محمد ایرانشاهی

سود حسابداری به منزله برجسته ترین متغیّر اطلاعاتی، نقش بسزایی در بازارهای مالی ایفا می کند و استفاده کنندگان اطلاعات مالی تصمیم های خود را بر پایه آن شکل می دهند. در این میان، ترکیب اجزای سود و نحوه محاسبه آن، از نظر انتخاب رویه های اختیاری حسابداری (توسط مدیران)، محتوای اطلاعاتی آن را که همان سودمندی اطلاعات برای تصمیم گیری است، به چالش کشیده است. در این تحقیق، نقش اقلام تعهّدی و جریان های نقد عملیاتی در تبیین رفتار بازدهی سهام شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. برای دستیابی به هدف تحقیق، محتوای اطلاعاتی افزاینده سود و جریان های نقد عملیاتی شرکت ها، به تنهایی و به صورت ترکیبی، در حضور متغیّر های سودهای گذرا (سود های غیرعملیاتی)، اندازه، اهرم مالی و فرصت های رشد با انتخاب نمونه ای متشکّل از 111 شرکت در دوره زمانی سال های 1383-1388 مقایسه شده است. یافته های تحقیق حاکی از برتری نسبی محتوای اطلاعاتی سود در مقایسه با جریان های نقد عملیاتی است. بر این اساس، ملاک گزینش شرکت ها سود عملیاتی گزارش شده است و سرمایه گذاران در مقایسه میان سود و جریان های نقد عملیاتی نسبت به سود، حساسیّت بیشتری نشان می دهند. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع، برقراری الزامات هدفمند، برای افزایش کیفیت گزارشگری و شفّافیت روزافزون جریان اطلاعاتی در بازار سرمایه ایران، هدفی ضروری به نظر می آید.

رفتار اطلاع‌جویی و ابعاد آن در سال‌های اخیر کانون توجه بسیاری از پژوهشگران کشورهای گوناگون قرار گرفته و در بسیاری از رشته‌ها آزموده و بررسی شده است. رابطه این متغیر با بسیاری از متغیرها مانند جنس،‌ رشته، شغل،‌ دانش افراد، شخصیت،‌ تجربه و تخصص نیز سنجیده شده و نتایج سودمندی در‌بر داشته است. در این پژوهش، رابطه بین رفتار اطلاع‌جویی و دانش پیشین در دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران تحلیل و آزموده شده. نتایج حاکی از آن است که بین رفتار اطلاع‌جویی افراد و دانش پیشین آن‌ها به طور کلی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. بین برخی ابعاد رفتار اطلاع‌جویی و ابعاد دانش پیشین افراد نیز رابطه معنادار و مثبتی مشاهده شده است؛ اما بین متغیرهای «زمان به عنوان عامل بازدارنده» و «تأیید دانش پیشین» که از ابعاد رفتار اطلاع‌جویی هستند با ابعاد اصلی دانش پیشین، همبستگی منفی به دست آمده. این نتایج با پاره‌ای از نتایج پژوهش‌های پیشین، سازگار و با برخی از آن‌ها، ناسازگار است.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان همخوانی کلیدواژه های عنوان در پایان نامه های مندرج در «پایگاه چکیده نامه های ایران» با توصیفگرهای اختصاصیافته به این پایان نامه ها صورت پذیرفت. جامعة مورد بررسی، کلیة رکوردهای موجود در این پایگاه (65536 رکورد) از ابتدا تا پایان سال 1381 است. با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه از هر حوزة علوم انسانی، علوم پایه، علوم پزشکی، فنی و مهندسی، علوم کشاورزی و هنر، 100 رکورد به شیوة تصادفی انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین تعداد متوسط کلیدواژه های عنوان در حوزه های مورد بررسی تفاوت معناداری وجود دارد و 67 درصد توصیفگرهای نمایه سازان را کلیدواژه های عنوان تشکیل میدهند. همبستگی بالایی بین تعداد کلیدواژه های عنوان و تعداد توصیفگرها و میزان همخوانی آن ها وجود دارد. از نظر شیوة نگارش 48 درصد توصیفگرها به صورت تکواژه، 52 درصد ترکیب واژه، 87 درصد توصیفگرها مفرد و 13 درصد آن ها به صورت جمع تهیه شده اند. بازیافت بیشتر از طریق توصیفگرها در مقایسه با کلیدواژه های عنوان، اثربخشی طرح هایی را نشان داد که به منظور افزایش ارتباط بین توصیفگرهای هم موضوع در این پایگاه صورت پذیرفته است.