درخت حوزه‌های تخصصی

به دلیل تأثیرات متفاوت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات2 بر جنبه های مختلف اجرای وظایف در سازمان ها، گرایش دولت ها به سمت استفاده از ICT در سالیان اخیر افزایش چشمگیری یافته است. موضوع مهمی که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد، آن است که استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات بدون توجه به تأثیرات متقابل حوزه های مختلف ICT باعث ناکارآمدی سازمان ها در انجام وظایف خود خواهد شد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف پرداختن به ایجاد یک ساختار نظام مند3 در حوزه ICT، حوزه های مختلف ICT را به منظور شناسایی عناصر نفوذکننده و تحت نفوذ واقع شده (علت و معلول)، مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از دستاوردهای پژوهش های سایر پژوهشگران، حوزه های مختلف ICT شامل اهداف، موانع، محرک ها، پویایی های گروهی، و حمایت سازمانی را شناسایی کرده، سپس عنصر دیگری به نام اثربخشی ICT را به منظور تأثیر عوامل اشاره شده بر اثربخشی ICT به حوزه های مختلف آن افزوده است. پرسشنامه استاندارد فنّ DEMATEL4 فازی به منظور جمع آوری اطلاعات، در بین 35 نفر از کارشناسان خبره حوزه های ICT و IT توزیع گردید. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با استفاده از DEMATEL فازی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده ها مؤید این مطلب بود که در حوزه ICT، اهداف به عنوان نفوذکننده ترین عنصر بر سایر عناصر حوزه ICT و محرک ها به عنوان نفوذپذیرترین عنصر در حوزه ICT تعیین می گردند.

هدف: در این تحقیق، پایان نامه های دکترای تخصصی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به منظور شناسایی تا رفتار استنادی نویسندگان در سال های 1380-1384 بررسی میشود و مجلات هسته ای معرفی میگردند. روش:در پژوهش حاضر، از روش تحلیل استنادی استفاده شده است و قانون برادفورد برای بررسی منابع و مأخذ و تعیین مجلات کلیدی و هسته به کار رفته است.. یافته ها:در بررسی استنادهای به کار رفته از میان 973 استناد مشخص شد. 568 (37/58 درصد) استنادها مربوط به مجلات بوده است که از این تعداد 543 (80/55 درصد) استناد به مجلات خارجی و تعداد 25 (56/2 درصد) استناد به مجلات فارسی اختصاص داشته است. همچنین مشخص گردید که در هر پایان نامه به طور متوسط به 05/11 متن استناد شده است. در این بررسی، تعداد مجلات هسته، 4 (53/1 درصد) عنوان میباشد، همچنین در تجزیه و تحلیل تاریخ استنادها مشخص شد که نیم عمر مجلات خارجی 8 سال است که این نیم عمر برای نشریات بالا میباشد. بررسی توزیع استنادها به مجلات خارجی نشان داد که 261 (36/47 درصد) عنوان مجله به زبان انگلیسی و 20 (62/3 درصد) عنوان به زبان فارسی است.

افزایش حجم چشمگیر داده ها و استفاده از آن ها جهت بهبود کیفیت تصمیمات مدیریتی از معضلات کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی هست. در این میان ابزار پرتوان داده کاوی می تواند با تحلیل داده ها به منظور پیش بینی و تحلیل تراکنش های کاربران و جلوگیری از اتلاف وقت آن ها در جهت استفاده از اطلاعات مفید از انبوه داده ها به تشخیص الگوهای معتبر و رابطه های نامعلوم بپردازد و کتابخانه ها را در تصمیم گیری های راهبردی و مدیریت اثربخش یاری رساند. این مطالعه با استفاده از رویکرد قوانین انجمنی که یکی از روش های داده کاوی است درصدد تحلیل تراکنش های امانت کاربران و کشف الگوی دسترسی آنان هست. در این مطالعه توصیفی که از نوع مقطعی است، داده های موردنیاز از تراکنش های کاربران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی همدان جمع آوری شد و پس از اعمال پیش پردازش بر روی این داده ها درنهایت تراکنش های6636 نفر از کاربرآن که به میزان 132833 تراکنش بود به روش سرشماری، طی بازه زمانی سه ساله موردبررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین تراکنش ها و مراجعات با نمره 4/24 ± 7 / 20، مربوط به دانشجویان و بیشترین دیرکرد و مدت زمان امانت به ترتیب با نمره 9/1396 ± 3/884 و3/1765 ± 7/885 مربوط به اعضای هیئت علمی بوده است. همچنین قوانین حاصل از الگوریتم Apriori توانست الگوی دسترسی کاربران را بر اساس اطلاعات جمعیت شناختی و همچنین وابستگی موضوعی منابع اطلاعاتی ارائه دهد و به عنوان الگویی مناسب در تحلیل و پیش بینی تراکنش کاربران مورداستفاده قرار گیرد. لذا با بهره گیری از رویکرد قوانین انجمنی می توان اقدام به طراحی سیستم توصیه گر کتاب در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نمود و نیز مدیران و سیاست گذاران می توانند با استفاده از این الگوها و قواعد، گام های تهیه و عرضه منابع اطلاعاتی خود را با نیازهای واقعی اعضاء همسو نمایند و به طور قابل توجهی در امور فراهم آوری، مجموعه سازی، مدیریت و خدمات کتابخانه از آن بهره جویند.

هدف: کاربرد نقشه های حاصل از تحلیل هم رخدادی واژگان پروانه های ثبت اختراع در آشکارسازی دانش فنی حوزه برق زیرسطحی های هوشمند. روش شناسی: از تحلیل هم رخدادی واژگان برای ترسیم نقشه های موضوعی فناوری AUV بهره گرفته شد. به منظور کسب نظر متخصصان از کاربرد این نقشه ها روش دلفی پیاده سازی شد. پروانه های ثبت اختراع حوزه برق زیرسطحی های هوشمند که در پایگاه های Google Patent و Lens نمایه شده بودند به صورت تمام متن بازیابی شدند. برای یافتن پروانه های ثبت اختراع مرتبط، از روش جستجوی دوگانه کلیدواژه رده استفاده شد. سرانجام تعداد 223 پروانه ثبت اختراع بررسی شد. یافته ها: نقشه های موضوعی سبب درک بهتر و آشنایی اولیه با محتوای برق زیرسطحی های هوشمند می شود. این نقشه ها برای خبرگانی که پیش زمینه قبلی دارند می تواند نقطه آغازی برای آشنایی با دانش فنی باشد. اگر این نقشه ها به نقشه راه تبدیل شود، می تواند مؤثر باشد؛ اما در خصوص به روزرسانی دانش افراد متخصص کاربردی ندارد. نتیجه گیری: نقشه های به دست آمده از تحلیل هم موضوعی باید از دو منظر نوآشنایان، و متخصصان و خبرگان مورد توجه قرار گیرد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی و آزمون الگوی روابط میان عدم استفاده اجباری از اطلاعات و مقوله های فرعی آن با عدم تحمل بلاتکلیفی و مقوله های فرعی آن ، با رویکردی شناختی است. روش: این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی (با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری) است. نوع کار تحقیقاتی، کاربردی است و گردآوری داده ها به روش پیمایشی (در نمونه ای به حجم ۲۱۴ نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد) انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داد حوزه تحصیلی، مقطع تحصیلی، و جنسیت آزمودنی ها تأثیری بر میزان متغیرها نداشتند. فرضیه پژوهش در مورد ارتباط متغیرها و شاخص های آن ها با هم و نقش عوامل شناختی در عدم استفاده اجباری از اطلاعات، همسو با مبانی و پیشینه نظری، تأیید شد. بر پایه یافته پژوهش میزان عدم تحمل بلاتکلیفی و شاخص های این متغیر نزد آزمودنی ها بیش از حد متوسط بود. همچنین این پژوهش دو دسته کلی «روان شناختی» و «اطلاعاتی و دانشی» را در بین عوامل شناختی عدم استفاده اجباری از اطلاعات (که البته همگی از نوع فراشناخت هستند) قابل تفکیک دانست. در پایان گزارش کاربردهای این مطالعه و پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی برشمرده شده است. این مقاله از چند جهت می تواند اصیل و نو باشد. اول موضوع آن که در ایران اولین مطالعه و در سطح بین المللی دومین مطالعه ای است که به عدم استفاده از اطلاعات به عنوان موضوعی مستقل از استفاده از اطلاعات پرداخته است. رویکرد شناختی به این موضوع نیز کاملاً اصیل در سطح ملی و بین المللی است. روش مورد استفاده در تجزیه وتحلیل داده ها (مدل معادلات ساختاری) در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی کمتر مورد استفاده قرار گرفته است.

هدف: فراتحلیل مطالعات حوزه پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران با کمک روش های آماری فراتحلیل. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش به روش فراتحلیل انجام شده است. در مجموع، 25 پژوهش دارای ویژگی محاسبه سنجش اندازه اثر بودند. برای فراتحلیل مطالعات، ابتدا میانگین ها و خطای استاندارد متغیرهای موجود در مطالعات جمع آوری و سطح معناداری آنها با انجام آزمون اختلاف میانگین ها اندازه گیری شد. سپس براساس آزمون های موجود در مطالعات، اندازه اثرهای متغیرها براساس رویکرد هدجس محاسبه و برای تفسیر آنها از رویکرد کوهن استفاده شد. در مجموع، 10 متغیر (4 متغیر اصلی و 6 متغیر بیرونی) در مطالعات، بررسی شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد تمامی متغیرها از لحاظ میزان تأثیر در امر پذیرش فناوری -البته با میانگین های متفاوت- معنادار شناخته شدند. همچنین با محاسبه اندازه اثرها مشخص شد که 4 متغیر اصلی موجود در مدل فناوری دیویس همبستگی های بالایی با یکدیگر دارند. همچنین قریب به اتفاق متغیرهای بیرونی نیز دارای اندازه اثرهای بالایی بودند نتیجه گیری: تمامی متغیرهای مورد بررسی در امر پذیرش فناوری مؤثر هستند. با توجه به اینکه تمامی متغیرهای اصلی مدل دیویس دارای اندازه اثر بالایی بودند می توان مؤلفه های مدل دیویس را همچنان به عنوان مؤلفه های آرمانی در این زمینه دانست.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت ارگونومی ویژگی های دسترس پذیری در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایرانی صورت گرفته است. پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی از نوع ارزیابی مکاشفه ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را 5 نرم افزار کتابخانه دیجیتالی آذرخش، نوسا، پاپیروس، پروانپژوه و پیام تشکیل می دهند. ابزار پژوهش سیاهه ارزیابی بر اساس ویژگی های دسترس پذیری ایزو171-9241 است که از روش دلفی برای متناسب ساختن آن استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از فنون آماری توصیفی به همراه آزمون فریدمن و روش تصمیم گیری چند شاخصه-مجموع ساده وزنی (SAW) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایرانی تلاش چندانی برای تأمین ویژگی های دسترس پذیری انجام نداده اند و تنها از طریق قابلیت های تعبیه شده در سیستم عامل و سکویی که نرم افزارها روی آن اجرا می شوند، بخشی از ویژگی های دسترس پذیری برای انواع کاربران ناتوان و تسهیل استفاده کاربران عادی تأمین شده است. به همین دلیل، دسترس پذیری ابزارهای ورودی که از طریق سیستم عامل و سکو تأمین می شود، نسبت به دیگر معیارها، با رعایت 59 درصد از ویژگی های مطلوب، بالاترین میزان رعایت ویژگی های دسترس پذیری را در نرم افزارهای مورد بررسی به خود اختصاص داده است. همچنین یافته ها نشان داد نرم افزارها به لحاظ رعایت ویژگی های دسترس پذیری از لحاظ آماری تفاوت معنا داری با یکدیگر دارند. از میان نرم افزارهای مورد بررسی نرم افزار «آذرخش» با کسب میانگین امتیاز 138.5 بالاترین امتیاز را در رعایت ویژگی های دسترس پذیری کسب کرد. همچنین این پژوهش به لحاظ پرداختن به موضوع دسترس پذیری از اولین پژوهش های انجام شده در ایران به شمار می رود و می تواند نقش مهمی در آشنا ساختن طراحان نرم افزاری و مسئولان مجموعه ها و کتابخانه های دیجیتالی با ویژگی های دسترس پذیری و توجه به کاربران خاص (ناتوان و کم توان حرکتی، حسی و ذهنی) داشته باشد.