احمد برجعلی

مقدمه:این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی مدل پیشگیری از بازگشت بر پایه ذهن آگاهی (MBRP) در پیشگیری از بازگشت و افزایش مهارت های مقابله ای در افراد وابسته به مواد افیونی انجام شده است. روش: در یک طرح شبه آزمایشی 24 نفر مراجع با تشخیص اختلال سوء مصرف مواد افیونی که دوره سم زدایی را با موفقیت به پایان رسانده بودند، با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای در دو گروه آزمایشی و گواه ( هر گروه 12 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایشی به مدت هشت هفته و هر هفته یک جلسه گروهی تحت آموزش قرار گرفتند و گروه گواه در طول این مدت هیچ درمانی دریافت نکردند. آزمودنی های پژوهش توسط پرسشنامه مهارت های مقابله ای با سوء مصرف الکل (که برای سوء مصرف مواد نیز کارایی بالایی دارد) و نیز آزمایش مورفین پیش از شروع درمان، تصادفی در طی درمان، پس از درمان و پس از اتمام مرحله پیگیری سه ماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون های تجزیه و تحلیل کواریانس چند متغیری (MANCOVA)، تجزیه و تحلیل کواریانس تک متغیری (ANCOVA) و خی دو استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون های تجزیه و تحلیل کواریانس چند متغیری و تجزیه و تحلیل کواریانس تک متغیری نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو گروه در افزایش مهارت های مقابله ای در مرحله پس آزمون و پیگیری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون خی دو نشان داد که تفاوت معنی داری بین فراوانی بازگشت در دو گروه وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که آموزش مدل پیشگیری از بازگشت بر پایه ذهن آگاهی (MBRP) در پیشگیری از بازگشت به اعتیاد و افزایش مهارت های مقابله ای مؤثر است

هدف این پژوهش بررسی و تبیین مفهوم کیفیت زندگی از دیدگاه اسلامی است. در این راستا با روش تحلیل اسنادی به بررسی کتابهای آیت الله جوادی آملی پرداخته شده است. ابزار پژوهش سامانه مقوله بندی و رمزگذاری متغیرهاست که به تأیید پنج نفر از صاحبنظران رسیده است. براساس تجزیه و تحلیل کیفی، چهار بعد اصلی کیفیت زندگی (خود، خدا، دیگران، طبیعت) شناسایی، و حوزه های مربوط به هر کدام از این ابعاد تعیین، و در نهایت برای هر یک از ابعاد و حوزه ها، شاخصهای ارزیابی آن استخراج گردید.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین میزان اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر کاهش افسردگی و افزایش رضایت زناشویی زنان افسرده انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه گواه و جامعه آماری کلیه زنان متاهل مراجعه کننده به خانه های سلامت منطقه 5 شهر تهران در تابستان 1392 به تعداد 72 نفر بود. پس از غربال گری از میان آن ها 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه گمارده شد، در حین درمان به علت ریزش نمونه پژوهش به 22 نفر کاهش یافت. ابزار پژوهش آزمون افسردگی بک، وارد، مندلسون، موک و ارباف (1961) و آزمون رضایت زناشویی انریچ ساخت اولسون، دراکمن و فورنیر (1993) بود. روان درمانی مثبت گرا در 8 جلسه 2 ساعته در هفته یک بار در گروه آزمایشی برگزار و برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج حاکی از تاثیر معنی دار روان درمانی مثبت گرا در کاهش افسردگی و افزایش سطح رضایت زناشویی و نیز موید ثبات این روان درمانی در مرحله پیگیری بود. نتیجه گیری: در حوزه درمان با تاکید بر لزوم استفاده از درمان های روان شناختی جدید و موثر، می توان از روان درمانی مثبت گرا با توجه به ماهیت و کاردکرد آن برای درمان اختلال های بالینی به طور انفرادی و گروهی استفاده کرد.

مقدمه:پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر طرحواره درمانی بر کاهش علائم بیش انگیختگی هیجانی جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه پایه ریزی و اجرا شد تا اثربخشی این شیوه درمانی نوپا، برای اختلالی که مزمن و مقاوم به درمان های روان شناختی گذشته است ارزیابی شود. روش: روش تحقیق، طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه و ابزارهای پژوهش، پرسشنامه فرم کوتاه طرحو اره یانگ، پرسشنامه جبران یانگ، پرسشنامه اجتناب یانگ – رای، پرسشنامه بالینی چند محوری میلون، مقیاس اجرایی بالینی اختلال استرس پس از ضربه است. جامعه آماری، جانبازان مبتلا به PTSD هستند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند سه نفر که واجد شرایط دریافت مداخله درمانی بودند انتخاب شدند. مداخله درمانی در 21 جلسه و برای هر آزمودنی اجرا شد. همچنین یک دوره پیگیری دو ماهه برای سنجش تداوم اثرات درمانی در نظر گرفته شد. نتایج: یافته ها نشان می دهد که طرحواره درمانی در رسیدن به آماج درمانی، موفق و انجام آن کاهش علائم بیش انگیختگی PTSD را به همراه داشته است. این درمان همچنین باعث کاهش شدت فعالیت طرحواره های ناسازگار در بیماران PTSD شده و دوره پیگیری روند درمان، نشان از دوام دستاوردهای درمان دارد. بحث: نظر به این که علائم بیش انگیختگی در PTSD بسیار پایدار بوده و متغیرهای شخصی در ایجاد، رشد و ابقاء آن ها نقش موثری دارد و از سویی این عوامل، مرتبط با روابط ناسازگار پیش از ضربه اند که در ایجاد طرحواره های ناسازگار اولیه نقش دارند، طرحواره درمانی با آماج قرار دادن ریشه های رشدی اختلال و بازسازی طرحواره های ناسازگار، قادر به درمان پایدار علائم بیش انگیختگی بوده است.

مقدمه: جانبازان هشت سال دفاع مقدس ، دچار آسیب های جسمی و روانی بسیاری شده اند که بر ابعاد مختلف سلامت روان خانواده به خصوص همسر و فرزندان آنان تأثیر مستقیم دارد. این تاثیرات منجر به بروزاختلال در کارکردهای مختلف اجتماعی، شغلی یا رفتاری آنها می گردد. باتوجه به این که سهم زیادی از توانمندی های افراد به سلامت روانی آن ها و خوش بین بودن نسبت به مسائل مختلف زندگی و توانایی مقابله با مشکلات را دارد، هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی امیددرمانی بر افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز و بررسی این مداخله در مرحله پیگیری می باشد. روش: جامعه آماری ،کلیه فرزندان دختر جانباز شهر تهران در سال تحصیلی91-90 می باشند که از بین آن ها تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند (هرگروه 15نفر). روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی و طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت آموزش امیددرمانی قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه خوش بینی LOT-R، و پرسش نامه ی تاب آوری CD-RIS بودند. نتایج: نتایج به دست آمده از طریق روش آماری تحلیل کوواریانس با تأکید بر مقدار F به دست آمده در منبع تغییرات گروه در سطح (05/0P=) در هر دو متغیر وابسته (تاب آوری و خوش بینی) نشان داد که امیددرمانی مؤثر بوده به طوری که باعث افزایش میانگین های پس آزمون در گروه آزمایش شده است. همچنین در مرحله پیگیری که بعد از حدود چهارماه انجام شد، با در نظر گرفتن مقدارt برای متغیرهای تاب آوری و خوش بینی در سطح (05/0P=) تفاوت معناداری بین نمرات پس آزمون، گروه آزمایش و نمرات پیگیری وجود نداشت و می توان گفت امیددرمانی در افزایش نمره تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز ثبات دارد. بحث: امیددرمانی باعث افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز می شود و این نتیجه در مرحله پیگیری نیز ثبات دارد.

مقدمه: سطح پایین تنظیم هیجانی که ناشی از ناتوانی در مقابله مؤثر با هیجان ها و مدیریت آن هاست، در شروع مصرف مواد نقش دارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس بر کاهش خشم در افراد وابسته به مواد مخدر انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع طرح های شبه آزمایشی است که از طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه معتادانی که در سال 92-1391 به کلینیک های ترک اعتیاد شهرستان مریوان مراجعه کرده اند تشکیل می دهند. تعداد 30 نفر از افراد وابسته به مواد با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و با همین روش در گروه های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. نتایج با استفاده از روش تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها:به طور کلی، نتایج نشان دادند که آموزش تنظیم هیجان براساس مدل گراس می تواند علائم خشم را در افراد وابسته به مواد کاهش دهد (001/0>P). نتیجه گیری:دشواری در تنظیم هیجان ها یکی از مشکلات افراد سوء مصرف کننده مواد است و آموزش نحوه ابراز و مدیریت هیجانات به این افراد می تواند در کاهش مشکلات آنها مؤثر واقع گردد.

مقدمه: نوجوانان جداشده از خانه، به واسطه جدایی و تجربه رویدادهای پر فشار، نه تنها بیش تر در معرض رفتارهای پرخطر جنسی هستند، بلکه فرصت های لازم برای آموزش جنسی از طریق منابع مناسب را از دست می دهند. با توجه به این وضعیت، مهم است که قبل از ارائه هرگونه راه کار، وضعیت سلامت جنسی و مشخصه های آن بررسی و شناسایی شود. روش: این پژوهش با شیوه ارزیابی سریع وضعیت، مبتنی بر روش پژوهش کیفی صورت گرفته است که در برخی مواقع از اطلاعات کمی توصیفی نیز استفاده شده است. نمونه ها از بین جامعه آماری که نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله تحت مراقبت شبانه روزی در شهر تهران و دست اندرکاران مراقبت از آن ها بودند، به روش هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه های متمرکز گروهی (با استفاده از دو پرسش نامه نیمه ساختاریافته برای هدایت این بحث ها) و مشاهده در بازدید از مراکز و مصاحبه انفرادی و پرسش نامه مربوطه، روش های جمع آوری داده ها بود. یافته ها: یافته های تحقیقی حاکی از آن است که نوجوانان تحت مراقبت، در بخش سلامت جنسی، چالش های جدّی دارند. درگیر شدن در روابط جنسی زودهنگام و پرخطر و قلدری و بهره کشی جنسی از همسالان و نگرش های منفی جنسی از تهدیدهای سلامت آن هاست. همچنین، آن ها در دستیابی به منابع اطلاعات جنسی معتبر، با محدودیت های فراوانی روبه رو هستند، به طوری که مهم ترین منابع دسترسی به اطلاعات جنسی آن ها دوستان و فیلم های پورنوگرافی است. بحث: نوجوانان تحت مراقبت، به موازات سوءبرداشت های خاصی که در زمینه موضوعات جنسی دارند، نیازهای بیش تری نیز برای دریافت خدمات آموزش جنسی دارند. در این باره، خلائی اساسی وجود دارد؛ بنابراین، ضروری است که به منظور ارتقای سلامت جنسی نوجوانان، برنامه های مداخله ای آموزشی شفاف و مشخص و کاربردی تدوین و عرضه شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان اثربخشی شنیدن موسیقی (ریتمیک و ملودیک) برتمرکز دیداری و شنیداری کودکان پیش دبستانی انجام شد. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه کودکان پیش دبستانی مدارس دخترانه غیرانتفایی منطقه 2 شهر تهران در سال تحصیلی1390-1389بود. به منظور انتخاب نمونه آماری، مجموع کودکان دو کلاس درس از دو مرکز پیش دبستانی به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. سپس، به طور تصادفی تعداد کودکان یک کلاس (15 نفر) به عنوان گروه آزمایش و کلاس دیگر (15 نفر) به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شدند. پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. از آزمون مربعات دنباله دار یا آزمون دقت تولوز- پیرون و آزمون تمرکز شنیداری برای سنجش تمرکز دیداری و شنیداری کودکان پیش دبستانی استفاده شد. داده های حاصل از اجرای پژوهش تجزیه و تحلیل آماری شد و نتایج نشان داد که بین میانگین نمرات پس آزمون دو گروه آزمایش و گواه در سطح 05/0a= تفاوت معناداری وجود داشت. بدین معنا که شنیدن موسیقی (ریتمیک و ملودیک) بر افزایش تمرکز دیداری و شنیداری کودکان پیش دبستانی اثر مثبت و معنادار داشته است. این یافته می تواند کاربردهایی برای آموزش اثربخش کودکان پیش دبستانی داشته باشد که در پژوهش حاضر به آن توجه شده است.

مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر آگاهی سیال بر فعال سازی مؤلفه های اصلی هوش هیجانی خانواده های ایثارگران انجام گرفت. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری را جانبازان بالای 25 درصد سازمان جانبازان و امور ایثارگران استان گیلان و همسرانشان تشکیل میدادند. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 50 زوج از آنها انتخاب شدند. در مورد هدف پژوهش، اطلاعاتی به تمام آنها داده شد و پس از جلب رضایت، پرسشنامه هوش هیجانی در اختیار زوجین قرار گرفت تا اقدام به تکمیل آن نمایند. تعداد 20 زوج که نمره پایین تر از میانگین در این آزمون کسب کردند، انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل و در هر گروه 10 زوج جایگزین شدند. ابزاری که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته عبارت است از:پرسشنامه هوشبهر هیجانی بار- آن (EQ-I) که در ایران توسط دهشیری (1381) هنجاریابی شده است. داده ها با استفاده از آزمون آماری کوواریانس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج: نتیجه پژوهش نشان داد که این شیوه درمانی در فعال سازی مؤلفه های اصلی هوشبهر هیجانی شرکت کنندگان مؤثر بوده است. بحث: یافتههای این پژوهش نقش درمان مبتنی بر آگاهی سیال بر فعال سازی مؤلفه های اصلی هوش هیجانی زوجین متاهل را مورد تایید قرار داد و می تواند در تعیین برنامه ریزی و آموزش جهت ارتقای سازگاری زوجین موثر واقع گردد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر حضور ذهن بر روی نشانه های افسردگی و اندیشناکی در افراد با سابقه دورة پیشین افسردگی اساسی بود. روش: MBCT برای چهار بیمار مبتلا به اختلال افسردگی اساسی در قالب یک طرح مطالعه تک موردی با خطوط پایه چندگانه به مدت هشت جلسه یک ساعتی با دوره پی گیری یک ماهه اجرا شد. برای ارزیابی تغییرات از پرسشنامه افسردگی، سیاهه افسردگی بک و مقیاس پاسخ به شیوه اندیشناکی استفاده شد. یافته ها: نتایج بررسی که درصد بهبودی بالینی برای نشانه های افسردگی و اندیشناکی برای کل شرکت کننده ها 78% و47% است. این نتایج برای سه بیمار از لحاظ بالینی معنادار به دست آمد. نتیجه گیری: به نظر می رسد که MBCT در قالب جلسات انفرادی درمان مؤثری در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی است.

زمینه: سلامت روان مفهومی چند متغیری است که با عوامل گوناگونی در ارتباط است. آنچه در این میان در حوزه درمانگری بالینی کمتر مورد بررسی قرارگرفته تأثیر نقش خلاقیت بر پدیدآیی سلامت روان است. هدف: پژوهش به منظور بررسی نقش های بالینی خلاقیت در پیش بینی و تبیین سلامت روان اجرا گردید. روش: نمونه پژوهش شامل 120 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه های شهر تهران بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به صورت تصادفی انتخاب شدند. پژوهش در قالب طرح آزمایشی چهار گروهی سولومن اجرا شد. ابزار پژوهش شامل آزمون خلاقیت تورنس، پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ، خودکارآمدی شرر و انطباق با فشار روانی لازارورس بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کئوواریانس استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحلیل کئوواریانس نشان داد که فعال سازی خلاقیت در نمونه پژوهش توانست تأثیر معنی داری بر افزایش سلامت روان، خودکارآمدی و روش انطباقی آنان بگذارد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت که تحریک مؤلفه های خلاقیت فرایند سلامت روان، خودکارآمدی و روش انطباقی افراد را تسهیل می سازد.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی طرح واره درمانی در درمان زنان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش: دراین پژوهش، از طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه استفاده شده است. تعداد 5 بیمار به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به مدت 20 جلسه تحت درمان انفرادی با مدل طرح واره درمانی یانگ قرار گرفتند و مرحله پیگیری نیز، دو ماه پس از پایان درمان دنبال شد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه هراس اجتماعی(SPIN )، مقیاس اضطراب اجتماعی لیبوویتز(LSAS)، پرسشنامه فرم بلند طرح واره یانگ(YSQ-L2)، مقیاس ترس از ارزیابی منفی(BFNE)، مقیاس خودکارآمدی عمومی(GSE-10) و پرسشنامه کیفیت زندگی(SF-36) استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش بهبود تشخیصی و معناداری بالینی استفاده گردید.یافته ها: طرح واره ها درمانی ، موجب کاهش فعالیت طرح واره های ناسازگار اولیه در تمامی حوزه های طرح واره و متعاقب آن سبب کاهش معنادار آماری و بالینی در آماج های اصلی درمان (ترس و اجتناب) می شود. نتیجه گیری : طرح واره درمانی در درمان اختلال اضطراب اجتماعی زنان از کارآیی و اثربخشی لازم برخوردار است.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی آموزش امید درمانی بر کاهش میزان افسردگی و پیشگیری از عود در زنان درمان جوی وابسته به مواد مخدر بود. روش: دریک طرح شبه آزمایشی 20 مراجعه کننده با تشخیص اختلال سوء مصرف مواد افیونی که دوره سم زدایی را با موفقیت به پایان رسانده و نمره 14 یا بالاتر علائم افسردگی در پرسشنامه افسردگی بک (ویرایش دوم) را دارا بودند، با روش نمونه گیری در دسترس در دو گروه آزمایشی (10نفر) وگروه گواه (10نفر) به طور تصادفی تقسیم شدند. گروه آزمایشی به مدت 8 جلسه گروهی تحت آموزش امید درمانی قرار گرفتند و گروه گواه در طول این مدت هیچ درمانی دریافت نکردند. آزمودنی های مورد پژوهش توسط مقیاس امید اسنایدر و افسردگی بک (ویرایش دوم) وآزمایش مورفین پیش از شروع و پایان درمان و پس از اتمام مرحله پیگیری 2 ماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها از آزمون خی دو، آزمون Z نسبت و آزمون تجزیه و تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش امید درمانی می تواند کاهش قابل ملاحظه ای در میزان نشانگان افسردگی زنان معتاد ایجاد کند. بعلاوه، نتایج آزمون مجذور خی حکایت از معناداری تفاوت تعداد زنان عود کرده با توجه به گروه (آزمایش و گواه) داشته است. نتیجه گیری: به طور کل، نتایج این تحقیق نشان می دهد که آموزش امید درمانی در کاهش میزان افسردگی و پیشگیری از عود در زنان درمان جوی وابسته به مواد مخدر موثر میباشد.

مقدمه: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مدل پیشگیری از بازگشت بر پایه ذهن آگاهی در پیشگیری از بازگشت و انگیزش در افراد وابسته به مواد افیونی انجام شده است. روش: در یک طرح نیمه آزمایشی 24 نفر مراجع با تشخیص اختلال سوء مصرف مواد افیونی که دوره سم زدایی را با موفقیت به پایان رسانده بودند، با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای در دو گروه آزمایشی و گواه (هر گروه 12 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایشی به مدت هشت هفته و هر هفته یک جلسه گروهی تحت آموزش قرار گرفتند و گروه گواه در طول این مدت هیچ درمانی دریافت نکردند. آزمودنیهای پژوهش توسط مقیاس مراحل تغییر و نیز آزمایش مورفین پیش از شروع درمان، تصادفی در طی درمان، پس از درمان و پس از اتمام مرحله پیگیری سه ماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون های تجزیه و تحلیل کواریانس چند متغیری، تجزیه و تحلیل کواریانس تک متغیری و خی دو استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون های تجزیه و تحلیل کواریانس چند متغیری و تجزیه و تحلیل کواریانس تک متغیری نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو گروه در انگیزش در مرحله پس آزمون و پیگیری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون خی دو نشان داد که تفاوت معنی داری بین فراوانی بازگشت در دو گروه وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که آموزش مدل پیشگیری از بازگشت بر پایه ذهن آگاهی در پیشگیری از بازگشت به اعتیاد و انگیزش موثر است.