محمدمهدی ذوالفقارزاده

امروز امت اسلامی با مسائل زیادی روبه رو است که می تواند برای حل آن ها از معارف اسلامی بهره مند شود؛ اما توانایی کافی برای پژوهش همکارانه و میان رشته ای در حوزه مسائل انسانی-اجتماعی را ندارد. مروری بر پژوهش های مرتبط با علم دینی و روش اجتهادی نشان می دهد که با وجود طرح ایده ها و راهکارهای کاربردی، جامعه علمی همچنان نیازمند الگوهایی برای سامان دهی به پژوهش های گسترده تر و متنوع تر است. در این پژوهش الگویی نوین برای سامان دهی به پژوهش های مبتنی بر معارف اسلامی در حوزه علوم انسانی-اجتماعی پیشنهاد می شود. این الگو بر پایه شناخت نظری از روش شناسی و چالش های عملی تولید دانش دینی تدوین شده است. تدوین این الگو روش مند بوده و در چارچوب مفهومی ابداع آن، از روش تریز (نظریه حل ابداعانه مسئله) کمک گرفته شده است. دستاورد این پژوهش، الگویی انسجام بخش و ثبات آفرین است که ظرفیت مناسبی برای تولید و مدون سازی دانش فراهم می آورد.

امروزه روابط سیاسی و دیپلماتیک میان دولت ها به منظور تقویت علم و فناوری و همچنین روابط علمی و فناوری بین کشورها، به قصد بهبود روابط دیپلماتیک، در حال افزایش است. در متون علمی و ادبیات دیپلماتیک از این روابط دوسویه با عنوان دیپلماسی علم و فناوری یاد می شود. تدوین دقیق و کارآمد خط مشی های این بخش و تلاش برای استفاده از فرصت های پیش رو در راستای استفاده از این مفهوم نسبتاً نوظهور با هدف تقویت و توسعه علم و فناوری و همچنین تحقق اهداف دیپلماتیک کشور جز با شناخت کافی از ابعاد و عملکرد سایر کشورها در این زمینه میسر نخواهد بود. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده است ضمن معرفی مفهوم دیپلماسی علم و فناوری و ابعاد متنوع آن، به بررسی عملکرد سایر کشورها در چگونگی کاربست دیپلماسی علم و فناوری پرداخته شود. آمریکا، آلمان، ژاپن، انگلیس، فرانسه و جمهوری اسلامی ایران کشورهای ی هستند که در این پژوهش به بررسی آن ها پرداخته شده است. ضمن وجود اشتراکات، تفاوت ها و ابتکار عمل هایی نیز در تجربه های کشورهای مختلف مشاهده می شود. بی تردید شناسایی این ابتکار عمل ها بر پیشبرد بهینه خط مشی دیپلماسی علم و فناوری ایران اثرگذار است.

اینترنت، فضای مجازی و زندگی در عصر ارتباطات و اطلاعات عرصه هایی هستند که آمیخته با تحولات سریع، گسترده، عمیق و انفجاری هستند. در این فضا بدون نگاه به آینده و تحولات آن، اتخاذ راهبرد صحیح امکان پذیر نیست. فضای مجازی با توجه به روند تحولاتی مانند رشد قابلیت هوش مصنوعی، شخصی شدن هرچه بیشتر محتوا، رشد کلان داده ها، ظهور چت بات ها (نرم افزارهای تحت پیام-رسان ها)، اهمیت روزافزون تجربه کاربری، دغدغه اثرگذار حفظ حریم خصوصی و حفظ امنیت ملی کشورها، آینده ای متفاوت را در پیش دارد. اینترنت اشیاء در آینده ماهیتی متفاوت از اینترنت را به نمایش می گذارد و به همراه فناوری های واقعیت افزوده، زندگی واقعی را به زندگی مجازی پیوند زده و آن ها را در هم می آمیزد. همه این تحولات نشانه هایی برای تحولی عظیم در «عصر همگرایی ها» است. در این فضا برای تبلیغ دین در فضای مجازی، راهبرد پیام رسانی دینی کفایت نمی کند و اتخاذ راهبرد «ساخت فضای زیست دینی در دنیای دیجیتالی» لازم است.

پژوهش حاضر با هدف ترسیم چشم انداز آینده مطلوب بلندمدت صنعت پالایش گاز ایران از منظر توسعه پایدار، اجرا شده است. رویکرد پژوهش ترکیبی (کیفی- کمی) بوده و استراتژی پژوهش تحلیل محتوای پنهان به مثابه یک راهبرد است. اطلاعات پژوهش حاضر از طریق ابزارهای پرسش نامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 نفر از مدیران عالی و میانی صنعت پالایش گاز و خبرگان دانشگاهی در حوزه توسعه پایدار (که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند) گردآوری شد. پس از شناسایی جنبه ها و شاخص های کلیدی توسعه پایدار صنعت پالایش گاز ایران، معیارهای به دست آمده از این فرایند برای ترسیم چشم انداز مورداستفاده قرار گرفته و با تحلیل محتوای داده های به دست آمده از مصاحبه با مشارکت کنندگان، چشم انداز آینده مطلوب بلندمدت صنعت از منظر توسعه پایدار برای افق سال 1430 ترسیم شده است. در چشم انداز آینده مطلوب بلندمدت، صنعت پالایش گاز ایران ضمن تمرکز بر تولید گاز به عنوان هسته مرکزی کسب و کار، با گسترش صنایع پایین دستی، استحصال تمام مشتقات قابل استخراج از گاز، اقدام های مقابله ای و جبرانی در حوزه تغییرات اقلیمی، تقویت و شراکت با جوامع محلی، ایجاد بستر مناسبی برای شفافیت و انتشار اطلاعات به جامعه و با انجام اقدام های مناسب برای حفظ تعادل زیست محیطی و ایجاد ارزش پایدار برای جامعه از محل ثروت منابع طبیعی، در سطحی فراتر از تولید گاز فعالیت می کند.

هدف: بازاریابی اجتماعی یکی از رویکردی هایی است که در سطوح مختلف بر رفتار مخاطبان هدف اثر می گذارد. هدف اصلی از اجرای این پژوهش، کاربست بازاریابی اجتماعی در توسعه فعالیت های بنیادهای خیریه است. روش: ابعاد مختلف در بازاریابی اجتماعی با بررسی مطالعات گذشته، به روش مرور ادبیات نظام مند شناسایی شدند. کدگذاری اولیه روی منابع به روش تحلیل مضمون صورت گرفت تا مؤلفه ها و ابعاد متناظر با هر کد مشخص شود. مؤلفه ها با استفاده از ماتریس اهمیت عملکرد و جمع آوری نظر خبرگان از طریق پرسش نامه اولویت بندی شدند، سپس ابزارهای کارآمد برای اجرای برنامه بازاریابی اجتماعی و جلب مشارکت عمومی با برگزاری کارگاهی با حضور هیئت مدیره یکی از خیریه های فعال تعیین شد. یافته ها: ابعاد و مؤلفه های بازاریابی اجتماعی در حوزه خیریه عبارت اند از: هدف گذاری (اهداف رفتاری، اهداف شناختی)، تحلیل موقعیت (تحلیل محیط برنامه بازاریابی اجتماعی، هنجارهای ذهنی به کار خیر و خیریه، هنجارهای اجتماعی به کار خیر و خیریه)، بخش بندی (ابعاد جمعیت شناختی، ابعاد روان شناختی، منافع کسب شده برای مخاطب هدف)، آمیخته بازاریابی اجتماعی (پیشنهاد رفتاری، هزینه مشارکت، قابلیت دسترسی، ارتباطات اجتماعی، مردم و مشارکت، تأمین بودجه برنامه) و نظارت بر برنامه و ارزیابی تأثیر آن (ارزیابی برون داد، ارزیابی تأثیر). این ابعاد و مؤلفه ها باعث ترغیب و ماندگاری امر خیر و رفتار بخشندگی (افزایش اهدای منابع فردی به خیریه، کاهش/ جلوگیری از اهدای منابع فردی به غیراز خیریه، تأثیر بر سیاست گذاری کلان) می شود. نتیجه گیری: اولویت بندی مؤلفه ها در شکل نهایی بیان شد. چهار ابزار برگزاری رویداد، استفاده از شبکه های مجازی، ارتباطات شخصی و تبلیغات دهان به دهان و همچنین استفاده از گروه های مرجع و افراد تأثیرگذار، به عنوان کارآمدترین ابزارها در توسعه فعالیت های بنیادهای خیریه شناسایی شدند.

نخبگان در هر جامعه به عنوان پیشگامان اصلی تغییرات اجتماعی، نقش بسزایی درراستای نیل به اهداف و تحقق خط مشی های ملی دارند. درصورت ایجاد ظرفیت های حمایتی و تدوین خط مشی های مناسب جهت راهبری استعدادها می توان آینده نظام حکمرانی را، درراستای تحقق منافع عمومی کارآمدتر کرد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی رویکردهای راهبردی در خط مشی گذاری حوزه نخبگان بوده و سوال اصلی در این پژوهش بدین صورت قابل طرح است که «رویکردهای راهبردی جهت تعیین مسائل اصلی و کلیدی در خط مشی گذاری حوزه نخبگان درراستای کارآمدسازی نظام حکمرانی چیست؟» در این پژوهش در گام اول به منظور شناسایی رویکردها از مطالعات اسنادی بهره گیری شده و در تحلیل راهبردی از مدل استراتژیک برایسون استفاده شده و استراتژی های چهارگانه ای جهت خط مشی گذاری نخبگان پیشنهاد شده است که شامل عاملیت محور درونزا، عاملیت محور برونگرا، ساختارمحور درونزا و ساختارمحور برونگرا است. در بخش پایانی نیز از مدل تصمیم گیری AHP به منظور اولویت گذاری رویکردهای پیشنهادی استفاده شده است و استراتژی ساختار گرای درونزا و عاملیت گرای درونزا دارای بیشترین اولویت در خط مشی گذاری نخبگان شناسایی شده اند.

حکمرانی بر دو پایهی اصلی حاکمان و مردم استوار است. یکی از مهمترین معرفهای کیفی حکمرانی در عصر حاضر، نحوه مواجهه حاکمان با افکارعمومی جامعه است. از این منظر میتوان ادعا کرد که مهمترین وجه تفاوت حکمرانی در مدل اسلامی نسبت به سایر مد لها در عرصه مواجهه با افکارعمومی مردم مطرح میشود. در این مقاله، پژوهندگان بهدنبال تبیین مفهوم هدایت افکارعمومی با استناد به نظریات علمی در حوزه چیستی افکارعمومی، مفهوم قرآنی هدایت و نهایتا تلفیق این دو مفهوم در قالب هدایت افکارعمومی با استفاده از منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی هستند. ارائه تعریفی جامع از مفهوم هدایت افکارعمومی در یک جامعه تراز اسلامی با توجه به آثار و نتایج این هدایت در فضای اجتماعی، دستاورد ارزشمند این فعالیت علمی محسوب میشود.همچنین ایجاد زمینه شناخت منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی حول مسئله هدایت افکارعمومی جامعه از دیگر نتایج پژوهش محسوب میشود. کلید واژه ها: حکمرانی اسلامی ، هدایت افکارعمومی ، امام خمینی ، امام خامنه ای ، مفهوم هدایت ، قرآن

بنگاه های اقتصادی موتور رشد و توسعه در هر کشوری هستند و از اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها برخوردارند. مبنای تصمیم گیری در اغلب بنگاه های اقتصادی، دانش و آینده نگری مدیران و کارشناسان تصمیم ساز در آن بنگاه است که اغلب، تصمیم های خود را با نگاه به آینده اتخاذ می نمایند. دنیای سرشار از تغییرات فزاینده امروز، ضرورت توجه و تمرکز بیشتر بر آینده و شناسایی وقایع و تحولات آینده را افزون ساخته است و مدیران و تصمیم گیران هر واحد اقتصادی، می بایست با آگاهی نسبی نسبت به این تغییر و تحولات، آمادگی خود را برای مواجهه با آنها افزایش داده و از غافلگیری های راهبردی در کسب و کار خود پرهیز نمایند. در این پژوهش تلاش شده تا مفهوم جدیدی در حوزه آینده پژوهی یعنی مفهوم «آمادگی آینده بنگاه » در قالب یک شاخص ترکیبی معرفی شود تا بنگاه ها بتوانند با استفاده از آن، آمادگی خود را جهت مواجهه با آینده و تغییر و تحولات آن ارزیابی و ارتقا دهند. بدین منظور از روش توسعه شاخص ترکیبی استفاده شده و با مطالعه ادبیات، چارچوب اولیه شاخص ترکیبی تدوین شد. سپس با پیمایش بنگاه های بزرگ دانش بنیان، به جمع آوری اطلاعات از بنگاه ها پرداخته شد تا چارچوب اولیه شاخص ترکیبی، با استفاده از روش تحلیل عاملی، تجزیه و تحلیل گردد. در این پژوهش، شاخص ترکیبی آمادگی آینده بنگاه توسعه داده شد که شامل 17 متغیر و 120 پرسش است.

هدف: هدف این پژوهش احصای دلالت های واقع گرایی انتقادی به عنوان یکی از سنت های پژوهشی متأخر در حوزه علوم اجتماعی برای خط مشی گذاری علم، فناوری و نوآوری است، اگرچه کانون تمرکز آن با توجه به مراحل مختلف چرخه خط مشی گذاری و گستردگی عوامل دخیل در آن، بر مرحله «ارزشیابی خط مشی» استوار است. روش: این پژوهش با اتکا به روش شناسی مطالعات دلالت پژوهی صورت گرفته است. در مطالعات دلالت پژوهی که در حوزه علوم اجتماعی متداول است، پژوهشگران دلالت هایی را از یک فلسفه اجتماعی، چارچوب، نظریه یا مدل برای رشته تخصصی خود می یابند. بر این اساس، نویسندگان ابتدا عناصر واقع گرایی انتقادی بسکار را استخراج کرده و برای صحه گذاشتن، در اختیار خبرگان علوم اجتماعی و فلسفه قرار دادند؛ سپس دلالت های این عناصر برای مرحله ارزشیابی خط مشی علم، فناوری و نوآوری احصا شده و به تأیید خبرگان بین رشته ای مرتبط رسید. یافته ها: دلالت یابی های پژوهش نشان داد واقع گرایی انتقادی هم در بخش ارزشیابی های پیشین کاربرد دارد که بررسی های خلاف واقع در آن نمی تواند بر اساس قیاس و استقرا پیش رود و هم در بخش ارزشیابی های پسین که تحلیل نسبت ارتباطی هدف ابزار نیازمند تحول با تأکید بر نهادهایی همچون نظام معانی است. علاوه بر این، واقع گرایی انتقادی در تکمیل بخش تجویزی رویکردهای متأخر خط مشی گذاری علم، فناوری و نوآوری همچون نظام نوآوری که بیشتر چارچوب مفهومی و توصیفی هستند نیز، مؤثر است. نتیجه گیری: رویکرد واقع گرایی انتقادی می تواند هم زمان به جنبه های «تبیینی» و «تجویزی» نظام نوآوری کمک کند. بخش اخیر از آن رو حائز اهمیت بیشتری است که به گفته برخی نظریه پردازان، نظام نوآوری دارای خلأهایی جدی در این زمینه است.

مقاله حاضر درصدد طراحی الگوی سیاست گذاری های تربیتی در آموزش و پرورش کشور با تأکید بر نهاد خانواده، با استفاده از روش کیفی «داده بنیاد» مبتنی بر ابزار «مصاحبه» بوده است. جامعه هدف پژوهش، خبرگان و متخصصان در حوزه سیاست گذاری تربیتی و نیز خانواده (مشتمل بر مدیران حوزه آموزش وپرورش و نیز اساتید و مطلعین دانشگاهی در حوزه سیاست گذاری و خانواده) بوده اند که از میان آن ها 15 نفر با روش اشباع نظری و به شکل نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. یافته های این مطالعه مبیّن آن است که طراحی الگوی سیاستگذاری تربیتی با تأکید بر نهاد خانواده، مبتنی بر پدیده محوری «سیاستگذاری مشارکتی چند بعدی» در ابعاد علمی- فرایندی، فکری و مالی بوده که عواملی علّی چون «بازتعریف نقش ذینفعان در تعلیم و تربیت» و شرایطی زمینه ای چون، دگرگونی در وضعیت موجود مبتنی بر «تحولات ساختاری – تشکیلاتی نظام تربیتی»، «تصویب قوانین و مقررات مشارکت پذیری» و «هم راستایی خانواده و نظام تربیتی» بستر ساز بروز و ظهور آن می باشند که البته در این میان نباید از اثرگذاری عوامل مداخله گری چون موانع خانوادگی، فرهنگی، سیاسی و مدیریتی که عمدتاً محدود کننده مشارکت نهاد خانواده می باشند، غفلت نمود. با این وجود آنچه مسلم است آن است که اعمال «راهبردهایی مدیریتی» و نیز «پیش بینی سازوکارهای ارتباطی و تبادلی میان نهاد خانواده و نهاد آموزش و پرورش» می تواند سیاست گذاری تربیتی مشارکتی را رقم زند که پیامدهایی در سطوح سازمانی (بهبود کارکردهای نظام آموزشی) و فراسازمانی (توسعه فردی و اجتماعی) در پی خواهد داشت.

امروزه روابط سیاسی و دیپلماتیک بین کشورها برای تقویت علم و فناوری تحت مفهومی به نام دیپلماسی علم و فناوری در حال افزایش است. دیپلماسی علم و فناوری را می توان این طور تعریف کرد: مجموعه ای از استراتژی ها و تاکتیک هایی که در خدمت دستگاه سیاست خارجی یک کشور قرار می گیرند و ضمن بهره برداری این دستگاه از دستاوردهای علمی و فناوری، برای ارتقاء ظرفیت های خود، باعث می شوند زمینه های توسعه و پیشرفت علم و فناوری، خلق ثروت و توسعه در یک کشور پدیدار شود. هدف این پژوهش، ارائه چارچوبی برای توسعه دیپلماسی علم و فناوری در کشور است. در همین راستا، عوامل کلیدی مؤثر بر دیپلماسی علم و فناوری کشور، از طریق روش کیفی تحلیل مضمون، شناسایی و چارچوبی مشتمل بر 4 مضمون فراگیر، تصویر علمی و فناورانه کشور در دنیا، تصویر دیپلماتیک کشور در دنیا، دیپلماسی مسیر دوم و ترتیبات نهادی و 25 مضمون پایه ارائه گردیده است.

امروزه بانک ها برای جذب و حفظ مؤثر مشتریان به ابزارهای جدیدی مانند سیستم های پیشنهاددهنده نیاز دارند. برخلاف عموم سیستم های پیشنهاددهنده که پیشنهاد بر اساس شباهت میان ترجیحات سایر کاربران به وی داده می شود؛ در این پژوهش از روش دسته بندی استفاده شده است که در آن پیشینه علایق خود مشتری، مهم ترین ویژگی برای تصمیم گیری درباره خدمات بانکی مناسب به اوست. در این پژوهش از چهار دسته بندی کننده پرسپترون چندلایه، ماشین بردار پشتیبانی،K - نزدیک ترین همسایه و بیز ساده استفاده شد. ابتدا پس از پیش پردازش مجموعه داده مربوط به سرویس های مورد استفاده مشتریان مختلف بانک با چهار روش مختلف دسته بندی آموزش داده شدند؛ سپس اعتبار آنها با روش اعتبارسنجی ضربدری ده تایی به تأیید رسید و بهترین روش انتخاب شد. در انتها پیشنهاددهنده نهایی که ترکیبی از چهار روش دسته بندی بیز ساده با عملکرد 4/85 درصد، K- نزدیک ترین همسایه با عملکرد 3/83 درصد، پرسپترون چندلایه 1 با عملکرد 4/81 درصد و پرسپترون چندلایه 2 با عملکرد 6/92 درصد، به ترتیب برای پیشنهاد چهار سرویس بانکی اینترنت، موبایل، انتقال وجه با اینترنت و پرداخت صورت حساب با تلفن است، ارائه شد.

مقاله حاضر درصدد شناسایی عوامل مداخله گر و اثرگذار بر مشارکت نهاد خانواده در سیاست گذاری های تربیتی در کشور، با استفاده از روش کیفی «داده بنیاد» مبتنی بر ابزار «مصاحبه» بوده است. جامعه هدف پژوهش، خبرگان و متخصصان در حوزه سیاست گذاری تربیتی و نیز خانواده (مشتمل بر مدیران حوزه آموزش وپرورش و نیز اساتید و مطلعین دانشگاهی در حوزه سیاست گذاری و خانواده) بوده اند که از میان آن ها 15 نفر با روش اشباع نظری و به شکل نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. یافته های این مطالعه مبیّن آن است که عواملی مداخله گر متعددی در بروز پدیده «سیاست گذاری تربیتی مشارکتی (با مشارکت خانواده)» دخیل بوده اند که می توان آن ها را در دو دسته کلی مشتمل بر «علل و عوامل تسهیل گر امر مشارکت» و نیز «علل و عوامل محدودگر امر مشارکت» دسته بندی نمود؛ امّا سهم و میزان اثرگذاری «علل و عوامل تسهیل گر»، به نسبت «علل و عوامل محدودگر»، قابل توجه بوده و فراوانی زیرمقوله های بیشتری را به خود اختصاص داده است؛ به طوریکه مصاحبه شوندگان، عواملی چون: بازتعریف نقش ذینفعان در تعلیم و تربیت، تحولات ساختاری – تشکیلاتی نظام تربیتی، هم راستایی خانواده و نظام تربیتی و نیز تصویب قوانین و مقررات مشارکت پذیری را به مثابه عوامل تسهیل گر، در مشارکت – هر چه بیشتر- نهاد خانواده در سیاست گذاری تربیتی دخیل دانسته و در عین حال، اذعان نموده اند که برخی موانع و کاستی هایی در  حوزه های خانوادگی، فرهنگی، سیاسی و مدیریتی، با ایجاد محدودیت هایی، روند مشارکت خانواده در سیاست گذاری تربیتی را با مشکل مواجه نموده است که از آن جمله می توان به عدم توانمندی خانواده ها برای نقش آفرینی در سیاست گذاری تربیتی، عدم آشنایی و آگاهی والدین از سیاست ها، اهداف و برنامه های تربیتی، نگاه از بالا به پایین مسئولان به نظام تربیتی، ناکارآمدی سازوکارهای موجود در ایجاد تعامل بین خانواده و نظام تربیتی، عدم تمایل مسئولان و تصمیم گیرندگان به تفویض اختیار و تقسیم قدرت در سیاست گذاری تربیتی و.. اشاره نمود.

خط مشی گذاری حوزه انرژی به عنوان یکی از مهم ترین عرصه های اثرگذار بر پیشرفت کشور نقشی حائز اهمیت در تقویت درآمدهای ملّی و بهبود نظام حکمرانی کشور دارد. این پژوهش به دنبال شناسایی سناریوهای آینده شرکت های گاز استانی در ایران با تمرکز بر مطالعه موردی شرکت گاز استان تهران است. روش پژوهش مبتنی بر سناریونویسی با روش شبکه جهانی کسب وکار است که مبتنی بر شناسایی کنشگران نهادی، پیشران ها ، عدم قطعیّت ها و ترسیم سناریوهای آینده است. پس از پویش، محیطی صورت گرفته برای رصد پیشران ها و عدم قطعیّت ها با استفاده از منابع معتبر و گزارش های مؤسسات پژوهشی و راهبردی در حوزه انرژی وگاز که با استفاده از مشارکت مدیران و کارشناسان شرکت در قالب کارگاه های آینده و نیز با کمک نرم افزار میک مک، در بخش جمع بندی، دو عدم قطعیّت کلیدی «آرایش الگوی حکمرانی انرژی در کشور» و «نحوه تعاملات بین المللی» شناسایی شده و مبتنی بر این عدم قطعیّت ها چهار سناریوی همای سعادت، سیه زاغ پران، ققنوس تنها و سیمرغ درمانگر طرح شده است. درنهایت نیز متناسب با سناریوها، راهبردهایی برای آینده شرکت های گاز استانی کشور با مطالعه موردی شرکت گاز استان تهران پیشنهاد شده است.

یکی از مفاهیمی که در سال های اخیر در حوزه مدیریت دولتی و حکمرانی توسعه یافته است، مفهوم «هوشمندسازی» و «حکمرانی هوشمند» بوده و بر همین اساس رهیافت هایی برای هوشمندسازی فرآیند خط مشی گذاری عمومی نیز طرح گردیده است. هوشمندسازی در عرصه های مختلف اداره امور عمومی و نظام خط مشی گذاری قابل طرح است و یکی از مهمترین ساحت هایی که به نظر می رسد در عرصه حکمرانی حائز اهمیت است، نظام برنامه ریزی توسعه در کشور است که به نوعی سطحی عالی از خط مشی گذاری ملی در نظر گرفته می شود.  بر همین اساس هدف پژوهش حاضر شناسایی چالش ها و راهکارهای هوشمندسازی فرایند خط مشی گذاری عمومی در ایران با تاکید بر نظام برنامه ریزی توسعه می باشد. روش پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و فراترکیب بوده و در بخش یافته ها پس از آسیب شناسی وضعیت کشور، راهکارهای هوشمندسازی در سه سطح طراحی برنامه های توسعه، اجرایی سازی برنامه های توسعه و ارزشیابی برنامه های توسعه مورد بحث قرار گرفته اند.

مقدمه و هدف : پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی سیاست گذاری تربیتی در آموزش وپرورش با تأکید بر نهاد خانواده انجام شده است. روش شناسی پژوهش : پژوهش از نوع کیفی و به روش سنترپژوهی انجام شد. جامعه پژوهش، 90 مقاله و سند منتشر شده طی سال های 2000 تا 2020 در مورد سیاست گذاری تربیتی بود که از طریق جستجوی کلیدواژه های سیاست گذاری تربیتی و آموزشی، خانواده و تربیت، سیاست گذاری تربیتی و خانواده، تعامل خانواده و مدرسه در بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی معتبر نظیر پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نورمگز، اریک، ساینس دایرکت به دست آمدند؛ پس از غربالگری منابع به صورت هدفمند 35 منبع به عنوان نمونه انتخاب شد. داده های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه گرداوری شدند و با رویکرد کدگذاری اقدام به تحلیل آن ها شد. اعتبار داده ها به روش کثرت گرایی در پژوهشگر یا آزمون قابلیت اطمینان بین کدگذاران بدست آمد. یافته ها : یافته های پژوهش منجر به شناسایی 83 کد باز و 19 کد محوری شد که عبارتند از: عوامل علّی (بازآفرینی و بازمهندسی انجمن اولیا، بازتعریف نقش خانواده)، عوامل زمینه ای (ظرفیت سازی خانواده ها، تمرکززدایی، ساختار رسمی)، عوامل مداخله گر (عوامل سیاسی و فرهنگی و ضعف های نظام مدیریت کلان)، راهبردها (توجه به دیدگاه های متنوع، سازوکارهای ارتباطی، اقتداربخشی به خانواده) و پیامدها (بازگشت تربیت به متولی اصلی و افزایش اثربخشی سیاست های تربیتی). بحث و نتیجه گیری: با نگاهی کل نگر می توان گفت که بررسی و ملاحظه کلیه عوامل کلیدی و اثرگذار در سیاست گذاری تربیتی با تأکید بر خانواده، جهت جذب مشارکت حداکثری خانواده در فرایند تعلیم وتربیت ضروری است؛ لذا، مسوولان و تصمیم گیرندگان نظام آموزشی کشور باید سعی کنند برای عوامل شناسایی شده برنامه مدون و قابل اجرایی تدوین و با کمک کلیه ذی نفعان آموزش وپرورش خصوصاً خانواده، در راستای تحقق حداکثری آن گام بردارند.

توانمندی یکی از مفاهیم کلیدی حوزه راهبرد است. به علاوه، مفهوم توانمندی برای توضیح عدم موفقیّت بنگاه های دیرآمده در طراحی و توسعه سامانه های پیچیده، بسیار مورد توجه قرار دارد. علی رغم تلاش های بسیار صورت گرفته و پیشرفت های نظری قابل توجه در مورد توانمندی، هنوز مفهوم پردازی و به کارگیری آن در عمل، با مشکل روبه رو است. در این مقاله، چارچوبی برای عملیاتی کردن مفهوم توانمندی توسعه داده شده و با استفاده از چارچوب پیشنهادی، فرآیند شکل گیری و رشد توانمندی طراحی در یک بنگاه یکپارچه ساز سامانه دیرآمده، در قالب یک مطالعه موردی بررسی شده است. به این منظور، نحوه فراهم آمدن و ارتقای دانش، مهارت و ابزار به عنوان ریزبنیان های توانمندی طراحی و نحوه ترکیب آن ها مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر نشان دادن کاربردپذیری چارچوب پیشنهادی، این مطالعه موردی شناخت بهتری از نحوه اثرگذاری شرایط زمینه ای و انگیزه بنگاه ها بر فرآیند شکل گیری و رشد توانمندی ها ارائه می کند. نتایج به دست آمده، همچنین راهنمای مناسبی برای مدیران بنگاه ها در برنامه ریزی برای کسب و ارتقای ریزبنیان های مورد نیاز و چگونگی ترکیب آن ها برای شکل گیری و رشد توانمندی است.

مقدمه: پدیده اجتماعی ورزش همگانی، تحت تأثیر عوامل مختلف و عدم قطعیت های مداوم قرار دارد؛ آینده نگاری، نقشه راه مطمئن و بهینه را فراهم خواهد کرد؛ هدف پژوهش تدوین سناریوهای آینده مطلوب ورزش همگانی ایران می باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر با روش شناسی آمیخته، به دنبال اکتشاف است. مشارکت کنندگان، به صورت هدفمند انتخاب و به ترتیب مراحل پژوهش، شامل 20، 10، 8 ،8 نفر بوده اند. از مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه و ماتریس برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل، ابتدا با روش تحلیل محتوای پنهان عوامل موثر استخراج و با روش دلفی مورد تائید خبرگان قرار گرفت و با مشارکت شورای راهبردی و تحلیل اثرات متقابل عوامل راهبردی شناسایی و نهایتا با روش تحلیل متوازن تاثیر متقابل، سناریوهای پژوهش استخراج گردید. یافته ها: نتایج بیانگر تدوین 3 سناریو برای تحقق آینده مطلوب می باشد. سناریو اول شامل، مؤلفه های تخصیص منابع مالی، ورود همه جانبه اقشار، مدیریت واحد و یکپارچه و پرداختن رسانه ها، سناریو دوم شامل، مؤلفه های تخصیص منابع مالی، جایگاه اجتماعی خانواده، تخصص گرایی و برجسته سازی و الگوسازی، سناریو سوم شامل مؤلفه های تخصیص منابع مالی، ورود همه جانبه اقشار، تخصص گرایی و پرداختن رسانه ها می باشد. نتیجه گیری: سناریوها، این امکان را برای سیاست گذاران و مدیران عالی ورزش ایران فراهم می نماید تا با به کارگیری و ایجاد ارتباط بین راهبردهای اولویت دار برای مؤلفه های تشکیل دهنده سناریو، با نهادینه کردن ورزش همگانی، کارکردهای غنی آن را در جامعه جاری گردانند و در نهایت منجر به ساخت آینده مطلوب و توفیق ملی گردند.

دیپلماسی علم و فناوری را میتوان مجموعهای از استراتژیها و تاکتیکهایی دانست که در عرصه دیپلماسی در خدمت دستگاه سیاست خارجی یک کشور قرار میگیرند تا ضمن بهرهبرداری دستگاه مزبور از دستاوردهای علمی و فناوری برای ارتقا ظرفیتهای خود زمینههای پیشرفت علم و فناوری برای نهادهای علمی و فناورانه خلق ثروت و نهایتا توسعه در کشور پدیدار شود از آن جهت که وجود یک چارچوب میانرشتهای به توسعه دیپلماسی علم و فناوری در کشور کمک خواهد کرد پژوهش حاضر با چنین رویکردی به دنبال شناسایی عوامل مثر بر توسعه علم و فناوری در کشور است از اینرو پس از طی فرآیند تحلیل مضمون متون مرتبط با این حوزه با استفاده از نرمافزار چارچوبی مشتمل بر چهار مضمون فراگیر تصویر علمی و فناورانه کشور در دنیا تصویر دیپلماتیک کشور در دنیا دیپلماسی مسیر دوم و ترتیبات نهادی به همراه مضامین پایه مربوطه مضمون ارائه شده است در مرحله اعتبارسنجی مضامین ارائهشده از طریق یک فرآیند دلفی فازی سه مرحلهای ضمن تیید مضامین اولیه به استناد دیدگاههای خبرگان مضمون پایه دیگری با عنوان اسناد بالادستی کشور نیز به چارچوب اولیه اضافه و در نهایت توصیههای سیاستی لازم برای تحقق و تقویت هر یک از عوامل مثر بر توسعه دیپلماسی علم و فناوری کشور ارائه شده است

هدف: نخبگان به عنوان یکی از اثربخش ترین گروه های اجتماعی، نقش قابل توجهی در پیشبرد اهداف اجتماعی و ملی و تحقق پیشرفت کشور در عرصه های مختلف داشته و هدف از این پژوهش ارزشیابی خط مشی های توانمندسازی استعدادهای برتر برای نقش آفرینی در حل مسائل مدیریتی و حکمرانی جمهوری اسلامی ایران می باشد.طراحی/ روش شناسی/ رویکرد: روش انجام پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه تخصصی با خبرگان و تحلیل مضمون می باشد. به منظور ارزشیابی خط مشی های ملی در این زمینه از روش CIPP بهره گیری شده است که نظام خط مشی گذاری استعدادهای برتر و نخبگان را در ابعاد زمینه، ورودی، فرآیند و خروجی مورد بررسی قرار می دهد.یافته های پژوهش: بر اساس تحلیل مضامین مصاحبه های تخصصی، راهکارها در محورهای فرهنگی گفتمانی، تدابیر سیاستی، اصلاحات ساختاری و سازوکارهای اجرایی تبیین گردیده است. از جمله مهم ترین راهکارها می توان به «ضرورت معماری کلان و یکپارچه سازی زیست بوم حکمرانی منابع انسانی شامل آموزش و پرورش، آموزش عالی، نظام اداری»، «ایجاد حلقه های واسط سیاست گذاری و سیاست پژوهی همچون موسسات اندیشگاهی جهت فعالیت نخبگان»، «ضرورت ایجاد معماری منابع انسانی در نظام اداری»، «تامین منابع مالی و سازوکارهای حمایتی و کارفرمایی در پرورش نخبگان» و ... اشاره نمود.محدودیت ها و پیامدها: از جمله مهمترین محدودیت های پژوهش می توان به پیشینه داخلی محدود و محدودیت های مالی در این زمینه اشاره نمود. پیامد اصلی این پژوهش متوجه دستگاه های سیاست گذار در حوزه پرورش استعدادها و نخبگان می باشد که به فهم مساله کلان و تصمیم سازی مناسب در پرورش استعدادها یاری می رساند.پیامدهای عملی: از دستاوردهای پژوهش می توان در حوزه خط مشی گذاری حوزه نخبگان در کشور بهره گیری نمود.ابتکار یا ارزش مقاله: ابتکار اصلی مقاله در تمرکز بر خط مشی های ملی حوزه پرورش استعدادها و تبیین و صورت بندی مساله در ابعاد کلان و ملی می باشد که در پژوهش های سابق کمتر به این سطح و لایه سیاست گذاری توجه شده است.نوع مقاله: مقاله پژوهشی