از واژه های موجود و در تعامل با تحولات و فناوری های جدید پدید می آیند.

این پژوهش با هدف تحلیل رفتار کاربران و درک میزان و نحوه استفاده آنها از پایگاه اطلاعاتی ایرانداک به مطالعه یک دوره 26 روزه (در ماه های بهمن و اسفند 91 ) لاگ جستجوی کاربرانی می پردازد که از بیرون ایرانداک به جستجوی اطلاعات در این پایگاه اطلاعاتی پرداخته اند. تحلیل های انجام شده روی لاگ شامل تحلیل کدگذاری جغرافیایی، تحلیل های آماری و تحلیل خرد رفتار اطلاع جویی است. یافته ها حاکی از آن است که کاربران شهرهایی چون تهران، مشهد و تبریز بیش از سایر نقاط از پایگاه استفاده کرده اند. ساعات بین 9 الی 13 روزهای دوشنبه و یکشنبه اوج استفاده است. پربسامدترین طول عبارت جستجوها بین 10 الی 15 حرف و پربسامدترین موضوع جستجو شده علوم اجتماعی است . همچنین مشخص شد که برخی از کاربران با مفاهیمی نظیر اصلاح عبارت جستجو یا نحوه صحیح استفاده از عملگرهای بول آشنا نیستند و این نکات منجر به بازیابی ناکارآمد از پایگاه می شود . ضعف هایی از جمله ناکارآمدی الگوریتم بازیابی در مورد کلمات کوتاه نیز در خود پایگاه آشکار شد. انجام این تحقیق نشان داد که استفاده از لاگ می تواند در ارزیابی سامانه بازیابی و شناخت رفتار کاربران آن بسیار مفید باشد.

هدف: در این مقاله تلاش می شود تا با نگاهی گذرا به تاریخ تکامل اخلاق فن آوری اطلاعات و شکل گیری موضوعات و مسائل مطرح در این قلمرو، ماهیت اخلاق فن آوری اطلاعات تبیین گردد. از این رو، بر اساس موضوعات و مسائل مطرح در اخلاق فن آوری اطلاعات، این حوزه مطالعاتی به مثابه حوزه مطالعاتی میان رشته ای معرفی می شود. مبتنی بر این نگرش، چشم انداز اخلاق فن آوری اطلاعات ترسیم می گردد. در ادامه، به برخی رهیافت های متعدد فلسفی به اخلاق فن آوری اطلاعات اشاره می شود، هر کدام از این رهیافت ها موجب اتخاذ تدابیر راهبردی و کاربردی متنوعی برای هدایت مسائل و موضوعات اخلاقی مذکور می گردد. روش: بخش عمده ا ی از این مقاله مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی است. با استفاده از این روش تلاش می شود تا با مراجعه به مقالات و آثار مطرح در حوزه اخلاق فن آوری اطلاعات، نتایج قابل قبولی از متون مربوطه حول اهداف فوق استنتاج شود. یافته ها: چشم انداز آینده اخلاق فن آوری اطلاعات مبتنی بر دو فرضیه رقیب، یکی امکان پیدایش انقلابی اخلاقی و دیگری حل شدنِ آن در نظریه های متعارف اخلاقی را نوید می دهد. به نظر می رسد، آنچه هرگونه ادعا و پیش بینی در این باره را موجه می سازد، استلزام های فلسفی نهفته در مفروضات اخلاق فن آوری اطلاعات است که پیامدهای متعددی را در قالب روش های تحلیلی متفاوت نسبت به مفهوم سازی ها و تفسیر رابطه فن آوری اطلاعات و جامعه به وجود می آورد. در این مقاله به سه رهیافت فلسفی موجبیت گرایی فن آورانه، برساخت گرایی اجتماعی و پدیدارشناسی نسبت به اخلاق فن آوری اطلاعات اشاره می شود. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله، تبیین ماهیت اخلاق فن آوری اطلاعات است که این موضوع از رهگذر نگاهی به تاریخ تکامل اخلاق فن آوری اطلاعات، ارائه مهمترین موضوعات و مسائل مطرح در این قلمرو و معرفی آن به عنوان حوزه مطالعات میان رشته ای است؛ آنچنان که این تکامل مبتنی بر رهیافت ها و استلزام های متعدد فلسفی است.

هدف : باتوجه به تأثیرگذاری ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی بین دانش آموزان در تحقق توسعه همه جانبه و فراگیر جامعه، این پژوهش به بررسی راهکارهای اجرایی ارتقاء فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان می پردازد. روش/ رویکرد پژوهش : تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش، توصیفی است. یافته ها: از مجموع 8 راهکار در قالب 60 سؤال فرعی و باتوجه به ارزش شاخص ها از لحاظ آماری، به ارائه مدلی برای ارزش گذاری وارزشیابی ترویج فرهنگ مطالعه در بین دانش آموزان، ارائه راهکارهای اجرایی- کابردی، راهکارهای سازمانی و کلان، راهکارهای عمده اجتماعی- فرهنگی، راهکارهای برنامه ای- کاربردی به منظور غنی سازی فرهنگ مطالعه دانش آموزان، و راهکارهای نوآورانه و به روز برای تقویت مهارت های مطالعه پرداخته شده است. نتیجه گیری: به منظور ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، بایستی نگاهی همه جانبه و کلی در به کارگیری روش های متنوع ازجمله راهکارهای اجرایی- کاربردی، سازمانی و کلان، اجتماعی- فرهنگی و برنامه ای- کاربردی داشت؛ و نیز به نقش رسانه، مسئولین، و مدیران اجرایی در ترویج مطالعه توجه کافی کرد.

مقدمه: رفتار اطلاع یابی از مهمترین موضوع های مورد توجه پژوهشگران، برای شناسایی نیازهای واقعی و مشکلات استفاده کنندگان در بازیابی و استفاده از اطلاعات است و در این میان پیامد نگاه فرایندی به جست وجوی اطلاعات، بازنگری در نحوه و نوع خدمات اطلاعاتی است که می توان به مراجعه گنندگان ارائه کرد. هدف این پژوهش مقایسه رفتار اطلاع یابی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان در تدوین پایان نامه بر اساس الگوی فرایند جست وجوی اطلاعات Kuhlthau در سال 1391 خورشیدی و در محیط کتابخانه ای و الکترونیکی بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه نارمنجی است که بر اساس پرسشنامه «کراکر» با عنوان «پرسشنامه فرایند پژوهش» بومی سازی شده است. روایی ابزار توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی تأیید و نارمنجی(1389) میزان Cronbach's alpha را جهت پایایی پرسشنامه، برای جنبه های شناختی (اندیشه ها) 78درصد و برای جنبه های عاطفی 87درصد ذکر نموده است (6). جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد در حال تحصیل ورودی سال 1390 تا 1388 خورشیدی ، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 196 نفر تعیین شده و نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای انجام گرفت. نوع آمار، توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و استنباطی (آزمون تی مستقل و همبستگی پیرسون) و نرم افزار مورد استفاده SPSS20 بوده است. یافته ها: دانشجویان دو دانشگاه مورد بررسی، مراحل الگوی Kuhlthau را با تفاوت های عمده ای طی کرده اند؛ به طوری که فقط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در یک یا چند مرحله از ترتیب مراحل این الگو تبعیت کرده است. در حیطه احساسات، در مراحل اول (شروع) و ششم (ارائه) تفاوت معناداری بین دانشجویان دو دانشگاه مشاهده شد. تفاوت در حیطه کنش ها (مجموع مراحل) بین دو دانشگاه معنادار بود. بررسی رابطه جنسیت با مراحل الگوی Kuhlthau نشان داد که تنها بین مرحله چهارم (خاص کردن موضوع) و نمره کل حیطه احساسات بین دو جنس اختلاف معناداری وجود دارد. همچنین بین مرحله سوم (بررسی اطلاعات) حیطه احساسات با سن دانشجویان رابطه معکوس و معناداری مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که دانشجویان دانشگاه اصفهان در تدوین پایان نامه مطابق با مراحل الگوی Kuhlthau عمل نکرده اند و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز تنها از یک پنجم ترتیب آن پیروی کرده اند. در برخی مراحل حیطه احساسات و حیطه کنش ها بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان دو دانشگاه تفاوت معناداری وجود دارد. بین مرحله چهارم (خاص کردن موضوع) حیطه احساسات الگوی Kuhlthau با جنسیت رابطه معناداری وجود دارد به نحوی که مردان اطمینان بیشتری در فرایند جست وجوی اطلاعات از خود نشان می دهند. همچنین بین احساسات مرحله سوم (بررسی اطلاعات) با سن رابطه معکوس و معناداری وجود دارد به طوری که با افزایش سن دانشجویان تردید کمتری در فرایند جست وجوی اطلاعات از خود نشان می دهند.

هدف: ارزیابی برون سپاری فعالیت های کتابخانه ای و نقش آن در بهبود عملکرد کتابخانه ملی ایران. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی از نوع کاربردی. جامعه آماری شامل تمام مدیران و کارکنان کتابخانه ملی در ادارات کل پردازش (فهرست نویسی)، فراهم آوری، اطلاع رسانی؛ و مالی است که به نوعی درگیر فعالیت های برون سپاری بوده اند. برای این منظور، پرسشنامه ای طراحی و میان 173 نفر توزیع شد و در نهایت چهار مؤلفه اثربخشی، کارایی، کمیّت، و کیفیت در 128 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: برون سپاری در حد کمی بر اثربخشی فعالیت ها، در حد متوسط بر کارآیی و بر کمیّت خدمات، و در حد اندکی بر کیفیت فعالیت های کتابخانه ای تأثیرگذار بوده است. نتیجه گیری: برون سپاری در حد کمی بر عملکرد بهینه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مؤثر بوده است.