درخت حوزه‌های تخصصی

رفتار اطلاع‌جویی و ابعاد آن در سال‌های اخیر کانون توجه بسیاری از پژوهشگران کشورهای گوناگون قرار گرفته و در بسیاری از رشته‌ها آزموده و بررسی شده است. رابطه این متغیر با بسیاری از متغیرها مانند جنس،‌ رشته، شغل،‌ دانش افراد، شخصیت،‌ تجربه و تخصص نیز سنجیده شده و نتایج سودمندی در‌بر داشته است. در این پژوهش، رابطه بین رفتار اطلاع‌جویی و دانش پیشین در دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران تحلیل و آزموده شده. نتایج حاکی از آن است که بین رفتار اطلاع‌جویی افراد و دانش پیشین آن‌ها به طور کلی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. بین برخی ابعاد رفتار اطلاع‌جویی و ابعاد دانش پیشین افراد نیز رابطه معنادار و مثبتی مشاهده شده است؛ اما بین متغیرهای «زمان به عنوان عامل بازدارنده» و «تأیید دانش پیشین» که از ابعاد رفتار اطلاع‌جویی هستند با ابعاد اصلی دانش پیشین، همبستگی منفی به دست آمده. این نتایج با پاره‌ای از نتایج پژوهش‌های پیشین، سازگار و با برخی از آن‌ها، ناسازگار است.

فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته، سرعت و سهولتی را در انجام کارها به ارمغان آورده است که به آسایش و آسودگی بیشتر در زندگی منجر شده است. با این حال، بهداشت و تندرستی کاربران در اثر استفاده ی نادرست به شدت در معرض خطر است. مقاله ی حاضر می کوشد تا با مرور تأثیرات نامطلوب کاربرد نادرست این فن آوری ها بر سلامت کاربران و محیط زیست، اهمیت مخاطرات و آسیب های احتمالی را بیش از پیش آشکار کند، تا از این رهگذر، ضمن آگاهی رسانی بیشتر، بر لزوم آموزش کاربرد صحیح به عنوان یکی از مباحث اساسی در ترویج فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی تأکید شود. کاربرد ناآگاهانه، غیر اصولی و افراطی فن آوری های اطلاعاتی، طیف وسیعی از پیامدهای ناگوار را برای سلامت انسان و محیط زیست به همراه دارد. انواع ناهنجاری های جسمی، بیماری ها و اختلالات، سلامت انسان را تهدید می کند. گذشته از این، انواع آلاینده ها و پسماندهای خطرناک ناشی از فن آوری های اطلاعاتی، سلامت محیط زیست را به خطر انداخته است. راهکارهای متعددی برای مقابله با این مخاطرات وجود دارد که بنیانی ترین آن ها را آموزش و تدوین راهبردهای مدیریت ملی تشکیل می دهد. لازم است اصول کاربرد صحیح فن آوری ها، راه های پرهیز از خطرات و به ویژه تشویق به استفاده از فن آوری سبز در کانون توجه برنامه های ترویج و آموزش فن آوری های اطلاعاتی قرار گیرد.

بخش اصلی عملیات هر مرکز فعال در زمینه اطلاع رسانی را عملیات مربوط به سازماندهی اطلاعات تشکیل میدهد. فرایند این عملیات, پس از گردآوری مدارک, آغاز و تا تولید پایگاههای اطلاعات ادامه می یابد. این پژوهش به طراحی فرایند سازماندهی و تولید پایگاههای اطلاعات برای 7 نوع مدرک اختصاص دارد. این فرایند به گونه ای طراحی شده است که از دوباره کاری و اتلاف منابع پیشگیری کند و امکان کنترل, هماهنگی, بودجه بندی, برنامه ریزی و کنترل تولید و شبیه سازی کامپیوتری را فراهم سازد. مورد پژوهی این فرایند, مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران بوده و به گونه ای طراحی شده است که می تواند در مراکز مشابه نیز استقراریابد. برای طراحی, پس از دسته بندی انواع مدارک, ابتدا مدل مفهومی و سپس مدل فیزیکی فرایند مربوط به هر دسته از مدارک تدوین وارائه شده است.

امروزه بسیاری از مدیران ،نقش اساسی دانش را در کسب مزیت رقابتی و دنبال کردن اهداف استراتژیک سازمان درک کرده اند و مدیریت دانش به صورت یک الزام رقابتی در سازمان ها درآمده است. با وجود این اگر زیرساخت های مناسب و پیش نیازهای لازم برای استفاده از چنین فرآیندی فراهم نباشد، حاصلی جز انزجار منابع انسانی و اتلاف منابع مالی در پی نخواهد داشت. بنابراین، ضروری است که سازمان ها قبل از هر اقدامی، از آمادگی سازمان خود در ارتباط با استقرار آن اطمینان حاصل نمایند. برای رسیدن به چنین هدفی ارائة مدلی برای سنجش آمادگی سازمان برای مدیریت دانش، اجتناب ناپذیر است. در پژوهش حاضر، ابتدا مدلی فرضی ارائه شده و از طریق پرسشنامه ای در معرض اظهار نظر 50 نفر از صاحبنظران قرار گرفته است. بعد ازمشخص شدن مدل نهایی، برای تعیین وزن عوامل و شاخص ها ی آن از روش میانگین موزون استفاده شده است. در نهایت، میزان کاربردی بودن مدل، در مرکز آمار ایران مورد آزمون قرار گرفته، وضعیت آمادگی آن در ابعاد مختلف مشخص شده و بر اساس وضعیت آن پیشنهادهایی ارائه شد.

نقش رهبری در سازمان از گذشته مورد تاکید صاحب نظران بوده است. نظریات رهبری در گذشته کمتر بر مشارکت کارکنان در امور سازمان تاکید داشتند. یکی از نظریات جدید رهبری که تاکید بر مشارکت فعال همه کارکنان در فعالیت های مختلف دارد رهبری اشتراکی می باشد. در رهبری اشتراکی همه کارکنان نقش فعال داشته و در جهت پیشبرد اهداف سازمان تلاش می کنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر رهبری اشتراکی بر اثربخشی کارگروهی با نقش متغیر میانجی تسهیم دانش در سازمان تامین اجتماعی شهر اصفهان می باشد. جامعه آماری شامل 270 نفر از کارکنان سازمان تامین اجتماعی شهر اصفهان تشکیل می باشد. حجم نمونه آماری به روش تصادفی ساده و بر اساس جدول گرجسی و مورگان، 159 نفر تعیین شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. روایی پرسشنامه ها از طریق روایی محتوایی و روایی سازه به کمک روش معادلات ساختاری تایید شد. ضرایب پایایی پرسشنامه رهبری اشتراکی 81/0، پرسشنامه تسهیم دانش 79/0 و پرسشنامه اثربخشی کارگروهی 76/0 برآوردشد. تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS21 وAmos21 انجام شد. نتایج آزمون فرضیات نشان دهنده تاثیر مستقیم رهبری اشتراکی بر اثربخشی کارگروهی، تاثیر مستقیم رهبری اشتراکی بر تسهیم دانش و تاثیر مستقیم تسهیم دانش بر اثربخشی کارگروهی بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که، تسهیم دانش در تاثیر رهبری اشتراکی بر اثربخشی کارگروهی نقش میانجی را ایفا می کند.

مقالهء حاضر حاوی مباحثی دربارهء این است که چگونه می‌توان فرآیند مدیریت دانش را به فعالیتهایی در زمینهء ایجاد دانش، اعتبار بخشی به دانش، نمایش و عرضهء دانش، اشاعهء دانش و فعالیتهای بهره‌گیری از آن تقسیم‌بندی نمود. سازمان‌ها به منظور استفاده از دانش باید به سرعت در فعالیت‌های مربوط به مدیریت دانش موازنه ایجاد کنند. عموماً برقراری چنین موازنه‌ای نیازمند ایجاد تغییرات در فرهنگ سازمانی، فناوری‌ها و فنون است. برخی از سازمانها بر این باورند که با تمرکز صرف بر افراد، فناوری و فنون می‌توان دانش را مدیریت کرد. تمرکز صرف بر این سه عامل به ادامه فعالیت‌های رقابتی سازمان‌ها کمک نمی‌کند بلکه تعامل بین این‌ها است که به شکل مؤثری سازمان را در زمینهء مدیریت دانش خود توانمند می‌سازد. با ایجاد یک محیط کاری پویا و آموزنده سازمان‌ها می‌تواند پیشرفت‌های رقابتی‌شان را حفظ کنند.

دانش، سرمایه فکری و یک نوع دارایی کلیدی برای کسب مزیت رقابتی است، در دنیای پر چالش اقتصادی امروز، مدیریت دانش مجموعه ای است از فرایند ها برای بکارگیری منبع استراتژیک دانش در سازمانها جهت یاری به آنها تا اطلاعات مهم را بیابند، گزینش کنند و سرانجام سازماندهی و منتشر نمایند و این تخصصی است که برای فعالیت هایی چون حل مشکلات، آموختن پویا، برنامه ریزی راهبردی و تصمیم گیری ها ضروری است. سازمانهای بسیاری در جهان، نظامهای مدیریت دانش را، در راستای حفظ ثبات و سودمندی ایشان پذیرفته و انتخاب کرده اند. این نگرش در سازمان های در حال توسعه، نتیجه ی فن آوری اطلاعات، از قبیل بیوتکنولوژی، علوم رایانه و ارتباطات راه دور و همچنین اطلاع رسانی بهداشت و درمان و حرفه های دیگری همچون بازاریابی، حسابداری، مشاوره مدیریتی، کاربرد مؤثری یافته است. به دلیل تشابه حرفه ای اغلب متخصصان اطلاع رسانی با کتابداران که به طور سنتی با فعالیت های نظیر تولید، گرد آوری، دریافت، تکثیر و ذخیره و بازیابی و اشاعه اطلاعات در ارتباط هستند می توانند ضمن آشنایی با اصول و مبانی مدیریت دانش، به مدیران دانش امروز تغییر وضعیت دهند. در این مقاله ضمن بررسی ابزار تبادل دانش و راه های انتقال و تبدیل آن اهمیت حرفه کتابداری و اطلاع رسانی در نظامهای مدیریت دانش نیز تبیین می شود. نقش متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی در شناسایی دانش و ارزیابی و سازماندهی و ذخیره سازی آن بمنظور بالا بردن خرد جمعی و افزایش ابتکار در سازمانها موثر بوده و موجبات پیشرفت و توسعه ی آنها را فراهم می نماید تبدیل اطلاعات به دانش و ایجاد زمینه یادگیری از وظایف مهم مدیریت دانش خواهد بود. این مقاله جایگاه جدیدی را برای حرفه کتابداری و اطلاع رسانی تبیین نموده است.

تسهیم دانش مکانیزمی است که با انتشار و کمک به کاربرد دانش، کارکنان را در تحقق وظایف شغلی خود یاری می کند. این مکانیزم می تواند تحت تأثیر عوامل مختلف فردی و سازمانی باشد . از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین آوای کارکنان با تسهیم دانش انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده و روش جمع آوری داده ها شامل بررسی پیمایشی می باشد. جامعه آماری شامل تمامی اعضای هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان بوده که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای (بر حسب جنسیت، مرتبه علمی و رشته آموزشی) تعداد 183  نفر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش از پرسشنامه های آوای کارکنان و تسهیم دانش استفاده شد. برای تعیین پایایی از آزمون آلفا کرونباخ استفاده شد که مقدار ضریب برای آوای مطیع 85/0، آوای تدافعی 81/0 و آوای نوع دوستانه 79/0 و برای تسهیم دانش 87/0 به دست آمد . برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه همزمان با کمک نرم افزار SPSS21  استفاده شد. نتایج نشان داد مقدار ضریب همبستگی آواهای: مطیع، تدافعی و نوع دوستانه با تسهیم دانش به ترتیب 577/0-، 409/0- و 671/0 بود (001/0 p< ). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که آوای کارکنان 3/52 درصد از واریانس تسهیم دانش را تبیین می کند (001/0 p< ) که از بین آوای کارکنان، آوای نوع دوستانه با مقدار β (516/0) اثر مثبت و آوای مطیع با مقدار β (329/0-) اثر منفی بر تسهیم دانش دارد (001/0 p< ). بنابراین با افزایش آواهای مطیع و تدافعی از میزان تسهیم دانش کاسته می شود اما با افزایش آوای نوع دوستانه بر میزان تسهیم دانش افزوده می گردد.

این مقاله بر آن است تا به نقش مدیریت دانش در سازمان‌‌‌‌‌‌ها، به‌ویژه کتابخانه‌ها، و تأثیر آن در بهبود روند کاری آنها بپردازد. هدف اصلی از مدیریت دانش در یک سازمان تبدیل دانش ضمنی کارکنان، به‌عنوان منبعی مهم در تصمیم‌گیری و اقدام عملی، به دانش صریح و مدون برای رسیدن به اهداف آن است. به هر میزان که میان توانایی‌ها، درک، قوه شناخت و اطلاعات انسان ارتباط نزدیک‌تری برقرار شود، می‌توان به تولید دانش اثربخش‌تر و کاربردی‌تر امیدوار بود. امروزه سازمان‌ها نباید تنها منبع مالی را سرمایه‌های خود بدانند بلکه دانش کارکنان یک سازمان، از مهم‌ترین سرمایه‌های آن به‌شمار می‌آید که انتظار می‌رود مدیریت یک سازمان به‌نحو شایسته و مطلوبی در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.

برنامه ریزی آینده نگر و مبتنی بر روندهای آتی برای پیشبرد اهداف و تامین منافع ملی، از مهمترین وظایف استراتژیست ها در هر عرصه ای است. برای دستیابی به این مقصود، افزون بر نیاز به اطلاعات و داده های درست و جامع، بایستی توان تحلیل این داده ها و پیش بینی روندهای آینده را نیز داشته باشند و در همان حال، بتوانند راهکار هایی برای تصمیم گیری و اقدام در راستای پیشبرد برنامه ها ارائه دهند. با توجه به نقش و جایگاه صنعت بانکداری در پویایی اقتصاد و با وجود چالش ها و عدم قطعیت های جهانی در محیط کسب وکار، بهره گیری از آینده نگاری به منظور تقویت و بهبود م دیریت این بخش اهمیتی بسزا دارد. یکی از مهمترین گام های آینده نگاری، شناسایی و تحلیل روندهای مؤثر بر موضوع در دست مطالعه می باشد. پژوهش حاضر می کوشد شیوه ای برای شناسایی کلان روندهای مؤثر بر آینده بازار صنعت بانکداری را پیشنهاد کند. بدین منظور پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و منابع معتبر، فهرستی از روندهای کلیدی مؤثر بر آینده بازار صنعت بانکداری به دس ت آمد و در مرحله بعد، با بهره گیری از روش های آینده نگاری، روش تحلیل ساختاری / تأثیر متقابل (بر گذر)، ماتریس تأثیر متقابل، طراحی و با تشکیل پانلی متشکل از 8 نفر از خبرگان آینده پژوهی، اجماع نظرات آن ها درباره تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر، وارد ماتریس شد. با تحلیل داده های حاصل از ماتریس به کمک نرم افزار میک مک میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر یک از عوامل مشخص شد و بر این اساس روندهای راهبردی مؤثر شناسایی گردید.

به منظور مواجهه با موضوع مدیریت دانش، سازمان ها ناگزیر از تدوین استراتژی مدیریت دانش و تدوین استراتژی دانش هستند. مدل ها و روش های مختلفی برای تدوین این استراتژیها ارائه شده است. در این پژوهش یک مدل سیستم داینامیک برای انتخاب و تلفیق این دو نوع استراتژی ارائه شده است. در این مدل عوامل سازمانی مانند استراتژی عمومی کسب و کار سازمان، ساختار سازمانی، عوامل فرهنگی، منابع انسانی و زیرساخت های فناوری اطلاعات به عنوان متغیرهای تاثیر گذار در نظر گرفته شده اند. از طرفی در رویکرد پویا برای ایجاد استراتژی های دانش و مدیریت دانش، وضعیت فرایندهای خلق و انتشار دانش و نیز سطح دانش آشکار و پنهان، تاثیر مستقیمی بر استراتژی های انتخابی دارند. در این پژوهش ابتدا متغیرهای دانشی سازمان مورد مطالعه شناسایی گشته و سطح اولیه ی آن ها و عوامل تاثیر گذار بر افزایش یا کاهش مقدار آنها مشخص گردیده اند، سپس نمودارهای علت و معلولی و نرخ و حالت آنها ترسیم شده است. در پایان پس از آزمون و شبیه سازی مدل دینامیکی،سناریوها و سیاست های مختلفی برای نمونه مورد مطالعه پیشنهاد شده است. نتایج سناریو های منتخب نشان دهنده بهبود در متغیرهای مربوط به هر دو نوع استراتژی دانش و استراتژی مدیریت دانش است.

پژوهش حاضر سازمان های آموزشی را به عنوان یکی از انواع مهم سازمان ها از نظر فعالیت مورد مطالعه قرار داده است. در این تحقیق به بررسی رابطه جو اخلاقی و ابعاد آن با خلق دانش پرداخته شده است. تحقیق مورد نظر از جهت ارتباط بین متغیرهای تحقیق، از نوع همبستگی است. روش انجام تحقیق نیز به صورت پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کارمندان شاغل در حوزه ستاد مرکزی و معاونت های دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در اردیبهشت ماه 1393 به تعداد 290 نفر بوده و حجم نمونه برمبنای جدول مورگان 165 نفر تعیین گردید که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه های استاندارد جو اخلاقی سازمانی ویکتور و کالن مشتمل بر 26 گویه و خلق دانش همتی مشتمل بر 7 گویه  و با مقیاس پنج گزینه ای لیکرت بوده است. برای اطمینان از روایی پرسشنامه ها، آنها به روش اعتبار صوری مورد تأیید 3 نفر از اساتید قرار گرفت و پایایی آنها با ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد که این مقدار برای پرسشنامه جو اخلاقی سازمانی 809/0 و برای پرسشنامه خلق دانش 821/0 بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها به طور عمده  با استفاده از آزمون های همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندگانه و به کمک نرم افزار   spss 19 انجام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در سازمان مورد مطالعه بین جو اخلاقی سازمانی و خلق دانش رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین شش بعد جو اخلاقی(ابزاری، مراقبتی، استقلال اخلاقی، قوانین اخلاقی، ضوابط اخلاقی و کارایی اخلاقی) با خلق دانش رابطه مثبت و معناداری دارند. بنابراین برمبنای نتایج این تحقیق جو اخلاقی به عنوان یک عامل در ایجاد و ارتقاء دانش در سازمان، نقش ایفا می کند. بر این اساس پیشنهاد می گردد با مدیریت مناسب و ارتقای جو اخلاقی در سازمان ها، شرایط مساعدی برای فرآیندهای خلق دانش در آنها فراهم شود.

در این مقاله ابتدا وظایف، خصوصیات و رویکردهای مهم مدیران ارشد اطلاعات و دانش لز منظر کارشناسان و محققین این مباحث مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس حیطه های کاری این دو حوزه با یکدیگر مقایسه شده است. در ادامه نظرات و دلیل موافقان و مخالفان ادغام و یا تفکیک مسولیتهای مدیران ارشد اطلاعات و مدیران ارشد دانش در ساختارهای سازمانی بیان گردیده است