طبقه متوسط جدید و توسعه حوزه عمومی در ایران مطالعه دوره 1376 تا 1384 (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در سال 1376 جامعه ایران شاهد فصل تازه ای از زندگی و حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود بود. موج اصلاح طلبی و لزوم تقویت جامعه مدنی به صورت گسترده ای به گفتمانی مبدل شد که تأثیراتش را برای سالیان بعد از خود نیز گذاشت. این گفتمان در افکار عمومی، رسانه های چاپی و دیجیتالی، محافل گوناگون، پاتوق ها و مراکز دانشگاهی گسترش یافت و دامنه آن زندگی روزمره را نیز در برگرفت. گسترش چنین گفتمانی شرایط و فضایی را ایجاد کرد که می توانیم ادعا کنیم حاصل آن رشد و توسعه حوزه عمومی در فاصله سال های 1376 تا 1384 است. مؤلفه های متعددی در تحقق چنین شرایط و فضایی مؤثر بودند که از آن جمله می توان به تحولات اقتصادی و اجتماعی دوره سازندگی، ویژگی های دولت تجددخواه و اصلاح طلب هفتم و از همه مهم تر ورود طبقه متوسط جدید به عرصه عمومی و سیاسی جامعه اشاره کرد. با طرح اندیشه ها و خواسته های طبقه متوسط بحث آزادی و حقوق مدنی" برساخت" شد و بر سایر شعارهای ارائه شده از بعد از انقلاب غلبه یافت و اساس همه این بحث ها بر لزوم توسعه حوزه عمومی برای ارتقای مشارکت های مردم در اداره جامعه بود. تأثیرگذاری طبقه متوسط جدید اگرچه با واسطه برخی دیگر از شرایط است، در این دوره تاریخی و با بهره گیری از داده های به دست آمده از روند رشد و توسعه طبقه متوسط و نقش کارگزاران و نخبگان این طبقه در توسعه مصادیق حوزه عمومی، نشان از تأثیر مثبت در این فرایند دارد.