عباس عباسپور

هدف پژوهش حاضر، بررسی ادراک و نگرش اساتید و صاحب نظران نسبت به ابعاد پاسخگویی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. این پژوهش بر مبنای رویکرد آمیخته اکتشافی با مشارکت 309 نفر از اساتید، صاحب نظران، مسئولین آموزش عالی و دانشجویان دکتری در سال 1394 انجام شد. هدف مرحله کیفی کاوش مقوله های مرتبط با پاسخگویی و فراهم نمودن مبنایی برای طراحی پرسشنامه و مدل مفهومی برای استفاده در مرحله کمی بود. تحلیل عاملی مرتبه اول و مرتبه دوم و تجزیه وتحلیل مدل معادلات ساختاری در مرحله کمی مدلی را فراهم نمود که روابط بین عوامل متمایز پاسخگویی اثربخش در دانشگاه های دولتی را نشان می دهد. یافته های پژوهش، مدلی اکتشافی برای توصیف روابط میان شرایط علی پاسخگویی متوازن به نیازهای ذینفعان، راهبردهای پاسخگویی، ابعاد زمینه ای و ویژگی های محیطی دانشگاه های دولتی و پیامدهای حاصل از آن را ارائه می دهد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی پدیدارشناسانه موانع کارآفرینی علوم انسانی در دانشگاه انجام گرفت. روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه بود. جامعه پژوهش را متخصصان موضوعی در حوزه علوم انسانی تشکیل دادند. روش نمونه گیری هدفمند متجانس بود که با 12 نفر به حد اشباع نظری داده ها رسید. از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته اطلاعات گردآوری شد. اعتبار اطلاعات گردآوری شده از معیار ارزیابی لینکن و گوبا (1985) و روش دنزین (1978) و پاتون (1999) تائید شد. تجزیه وتحلیل داده ها استقرایی و با استفاده از روش هفت مرحله ای کولایزی (1978) انجام گرفت. یافته ها نشان داد این موانع در 4 دسته جای گرفت. در بعد اشتغال زایی دو دیدگاه کاملاً متمایز، مخالف و موافق کسب وکار علوم انسانی قابل احصا بود. در مضمون اقبال اجتماعی فروکاست منزلت اجتماعی، تقلیل گرایی کاربردی، فضاسازی فرهنگی، تزلزل در گفتمان علوم انسانی، آگاهی و دانش اجتماعی ناصواب در دانشگاه، و در مضمون زیرساخت های توسعه ای این علوم، رشد عینی، وارونگی جنسیتی، قابلیت کارکردی، رقمی شدن، تعارضات معطوف به قدرت و در مضمون رشد علوم انسانی، فقدان مسئله، قابلیت پژوهش های علوم انسانی، کارآفرینی علوم انسانی، قابلیت های بین المللی شدن این علوم و زایش علوم میان رشته ای جای گرفت.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتباریابی مدل شایستگی رؤسای دانشگاه های دولتی کابل با روش ترکیبی اکتشافی و از نوع تحلیل محتوا انجام گرفته است. در مرحله کیفی پژوهش ابتدا 10 نفر از خبرگان حوزه شایستگی به روش هدفمند انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. سپس طی دو مرحله تحلیل داده های کیفی با استفاده از روش کدگذاری باز و محوری، شایستگی ها در سه دسته اصلی ویژگی های فردی، دانش نظری و مهارت های عملی دسته بندی شدند. سپس بر مبنای یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل های مرحله کیفی، پرسشنامه پژوهش طراحی و در نمونه آماری 304 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی کابل که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و با استفاده از جدول مورگان انتخاب شده بودند، اجرا و داده های کمی پژوهش گردآوری شد. در مرحله کمی پژوهش جهتاعتباریابی مدل شایستگی های رؤسای دانشگاه ها از تحلیل مسیر استفاده گردید. نتایج تحلیل ها نشان داد که مدل برازش مناسب داشته و از اعتبار مناسب و پذیرفتنی برخوردار است. همچنین ضرایب استاندارد شده بر روی هرکدام از تم های اصلی معنادار است و دو تم اصلی ویژگی های فردی و دانش نظری، قدرت پیش بینی توانایی مهارت های عملی را در سطح معناداری دارند. بنابراین می توان گفت که مدل ارائه شده در بخش کیفی تحقیق بعد از حذف دو مقوله مهارت حل مسئله در تم اصلی مهارت عملی و جذابیت در تم اصلی ویژگی های فردی مورد تأیید قرار گرفت.

مطالعه درباره فرهنگ هر اجتماع بدلیل ویژگی هویت بخشی و ایجاد مرز در تشخیص اجتماعات گوناگون از هم، از الزامات اصلی برای شناخت آن اجتماع تلقی می گردد. دانشگاه نیز یکی از این اجتماعات است که اگر چه مطالعه درباره فرهنگ آن مورد توجه محققان حوزه های مختلف علمی قرار گرفته است؛ اما برخلاف دیگر مطالعات انجام شده درباره دانشگاه، از کاستی ها و شکاف مطالعاتی قابل توجهی برخوردار است. به نحوی که می توان به صراحت به عدم بلوغ مطالعات فرهنگ دانشگاهی در ایران اشاره نمود. مقاله حاضر با هدف پاسخ به این مساله، به واکاوی مفاهیم، دیدگاه ها و نظریه های مرتبط در این حوزه و تحلیل آن پرداخته است. واکاوی انجام شده نشان می دهد که عدم توسعه مفهومی و روشی مطالعات « فرهنگ دانشگاه(ی)» صرف نظر از پیچیدگی سه مفهوم فرهنگ، سازمان و دانشگاه، از سه دلیل اصلی نشات می گیرد: عدم تفکیک مفهومی «فرهنگ دانشگاه» از «فرهنگ دانشگاهی»، عدم توجه به تعلق مطالعات فرهنگ دانشگاه(ی) به حوزه میان رشته ای و عدم تفکیک روش شناختی میان دو رویکرد« داشتن» فرهنگ به مثابه یک متغیر و « بودن» فرهنگ به مثابه استعاره ریشه است.

مقدمه: امروزه شایستگی فرهنگی از مباحث مهم در حوزه سلامت است زیرا از مهم ترین عوامل در رشد و توسعه نظام سلامت برخورداری از نیروهای انسانی با شایستگی فرهنگی لازم در کنار سایر شایستگی های تخصصی است. به رغم اهمیت این واژه به نظر می رسد بعلت فقدان هم اندیشی در مفهوم شایستگی فرهنگی در آموزش پزشکی، تعریف یکسان و مشخصی از آن ارائه نشده است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جامع مفهوم شایستگی فرهنگی و تعیین سطوح آن در آموزش پزشکی است. روش ها: در این مطالعه کیفی در ابتدا با روش کتابخانه ای به مرور مقالات و اسناد بین المللی پرداخته شد. سپس در گام دوم مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از مطلعین کلیدی حوزه شایستگی فرهنگی دانش آموختگان علوم پزشکی انجام شد و در گام سوم نتایج حاصله در جلسه گروه کانونی با حضور 5 نفر از متخصصان به بحث و بررسی رسید و یافته های زیر به دست آمد. یافته ها: در تعریفی که با استفاده از تحلیل نتایج مصاحبه ها و نیز با الهام از پیشینه پژوهش و جمع بندی نهایی جلسه کانونی اساتید ارائه گردید بیان شد که" دانش آموخته شایسته علوم پزشکی از حیث شایستگی فرهنگی کسی است که توانایی تعامل مؤثر با افراد دارای فرهنگ های متفاوت (شامل بیمار، همراهان وی و همکاران) برای ارائه خدمات اثر بخش تر بهداشتی و درمانی را دارا باشد". بر این اساس شایستگی فرهنگی در 3 سطح فردی (انسانی)، دانشگاهی (فارغ التحصیل دانشگاهی) و حرفه پزشکی (درک چند فرهنگی برای فارغ التحصیل دانشگاهی) طبقه بندی می شود. نتیجه گیری: از آنجا که در ایران شایستگی فرهنگی می تواند پاسخی مناسب به تنوع قومیت و فرهنگ موجود در جامعه باشد پیشنهاد می شود ضمن ارائه مفهوم جامع از شایستگی فرهنگی در برنامه های آموزش پزشکی به هم اندیشی جهت ارائه الگوهای مناسب شایستگی فرهنگی در دانش آموختگان علوم پزشکی نیز پرداخته شود.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در الگوی اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی ایران است. در این تحقیق روش تحقیق کیفی از طریق نظریه زمینه ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش خبرگان آموزش عالی بودند، که 36 نفر به صورت نمونه گیری هدف مند جهت مصاحبه نیمه ساختارمند انتخاب شدند. در کنار مصاحبه، از سه منبع دیگر نیز برای گردآوری داده های پژوهش استفاده شد، که عبارت اند از، مشاهده، یادداشت برداری و اسناد. به همین منظور، داده های حاصل از مصاحبه ها، مشاهدات، یادداشت ها و اسناد به داده های متنی تبدیل شد. پس از آن، ابتدا به کدگذاری باز، سپس، به کدگذاری محوری و انتخابی اقدام شد. در مرحله کدگذاری محوری، 25 مقوله هسته ای تعیین شدند. در مرحله ی کدگذاری انتخابی، تمام مقوله های عمده و مقوله های هسته ای برحسب ویژگی های شرایطی، تعاملی/فرایندی و پیامدی طبقه بندی شدند. در پایان، مقوله ی گفتمان کیفیت، بیم و امید، به عنوان اصلی ترین و نهایی ترین مقوله ی هسته ای انتخاب شد و برحسب ویژگی هایش بسط داده شد. سپس، مقولات دیگر در قالب الگوی پارادایمی با این مقوله مرتبط شد.

با توجه به سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش، دانشگاه فرهنگیان از سال 1393 به بازمهندسی سیاست ها و بازتنظیم اصول حاکم بر برنامه درسی تربیت معلم با رویکرد شایستگی محور پرداخته است. هدف از تحقیق حاضر مطالعه تطبیقی برنامه های درسی تربیت معلم دوره ابتدایی با رویکرد شایستگی محور کشورهای مالزی، هندوستان و مقایسه آن با ایران است، تا بتوان با نگرشی جامع و با در نظر گرفتن چالش ها و تجربه های این دو کشور در این زمینه بهره گرفت. نتایج این مطالعه نشان می دهد که مفهوم شایستگی های معلمی با توجه به زمینه و بافت فرهنگی، مسائل خاص هر کشور و نگاه سیاست گذاران و برنامه ریزان، دستخوش تغییر است و مهم ترین مسائلی که کشورهای مالزی و هند با آن روبرو هستند چگونگی سنجش شایستگی های یکپارچه حرفه ای معلمی و مقاومت معلمان در برابر پذیرش اصلاحات است. 

برگزیدن راهبردی بهینه برای تأمین مالی و افزایش سهم سبد درآمدهای غیرعمومی دانشگاه دیرزمانی است که به یکی از چالش های اساسی نظام دانشگاهی بدل شده است. این پژوهش با هدف اولویت بندی راهبردهای بهینه برای خودگردانی مالی دانشگاه های دولتی شهر تهران با رویکرد کیفی- کمی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که پس از گردآوری، طبقه بندی و ساماندهی داده های حاصل از مصاحبه با 20 خبره آموزش عالی، با استفاده از تکنیک SWOT راهبردهای بهینه استخراج شد. در گام بعدی، برای آن که به طور دقیق مشخص شود که کدام راهبرد در شرایط کنونی دانشگاه های ایران اولویت بالاتری دارد، از ابزار تاپسیس برای اولویت بندی راهبردها استفاده شد. یافته ها نشان از ۶ راهبرد برای خودگردانی مالی دانشگاه های دولتی شهر تهران دارد که نخستین راهبرد «تقویت زیرساخت های پژوهشی» با 63/0 نزدیکی تا گزینه ایده ال است. با فاصله اندک، راهبرد «تنوع بخشی درآمدی» با 61/0 دومین راهبرد اولویت دار در این زمینه است. با نگاهی به راهبردهای اولویت بندی شده می توان نتیجه گرفت که خودگردانی مالی، با بازاندیشی و مدیریت در فرایندهای درونی دانشگاه ها آغاز می شود.

دستیابی به جامعه عدل، آرمان دیرین اندیشمندان، عدالت پژوهان و آزادی خواهان تاریخ بوده است. حکومت حق مدار علوی آیینه تمام نمای تجلی عدالت است و تحقق جامعه عدل علوی، منوط به شناسایی و تبیین مؤلفه هایی در قالب الگوی تربیتی است که مبنای عملی پرورش شهروندان باشد، زیرا که جامعه عدل جز به خواست و مشارکت آگاهانه مردم محقق نخواهد شد. در این مقاله با تأکید بر رهنمود های تربیتی نهج البلاغه به ارائه مدلی جهت تبیین شهروند پروری پرداخته می شود. مدل تربیتی که مبتنی بر مختصات حکومت حق مدار علوی صورت بندی شده باشد. به منظور فراهم آورد ن داده های متناسب با زمینه مورد مطالعه از روش کیفی و استراتژی نظریه بر خواسته از داده و جهت تجزیه وتحلیل داده ها از کد گذاری باز، انتخابی و محوری استفاده شده است. طی مراحل سه گانه تحلیل داده ها، 426 مفهوم، 55 زیرمقوله و 15 مقوله حاصل و در قالب مدل پارادایمی ارائه شدند. « آموزش حقوق شناسی»، «تسری اخلاق مداری» و «اشاعه تکلیف محوری» سه ضلع مثلث «توسعه ظرفیت شهروند پروری» هستند که در قالب مقوله اصلی، مدل شهروند پروری در مکتب تربیت علوی را به تصویر می کشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و تنبلی اجتماعی کارکنان است. رفتار شهروندی سازمانی به-عنوان رفتاری مفید و موثر برای بهره وری سازمان و تنبلی اجتماعی به عنوان رفتاری غیرسازنده و ضدبهره وری، مورد مطالعه قرار گرفته است. روش پژوهش، کلیه کارشناسان یک شرکت آلومینیوم سازی بودند که از این تعداد، 127 نفر به عنوان نمونه معرف جامعه و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. برای اندازه گیری رفتار شهروندی سازمانی و تنبلی اجتماعی کارشناسان، پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی ارگان و کانوسکی (1996) و پرسشنامه تنبلی اجتماعی حسینی (2008)، مورد استفاده قرار گرفت که از اعتبار و پایایی مطلوبی برخوردار بودند. مولفه های رفتار شهروندی سازمانی (نوع دوستی، وجدان کاری، تواضع، فضیلت شهروندی و جوانمردی) به عنوان متغیر پیش بین و تنبلی اجتماعی به عنوان متغیر ملاک، در قالب یک فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی مطرح گردیدند. نتایج با استفاده از روش همبستگی تحلیل شد. نتایج حاکی از رابطه معنادار بین مولفه های رفتار شهروندی سازمانی از جمله نوع-دوستی، وجدان کاری (وظیفه شناسی)، تواضع، فضیلت شهروندی و تنبلی اجتماعی بود؛ اما بین جوانمردی و تنبلی اجتماعی رابطه ای یافت نشد. نتایج نشان داد که شناخت رابطه این دو متغیر و پیش بینی آن ها به سازمان ها کمک می کند تا به این واسطه برای افزایش رفتارهای شهروندی سازمانی و کاهش تنبلی اجتماعی مجهز شوند و با جلوگیری از اتلاف منابع و نیرو، عملکرد خود را بهبود ببخشند.

به منظور توسعه شایستگی مدیران شرکت ملی گاز ایران و تدوین الگوی مطلوب، این پژوهش به روش ترکیبی اکتشافی انجام شد. باتحلیل داده ها 7 مؤلفه اصلی درقالب الگوی مفهومی پژوهش منعکس گردید. برمبنای یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل های مرحله کیفی، پرسشنامه پژوهش طراحی وروایی این پرسشنامه با استفاده از نظر صاحب نظران (74%) و پاپایی آن ازطریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (89%) محاسبه ودر نمونه آماری 160 نفر از مدیران شرکت ملی گاز ایران که به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شده بودند، اجرا و داده های کمی پژوهش گردآوری شد. نتایج تجزیه وتحلیل داده های کمی نشان می دهد وضعیت کلی شایستگی مدیران در شرکت ملی گاز ایران بالاتر از میانگین و نسبتاً مطلوب بوده و همچنین نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان می دهد که مؤلفه های هفت گانه شناسایی شده دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی شایستگی مدیران شرکت ملی گاز ایران می باشد، لکن در بین مؤلفه های تشکیل دهنده شایستگی تحلیل گری مؤلفه رویکرد استراتژیک با بار عاملی 16/0 و025/0R 2= دارای سطح معناداری 35/0 بودودر بعد شایستگی ذهنی مؤلفه حل مسأله وتصمیم گیری با بارعاملی 19/0 و04/0R 2= دارای سطح معناداری 21/0 بودکه از مدل کلی حذف شدند؛ لذا با به کارگیری الگوی مطلوب شایستگی مدیران، برنامه های آموزشی متناسب در جهت ارتقاء شایستگی های مدیران برنامه ریزی شده، تا افزایش مهارت ها و شایستگی های مدیران تضمین و مزیت رقابتی پایدار برای سازمان محقق گردد.

امروزه افزایش شایستگی کارکنان برای  بهره وری منابع انسانی، به مهم ترین و اساسی ترین اهداف مدیران هر سازمان تبدیل شده است از این رو هدف پژوهش حاضر تعیین سهم عوامل سازمانی در افزایش شایستگی کارکنان شهرداری کرج می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش روش پیمایشی و همبستگی است. جامعه مورد پژوهش عبارت اند از کلیه کارکنان (زن و مرد) شاغل در شهرداری کرج در سال 1394. نمونه آماری شامل 300 نفر از کارکنان بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه های: 1.خلاقیت سازمانی  سلطانی 2.جوسازمانی هالپین و کرافت 3. ارزیابی شایستگی مدیران  و کارکنان مصلحی  4. توانمندسازی روان شناختی اسپریتزر و میشرا 5. هوش هیجانی سالووی و مایر 6. انگیزش شغلی هاکمن و اولدهام  استفاده شد. نتایج آلفای کرونباخ حاکی از پایایی مناسب ابزار اندازه گیری بود. (میزان آلفای کرونباخ  پرسشنامه خلاقیت برابر با0/81، جوسازمانی0/83، شایستگی0/93، توانمند سازی روان شناختی0/72، هوش هیجانی0/86 و انگیزش شغلی برابر با0/93 بدست آمد). نتایج نشان داد که بین توانمندسازی روان شناختی با شایستگی، و شایستگی با جوسازمانی و هوش هیجانی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، ولی بین شایستگی با خلاقیت رابطه معنی داری یافت نشد. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که از بین متغیرهای وارد شده به مدل ( هوش هیجانی، خلاقیت، انگیزش شغلی، توانمندسازی روان شناختی و جوسازمانی) تنها متغیرهای توانمندسازی روان شناختی، هوش هیجانی و جوسازمانی وارد مدل شده و توانستند به طور معنی داری تغییرات شایستگی را تبیین کنند. یکی از پیشنهادهای علمی به دست آمده از این تحقیق این است که مدیران شهرداری کرج می توانند براساس عوامل سازمانی به افزایش سطح شایستگی کارکنان خود دست یابند.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی و اعتباریابی مدل باورها و ارزش های حمایتی فرهنگ سازمانی مدارس مبتنی بر ارزش های اخلاق اسلامی است. روش پژوهش، ترکیبی با طرح اکتشافی متوالی در دو مرحله مجزای تحلیل محتوای کیفی و زمینه یابی است. جامعه آماری شامل 821 مدرسه دوره اوّل متوسطه و متوسطه نظری استان کردستان است. داده های کیفی به شیوه هدفمند ازطریق منابع چندگانه گردآوری شد و اشباع نظری مدنظر قرار گرفت. اعتبار داده های کیفی ازطریق گروه کانونی حاصل شد. داده های کمّی ازطریق پرسشنامه در نمونه ای به حجم 350 نفر که به شیوه خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده بود، گردآوری و با فن مدل یابی معادلات ساختاری، آزمون فریدمن و تی تک نمونه ای تحلیل شد. حاصل یافته های کیفی، تدوین مدل باورها و ارزش های حمایتی در ابعاد: 1. ارزش های معنوی شامل  ایمان، تقوا و عبادت؛ 2. ارزش های اخلاق فردی شامل عفت و پاکدامنی، کسب حلال، بهداشت و سلامت و اعتدال؛ 3. ارزش های اخلاق حرفه ای شامل توسعه حرفه ای، مسئولیت پذیری و مشارکت؛ و 4. ارزش های اخلاق اجتماعی شامل عدالت، آداب معاشرت، وحدت و اصلاح بود. نتایج یافته های کمّی حاکی از برازش خوب مدل و معنی داری تفاوت اولویت ها بین ابعاد مدل در جامعه آماری بود. همچنین، وضعیت موجود مدارس در ابعاد مدل، بالاتر از میانگین و در سطح مطلوب قرار دارد.

ماهیت و کیفیت دانشگاه در گرو کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی است به عبارت دیگر ارتقای دانشگاه از طریق ارتقای توانمندی های اعضای هیئت علمی تسریع می گردد. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی مناسب برای ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی وازجمله تحقیقات کیفی است که با الهام از نظریه داده بنیاد انجام گردیده است. در این پژوهش با استفاده ازروش نمونه گیری نظری که یکی از انواع نمونه گیری هدفمند می باشد واستراتژی اصلی نظریه داده بنیاد است، انتخاب نمونه تا به اشباع رسیدن داده های پژوهش ادامه پیدا کردودر مجموع 20 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا با مرتبه استادیاری، دانشیاری و استادی و سوابق استخدامی مختلف به عنوان نمونه در فرایند مصاحبه نیمه ساختاریافته شرکت نمودند، داده های حاصل از مصاحبه طی مراحل سه گانه کدگذاری نظریه داده بنیاد تحلیل گردید ودر نهایت الگوی مفهومی ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی تدوین شد. یافته ها ی پژوهش نشان می دهد که کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی به عنوان متغیر اصلی پژوهش تحت تاثیر عوامل مختلفی است . ساختار الگوی پژوهش مشتمل بر 9 مولفه علی ، 8 مولفه میانجی یا مداخله گر، 17 مولفه راهبردی،9 مولفه زمینه ای و 10مولفه به عنوان پیامد تحقق کیفیت عملکرد عضو هیات علمی می باشد لذا نتایج پژوهش نشان داد، ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی نیازمند اتخاذ رویکرد سیستمی وهمسونگر به عوامل موثر بر کیفیت دانشگاهی است.

زمینه: در دنیای مبتنی بر دانش، سرمایه های فکری نقش اساسی در دستیابی به مزیت رقابتی بازی می کنند. در این میان نقش آموزش عالی در ساختار اقتصادی کشورها از منظر تربیت نیروی کار و آموزش دیده برای بخش های خصوصی و دولتی و همچنین ایجاد زمینه های نوآوری و گسترش فناوری حائز اهمیت ویژه ای است. نظام آموزش عالی از طریق مدیریت و بکارگیری مؤثر سرمایه های فکری، زمینه رشد، نوآوری کارآفرینی و نهایتاً توسعه اقتصادی را فراهم می نماید. شناخت سرمایه های فکری در نظام آموزش عالی و شیوه های سنجش آن راه را برای بهبود مدیریت این سرمایه ها هموار می سازد. هدف: این پژوهش با معرفی عناصر سرمایه فکری و چگونگی سنجش آن در نظام آموزش عالی، راهبردی برای مدیریت این سرمایه ها ارائه می نماید تا از این طریق، نظام آموزش عالی به عنوان یکی از ابزارهای ویژه در دستیابی به سند چشم انداز نظام مقدس جمهوری اسلامی که در آن دانش و دانایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، نقش پر رنگ تری ایفا نماید. روش: برای دست یابی به هدف فوق شاخص ها و معیارهای سنجش سرمایه فکری که از سوی پژوهشگران مختلف معرفی شده مورد بررسی قرار گرفت و مبتنی بر آن شاخص هایی که بیش ترین فراوانی و کاربرد را در این تحقیقات داشتند شناسایی شده و به قضاوت 20 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاهی که حداقل دارای یک مقاله یا کار تحقیقاتی در ارتباط با سرمایه فکری بودند، گذاشته شد و با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی معیارهای سنجش سرمایه فکری رتبه بندی شد. یافته ها: نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد که سرمایه فکری در نظام آموزش عالی مشتمل بر سه عنصر اصلی سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای می باشد که از بین سرمایه انسانی با وزن نسبی0.710 دارای بیش ترین اولویت و سرمایه ساختاری با وزن نسبی0.206 در اولویت دوم و سرمایه رابطه ای با ضریب وزنی0.084 در اولویت سوم قرار دارد. همچنین مهم ترین زیر معیارهای سرمایه انسانی به ترتیب اولویت عبارت اند: از هیئت علمی، دانشجویان و کارکنان. نتیجه گیری: بر مبنای یافته های تحقیق، درنهایت مدل مناسب سنجش سرمایه فکری به همراه ابعاد و معیارهای مربوطه جهت نظام آموزش عالی ایران ارائه گردید.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل ساختاری-بهداشتی اثرگذار بر تدوین الگوی خودارزیابی مدارس و اولویت بندی آنها انجام شد. روش کار: روش پژوهش آمیخته بود. در بخش کیفی، تعداد ۱۹ نفر از خبرگان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته و عمیق بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی استفاده شد. در بخش کمی، روش پژوهش توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش مدیران و معلمان مدارس و اعضای هیئت علمی دانشگاهها و همچنین مدیران ستادی آموزش و پرورش بودند که از بین آنها ۵۱۴ نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود برای تأیید روایی ابزار پژوهش به نتایج تحلیل عاملی تأییدی استناد شد و برای تأیید پایایی پرسشنامه نیز ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. به منظور تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده SPSS بود. یافته ها: یافته های بخش کیفی، نشان داد که عوامل ساختاری- بهداشتی شامل چهار مفهوم محوری: نظافت و آراستگی مدرسه، بهداشت مدرسه، ایمنی مدرسه و فضای سبز و زیبا سازی مدرسه می باشند. نتایج بخش کمی نیز نشان داد که وضعیت موجود هر چهار متغیر بالاتر از میانگین معیار می باشد (01/0 > P ). نتیجه گیری: با توجه به اهمیت عوامل ساختاری- بهداشتی لازم و ضروری است مسئولین مربوطه برای بهبود کیفیت مدارس به این عوامل توجه نمایند.

پژوهش حاضر مطالعه ای کیفی به روش تحلیل محتوای کوربین از نوع توصیفی کاربردی است که به ارائه الگوی شایستگیهای مورد انتظار برای دانش آموزان دختر مدارس اسلامی دوره متوسطه شهر تهران و دلالتهای آن در محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می پردازد. جامعه هدف افراد متخصص و مطلع در حوزه های روانشناسی، علوم تربیتی، مطالعات اسلامی و مشاور تربیت اسلامی در مدارس دخترانه متوسطه تهران بود. ۱۸ متخصص در زمینه موضوع موردمطالعه به صورت هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند قرار گرفتند و نمونه گیری تا اشباع داده ها ادامه یافت. مصاحبه ها پس از ضبط، بازنویسی و با نرم افزار MAXQDA کدبندی و تحلیل شدند. برای اعتبارسنجی یافته ها از شاخص گوبا و لینکلن استفاده شده است. از یافته های حاصل از تحلیل محتوای کیفی پنج طبقه اصلی شامل حیطه بینش و تربیت دینی، حیطه هویت و کرامت انسانی، حیطه سلامت جسمی- روانی، حیطه توانمندیها و مهارتها و حیطه اخلاق و عمل و 22 زیرطبقه در موضوع موردپژوهش به دست آمد. بر اساس یافته های به دست آمده در زمینه تربیت یافته مطلوب و مقایسه آن با محتوای سند تحول بنیادین آموزش وپرورش مشخص شد که میان مؤلفه های تبیین شده در این نوشتار و سند تحول بنیادین، مفاهیم مشترکی وجود دارد. نتایج این بررسی می تواند گامی اجرایی در تحقق بخشیدن به گزاره های ارزشی و اهداف کلان سند تحول بنیادین آموزش وپرورش باشد.

هدف پژوهش حاضر، تدوین و اعتباریابی الگوی توانمندسازی مدیران هنرستان های فنی و حرفه ای استان کرمان در سال 96-1395 می باشد. این پژوهش به روش آمیخته (اکتشافی) انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی افراد مطلع و خبرگان در حوزه توانمندسازی مدیران هنرستان های فنی و حرفه-ای بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با در نظر گرفتن اصل اشباع نظری، تعداد 20 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه مدیران هنرستان های فنی و حرفه ای استان کرمان بودند، که با استفاده فرمول تعیین حجم نمونه (سرایی، 1393)، تعداد 175 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در قسمت کیفی، مصاحبه های نیمه ساختاریافته و در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته بود، که روایی این پرسشنامه با استفاده از نظر خبرگان مورد تأیید و پایایی آن نیز با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای 5 مؤلفه 83/0 تا 91/0 به دست آمد. در قسمت کیفی، 5 مؤلفه اصلی و 17 مؤلفه فرعی در توانمندسازیِ مدیران شناسایی شد و درنهایت به عنوان الگوی توانمندسازی مدیران هنرستان های فنی و حرفه ای ارائه گردید و در ادامه اعتبار الگو با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد قبول قرار گرفت. نتایج نشان می دهد توانمندسازی می تواند به عنوان عاملی مهم و مؤثر در ارزشیابی نیروی انسانی و مدیران کارآمد به عنوان معیاری ارزشمند لحاظ گردد.

پژوهش حاضر تحلیلی از وضعیت علوم انسانی در نسل سوم نظام دانشگاهی است. روش تحقیق کیفی از نوع اکتشافی، با رویکرد پدیدارشناسانه است. جامعه پژوهش متشکل از اساتید و متخصصان موضوعی در حوزه علوم انسانی و روش نمونه گیری هدفمند است که با توجه به معیارهای ورود به پژوهش با 12 نفر به حد اشباع نظری داده ها رسید. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. محقق در پی پاسخ به این سؤال بود که علوم انسانی در نظام دانشگاهی ایران با چه چالش هایی مواجه است و برای کارآفرین کردن این علوم چه الزاماتی باید در نظر گرفت؟ اعتبار اطلاعات گردآوری شده از معیار ارزیابی لینکن و گوبا (1985) و روش دنزین (1978) و پاتون (1999) تائید شد. تجزیه وتحلیل داده ها استقرایی و با استفاده از روش هفت مرحله ای کولایزی (1978) انجام گرفت. یافته ها نشان داد 8 مورد از الزامات و ضرورت های علوم انسانی کارآفرین شامل دانش آفرینی در آموزش، بازتعریف هویتی و اصلاح تصویر اجتماعی، مهارت آفرینی در آموزش، نهادینه سازی فرهنگ دانشگاهی والا، فرا رشته ای شدن، شناخت پیچیدگی ها و فرصت ها، توسعه دیالوگ به مثابه کارآفرینی، کارآفرینی علوم انسانی به مثابه ارزش آفرینی است. همچنین علوم انسانی در نظام دانشگاهی ایران با چالش های محتوایی (محتوای انفعالی، تفاوت الگو واره ای)، ساختاری (استقلال علوم انسانی از سیاست، حمایت نهادی)،عاملیتی (راهبردهای آموزشی، نامعلمی) و زمینه ای (فرهنگ دانشگاهی، شلوغ کاری علوم زیستی-دقیقه) مواجه است.

هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد تصمیم گیری مدیران آموزشی مدارس متوسطه شهر تهران است. این پژوهش از لحاظ رویکرد آمیخته از نوع اکتشافی بود. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 12 نفر از مدیران مدارس شهر تهران و مدیران خبره ستاد آموزش وپرورش بودند و روش نمونه گیری به صورت هدفمند از نوع نظری بود. جامعه آماری در بخش کمی شامل تمامی مدیران مدارس متوسطه اول و دوم شهر تهران بودند که 249 نفر از آنها با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و برای بررسی روایی و پایایی مصاحبه و فرایند کدگذاری پایایی باز آزمون 75/0 و پایای بین دو کدگذار 77/0 استفاده و تأیید شد. همچنین در بخش کمی به منظور آزمودن الگوی مفهومی طراحی شده در مرحله کیفی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. پایایی ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ بررسی و بالای 62/0 تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده های بخش کیفی از رویکرد داده بنیاد و کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. برای تحلیل داده های کمی نیز از آزمون t تک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافته ها در بخش کیفی نشان داد که ابعاد تصمیم گیری در هشت بعد: دانش، تجربه و تخصص، بعد اخلاقی، بعد روان شناختی، اجتماعی، انسانی، فنی و اقتصادی دسته بندی شدند. همبستگی معناداری بین ابعاد تصمیم گیری مدیران آموزشی وجود داشت. بعد دانشی دارای بالاترین میانگین(49/4) و بعد روان شناختی پایین ترین میانگین(23/3) بودند.